The Beatles - ebook

Rozdział 1 John

Fred Lennon, ojciec Johna, wychowywał się bez rodziców. Uczęszczał do szkoły Bluecoat w Liverpoolu, która w owym czasie przyjmowała w swe szeregi sieroty. Fred wspomina, że wsadzono go w galowy mundurek, który zdjął, kiedy stał się doskonale wyedukowany. Został sierotą w wieku dziewięciu lat, gdy w 1921 roku zmarł jego ojciec – Jack Lennon. Jack urodził się w Dublinie, ale większość życia spędził w Ameryce jako zawodowy śpiewak. Należał do pierwszego składu grupy Kentucky Minstrels21. Po zakończeniu kariery osiedlił się w Liverpoolu, gdzie na świat przyszedł Fred.

W wieku piętnastu lat Fred wyszedł z sierocińca z solidną porcją wiedzy i dwoma garniturami na nową drogę życia – został gońcem. „Pomyślicie, że się przechwalam, ale zaledwie po tygodniu pracy mój szef poprosił o skierowanie do niego kolejnych trzech chłopców z sierocińca. Powiedział, że jeśli będą choć w połowie tak energiczni jak ja, to nadadzą się idealnie. Uwielbiali mnie w tej pracy”. Uwielbiany czy nie, po roku Fred porzucił posadę w biurze na rzecz morza. Najpierw pływał w charakterze chłopca na posyłki, a następnie pracował jako kelner. Twierdzi, że był najlepszym ze wszystkich kelnerów, choć brakowało mu ambicji. Według jego własnej relacji był tak rozchwytywany, że statki nie chciały opuszczać portu Liverpool bez Freddiego Lennona na pokładzie.

Fred zaczął się spotykać z Julią Stanley na krótko przed tym, jak rozpoczęła się jego wielka morska kariera. Poznali się zaledwie tydzień po opuszczeniu przez Freda sierocińca.

„To było cudowne spotkanie. Miałem na sobie jeden z moich nowych garniturów. Siedzieliśmy sobie z kumplem w parku Sefton. Uczył mnie, jak podrywać dziewczyny. Wcześniej zakupiłem już cygarniczkę i melonik, czując, że to może robić wrażenie. Była tam taka jedna panna, która wpadła nam w oko. Gdy przespacerowałem się obok niej, powiedziała: »Wyglądasz śmiesznie«, a ja na to: »A ty pięknie« i usiadłem przy niej. Wszystko było takie niewinne. Nie miałem wówczas pojęcia o tych sprawach. Powiedziała, że jeśli chcę siedzieć u jej boku, muszę zdjąć ten durny kapelusz. Więc zdjąłem. Wrzuciłem go do jeziora i od tej chwili aż po dziś dzień nie miałem kapelusza na głowie”.

Fred i Julia spotykali się w przerwach między rejsami przez dziesięć kolejnych lat. Fred twierdzi, że matka Julii „oszalała na jego punkcie”, za to ojciec nie darzył go szczególną sympatią, ale to on nauczył córkę grać na banjo. „Często graliśmy i śpiewaliśmy wspólnie. Dziś bylibyśmy na szczycie jak nic. Pewnego dnia Julia zaproponowała: »Chodź się pobierzmy«. Odparłem, że trzeba najpierw dać na zapowiedzi i w ogóle zabrać się do tego porządnie, a ona na to: »Założę się, że tego nie zrobisz«, więc zrobiłem. Dla draki. Całe to branie ślubu to był jeden wielki ubaw”. Rodzina Stanleyów widziała to jednak trochę inaczej. „Wiedzieliśmy, że Julia spotyka się z Alfredem Lennonem – wspomina Mimi, jedna z sióstr Julii. – Owszem, przyznaję, był całkiem przystojny, ale nie mieliśmy złudzeń, że za wiele pożytku to z niego nie będzie, zwłaszcza dla Julii”.

Ślub odbył się w urzędzie stanu cywilnego przy ulicy Mount Pleasant 3 grudnia 1938 roku. W ceremonii nie brali udziału rodzice żadnej ze stron. Jako pierwszy zjawił się Fred – już o dziesiątej rano czekał przed hotelem Adelphi. Ponieważ nigdzie nie było widać Julii, postanowił pójść do brata, spróbować pożyczyć funta. Po powrocie okazało się, że Julia nadal nie dotarła na miejsce, więc zadzwonił do kina Trocadero. Julia spędzała tam sporo czasu, bo zawsze fascynował ją świat kina i estrady. Nigdy nie była pracownicą Trocadero, choć przy wypełnianiu aktu ślubu w rubryce zawód dla żartu wpisała „bileterka kinowa”. „Telefon odebrała jedna z jej koleżanek z Troc – wspomina Fred. – One wszystkie mnie tam kochały. Każda z nich mawiała: »Gdybyś kiedyś odkochał się w Julii, będę czekać«”.

Ostatecznie Julia przybyła na ceremonię, a w ramach „miesiąca miodowego” para wybrała się na seans filmowy. Po ślubie zarówno Julia, jak i Fred wrócili do swoich domów, a na drugi dzień pan młody wyruszył w kolejny rejs – tym razem do Indii Zachodnich, na trzy miesiące. Julia została w domu rodzinnym, gdzie i Fred pomieszkiwał przez kolejny rok, gdy wracał na suchy ląd. Po jednej z takich wizyt Julia odkryła, że jest w ciąży. Było to latem 1940 roku. Liverpool był intensywnie bombardowany, za to nikt nie wiedział, gdzie jest Fred Lennon.

Gdy rozpoczął się poród, Julię przywieziono do szpitala położniczego przy Oxford Street. Mały chłopiec przyszedł na świat podczas nalotu bombowego, 9 października 1940 roku o wpół do siódmej wieczorem i otrzymał imiona John Winston. Winston był wynikiem spontanicznego przypływu patriotyzmu, natomiast imię John wybrała mu ciocia Mimi, która po raz pierwszy zobaczyła go już dwadzieścia minut po narodzinach. „Jak tylko ujrzałam Johna – wspomina Mimi – przepadłam z kretesem. Chłopiec! Nie mogłam się nacieszyć. Nie mogłam też przestać się nim zachwycać, prawie zupełnie zapominając o Julii, która skwitowała to słowami: »Ja w sumie tylko go urodziłam«”.

Gdy John miał osiemnaście miesięcy, Julia udała się do kantorka portowego odebrać pieniądze, które jakimś cudem co jakiś czas przysyłał jej Fred. Powiedziano jej jednak, że przekazy się skończyły. „Alfred uciekł z tonącego okrętu – komentuje Mimi. – Nikt z nas nie miał pojęcia, co się z nim stało”. Pojawił się wprawdzie ponownie, ale małżeństwo było już dawno skończone, mimo że oficjalnie rozstali się dopiero rok później. Julia w końcu poznała innego mężczyznę, za którego zdecydowała się wyjść za mąż. „Nie byłoby jej łatwo wchodzić w nowy związek z Johnem na ręku, więc ja go przygarnęłam. Naturalnie sama tego chciałam i było to chyba najrozsądniejsze wyjście w tej sytuacji. John potrzebował przecież jakiegoś stałego punktu zaczepienia i kochającej rodziny. W sumie i tak od początku czuł się u mnie jak w drugim domu. Zarówno Julia, jak i Fred zgodzili się na adopcję i mam nawet potwierdzające to listy od każdego z nich, ale nigdy nie udało mi się zaciągnąć ich do biura, by podpisali oficjalną zgodę”.

Naturalnie historia tego małżeństwa i rzekomej „dezercji” przedstawiona przez Freda Lennona nieco odbiega od powyższej wersji. Fred twierdzi, że wybuch wojny zastał go w Nowym Jorku. Tam też dowiedział się, że ma zostać przeniesiony na statek typu „Liberty”22 w charakterze pomocnika stewarda, a nie, jak do tej pory, głównego kelnera. „To oznaczało, że straciłbym pozycję marynarza. Nie obchodziło mnie za bardzo, że zaangażuję się w tę wojnę, ale przecież nie mogłem sobie pozwolić na utratę statusu marynarza, prawda? Kapitan statku pasażerskiego, na którym wówczas pływałem, doradził mi, co zrobić. Powiedział: »Freddy, urżnij się i spóźnij się rano na statek«”.

Tak też Fred zrobił, w wyniku czego trafił do aresztu na wyspie Ellis. Tam ponownie kazano mu zaciągnąć się na „liberciaka”, ale Fred upierał się, że chce nadal pracować jako główny kelner na statku „Queen Mary”. Ostatecznie doprowadzono go siłą na statek płynący do Afryki Północnej. Po zejściu na ląd Fred trafił prosto do więzienia.

„Jeden z kucharzy okrętowych powiedział mi pewnego dnia, że w kajucie ma alkohol i mogę sobie wziąć butelkę. Właśnie opróżniałem jej zawartość, gdy napatoczyła się policja. Rzekomo napocząłem przewożony ładunek. Bzdura. To wszystko wydarzyło się jeszcze zanim wyszliśmy w morze, ale na ląd pozwolono zejść całej załodze oprócz mnie. Podobno ukradłem, bo nie próbowałem ustalić właściciela. Usiłowałem się bronić, ale na nic się to zdało”.

Fred spędził w więzieniu trzy miesiące. Twierdzi, że to wówczas przekazy pieniężne do Julii się skończyły. Nie miał jej czego wysyłać, ale podobno posłał jej kilka listów. „Uwielbiała moje listy. Pisałem jej, że jest wojna i żeby lepiej korzystała z życia. To był mój największy błąd w życiu. Zaczęła tak bardzo korzystać, że w końcu kogoś poznała. I pomyśleć, że to ja ją do tego zachęciłem”.

John niewiele pamięta z okresu, który spędził w domu Stanleyów, gdy opiekowała się nim mama, a tata pływał po morzach, choć to nic dziwnego, bo mógł mieć wówczas najwyżej cztery latka. „Pewnego dnia dziadek zabrał mnie na spacer do Pier Head23. Na nogach miałem nowe buty, które strasznie mnie obcierały. Dziadek wyciągnął scyzoryk i przeciął obydwa buty na piętach, żeby wygodniej mi się szło”. John twierdzi, że z opowieści mamy wynikało, że spędziła z jego ojcem wiele cudownych chwil. „Opowiadała mi, że nieustannie się wygłupiali i śmiali. Wydaje mi się, że Fred był bardzo lubianą osobą. Wysyłał nam listy koncertowe ze statków, na których przy piosence Begin the Beguine24 widniało jego nazwisko jako wykonawcy”.

Z relacji sióstr wynika, że Julia również uwielbiała śpiewać. „Była radosna, dowcipna i pełna zabawnych pomysłów – wspomina Mimi. – Ani do życia, ani do czegokolwiek innego nie podchodziła zbyt poważnie. Dla niej wszystko było zabawą, za to kompletnie nie potrafiła poznać się na ludziach, dopóki nie było za późno. Częściej to ona padała ofiarą ludzkich grzeszków, niż sama grzeszyła”.

Fred wrócił na morze, gdy Julia zamieszkała na stałe z innym mężczyzną, a John z Mimi. Podczas jednej z wizyt na lądzie postanowił odwiedzić syna. „Zadzwoniłem z Southampton i rozmawiałem z Johnem przez telefon. Miał wtedy chyba pięć lat. Pytałem go, co chciałby robić, gdy dorośnie, o tego typu rzeczy. Mówił przepiękną angielszczyzną. Gdy wiele lat później usłyszałem jego liverpoolski akcent, byłem przekonany, że to taka poza”. Fred przyjechał do Liverpoolu, bo, jak sam twierdzi, potwornie martwił się o Johna. „Zapytałem go, czy miałby ochotę pojechać ze mną do Blackpool25, pójść do wesołego miasteczka i pobawić się w piasku nad morzem. Był zachwycony. Spytałem Mimi o pozwolenie. Powiedziała, że nie ma serca nam odmówić. No więc zabrałem Johna, choć wcale nie miałem zamiaru przywieźć go z powrotem”.

Fred i pięcioletni John zatrzymali się na kilka tygodni u znajomego. „W tamtym okresie miałem kupę kasy. Takie to były czasy tuż po wojnie. Brałem udział w licznych machlojkach, głównie zajmowałem się sprowadzaniem pończoch na czarny rynek. Pewnie do dziś w Blackpool sprzedają towary, które przemyciłem”. Znajomy Freda planował właśnie wyjazd na stałe do Nowej Zelandii, więc Fred postanowił popłynąć z nim. Przygotowania dopięte były na ostatni guzik, gdy pewnego dnia w drzwiach domu zjawiła się Julia. „Powiedziała, że przyjechała po Johna i że teraz ma wreszcie przytulny dom, do którego może go zabrać. Ja z kolei odparłem, że zdążyłem przyzwyczaić się do niego i że chcę go zabrać ze sobą do Nowej Zelandii. Widziałem, że Julia nadal mnie kocha. Spytałem więc, czemu nie pojedzie z nami. Powiedziałem, że moglibyśmy zacząć wszystko od nowa. Nie zgodziła się. Chciała tylko odzyskać Johna. Zaczęliśmy się kłócić i w końcu zaproponowałem, żebyśmy pozwolili zdecydować Johnowi. Zawołałem go. Przybiegł i wskoczył mi na kolana. Przywarł do mnie, pytając, czy ona wraca. Nic w tym dziwnego, że tego właśnie chciał. Zaprzeczyłem i powiedziałem, że musi wybrać, z kim chce zostać. Wybrał mnie. Julia spytała jeszcze raz, ale John ponownie wskazał na mnie. Skierowała się do drzwi, ale gdy już prawie była na ulicy, John poderwał się i pobiegł za nią. Odtąd nie widziałem go ani nie miałem od niego żadnych wiadomości, dopóki ktoś nie powiedział mi, że jest jednym z Beatlesów”.

John wrócił z mamą do Liverpoolu, ale nie zamieszkał z nią. Okazało się, że to ciocia Mimi chciała go odzyskać. Tak więc tym razem na dobre zamieszkał z nią i jej mężem George’em w bliźniaku przy Menlove Avenue, w Woolton, na przedmieściach Liverpoolu. „Nigdy nie opowiadałam Johnowi o jego rodzicach – mówi Mimi. – Po prostu chciałam mu tego wszystkiego oszczędzić. Może byłam nadopiekuńcza. Nie wiem. Chciałam tylko jego szczęścia”. John był bardzo wdzięczny Mimi za to, co dla niego zrobiła. „Była dla mnie bardzo dobra. Pewnie przeraziły ją warunki, w jakich musiałem dorastać, i założę się, że ciągle im przypominała, żeby pamiętali o bezpieczeństwie dziecka. Przypuszczam, że w końcu pozwolili jej się mną zaopiekować, bo jej ufali”.

John szybko zadomowił się u Mimi. Wychowała go jak własne dziecko. Była surowym opiekunem i nie pozwalała na głupoty, ale nigdy na niego nie krzyknęła ani nie podniosła ręki, uznając takie zachowanie za dowód słabości rodzica. Najgorszą karą, do jakiej się posuwała, było ignorowanie go. „Nienawidził tego. Zawsze mówił: »Mimi, nie gnoruj mnie«”. Jednocześnie Mimi nie ograniczała jego osobowości. „Zawsze byliśmy rodziną indywidualistów. Moja mama nie wierzyła w potęgę konwencjonalnych zachowań i ja również w nią nie wierzę. Nigdy nie nosiła obrączki, podobnie jak ja. Niby po co?”.

Najsłabszym ogniwem, któremu zdarzało się rozpieszczać Johna, był wujek George, prowadzący rodzinny interes mleczarski. „Nierzadko znajdowałam liściki, które John wkładał George’owi pod poduszkę. »Kochany wujku, wykąpiesz mnie dziś zamiast cioci?« albo »Kochany wujku, weźmiesz mnie do kina?«”. Mimi godziła się zaledwie na dwa tego typu wyjścia w roku – na bożonarodzeniową pantomimę wystawianą w Liverpool Empire oraz latem na jeden z filmów Disneya. Ale było też sporo pomniejszych rozrywek, jak choćby Strawberry Fields, czyli lokalny dom kultury dla dzieci prowadzony przez Armię Zbawienia, gdzie każdego lata odbywał się wielki piknik. „Jak tylko odzywały się odgłosy orkiestry Armii Zbawienia, John zaczynał podskakiwać i krzyczał: »Mimi, chodź już, bo się spóźnimy«”.

Pierwszą szkołą Johna była podstawówka Dovedale. „Pan dyrektor Evans powiedział mi kiedyś, że John ma umysł ostry jak brzytwa. Potrafi zrobić wszystko, jeśli tylko chce. Za to nie znosi czynności nudnych i pospolitych”. Zaledwie po pięciu miesiącach spędzonych w szkole, a także dzięki pomocy wujka George’a, John potrafił czytać i pisać, choć jego ortografia już wtedy pozostawiała wiele do życzenia. Przykładowo w jego wydaniu „ospa wietrzna” była „ospą wieczną”. „Pojechał kiedyś na wakacje do mojej siostry, mieszkającej w Edynburgu, skąd przysłał mi pocztówkę z takimi oto słowami: »Kończy misie kasa«. I tak zrozumiałam, co chciał powiedzieć”.

Mimi osobiście chciała zaprowadzać i odbierać Johna ze szkoły, ale ten już po trzecim dniu powiedział jej, że tylko robi mu wstyd i zabronił jej chodzić ze sobą. Musiała uciekać się do śledzenia. Podążała za nim w odstępie mniej więcej dwudziestu metrów, by mieć pewność, że nic mu nie grozi.

„Do jego ulubionych piosenek należały Let Him Go, Let Him Tarry oraz Wee Willie Winkie. Miał ładny głos. Śpiewał w chórze kościoła pod wezwaniem Świętego Piotra w Woolton. Zawsze uczęszczał do szkółki niedzielnej, a w wieku piętnastu lat z własnej woli przystąpił do bierzmowania. Nigdy nie zmuszaliśmy go do chodzenia do kościoła. Sam wykazywał zainteresowanie religią aż do wieku nastoletniego”.

Do czternastego roku życia Mimi dawała mu tylko pięć szylingów kieszonkowego. „Chciałam nauczyć go wartości pieniądza, ale jakoś nie działało”. By zdobyć dodatkowe fundusze, John musiał na nie zapracować, pomagając w ogrodzie. „Nie chciał tego robić, chyba że był już naprawdę w finansowym dołku. Dało się wtedy słyszeć z impetem otwierane drzwi do szopy, z której wyciągał kosiarkę. Pędził z nią po trawniku na przestrzeni metra kwadratowego z prędkością dziewięćdziesięciu kilometrów na godzinę, po czym wpadał do domu po pieniądze. Te jednak same w sobie przedstawiały dla niego niewielką wartość. Nie dbał o nie. Gdy miał cokolwiek, wydawał wszystko niezwykle lekką ręką”.

John zaczął pisać własne książeczki w wieku siedmiu lat. Mimi nadal ma ich całą stertę. Pierwsza seria nosiła tytuł Sport i pęd – w opracowaniu i z ilustracjami J.W. Lennona26, a zawierała dowcipy, historyjki obrazkowe, rysunki oraz wklejane zdjęcia gwiazd filmowych i piłkarzy. Była to opowieść w odcinkach, a cotygodniowe wydanie kończyło się słowami: „Jeśli wam się podobało, bądźcie z nami za tydzień, będzie jeszcze lepiej”.

„Uwielbiałem Alicję w Krainie Czarów i rysowałem wszystkie postaci. Pisałem też wiersze w stylu Dżabbersmoka27. Dosłownie żyłem przygodami Alicji oraz bohatera serii Just William. Pisałem własne williamowe opowieści, których sam byłem bohaterem. Gdy z czasem zacząłem pisać poważniejsze, bardziej emocjonalne wiersze, stosowałem sekretny charakter pisma, zupełnie nieczytelny, żeby Mimi nie mogła ich przeczytać. Tak, pod twardą skorupą musiała jednak kryć się wrażliwa dusza. O Czym szumią wierzby – uwielbiałem tę książkę. Czytałem ją wielokrotnie i odgrywałem opisywane w niej wydarzenia. To był jeden z powodów, dla których chciałem mieć własną bandę w szkole. Chciałem, żeby inni bawili się w to, co ja im zaproponuję – w to, o czym czytałem w książkach”.

Jako dziecko miał blond włosy i był podobny raczej do rodziny ze strony matki. Ludzie zawsze brali go za syna Mimi, co bardzo ją cieszyło. W przypadku nieznajomych nigdy nie zaprzeczała. Mimi była szalenie opiekuńcza i z tego nadmiaru troski nie pozwalała mu się zadawać z tak zwanymi „prostymi chłopcami”. „Pewnego dnia, idąc wzdłuż Penny Lane, zauważyłam grupę chłopców otaczających wianuszkiem dwóch bijących się kolegów. »Zupełnie jak ci prości obszarpańcy«, powiedziałam. Byli z innej szkoły niż John. Gdy w końcu się rozstąpili, z kotłowaniny wyłoniło się paskudne chłopaczysko w zwisającym luźno płaszczu. Ku mojemu przerażeniu rozpoznałam w nim nie kogo innego jak swojego siostrzeńca. John lubił, gdy opowiadałam mu tę historię. »Cała ty. Wszyscy dookoła to prostaki«, mawiał wtedy”. Mimi wspomina, że we wszelkich zabawach na podwórku John zawsze musiał być przywódcą.

W szkole natomiast było jeszcze gorzej. Miał własną bandę, w wyniku czego stale się z kimś bił, by bronić swojej pozycji lidera. Ivan Vaughan i Pete Shotton – jego najbliżsi kumple – wspominają, że John bez przerwy brał udział w bójkach. Mimo że Mimi zabraniała mu kolegować się z większością chłopców, tych dwóch akurat lubiła, ponieważ mieszkali w tej samej okolicy.

„Biłem się właściwie przez całą podstawówkę, a tych większych od siebie pokonywałem w wojnie psychologicznej. Straszyłem ich, mówiąc, że bez problemu dam im radę, a oni mi wierzyli. Chodziłem też z jednym kumplem kraść jabłka. Przemieszczaliśmy się razem po mieście na zderzakach tramwajów jeżdżących wzdłuż Penny Lane. Przemierzaliśmy tak kilometry, nie płacąc ani grosza. Srałem w gacie ze strachu na tych zderzakach. Byłem królem wśród moich rówieśników, bo w dzieciństwie nauczyłem się sprośnych kawałów od takiej jednej dziewczyny z sąsiedztwa. Moja banda zajmowała się też takimi rzeczami jak drobne kradzieże w sklepach czy ściąganie dziewczynom majtek. Gdy robiło się gorąco, ja w przeciwieństwie do pozostałych nigdy nie dawałem się złapać. Czasami się bałem, ale Mimi była jedynym opiekunem, który o niczym nie wiedział. Za to rodzice innych dzieciaków mnie nie znosili. Zabraniali im się ze mną kolegować, bo zawsze byłem pyskaty w obecności dorosłych. Większość nauczycieli też mnie nienawidziła. Z czasem przerzuciliśmy się z podkradania w sklepach bezużytecznych rzeczy jak cukierki na podbieranie fajek, w takich ilościach, żebyśmy jeszcze mogli je sprzedać”.

Pozornie John wychował się w porządnej rodzinie, z kochającą, dobrą, choć surową Mimi. Mimo że ona nie opowiedziała mu jego historii, John zachował kilka mglistych wspomnień z wczesnego dzieciństwa i wraz z upływem czasu w jego głowie powstawało coraz więcej pytań bez odpowiedzi. „Podczas wizyt Julii raz czy dwa próbował wypytywać mnie o różne rzeczy – wspomina Mimi. – Nie chciałam go jednak wtajemniczać w całą tę sprawę. Jakże bym mogła? Był taki szczęśliwy. Przyznanie, że z jego ojca był ladaco, a matka znalazła sobie kogoś innego, byłoby błędem. John był taki radosny, stale śpiewał”.

John pamięta, że gdy w dzieciństwie zaczął podpytywać Mimi, ta zawsze udzielała tych samych odpowiedzi. „Mówiła, że rodzice po prostu się odkochali. Nigdy nie powiedziała niczego przeciwko matce czy ojcu. Ojca dość szybko zapomniałem. Było zupełnie tak, jakby umarł. Ale mamę widywałem od czasu do czasu i moje uczucia do niej nigdy nie wygasły. Często sobie o niej myślałem, choć długo nie zdawałem sobie sprawy, że mieszkała zaledwie kilkanaście kilometrów dalej. Pewnego dnia mama przyszła do nas w odwiedziny w czarnym płaszczu i z zakrwawioną twarzą. Miała jakiś wypadek. Nie mogłem sobie z tym poradzić. Wiedziałem, że oto przede mną siedzi moja mama i krwawi, ale musiałem wyjść do ogrodu. Kochałem ją, ale nie chciałem się angażować. Chyba byłem swego rodzaju emocjonalnym tchórzem. Chciałem ukryć uczucia”.

Johnowi mogło się wydawać, że potrafi tłumić emocje, ale Mimi i trzy inne ciotki – Anne, Elizabeth i Harriet – opowiadają, że w ich odczuciu John miał szalenie otwartą i pogodną naturę. Podobno był wyjątkowo szczęśliwym chłopcem.Rozdział 2 John i The Quarrymen

Gdy w 1952 roku John rozpoczął naukę w Quarry Bank High School, była to niewielka podmiejska szkoła średnia w Allerton, na przedmieściach Liverpoolu, niedaleko domu Mimi. Założona w 1922 roku, nie była może aż tak duża i znana jak położony w centrum miasta Liverpool Institute, ale cieszyła się całkiem dobrą opinią. Dwóch spośród jej absolwentów – Peter Shore oraz William Rodgers – zostało ministrami w rządzie laburzystów28.

Mimi bardzo się cieszyła, że John uczęszcza do szkoły blisko domu, a nie dojeżdża do miasta. W ten sposób mogła mieć go zawsze na oku. Pete Shotton z podstawówki również przeszedł do Quarry Bank, ale drugi przyjaciel Johna – Ivan Vaughan – uczęszczał do Institute, co dla niego było zbawiennym posunięciem. Ivan jako jedyny w grupie Johna interesował się nauką, ale wiedział, że jeśli pozostanie w tym towarzystwie, niewiele się nauczy. Niemniej po lekcjach nadal był członkiem bandy Johna. Wkrótce do grupy dołączyli inni chłopcy z jego nowej szkoły. „Najpierw przyprowadziłem ze sobą Lena Garry’ego, ale ogólnie nie wprowadzałem za wielu. Starannie dobierałem ludzi, których chciałem przedstawić Johnowi”.

John bardzo dokładnie pamięta swój pierwszy dzień w Quarry Bank. „Spojrzałem na setki nowych twarzy i pomyślałem: Chryste, trzeba się będzie bić z każdym z nich i to po tym, jak wreszcie pokonałem wszystkich w Dovedale. A było tam kilku niezłych osiłków. Pierwszą bójkę, w którą się wdałem, przegrałem. Straciłem panowanie nad sobą, gdy porządnie mnie zabolało. Nie żeby było w tym wszystkim za dużo walki. Najpierw trochę powrzeszczałem i poprzeklinałem, a potem dostałem w nos. Jak tylko pojawiała się krew, przestawaliśmy. Po tej bójce, gdy przypuszczałem, że ktoś może mieć silniejszy cios niż ja, sugerowałem zapasy. Byłem agresywny, bo chciałem być lubiany. Chciałem być przywódcą. To znacznie lepsze niż bycie jednym z wielu wyjętych spod sztancy. Chciałem, żeby wszyscy mnie słuchali i robili to, co im każę. Żeby śmiali się z moich dowcipów i pozwolili mi stać na czele”.

Już w pierwszej klasie został przyłapany na posiadaniu obscenicznych rysunków. „To wyrobiło mi opinię wśród nauczycieli”. Wkrótce potem Mimi znalazła sprośny wiersz autorstwa Johna. „Znalazła go pod poduszką. Powiedziałem jej, że kolega zmusił mnie, żebym go dla niego przepisał, bo sam nie za dobrze włada długopisem. Oczywiście w rzeczywistości sam go napisałem. Czytałem wcześniej kilka takich wierszy – tych, co to się czyta, żeby ci stanął. Zastanawiałem się, kto je pisał, a potem postanowiłem sam spróbować. Chyba początkowo próbowałem przykładać się do nauki, podobne próby podejmowałem zresztą w Dovedale. Tam przynajmniej zawsze byłem szczery i przyznawałem się do wszystkiego. Ale w liceum zorientowałem się, że to głupia strategia, bo nauczyciele mają cię w garści. Więc zacząłem kłamać jak najęty”.

Od końca pierwszej klasy sytuacja w szkole przebiegała według ustalonego scenariusza: Lennon i Shotton kontra reszta szkoły. Chłopcy ustawicznie odmawiali posłuszeństwa i stosowania się do zasad. Pete uważa, że pewnie bez wiernego sprzymierzeńca w osobie Johna poddałby się i podporządkował regulaminowi, natomiast John na pewno by tego nie zrobił. „We dwójkę dużo łatwiej jest bronić własnego zdania – mówi Pete. – Zawsze jest ktoś, z kim można pośmiać się z własnej porażki. Właściwie to śmialiśmy się bez przerwy. Śmiejąc się, przebrnęliśmy przez całą szkołę. Było super”.

Pete przyznaje, że z perspektywy czasu ich ekscesy nie brzmią może aż tak zabawnie jak kiedyś, ale nadal wywołują uśmiech na jego twarzy, gdy wraca pamięcią do tamtych dni. „To musiało być jakoś na samym początku szkoły, gdy pierwszy raz wylądowaliśmy na dywaniku u dyrektora. Siedział za biurkiem, gdy weszliśmy. Rozstawił nas po swojej prawej i lewej stronie i krzyczał na nas w najlepsze, gdy nagle John zaczął smyrać go po włosach. Gość był prawie łysy, ale na czubku głowy zostało mu kilka pojedynczych kosmyków. Nie zorientował się, skąd pochodzi łaskotanie, i co chwilę podnosił rękę, by podrapać się po głowie, nie przerywając oczywiście swojej tyrady. To było straszne. Ja zgiąłem się wpół ze śmiechu, a John normalnie zsikał się w gacie. Poważnie. Siki zacięły spływać mu po nogach, bo miał na sobie szorty, stąd wniosek, że byliśmy jeszcze całkiem mali. W końcu na podłodze pojawiła się kałuża, a dyrektor rozejrzał się i pyta: »Co to? Co to?«”.

John miał talent artystyczny i dobrze go wykorzystywał. Pete z kolei interesował się matematyką, czego John bardzo mu zazdrościł, ponieważ sam nie miał smykałki do liczb, więc zawsze próbował Pete’owi przeszkadzać. „Rozpraszał mnie, kładąc przede mną przeróżne rysunki. Niektóre były sprośne, ale większość po prostu była zabawna, więc parskałem na ich widok śmiechem. »Proszę pana, niech pan popatrzy na Shottona«, wołała reszta klasy, gdy ja tymczasem zwijałem się ze śmiechu. Gdy lądowałem przy tablicy, a nauczyciel akurat stał tyłem do klasy, John podnosił się z miejsca i na tle jego pleców pokazywał mi jakiś zabawny rysunek. Byłem bez szans. Nie potrafiłem opanować śmiechu”.

Nawet gdy wylądowali u dyrektora na pierwsze lanie, John nadal wyglądał, jakby władza nie robiła na nim najmniejszego wrażenia, nawet jeśli była to tylko poza. „Najpierw wezwano Johna, a ja czekałem za drzwiami – opowiada Pete. – To była istna męka. Byłem cały spięty i martwiłem się, co się za chwilę ze mną stanie. Czekałem zaledwie kilka minut, ale miałem wrażenie, że minęło kilka godzin. W końcu drzwi się otworzyły i pojawił się John. Szedł na czworakach, wydając z siebie przeraźliwe jęki. Na ten widok parsknąłem śmiechem. Jeszcze wtedy nie wiedziałem, że do pokoju dyrektora prowadziło dwoje drzwi, a John gramolił się z małego przedsionka, więc z samego gabinetu nie było go w ogóle widać. Przyszła kolej na mnie. Musiałem wejść do dyrektora, choć ciągle nie mogłem powstrzymać śmiechu, a takie zachowanie nie wróży niczego dobrego”.

Z roku na rok John zachowywał się coraz gorzej. Zaczął szkołę jako jeden z lepszych uczniów, ale zanim doszedł do trzeciej klasy, został zdegradowany do grupy „tych złych”. Jego świadectwa pełne były uwag typu: „Beznadziejny”. „Błazen klasowy”. „Szokujące”. „Tylko marnuje czas innych uczniów”. Pod spodem znajdowało się miejsce na uwagi od rodziców. Na tym konkretnym Mimi dopisała: „Sześć razy przez kolano”. Mimi stale zwracała mu uwagę w domu, ale nie miała pojęcia, jak fatalnie zachowywał się w szkole. „Tylko raz dostałem lanie od Mimi. Za to, że wziąłem jej pieniądze z portfela. Zawsze podbierałem jej drobne na głupoty typu samochodziki, ale tego dnia musiałem wziąć za dużo”.

John i wujek George z kolei dogadywali się coraz lepiej. „Świetnie się rozumieliśmy. Był dobry i życzliwy”. Jednak w czerwcu 1953 roku, gdy John miał już prawie trzynaście lat, George zmarł na skutek wylewu. „To się wydarzyło nagle pewnej niedzieli – wspomina Mimi. – George nigdy nie opuścił ani jednego dnia w pracy z powodu choroby. John bardzo go kochał, podczas naszych sprzeczek George zawsze stawał po jego stronie. Często razem wychodzili. Czasem nawet im zazdrościłam, że się razem tak dobrze bawią. Myślę, że śmierć George’a niezwykle wstrząsnęła Johnem, choć nigdy tego nie okazał”.

„Nie wiedziałem, jak można okazać smutek publicznie – mówi John. – Nie miałem pojęcia, co się wtedy robi albo mówi, więc poszedłem sam na górę do swojego pokoju. Potem przyjechała kuzynka i dołączyła do mnie. Dostaliśmy napadu śmiechu. Chichraliśmy się bez końca. Miałem potem ogromne poczucie winy”.

W bezpośrednim okresie po śmierci wujka ktoś inny zaczął odgrywać w życiu Johna coraz większe znaczenie – jego mama Julia. Utrzymywała regularny kontakt z Mimi, choć Mimi bardzo niewiele opowiadała o niej Johnowi. Matka oczywiście z ciekawością patrzyła, jak jej syn się rozwija, rośnie i jak kształtuje się jego charakter. Nastoletni wówczas John z kolei fascynował się nią jeszcze bardziej. Julia urodziła swojemu drugiemu mężowi dwie córki. „To Julia dała mi pierwszą kolorową koszulę – wspomina John. – Zacząłem odwiedzać ją w nowym domu. Poznałem jej nowego faceta, ale nieszczególnie go polubiłem. Mówili na niego Nerwus, chociaż w sumie gość był w porządku. Zacząłem traktować Julię jak młodszą ciotkę albo starszą siostrę. Im byłem starszy, tym częściej kłóciłem się z Mimi. Często wprowadzałem się do Julii na cały weekend”.

Zarówno Pete Shotton, jak i Ivan Vaughan, dwóch najwierniejszych kumpli Johna, wyraźnie pamiętają, że Julia stawała się coraz ważniejszą figurą w życiu Johna i wywierała coraz większy wpływ na całą ich trójkę. Pete wspomina, że opowieści o Julii zintensyfikowały się, gdy chłopcy byli w drugiej lub trzeciej klasie Quarry Bank. Do tej pory z każdej strony słyszeli tylko ostrzeżenia, jakie to okropne rzeczy czekają ich w życiu. Rodzice Pete’a i ciocia Mimi stale przestrzegali przed przyszłością. Chłopcy śmiali się z tego czarnowidztwa. A potem pojawiła się Julia i otwarcie śmiała się razem z nimi. Śmiali się z nauczycieli, z rodziców, ze wszystkiego. „Była świetna – mówi Pete. – Totalny luz. Ciągle mawiała: »Olej to«, gdy opowiadaliśmy jej, co nas rzekomo czeka. Kochaliśmy ją. Tylko ona z nich wszystkich była do nas podobna. Mówiła to, co chcieliśmy słyszeć. Wszystko, co robiła, robiła dla draki, zupełnie jak my”.

Julia mieszkała w Allerton, więc chłopcy często wpadali do niej po szkole, a czasem ona odwiedzała ich. „Raz przyszła z pantalonami na głowie w charakterze chustki. Nogawki zwisały jej na ramiona. Udawała, że nie wie, o co chodzi, gdy ludzie przyglądali jej się podejrzliwie. Padliśmy ze śmiechu. Innym razem szliśmy sobie wszyscy ulicą, a Julia miała na nosie okulary bez szkieł. Zagadywała ludzi, ale oni niespecjalnie się orientowali, więc nagle w środku rozmowy zaczynała pocierać oko, wsadzając palec przez pustą oprawkę. Ludzie gapili się oniemiali”.

Ivan uważa, że to właśnie Julia pomogła Johnowi stać się buntownikiem. Zachęcała go do bycia sobą, śmiejąc się ze wszystkiego, co robił, podczas gdy Mimi traktowała go niezwykle surowo, choć nie bardziej niż inne matki swoje dzieci. Po prostu próbowała uchronić go przed piciem i paleniem. Z czasem musiała trochę wyluzować, ale John i tak wolał Julię i to dlatego ciągle u niej pomieszkiwał. Julia była czarną owcą, albo przynajmniej najbardziej szaloną owcą w rodzinie. Chciała, by John był taki sam jak ona, choć on tak czy inaczej taki był.

John trafił do grupy 4C – po raz pierwszy do „C”, czyli do grupy najsłabszych uczniów. „Tym razem naprawdę było mi wstyd, że wylądowałem z najbardziej tępymi osobnikami. W „B” nie było aż tak źle, bo do „A” chodzili sami nudziarze. Zacząłem też oszukiwać na sprawdzianach, ale nie było sensu rywalizować z tymi wszystkimi mongołami, więc szło mi tak samo słabo jak zawsze”. Pete Shotton spadał w rankingu uczniów co roku razem ze swoim kumplem. „Jemu też zniszczyłem życie”. Tuż przed zakończeniem czwartej klasy spadł na pozycję dwudziestą, czyli był na szarym końcu w klasie. „Bez dwóch zdań jest na dobrej drodze do niezdania”, napisał jeden z nauczycieli na jego świadectwie.

Gdy John był w piątej klasie, w szkole pojawił się nowy dyrektor – pan Pobjoy. Szybko się zorientował, że Lennon i Shotton to pierwsze łobuzy w szkole, ale za to trzeba szczerze przyznać, że naprawdę złapał jakiś kontakt z Johnem, podczas gdy reszta nauczycieli nie miała już żadnego. Znali go zbyt dobrze. „To było prawdziwe utrapienie, nic tylko żarty i wygłupy. Naprawdę nie potrafiłem go zrozumieć. Przykro mi o tym mówić, ale raz sam spuściłem mu lanie. Przykro, bo sam jestem przeciwnikiem kar cielesnych. Taki system odziedziczyłem w spadku, ale szybko wycofałem bicie”.

Pan Pobjoy był zaskoczony, gdy John oblał wszystkie przedmioty podczas egzaminu O-level29. „Myślałem, że da radę. Z każdego przedmiotu zabrakło mu jednej oceny wyżej, by zdać, i chyba właśnie dlatego postanowiłem pomóc mu dostać się do szkoły artystycznej. Wiedziałem, że jest w tym dobry, i uznałem, że zasługuje na drugą szansę”. Gdy ważyły się dalsze losy Johna, Mimi poszła rozmówić się z dyrektorem. „Spytał, co zamierzam z nim zrobić. Ja na to: »Co wy zamierzacie? Mieliście go przez pięć lat«”. Mimi spodobał się pomysł szkoły artystycznej, choć pewnie nie zdawała sobie sprawy, ile szczęścia miał John, że w ogóle się tam dostał. „Chciałam, żeby zdobył jakieś kwalifikacje, które pozwolą mu się utrzymać na przyzwoitym poziomie. Chciałam, żeby był kimś. W głowie ciągle kołatała mi się myśl o jego ojcu i o tym, jak skończył, ale tego oczywiście nie mogłam powiedzieć Johnowi”.

Z perspektywy czasu John nie żałuje dziś absolutnie niczego ze swych lat szkolnych. „Okazało się, że to ja miałem rację. Oni wszyscy się mylili, a ja miałem rację. To oni ciągle tam tkwią, co nie? Więc to oni muszą być nieudacznikami. To byli głupi nauczyciele, wszyscy co do jednego, no może poza jednym czy dwoma. Nigdy nie zwracałem na nich uwagi. Ja po prostu uwielbiałem się dobrze bawić. Tylko jednemu nauczycielowi podobały się moje rysunki, zabierał je nawet ze sobą do domu. Szkoła powinna dawać człowiekowi czas na rozwój, zachęcać go do zgłębiania zainteresowań. Ja zawsze interesowałem się sztuką i przez wiele lat byłem najlepszy w klasie, ale jakoś żadnego z nauczycieli to nie obchodziło. Byłem rozczarowany, gdy oblałem sztukę na egzaminach O-level, ale ostatecznie to olałem. Oni chcieli tylko, żeby było porządnie, a ja nigdy nie byłem porządny. Często mieszałem wszystkie kolory. Jedno z zadań polegało na wykonaniu rysunku pod tytułem Podróż. Namalowałem garbusa całego pokrytego brodawkami. Naturalnie im się nie spodobało. Ogólnie muszę przyznać, że miałem szczęśliwe dzieciństwo. Owszem, może i byłem agresywny, ale przynajmniej nie byłem nieszczęśliwy. Zawsze się śmiałem. W końcu i tak ciągle wyobrażałem sobie, że jestem bohaterem Just William”.

Pod koniec szkoły John zainteresował się muzyką rozrywkową, choć Mimi nigdy tego nie pochwalała. Nie lubiła, gdy śpiewał piosenki pop, których jako mały chłopiec uczył się z radia. John nie miał żadnego wykształcenia muzycznego, ale jako tako nauczył się sam grać na harmonijce, którą okazyjnie kupił mu wujek George.

„Wysłałabym go we wczesnym dzieciństwie na jakieś lekcje muzyki – mówi Mimi – na fortepian albo skrzypce, ale nie chciał. Nie interesowało go nic, co było związane z nauką. On chciał mieć wszystko od ręki, a nie tracić czas na naukę. Jedyna zachęta do pójścia w stronę muzyki, jaką John kiedykolwiek usłyszał, pochodziła od kierowcy autobusu z Liverpoolu do Edynburga. Co roku wysyłaliśmy go do mojej siostry i jego kuzynów w Edynburgu. Dostał akurat od George’a starą, używaną harmonijkę i grał na niej przez całą drogę, działając pewnie wszystkim na nerwy. Ale kierowcy autobusu bardzo przypadł do gustu. Gdy dotarli do Edynburga, powiedział Johnowi, że jak przyjdzie na dworzec na drugi dzień z samego rana, to dostanie zupełnie nową harmonijkę. Całą noc nie mógł zasnąć i bladym świtem już czekał na stacji. Co więcej, to była naprawdę dobra harmonijka. John mógł mieć wówczas dziesięć lat. Tak właśnie wyglądała ta pierwsza zachęta. Kierowca na pewno sam nie wiedział, co rozpętał”.

Jeśli już słuchał piosenek popowych, były to na przykład utwory Johnniego Raya czy Frankiego Laine’a. „Ale nie zwracałem na nie specjalnej uwagi”, wspomina. Nikt nie zwracał na nie szczególnej uwagi, a już na pewno nie chłopcy w Anglii w wieku Johna Lennona. Aż do połowy lat pięćdziesiątych muzyka popularna była dość oderwana od rzeczywistości. Praktycznie w całości pochodziła z Ameryki, a tworzyli ją profesjonaliści z show-biznesu w pięknych garniturkach z pięknymi uśmiechami na twarzach, którzy śpiewali piękne ballady, głównie dla ekspedientek i młodych mam.

Potem wydarzyły się trzy istotne rzeczy. 12 kwietnia 1954 roku zespół Bill Haley & His Comets nagrał Rock Around the Clock. Zanim piosenka ta przyjęła się w Wielkiej Brytanii, minął rok. Ale gdy w końcu nastąpił ten moment, za sprawą wykorzystania jej jako tematu muzycznego w filmie Szkolna dżungla, rock and roll rozlał się falą po kraju, a sale kinowe w zastraszającym tempie zaczęły się zamieniać w sale koncertowe.

Drugie wydarzenie miało miejsce w styczniu 1956 roku, gdy Lonnie Donegan wydał Rock Island Line. Mimo mylącego tytułu30 utwór ten nie miał wiele wspólnego z szaloną muzyką rockandrollową. Nowością było natomiast to, że zagrano ją na instrumentach, na których grać mógłby każdy. Lonnie Donegan spopularyzował muzykę skifflową31. Po raz pierwszy każdy mógł popróbować bycia muzykiem, mimo braku wykształcenia muzycznego, a nawet talentu. Nawet na najtrudniejszym z instrumentów typowych dla skiffle – gitarze – mógł zagrać każdy, kto opanował kilka podstawowych chwytów. Inne instrumenty, jak tarka do prania czy wiadro, nadawały się dla pierwszego lepszego głupka.

Trzecim i w pewnym sensie najbardziej ekscytującym wydarzeniem w muzyce pop w latach pięćdziesiątych okazało się pojawienie nikogo innego jak najbardziej wpływowej osoby w świecie muzyki popularnej przed erą Beatlesów – Elvisa Presleya. On również zaistniał na początku 1956 roku, a już w maju tego roku Heartbreak Hotel był w czołówce list przebojów w czternastu różnych krajach. W pewnym sensie pojawienie się kogoś takiego jak Elvis było nieuniknione. Wystarczyło popatrzeć na Billa Haleya – przysadzisty, o wyglądzie pana w średnim wieku, totalnie aseksualny – by zrozumieć, że ta nowa, ekscytująca muzyka, ten cały rock and roll, w końcu musi doczekać się równie ekscytującego wykonawcy. I istotnie, rock and roll rzucił na kolana całą młodzież, a Elvis był ekscytującym piosenkarzem i wykonywał ekscytujące piosenki. „Przed Elvisem mało co robiło na mnie wrażenie”, mówi John. Wszyscy Beatlesi, tak jak miliony ich rówieśników, byli pod wrażeniem. Wszyscy mają z tego okresu podobne wspomnienia – w każdej klasie, w każdej szkole i na każdym podwórku jak grzyby po deszczu powstawały zespoły. Jednej nocy w samym Liverpoolu potrafiło odbywać się ze sto imprez tanecznych, a zespoły skifflowe ustawiały się w kolejce, by wystąpić. Po raz pierwszy od wielu pokoleń muzyka przestała być własnością muzyków. Każdy mógł spróbować swoich sił. To tak, jakby małpom rozdać przybory do malowania. Któraś w końcu stworzy coś wielkiego.

John Lennon nie miał ani gitary, ani żadnego innego instrumentu, gdy zaczęło się całe to szaleństwo. Pożyczył gitarę od jednego z chłopaków ze szkoły, ale okazało się, że nie umie na niej grać, więc zaraz ją oddał. Wiedział za to, że Julia umie grać na banjo, więc udał się właśnie do niej. Mama kupiła mu używaną gitarę za dziesięć funtów. Na gitarze była naklejka z napisem: „Gwarancja, że nie pęknie”. Wziął kilka lekcji, ale jakoś nie mógł się nauczyć. Julia pokazała mu więc kilka chwytów na banjo. Pierwszą melodią, jaką zdołał opanować, było That’ll Be the Day32.

Ćwiczył, kiedy Mimi nie było w domu. Gdy wracała, kazała mu zamykać się na oszklonym ganku i tam grać i śpiewać dla siebie samego. „Gitara jest w porządku jako hobby – mawiała z częstotliwością dziesięciu razy na dzień – ale z niej nie wyżyjesz”.

„W końcu założyliśmy z chłopakami ze szkoły zespół. O ile pamiętam, kumpel, który wpadł na ten pomysł, ostatecznie nie dostał się do składu. Po raz pierwszy spotkaliśmy się w jego domu. Na gitarze grał Eric Griffiths, na tarce do prania Pete Shotton, był też Len Garry, Colin Hanton na perkusji i Rod na banjo. Pierwszy raz wystąpiliśmy na Rose Street w ramach obchodów Dni Imperium. Wszyscy świętowali na ulicy, a my graliśmy z przyczepy ciężarówki. Nie dostaliśmy za ten występ kasy ani nic. Potem dawaliśmy koncerty za grosze na wszystkich imprezach u chłopaków i na weselach. W sumie to graliśmy głównie dla zabawy”.

Nazwali się The Quarrymen33, a jakże. Wszyscy członkowie ubierali się w stylu teddy boysów, a włosy zaczesywali do tyłu na brylantynę, jak Elvis. John był największy z nich wszystkich i między innymi dlatego matki ostrzegały swych synów, by trzymali się od niego z daleka. Nie musiały nawet same go widzieć – wystarczyło, że słyszały krążące o nim opowieści. Podczas tych pierwszych kilku miesięcy 1956 roku, gdy John rzekomo ostro przykładał się do nauki, wszystko było jeszcze na pół gwizdka i bez jakiejkolwiek regularności. Czasami nawet kilka tygodni mijało bez grania. Była też spora rotacja muzyków, w zależności od tego, kto akurat się pojawił na imprezie lub kto miał po prostu ochotę spróbować. „To była tylko zabawa w zakładanie zespołu – mówi Pete Shotton. – Skiffle był na fali, więc każdy coś tam kombinował po swojemu. Ja grałem na tarce do prania, bo nie miałem zielonego pojęcia o muzyce. Kumplowałem się z Johnem, więc musiałem być w zespole”.

Z Johnem w roli lidera kłótnie były na porządku dziennym, wskutek czego wiele osób rezygnowało z gry. „Kłóciłem się z nimi, bo chciałem ich zmusić do odejścia. Jak się ktoś zaczynał stawiać, nie było odwrotu – wylatywał z zespołu”. Jeden ze stałych członków, Nigel Whalley, grywał od czasu do czasu, ale głównie zajmował się ugadywaniem występów, czyli działał jako menedżer.

W tym samym czasie w Liverpool Institute działo się dokładnie to samo – zespoły mnożyły się w zastraszającym tempie, choć na przykład Ivan Vaughan przyprowadził Lena Garry’ego z Institute do zespołu Johna. Transfer wydawał się całkiem udany.

6 lipca 1957 roku Ivan przyprowadził jeszcze jednego kumpla ze szkoły, by poznać go z Lennonem. „Wiedziałem, że to był spoko koleś – mówi Ivan – tylko takich poznawałem z Johnem”. Chłopcy poznali się przy okazji odpustu w parafialnym kościele w Woolton, położonym niedaleko domu Johna. John znał tam kilka osób i wyprosił pozwolenie na występ zespołu. Ivan sporo opowiadał w szkole o Johnie i jego kapeli. Wiedział, że jego kumpel interesuje się tego typu działalnością, choć sam Ivan nie miał pociągu do grania.

„Mimi powiedziała mi tego dnia, że w końcu dopiąłem swego – mówi John. – Teraz byłem prawdziwym teddy boyem. Tego dnia chyba wszyscy byli mną zdegustowani, nie tylko Mimi. Dziś patrzę na swoje zdjęcia z tego występu w Woolton. Ależ byłem gołowąsem”. Wspomnienia Johna z tamtego dnia są lekko mgliste. Upił się, choć do pełnoletności brakowało mu jeszcze kilku lat. Za to są tacy, którzy pamiętają ten dzień bardzo wyraźnie, zwłaszcza kolega, którego przyprowadził Ivan – Paul McCartney. „To właśnie tego dnia – mówi John – kiedy poznałem Paula, wszystko nabrało tempa”.21 Grupa artystyczna, przedstawiająca popularne w dziewiętnastowiecznej Ameryce widowiska rozrywkowe, złożone z piosenek, tańca, skeczów, parodii itp. – przyp. tłum.

22 Statki typu „Liberty” – jednostki masowo budowane w USA i Kanadzie podczas II wojny światowej w celu szybkiego uzupełniania strat wojennych – przyp. tłum.

23 Przystań w centrum Liverpoolu, nad rzeką Mersey – przyp. tłum.

24 Nostalgiczny utwór autorstwa Cole’a Portera o utraconej miłości, której wspomnienie budzi dźwięk beguine’a – przyp. tłum.

25 Popularne brytyjskie letnisko w regionie North West England, położone nad Morzem Irlandzkim – przyp. tłum.

26 W oryginale: Sport Speed and Illustrated. Edited and Illustrated by J.W. Lennon – przyp. tłum..

27 Absurdalny wiersz Lewisa Carrolla z książki Po drugiej stronie lustra, będącej kontynuacją Alicji w Krainie Czarów. Oryginalny tytuł wiersza brzmi Jabberwocky, tutaj w przekładzie Macieja Słomczyńskiego Dżabbersmok – przyp. tłum.

28 Mowa o rządzie utworzonym przez Harolda Wilsona w 1964 roku po wygranej Partii Pracy w wyborach parlamentarnych – przyp. tłum.

29 Egzamin zdawany na zakończenie szkoły średniej, po piątej klasie, czyli w wieku piętnastu–szesnastu lat. Po pięciu klasach szkoły średniej uczniowie chcący kontynuować naukę na uniwersytecie przygotowują się przez kolejne dwa lata do egzaminów A-level, które zdają w wieku siedemnastu–osiemnastu lat. Część uczniów zaraz po piątej klasie wybiera naukę w College’u, czyli w szkole wyższej o profilu zawodowym, na przykład kolegium nauczycielskim, szkole artystycznej czy szkole o profilu technicznym – przyp. tłum.

30 Nazwa linii kolejowej działającej w środkowej części Stanów Zjednoczonych, dosłownie oznacza „linia do rockandrollowej wyspy”, choć w rzeczywistości pochodzi od małego miasteczka o nazwie Rock Island – przyp. tłum.

31 Rodzaj muzyki folk, z wpływami jazzu i bluesa, w której obok takich instrumentów jak banjo czy harmonijka ustna często w roli instrumentów pojawiają się także przedmioty codziennego użytku – przyp. tłum.

32 Utwór Buddy’ego Holly’ego – przyp. red.

33 Nawiązanie do nazwy szkoły Quarry Bank. Dosłownie nazwa oznacza „pracownicy kamieniołomu” – przyp. tłum.

34 Egzamin powszechnie zdawany w latach 1944–1976 na koniec szkoły podstawowej, którego wynik decydował o przyjęciu do szkoły średniej. Obecnie zachowany w niewielu hrabstwach – przyp. tłum.

35 Arthur Askey (1900–1982) – komik i aktor – przyp. tłum.

36 James Laver (1899–1975) – historyk sztuki – przyp. tłum.

37 Sydney Silverman (1895–1968) – polityk, członek Partii Pracy – przyp. tłum.

38 „Siedem królowych Anglii” – przyp. tłum.

39 W oryginale: Masked Melody Makers – przyp. tłum.

40 Dosłownie: Królowa Sheby, film niemy z 1921 roku w reżyserii J. Gordona Edwarda – przyp. tłum.

41 Tytuł piosenki znaczy: „Dzięki za przejażdżkę powozem” – przyp. tłum.

42 Tytuł piosenki znaczy: „Koniku, trzymaj ogon w górze” – przyp. tłum.

43 Piosenka Elvisa Presleya z 1957 roku – przyp. tłum.

44 Na płycie Let It Be piosenka ta występuje jako Maggie Mae – przyp. red.

45 Niektóre źródła podają, że George urodził się dzień wcześniej, 24 lutego – przyp. red.

46 Cissy to imię żeńskie, ale również alternatywny sposób zapisu słowa sissy – maminsynek, ciota – przyp. tłum.

47 Dosłownie: Droga do Mandalay – przyp. red.