Wenus Hotentocka i inne rozprawy o literaturze południowoafrykańskiej - ebook

Książka profesora Jerzego Kocha przedstawia niezwykle zróżnicowany wybór rozpraw poświęconych piśmiennictwu południowoafrykańskiemu, zarówno okresu kolonialnego, jak i doby najnowszej. Autor, członek Południowoafrykańskiej Akademii Nauki i Sztuki, ukazuje literaturę Afryki Południowej w nowych, zaskakujących perspektywach, często sięgając po metodę archeologiczną: na szeroko zarysowanym tle dokonuje głębokich cięć, by przeprowadzić swe erudycyjne interpretacje.
Badanie dyskursu wokół „Wenus Hotentockiej” prowadzi do błyskotliwej analizy kolonialnych reprezentacji kolorowej kobiety, szczególnie jej mowy i ciała, ale rozprawy przybierają także formę klasycznego portretu literackiego (C. Louis Leipoldt) czy próby typologii stanowisk badawczych (teorie na temat genezy języka afrikaans). Na ogół mają też podwójne dno. Esej o tym, co tłumaczyć z literatury afrikaans, przeradza się w szkic historycznoliteracki najważniejszych kierunków rozwojowych tego piśmiennictwa, a porównanie polskiej i holenderskiej recepcji J.M. Coetzeego staje się pretekstem do innej kontekstualizacji dzieła noblisty.
Analizy literackie coraz to dają Autorowi asumpt do uogólnień czy przemyśleń teoretycznych. Zestawienie paraleli literackich między J.F. Celliersem a A. Mickiewiczem prowadzi do refleksji nad sposobami rozumienia dzieła literackiego jako takiego, a interpretacje wybranych motywów twórczości J. van Bruggena i K. Schoemana stanowią pretekst do pierwszej
w Polsce prezentacji różnych aspektów południowoafrykańskiej powieści farmerskiej (plaasroman, farm novel).
Charakter literatury Afryki Południowej oraz zainteresowania samego Autora sprawiają, że motywy ziemi, spotkania z Innym czy emancypacji języka obecne są we wszystkich rozprawach.

Wstęp (osobisty)

Poglądy i teorie na temat powstania afrikaans
Zarys historyczny i próba typologii
1. Uwagi wstępne
2. Obserwacje podróżników i pierwsze przednaukowe opinie na temat afrikaans
3. Geneza afrikaans – dyskusje i polemiki naukowców
4. Typologia teorii

Afryka, Europa, Afryka
albo "czy" i "co" przekładać na język polski
1. Literatura afrikaans w Polsce
2. Co to jest afrikaans? Co to jest literatura afrikaans?
3. Co tłumaczyć?
4. Zamiast zakończenia

Genalogia czy analogia?
Pan Tadeusz (1834) Adama Mickiewicza
i Martije (1911) Jana F.E. Celliersa?
1. Tytułem wstępu
2. Znajomość spraw polskich w Afryce Południowej
3. Jan F.E. Celliers (1865–1940)
4. Celliers jako volksdigter
5. Twórczość poetycka
6. Martjie
7. Martjie a Pan Tadeusz
7.1. Paralele
7.2. „Poszlaki” biograficzne
7.3. Praktyka artystyczna
8. Zakończenie

„Nieujarzmiona pasja świata,
by odwracać kolej rzeczy"
Farma, praca i etniczna mobilizacja
w Bywoners (1919) Jochema van Bruggena
1. Bywoners a powieść farmerska
2. Bywoners jako powieść współczesna
3. Przestrzeń chłopskich domów
4. Bywoners jako książka o wielu mieszkaniach: kilka wniosków

Gadał bur do obrazu...
portrety w powieści Karela Schoemana
„Do ukochanego kraju" (NA DIE GELIEFDE LAND, 1972)
1. Wprowadzenie
2. Plaas
3. Plaasroman w literaturze
3.1. Plaasroman w kontekście społecznym i historycznoliterackim
3.2. Plaas jako źródło sensu i miejsce wyboru między świadomością indywidualną i ponadindywidualną
4. „Do ukochanego kraju” (1972) Karela Schoemana
4.1. Sposoby obecności przodków: patriarchalny porządek, przestrzeń gospodarstwa i domu
4.2. Obrazy
5. Wnioski

Christiaan Louis Leipoldt
profil literacki
„Wenus Hotentocka” o wielu wcieleniach:
Benigna, (Magda)Lena, Kaatje, Saartjie, Krotoa.
Konstrukcje kolorowej kobiety w reprezentacjach południowoafrykańskich
1. Ustalenia terminologiczne
1.1. Reprezentacja
1.2. Hotentoci czyli Khoi-khoin
1.3. Percepcja języka afrikaans
2. Misje hernhutów i język noweli Benigna van Groenekloof of Mamre (1873)
3. Dekontekstualizacja i rekontekstualizacja języka
3.1. Kaatje Kekkelbek versus Kaatje/Mariana
3.2. Kaatje Kekkelbek versus Lena
3.3. Jollie Hotnot versus (Magda)Lena
4. Benigna, Mariana i (Magda)Lena – negacja wyobrażenia „Wenus
Hotentockiej”
5. Na początku była Ewa (a przed nią Krotoa)
6. Dekonstrukcja

„Mijają się, zbyt zajęci,
by się pozdrowić choćby machnięciem  ręki.”
James Maxwell Coetzee i jego zagraniczna recepcja
na przykładzie Holandii I Polski
1. Wstęp
2. Model recenzji
3. Plaasroman
4. Coetzee a plaasroman
5. Język
6. „Kolonizacja powieści przez dyskurs historii”:
rzeczywistość i jej reprezentacja w utworach Coetzeego
7. Zakończenie

Indeks