Wiara w życiu społeczeństwa polskiego w epoce jezuickiej: Studyum historyczne - ebook

W ŻY­CIU SPO­ŁE­CZEŃ­STWA POL­SKIE­GO W EPO­CE JE­ZU­IC­KIEJ. Stu­dy­um Hi­sto­rycz­ne.

Od­bit­ka z Ogni­ska,

WAR­SZA­WA

Druk K. Ko­wa­lew­skie­go. Kró­lew­ska 23.

1883

Äîçâîëåíî Öåíçó­ðîþ. Âàðøàâà, 31 Ìàðôà 1883 ãîäà.

Nie cho­dzi nam w stu­dy­um ni­niej­szem o wia­rę kle­ru i ludu, lecz tej gru­py spo­łecz­nej, któ­ra z po­zy­cyi swo­jej przo­do­wa­ła w oj­czyź­nie i przed­sta­wia­ła cząst­kę na­ro­du naj­lep­szą. Kler z urzę­du i fa­chu, bez wzglę­du na we­wnętrz­ne prze­ko­na­nia, wie­rzył, czy wie­rzyć za­le­cał w stu­le­ciu trzy­na­stem tak samo, jak w epo­ce je­zu­ic­kiej lub póź­niej i dla­te­go re­pre­zen­to­wać umy­sło­wo­ści na­ro­du nie może; lud zno­wu, nie z urzę­du i fa­chu, lecz dla bra­ku sto­sun­ków z cy­wi­li­za­cyą za­skle­pio­ny w ści­śle za­war­tem kole po­glą­dów, rów­nież lubo nie tak bez­względ­nie, jak du­cho­wień­stwo, man­da­tu do re­pre­zen­ta­cyi owej wy­rzec się musi. W rze­czy­po­spo­li­tej je­dy­nie szlach­ta z pew­ną do­miesz­ką miesz­czań­stwa w po­glą­dach swo­ich pod­le­ga­ła wpły­wom róż­nym i zmia­nom, więc tyl­ko wie­rzeń tej gru­py spo­łecz­nej wol­no użyć do wy­mia­ru in­te­lek­tu­al­ne­go sta­nu na­ro­du. Zwró­ciw­szy z tego wzglę­du bacz­ność na szlach­tę, ku przed­sta­wie­niu jej wia­ry za­czerp­nę­li­śmy z pa­mięt­ni­ków, w któ­rych czło­wiek z my­śli swo­ich i uczuć zwykł się wy­wnę­trzać naj­szcze­rzej.

Re­li­kwie i przed­mio­ty, ma­ją­ce wła­sność cu­dow­na, w ko­ścio­łach kra­kow­skich. Miej­sca cu­dow­ne w kra­ju. Ko­ro­na­cye ob­ra­zów i cuda. Piel­grzym­ki do miejsc świę­tych kra­jo­wych i ob­cych. Prak­ty­ki na­boż­ne: ob­cho­dzo­nie sta­cyi męki Pań­skiej, vota, brac­twa, mo­dły, umar­twie­nia i wstę­po­wa­nie do klasz­to­rów. Wpływ du­cho­wień­stwa, mi­sye, ju­bi­le­usze i kary ko­ściel­ne. Po­boż­ne fun­da­cye i le­ga­ta, przy­go­to­wa­nie się na smierć i po­grzeb. For­ma­lizm re­li­gij­ny w nie­bez­pie­czeń­stwach i tro­skach, przy oce­nie tak­tów i lu­dzi. Prze­śla­do­wa­nie dy­sy­den­tów i prze­cho­dze­nie na ka­to­li­cyzm. Po­boż­ne sa­mo­chwal­stwo i cu­do­twór­stwo lu­dzi ży­ją­cych.