Zamknięcie roku 2015 w księgach instytucji kultury. Praktyczna instrukcja - ebook

Wykaz skrótów i aktów prawnych

• ustawa o rachunkowości – ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.)

• ustawa o CIT – ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 851 ze zm.)

• ustawa o PIT – ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.)

• ustawa o VAT – ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.)

• uodk – ustawa z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 406 ze zm.)

• ufp – ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 885 ze zm.)

• ustawa o CIT – ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 851 ze zm.)

• IK – instytucje kultury

• ZOiS – zestawienie obrotów i saldRozdział 1. Zmiany w prawie w 2016 roku

Dnia 30 listopada 2015 r. oraz 1 stycznia wchodzi w życie kilka nowych aktów prawnych, które zmieniają część rozliczeń księgowych. Oto one:

Jednostki kultury bez głównego księgowego

Od 1 stycznia 2016 r. zmieniają się zasady współdziałania jednostek samorządu terytorialnego z samorządowymi instytucjami kultury. Gmina może od tego dnia bowiem zapewnić wspólną obsługę księgową kilku jednostkom kultury.

Artykuły 10a–10d wprowadzone do ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym przewidują, że gmina może zapewnić wspólną obsługę administracyjną, finansową i organizacyjną gminnym instytucjom kultury jako jednostkom obsługiwanym. Wspólną obsługę może prowadzić:

- urząd gminy,
- inna jednostka organizacyjna gminy,
- jednostka organizacyjna związku międzygminnego albo
- jednostka organizacyjna związku powiatowo-gminnego.

Gminne instytucje kultury mogą przystąpić do wspólnej obsługi na podstawie porozumienia zawartego z jednostką obsługującą. Muszą zgłosić taki zamiar wójtowi.

Wspólna obsługa nie obejmuje kompetencji kierowników jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych do dysponowania środkami publicznymi oraz zaciągania zobowiązań, a także sporządzania i zatwierdzania planu finansowego oraz przeniesień wydatków w tym planie.

Konsekwencją nowych rozwiązań są zmiany w ustawie z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Jeśli w ramach wspólnej obsługi jednostka obsługująca zaliczana do sektora finansów publicznych zapewni realizację zadań głównego księgowego samorządowej instytucji kultury przez osobę spełniającą wymagane wymogi, w jednostce obsługiwanej nie zatrudnia się głównego księgowego.

Podstawa prawna

- Ustawa z 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1045).

Zmiany w ujmowaniu środków trwałych w księgach rachunkowych

Do końca 2015 roku instytucje kultury są zobowiązane przenieść na rozliczenia międzyokresowe przychodów niezamortyzowaną część aktywów trwałych otrzymanych nieodpłatnie lub sfinansowanych z dotacji.

Od 2012 roku instytucje kultury księgują otrzymane środki na zakup środków trwałych, a także darowizny środków trwałych na rozliczenia międzyokresowe przychodów (art. 41 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości). Zaliczone do rozliczeń międzyokresowych przychodów kwoty są rozliczane sukcesywnie w korespondencji z pozostałymi przychodami operacyjnymi równolegle do dokonanych odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych. Środki trwałe zakupione przed 2012 rokiem nie podlegały takiemu rozliczeniu, co wielokrotnie powodowało generowanie ujemnego wyniku finansowego (straty) instytucji kultury. Strata ta była pokrywana z funduszu instytucji kultury. Zmiany te tylko częściowo rozwiązały problem instytucji kultury, pozwalając na zaliczenie do rozliczeń międzyokresowych przychodów środków pieniężnych otrzymanych na sfinansowanie nabycia lub wytworzenia środków trwałych, w tym także środków trwałych w budowie oraz prac rozwojowych. Nie dotyczyły bowiem środków i dotacji na zakup środków trwałych otrzymanych przed 2012 rokiem. W praktyce amortyzacja środków nabytych przed 2012 rokiem nadal mogła generować stratę.

Ustawa z 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustaw regulujących warunki dostępu do wykonywania niektórych zawodów (Dz.U. z 2015 r. poz. 1505), która wchodzi w życie 30 listopada 2015 r., przyniosła oczekiwane zmiany w ustawie o kulturze.

Przy czym wartość odpowiadającą niezamortyzowanej części wartości początkowej podlegających amortyzacji aktywów trwałych należy ustalić na 31 grudnia 2014 r.Poza tym rozliczenie tych wartości musi być zgodne z art. 41 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości i ma zastosowanie do odpisów amortyzacyjnych dokonanych od 1 stycznia 2015 r.

W związku ze zmianami ustawowymi w księgach rachunkowych instytucja kultury powinna dokonać następujących zapisów:

- Przeksięgowanie kwoty podlegających amortyzacji aktywów trwałych otrzymanych nieodpłatnie lub sfinansowanych z dotacji według stanu na 31 grudnia 2014 r.

Wn 800 „Fundusz instytucji kultury”

Ma 840 „Rozliczenia międzyokresowe przychodów”

- Naliczenie amortyzacji za 2015 rok:

Wn 400 „Amortyzacja”

Ma 070 „Umorzenie środków trwałych”

- Równolegle

Wn 840 „Rozliczenia międzyokresowe przychodów”

Ma 760 „Pozostałe przychody operacyjne”

Proszę pamiętać, że sporządzając sprawozdanie finansowe za 2015 rok, w dodatkowych informacjach i objaśnieniach instytucja kultury ma obowiązek przedstawienia:

- przyczyny i zmiany w stosunku do 2014 roku zasad (polityki) rachunkowości wynikających z wprowadzonej nowelizacji ustawy o kulturze,
- informacji liczbowych zapewniających porównywalność danych sprawozdania finansowego za 2014 rok ze sprawozdaniem za 2015 rok.

Podstawa prawna

- Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.).
- Ustawa z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 406 ze zm.).

Zmiany w VAT od 1 stycznia 2016 r.

Od 1 stycznia 2016 r. wchodzi w życie kolejna już nowelizacja ustawy o VAT.

Przede wszystkim zaczynają obowiązywać nowe regulacje w zakresie sposobu określenia proporcji, czyli zakresu wykorzystania nabywanych towarów/usług do celów działalności gospodarczej. Proporcję tę ustala się jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje IK prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo. W efekcie IK już w okresie nabycia towarów odliczać będzie mogła część podatku VAT proporcjonalnie przypadającej na wykonywane w ramach działalności gospodarczej czynności opodatkowane. Przykładowe sposoby określenia proporcji zawarte są w art. 86 ust. 2c ustawy o VAT. Do tej pory sposoby określania proporcji nie były uregulowane na poziomie ustawowym, a postępowanie w tym zakresie wynikało z orzecznictwa NSA.

Przykład

Instytucja kultury na podstawie danych za 2015 rok ustaliła współczynnik proporcji VAT od czynności przysługującej jej odliczeniu oraz „nie” w stosunku 80 do 20% (wykorzystano metodę średniorocznej liczby osób wykonujących wyłącznie prace związane z działalnością gospodarczą w ogólnej średniorocznej liczbie osób wykonujących prace w ramach działalności gospodarczej i poza tą działalnością). Kwota VAT za 2016 rok wyniosła 10.000 zł, wskutek czego na bazie prewspółczynnika odliczyła od niego 80.000 zł. Na koniec roku dokonano weryfikacji stosunku 85 do 15%. W wyniku tego IK dokonała korekty VAT naliczonego w wysokości 5%, czyli łącznie do kwoty 85.000 zł.

Od 1 stycznia 2016 r. w przypadku nakładów ponoszonych na nabycie kwotę podatku naliczonego będzie się obliczać według udziału procentowego, w jakim dana nieruchomość jest wykorzystywana do celów działalności gospodarczej. Chodzi m.in. o nabycie praw wieczystego użytkowania gruntów, oraz wytworzenie nieruchomości, stanowiącej majątek danego podatnika, wykorzystywanej zarówno do celów wykonywanej przez tego podatnika działalności gospodarczej, jak i do celów osobistych, gdy przypisanie tych nakładów w całości do działalności gospodarczej podatnika nie będzie możliwe.

Przykład

Instytucja kultury nabyła z 1 stycznia 2015 r. za kwotę 1.000.000 zł brutto budynek na cele działalności gospodarczej. W momencie nabycia podatnik miał zamiar wykorzystywać cały budynek na cele prowadzonej działalności, toteż odliczył podatek naliczony w wysokości 18.700 zł(81.300 zł netto + 23% VAT = 100.000 zł). Jednak po roku (tj. z 1 stycznia 2016 r.) okazało się, że z powodu zastoju faktyczne wykorzystanie nabytego budynku na cele działalności gospodarczej spada do zaledwie 50%. Tym samym podatnik ma obowiązek dokonania korekty. Na ową korektę składają się następujące czynności:

a) w przypadku, w którym nieruchomość jest nadal wykorzystywana do działalności, ale w in-nym stopniu (procencie), należy ustalić kwotę podatku naliczonego, jaka przysługiwałaby w momencie dokonywania odliczenia przy zastosowaniu procentu wykorzystania po zmianie, w naszym przykładzie jest to kwota 9.350 zł (18.700 × 50%),

b) ustalenie różnicy między wysokością podatku odliczonego w momencie rozpoczęcia używania nieruchomości a wysokością wynikającą ze zmiany przeznaczenia (ustaloną w pkt a), w naszym przykładzie różnica ta wyniesie 9.350 zł (18.700 – 9.350),

c) obliczenie kwoty korekty proporcjonalnie do pozostałego okresu korekty:

trzeba więc obliczyć, jaka część 120 miesięcy pozostała po zmianie przeznaczenia, i ułamek ten zastosować do różnicy z pkt b);

w naszym przykładzie jest to 0,9 (108 : 120), a więc podatek do korekty wynosi 8.415 zł(0,9 × 9.350). O tę kwotę podatnik powinien pomniejszyć podatek naliczony za styczeń 2012 roku (w deklaracji składanej do 25 lutego).

Zmieni się sposób rocznej korekty podatku naliczonego – podobnie jak w przypadku odliczania proporcjonalnego przez podatników prowadzących działalność opodatkowaną i zwolnioną z VAT, także i w przypadku wykonywania czynności opodatkowanych i niepodlegających opodatkowaniu VAT, po zakończeniu roku podatkowego, w którym podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego, będzie on obowiązany do dokonania korekty rocznej, uwzględniającej dane dla zakończonego roku podatkowego. Dokonując takiej korekty, IK będzie mogła przyjąć inny sposób określenia proporcji niż ten, jaki został przyjęty dla danego roku podatkowego, jeżeli byłby on bardziej reprezentatywny dla zakończonego roku (art. 90c ustawy o VAT).

Przykład

Instytucja kultury na podstawie danych za 2015 rok ustaliła współczynnik proporcji VAT od czynności opodatkowanych oraz „nieopodatkowanych” w stosunku 80 do 20% (wykorzystano metodę średniorocznej liczby osób wykonujących wyłącznie prace związane z działalnością gospodarczą w ogólnej średniorocznej liczbie osób wykonujących prace w ramach działalności gospodarczej i poza tą działalnością). Kwota VAT za 2016 rok wyniosła 100.00 zł, wskutek czego na bazie prewspółczynnika odliczyła od niego 80.000 zł. Na koniec roku dokonano weryfikacji stosunku 90 do 10% (IK zmieniła metodę wyliczenia współczynnika na bardziej adekwatną, czyli średnioroczną powierzchnię wykorzystywaną do działalności gospodarczej w ogólnej średniorocznej powierzchni wykorzystywanej do działalności opodatkowanej i nieopodatkowanej. W wyniku tego IK dokonała korekty VAT naliczonego w wysokości 10%, czyli łącznie do kwoty 90.000 zł).

Podstawa prawna

- Art. 86 ust. 2c, art. 90c ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.).