Zarząd w spółce z o.o. Zasady funkcjonowania - ebook

Rozdział VI. Reprezentacja spółki w sporze z członkami zarządu

Konflikt między spółką a członkiem zarządu w praktyce oznacza spór między nim a zgromadzeniem wspólników. Często jest to konflikt między wspólnikami – tymi, którzy nie zasiadają w zarządzie oraz tymi, którzy pełnią tę funkcję. W praktyce najczęstsze powody sporów to:

- rozwiązanie, naruszenie lub próba zmiany umowy łączącej członka zarządu ze spółką, np. kontraktu menedżerskiego,
- dochodzenie przez spółkę odszkodowania od osoby zasiadającej w zarządzie za błędy popełnione przez nią przy kierowaniu spółką oraz negatywna ocena jej pracy przez wspólników,
- różnice zdań wspólników i zarządu co do kierunku zarządzania spółką.

Zgodnie z art. 210 ksh w sporze między spółką a członkiem zarządu – podobnie jak przy zawieraniu umowy między tymi stronami – spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. Ta zasada dotyczy zarówno sytuacji, gdy spór występuje między spółką a całym zarządem, jak też gdy dotyczy on jednej lub kilku osób z jego grona. Takie rozwiązanie ma zabezpieczyć interesy spółki, tak aby jako przeciwne strony konfliktu nie występowały osoby, które łączą koleżeńskie więzi.

Od tej reguły istnieje jednak pewien wyjątek. Mianowicie niekiedy zarząd może reprezentować spółkę w sporze o uchylenie lub stwierdzenie nieważności uchwały zgromadzenia wspólników.

Przykład

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Zgromadzenie wspólników podjęło uchwałę w sprawie nałożenia dopłat. Jeden ze wspólników, będący członkiem zarządu, zaskarża tę uchwałę, argumentując, że jest ona sprzeczna z umową spółki i ma na celu pokrzywdzenie go jako wspólnika, gdyż dopłaty są zbyt wysokie. W tej sprawie spór rozstrzygnie sąd, zaś stronami będą wspólnik (zasiadający jednocześnie w zarządzie) oraz spółka reprezentowana przez zarząd.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Często strony dochodzą do porozumienia, np. członek zarządu dobrowolnie wyrównuje spółce szkodę (w przypadku gdy spór dotyczył jego odpowiedzialności z tego tytułu). Jeśli jednak nie uda im się porozumieć, wówczas spór najprawdopodobniej znajdzie finał w sądzie. Ze względu na konieczność wniesienia opłat sądowych i opłat dla pełnomocników, a także długi czas postępowania rozstrzygnięcie sporu przez sąd lepiej traktować jako ostateczność.

Reprezentacja spółki przez radę nadzorczą

Jeśli spółkę ma reprezentować rada nadzorcza, to w procesie nie muszą czynnie występować wszyscy jej członkowie. Wystarczy, aby podjęli uchwałę dotyczącą sposobu prowadzenia sprawy w formie uchwały i udzielili mandatu do działania jednemu lub kilku osobom ze swego grona. Oczywiście takie zasady mogą wynikać wprost z umowy spółki lub innych dokumentów, np. regulaminu rady nadzorczej. Wtedy nie ma potrzeby podejmować uchwały.

+-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| Ważne |
| |
| Rada nadzorcza powinna dokładnie określić sposób reprezentacji rady przed sądem, że reprezentował ją przewodniczący rady lub dwóch członków rady łącznie. |
+-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+

Jak powinna postąpić osoba reprezentująca radę, jeśli druga strona zaproponuje ugodę w sporze lub dojdzie do uznania powództwa przez członka zarządu albo zrzeknie się on roszczenia? Dla członka rady nadzorczej reprezentującego radę jest bezpieczniej wszelkie ważniejsze czynności konsultować z radą lub nawet zgromadzeniem wspólników, choć z reguły nie jest to niezbędne. Przy czym należy pamiętać, iż jeśli członek rady poprzez swoje działania wyrządzi spółce szkodę, to może ona wystąpić do niego o odszkodowanie. Dlatego lepiej, by wszelkie istotne działania konsultował on z radą lub zgromadzeniem.

Reprezentacja spółki przez pełnomocnika

Pełnomocnik reprezentuje spółkę w sporze z członkiem zarządu, tylko jeśli zostanie powołany przez zgromadzenie wspólników. Pełnomocnictwo może zostać udzielone już na zgromadzeniu, które podjęło uchwałę (dotyczącą np. pociągnięcia członka zarządu do odpowiedzialności z jakiegoś tytułu, wytoczenia przeciw niemu powództwa, wypowiedzenia umowy), jak również później. Pełnomocnik ten powoływany jest do reprezentacji spółki tylko w tej sprawie. Nie może być takim pełnomocnikiem:

- prokurent – w ramach udzielonej mu prokury. Mógłby on co prawda reprezentować spółkę za dodatkowym upoważnieniem, choć i takiej sytuacji należy unikać. Jest tak, ponieważ prokurentowi trudno zachować bezstronność – był przecież powoływany i odwoływany przez członków zarządu;
- członek zarządu będący stroną sporu oraz żaden z pozostałych członków zarządu – są oni w takich sytuacjach wyłączeni od reprezentowania spółki.

Wszelkie uchwały – zarówno zgromadzenia wspólników, jak i rady nadzorczej dotyczące sposobu reprezentacji spółki w sporze – muszą być sformułowane na piśmie, gdyż pełnomocnik spółki lub rada nadzorcza (lub w ich imieniu adwokat) będą musieli złożyć je w sądzie jako potwierdzenie prawa do reprezentacji spółki. Przed sądem będzie trzeba złożyć oryginał dokumentu pełnomocnictwa lub jego uwierzytelniony odpis (art. 89 kpc).

Dokumenty

Reprezentacja przez radę i pełnomocnika

W praktyce często pojawiają się wątpliwości, kto powinien reprezentować spółkę w sporze z członkiem zarządu, jeśli w spółce istnieje rada i jednocześnie został powołany pełnomocnik. Przepisy ksh nie poruszają tej kwestii, jednak naszym zdaniem wówczas powinien spółkę reprezentować pełnomocnik. Jeśli natomiast zgromadzenie nie powołało pełnomocnika, a w spółce istnieje rada nadzorcza, takie uprawnienie ma rada. Zgromadzenie wspólników nie musi wówczas dodatkowo upoważniać rady do działania w tej sprawie – jej prawo do działania w takiej sytuacji wynika wprost z przepisów ksh.

Można się spotkać także z opiniami, że jeśli został powołany pełnomocnik, w spółce zaś działa rada, wówczas spółkę mogą reprezentować zarówno rada, jak i pełnomocnik (co wynika z użycia słowa „lub” w art. 210 ksh). Naszym zdaniem w wyżej opisanej sytuacji upoważnionym do działania w imieniu spółki jest przede wszystkim pełnomocnik – jasnego wyboru dokonało w tej kwestii zgromadzenie wspólników (a jest to najwyższy organ w spółce). A zatem działanie rady nadzorczej mogłoby mieć ewentualnie charakter zastępczy, a więc mogłaby reprezentować spółkę, w sytuacji gdy pełnomocnik zostałby odwołany lub z jakiegoś powodu (np. na skutek wypadku) nie mógłby reprezentować spółki.

Spór z byłym lub niedoszłym członkiem zarządu

Zdarza się, że ktoś był zgłoszony jako kandydat do zarządu, ale nie został powołany lub zgromadzenie nie podjęło jeszcze ostatecznej decyzji w tej sprawie. Przepisy ksh nie regulują wprost kwestii, kto reprezentuje spółkę w sporze z byłym lub niedoszłym członkiem zarządu. Zdaniem niektórych specjalistów spółkę powinna wówczas reprezentować rada lub pełnomocnik, a nie zarząd.

Zadaniem art. 210 ksh jest przecież ochrona interesów spółki. Te zaś mogą nie być chronione we właściwy sposób, jeśli spółkę będzie reprezentował zarząd. W takiej sytuacji członkom zarządu może być trudno zachować bezstronność, np. mogą nie być zainteresowani wyjaśnianiem pewnych spraw, które zaistniały, gdy były członek zarządu wraz z nimi kierował spółką, a które mogłyby również ich postawić w złym świetle.

Podobnie może być w przypadku niedoszłych członków zarządu. Na przykład jeśli obecny członek zarządu i niedoszły członek zarządu konkurowali ze sobą o stanowisko, trudno założyć, że członek zarządu będzie bezstronny i będzie działał wyłącznie na korzyść spółki. Taki pogląd jest krytykowany przez innych specjalistów, którzy twierdzą, że w takich sytuacjach tylko zarząd może reprezentować spółkę, gdyż przepisy o szczególnej reprezentacji spółki mają charakter wyjątkowy i nie można ich interpretować rozszerzająco.

Darmowy fragment