Żywoty znacznych w XVIII wieku ludzi - ebook

WSTĘP.

"Niech to sta­ry Niem­ce­wicz w pa­mięt­ni­ki wsa­dzi. On tam, sły­sza­łem, sta­re szpar­ga­ły gro­ma­dzi", od­zy­wa się po opo­wie­ści o Ci­chow­skim Hra­bia w 7-ej sce­nie III Cz. "Dzia­dów". Ca­łem ser­cem od­da­ny i przy­wią­za­ny do wszyst­kie­go, co ja­ki­kol­wiek mia­ło zwią­zek z tak go­rą­co umi­ło­wa­ną przez nie­go oj­czy­zną – Niem­ce­wicz, "wska­zy­wa­ny mło­de­mu po­ko­le­niu od ma­tek pol­skich z sło­wa­mi: Oto Czło­wiek – Pol­ska!" (1) gro­ma­dził sta­re szpar­ga­ły, mię­dzy nimi tak cen­ne, jak "Pa­mięt­ni­ki Pa­ska", od­prze­da­ne, – a wie­my to z ko­re­spon­den­cyi nie­wy­da­nej ich wła­ści­cie­la, hr. E. Ra­czyń­skie­mu. Na pod­sta­wie tych "szpar­ga­łów" po­wsta­ły "Dzie­je pa­no­wa­nia Zyg­mun­ta III", "Zbiór pa­mięt­ni­ków o daw­nej Pol­sce" i "Po­dró­że hi­sto­rycz­ne po zie­miach pol­skich". "Szpar­ga­ły", wy­bor­na pa­mięć, ła­twość pi­sa­nia i ogrom­na – (1) Mowa w rocz­ni­cę śmier­ci ś… p. J. U. Niem­ce­wi­cza, czy­ta­na przez Kry­sty­na L. Szyr­mę na po­sie­dze­niu Gro­na hist… lon­dyń­skie­go… str. 5. Pa­ryż 1842.

pra­co­wi­tość spra­wi­ły, że Niem­ce­wicz zo­sta­wił "pi­sma mno­gie", wie­le z nich wy­dał sam kil­ka wy­szło do­pie­ro po śmier­ci au­to­ra, nie­któ­re jed­nak jesz­cze spo­czy­wa­ją w bi­blio­te­kach kra­jo­wych i za­gra­nicz­nych. Nie tu miej­sce wy­li­czać epi­gra­my, baj­ki, po­ema­ty, tra­ge­dye (1) i po­wie­ści, (2) któ­re mia­łem w ręku i w znacz­nej czę­ści od­pi­sa­łem; wspo­mnieć mi jed­nak na­le­ży w związ­ku z po­da­ny­mi obec­nie do dru­ku "Ży­wo­ta­mi" o nie­wy­da­nych pa­mięt­ni­kach Niem­ce­wi­cza.

Au­tor "Śpie­wów hi­sto­rycz­nych" miał zwy­czaj co­dzien­ne­go – je­że­li nie za­szła ja­kaś prze­szko­da – za­pi­sy­wa­nia zda­rzeń waż­niej­szych, a na­wet i drob­nych. Świad­czą o tem wzmian­ki w nie­wy­da­nym do­tąd dzien­ni­ku, o któ­rym ni­żej.