ABC VAT-u 2014 - ebook

Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej spowodowało, że z dniem 1 maja 2004 roku nastąpiły ogromne zmiany w dokumentowaniu obrotu towarami i usługami pomiędzy Polską i pozostałymi państwami członkowskimi Wspólnoty. Eksport i import dotyczy teraz wyłącznie handlu z państwami spoza Wspólnoty, a kupno i sprzedaż towarów i usług wykraczająca poza granice kraju, ale obejmująca kraje Wspólnoty nazywa się obecnie nabyciem lub dostawą wewnątrzwspólnotową. Zmiany były tak wielkie, że nowelizacja starej ustawy nie wchodziła w grę. Dlatego od 1 maja 2004 roku obowiązuje nowa ustawa o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 roku, ogłoszona w Dzienniku Ustaw nr 54, poz. 535.

Ustawa ta budziła od początku olbrzymie kontrowersje. Zniechęcała ogromem skomplikowania, wielością nowych rozwiązań. Rozlegały się głosy że jest nie do przyjęcia, że zbyt wiele trzeba by poprawiać i że jak najprędzej trzeba ją zastąpić nową ustawą. Emocje powoli jednak opadały, a podatnicy i eksperci, w miarę zagłębiania się w często naprawdę zawiłe przepisy, dochodzili do wniosku że z tą ustawą można mimo wszystko pracować. Zresztą nie było wyjścia. Ustawa została bowiem napisana, a w dużej części po prostu przetłumaczona z unijnej dyrektywy vatowskiej i to były przepisy obowiązującej w całej Wspólnocie.

Było jednak sporo artykułów, które rzeczywiście należało poprawić, doprecyzować. Dotyczyło to niezgodności wielu przepisów ustawy z przepisami dyrektywy wspólnotowej (pomimo wykorzystywania jej przy pisaniu ustawy), ale także nadmiernej restrykcyjności wielu przepisów, utrudniającej działanie przedsiębiorców. I tak po roku obowiązywania ustawy weszła w życie jej pierwsza nowelizacja.

Do najważniejszych zmian należało wprowadzenie „ulgi na złe długi” oraz zmiana definicji samochodów osobowych i dostawczych. „Ulga na złe długi”, czyli stworzenie wierzycielom możliwości odzyskania podatku VAT z niezapłaconych faktur, stanowiło ukoronowanie wieloletnich postulatów przedsiębiorców. Zasadą tej regulacji jest całkowita neutralność finansowa skarbu państwa. To co wierzyciel odzyska od fiskusa musi zostać zwrócone fiskusowi przez dłużnika. Przepisy art. 89 a i 89 b musiały jednak czekać na kilka kolejnych nowelizacji, gdyż w kształcie obowiązującym od roku 2005 narzucały one tak wiele warunków wierzycielowi, że praktycznie podatnicy nie korzystali z nich. Dopiero ostatnia nowelizacja postawiła dłużnika w sytuacji na tyle dla niego niekomfortowej, że faktycznie dwa razy się zastanowi czy nadal zalegać z zapłatą.

Zmiana metody określania samochodu dostawczego nie wszystkim się spodobała, ponieważ wyłączała z uprzywilejowanej grupy pojazdów, nazwijmy je umownie – dostawczych, samochody kombi, a także wszystkie partnery, berlingo i podobne oraz SUV, jeżeli w miejsce drugiego i ewentualnie następnych rzędów siedzeń nie pojawiła się w nich ścianka lub trwała przegroda.

Musimy jednak pamiętać, że samochody dostawcze mają służyć głównie do przewozu towarów, a ścianki lub inne trwałe przegrody nie służą temu, by przedsiębiorca odzyskał większy VAT. Te przegrody ratują nam życie. W publikowanych niegdyś crash-testach samochodów kombi załadowanych towarem taki nie oddzielony trwałą przegrodą towar działał jak gilotyna.

Druga, znacznie poważniejsza nowelizacja, miała miejsce w listopadzie 2008 roku. Do największych zmian należy zaliczyć: szybszy zwrot podatku naliczonego, deklaracje kwartalne dla każdego, możliwość odliczenia VAT od niektórych wydatków, które nie są kosztem, możliwość „papierowego” rozliczania VAT od importu, możliwość wyboru wariantu opodatkowania PCC-VAT przy sprzedaży nieruchomości, możliwość powrotu już po roku do zwolnienia z VAT, wycena darowizn i towarów z remanentu likwidacyjnego wg aktualnej wartości, zwolnienie z VAT darowizn żywności dokonywanej przez producentów, poluzowanie warunków „ulgi na złe długi” i wiele drobniejszych zmian.

Kolejne zmiany wprowadzone do ustawy z datą obowiązywania od 1 stycznia 2010 r. to:

– dwukrotne – od 2010 roku i trzykrotne – od 2011 roku podwyższenie limitu obrotu uprawniające do skorzystania ze zwolnienia z VAT. Jest to niestety podwyżka „kryzysowa” i po roku 2014 jej żywot może (choć nie musi) się zakończyć;

– przyjęcie, że miejscem świadczenia usług na rzecz podatników (głownie przedsiębiorców) jest miejsce siedziby lub miejsce prowadzenia działalności usługobiorcy. Spowodowało to zmianę zasad fakturowania i rozliczania podatku przede wszystkim z tytułu importu usług oraz w transgranicznym transporcie towarów,

Następne znaczące zmiany wprowadziło aż sześć ustaw nowelizujących, trzy od 1 stycznia i po jednej od 1 kwietnia, 1 lipca i 1 października 2011 roku.

Najważniejszą jest oczywiście okresowa, trzyletnia podwyżka stawek podatkowych VAT o 1%, a w niektórych przypadkach aż o 5%, z niemiłą perspektywą ich ewentualnych dalszych podwyżek, aż do 25% w przypadku stawki podstawowej. W nowych art. 146a–146j podany został harmonogram tych zmian, które mogą zostać wprowadzone w życie, jeżeli w kolejnych latach relacja państwowego długu publicznego do produktu krajowego brutto według stanu na dzień 31 grudnia przekroczy 55%. Na szczęście, częściowo dzięki kreatywnej księgowości naszego byłego już ministra, ominęła nas (prawdopodobnie ominęła, okaże się to w maju) kolejna podwyżka tego podatku w roku 2014.

Drugą co do ważności była zamiana starej PKWiU z 1997 roku na aktualną z 2008 roku. Nareszcie „przestało obowiązywać to co nie obowiązywało” i w zakresie podatku VAT stosowane są obecnie te same symbole co w gospodarce i statystyce, wg aktualnej PKWiU 2008. Nie obyło się to jednak bez zgrzytów.

Trzecią zmianą były przepisy w sprawie przesyłania faktur drogą elektroniczna oraz w sprawie sposobów przechowywania faktur i sposobów ich udostępniania. Przepisy te są proste, czytelne i oby takie pozostały jak najdłużej. Pewnie wielu księgowych do dziś nie wierzy, że stanowisko fiskusa, szczególnie w sprawie przechowywania faktur, zmieniło się tak diametralnie. Tak, tak, można już odblokować te magazyny zawalone starymi fakturami, można je zgrać na dyski, można je nawet przechowywać na serwerach w Bunga-Bunga, jeśli okażą się one tańsze od serwerów krajowych. I tylko żeby nikt za bardzo nie majstrował przy tych przepisach, by po kilu latach nie obrosły one w warunki, przypadki, zezwolenia i inne wyjaśnienia, które upodobnią je do całej zagmatwanej reszty.

Zmiany roku 2013, określane przez niektórych z ogromną przesadą jako „rewolucyjne”, sprowadzają się w dużym stopniu do zmian porządkujących. Prawdziwa rewolucja ma miejsce w roku 2014. Ogromne zmiany nastąpiły w ustalaniu podstawy opodatkowania i terminu powstania obowiązku podatkowego. Szukając na gwałt pieniędzy fiskus wprowadził zasadę ZAPŁAĆ WCZEŚNIEJ – ODLICZ PÓŹNIEJ (Patrz komentarz do art. 19a).

Zmieniły się też terminy wystawiania faktur. Znacznie rozszerzono zakres towarów objętych zasadą „odwrotnego obciążenia”. Jednocześnie fiskus rozpoczął testowanie nowego sposobu na walkę z vatowskim podziemiem. Koszmarna zasada „SOLIDARNEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI” w handlu rurami, paliwami i złomem złota wisi teraz nad głowami uczciwych podatników. Jest więcej niż pewne, że oszuści nie dadzą się złapać, a ponieważ fiskus musi mieć wyniki, trzepać będzie tych uczciwych. Te przepisy są tak skonstruowane, że oskarżony podatnik nie ma szans na skuteczną obronę.

Prawdziwie rewolucyjne mogłyby się natomiast okazać propozycje posłów, którzy chcą skrócenia czasu zwrotu VAT z 60 do 25 dni i ze 180 do 60 dni (gdy nie ma sprzedaży). Projekt ustawy wpłynął do sejmu w grudniu 2013r., ale przy tak chudej kasie państwowej, nie ma szans na jej przyjęcie.

Pomimo tak wielu nowelizacji nadal zdarzają się sytuacje niezgodności polskich przepisów vatowskich z przepisami wspólnotowymi. Gdy przepisy wspólnotowej dyrektywy vatowskiej są dla podatników bardziej korzystne od krajowych uregulowań, szczególnie gdy te ostatnie są niejednoznaczne, podatnicy mają prawo powoływać się na zasadę bezpośredniego działania dyrektywy. Organa podatkowe muszą akceptować takie stanowisko podatnika, ale same, z własnej inicjatywy, nie mają prawa do zastosowania przepisów unijnych, jeśli są one mniej korzystne dla podatnika od przepisów prawa krajowego.

Dla szerszego wyjaśnienia wzajemnych relacji pomiędzy prawem krajowym i wspólnotowym Naczelny Sąd Administracyjny zwraca się czasem do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości o zajęcie stanowiska i wyjaśnienie tych wątpliwości. W ostatnich miesiącach Trybunał zajął stanowisko:

– w sprawie możliwości (lub niemożliwości) refakturowania usługi ubezpieczenia przy leasingu i w konsekwencji zastosowania stawki VAT do usługi ubezpieczenia;

– w sprawie stosowania stawki VAT na usługi własne (np. transportowe) biur podróży, będące częścią składową usługi turystycznej opodatkowanej systemem VAT marża;

– w sprawie miejsca opodatkowania usług magazynowych.

W pierwszej sprawie Trybunał Sprawiedliwości UE orzekł 17 stycznia 2013 r., że ubezpieczenie przedmiotu leasingu jest usługą odrębną od usługi leasingu. Oznacza to, że nie powinna ona być opodatkowana stawką 23% razem z usługą leasingu, tylko refakturowana ze stawką „zw”. Szczegóły znajdziesz w komentarzu do art. 88.

W sprawie stawki VAT na usługi transportowe własne stosowane przez biura podróży ETS stwierdził w orzeczeniu z dnia 25 października 2013 r., że jeżeli państwo członkowskie, na podstawie art. 98 dyrektywy 306 wprowadzi obniżoną stawkę VAT dla usług przewozu, stawka ta powinna być stosowana także wtedy, gdy jest to usługa własna biura podróży. Szczegóły znajdziesz w komentarzu do art. 119.

W usługach magazynowych decydujące znaczenie ma fizyczny dostęp do powierzchni magazynowej. Jeśli usługobiorca wynajmujący powierzchnię magazynową ma dostęp do magazynu i sam się obsługuje, miejscem opodatkowania jest miejsce położenia magazynu. Patrz Komentarz do art. 28e.

Niejednoznaczność wielu przepisów vatowskich jest także przyczyną kierowania dużej ilości spraw do krajowych sądów administracyjnych. Podatnicy nie godzą się często ze stanowiskiem fiskusa i występują na drogę sądową. Wielokrotnie uzyskują na tej drodze korzystne dla siebie rozstrzygnięcia. I tu rodzi się problem. Polski system prawny nie opiera się na precedensach, czyli na wcześniej wydanych orzeczeniach w podobnych sprawach, tak jak to jest np. w Stanach Zjednoczonych. Dlatego fiskus stoi na stanowisku, że orzeczenie sądowe wydane w konkretnej sprawie dotyczy wyłącznie tej sprawy i nie musi mieć zastosowania w innym przypadku.

Sędziowie dostrzegli w tym niebezpieczeństwo funkcjonowania wielu wykluczających się wzajemnie przeciwstawnych interpretacji przepisów, co w konsekwencji doprowadzić może do utraty zaufania obywateli do własnego państwa i jego systemu prawnego.

Przełomem stał się wyrok Warszawskiego Sądu Administracyjnego z 20 stycznia 2009 roku (III SA/Wa 1916/08). Sąd orzekł, że orzeczenia sądowe, na które podatnik powoła się w swoim wniosku o wydanie wiążącej interpretacji podatkowej, stają się tym samym stanowiskiem podatnika. Zobowiązuje to organa skarbowe do ustosunkowania się do nich, a w przypadku odrzucenia argumentacji podatnika, do uzasadnienia nieuwzględnienia tych orzeczeń w wydanej interpretacji. A to oznacza polemikę z argumentacją sądów.

W książce tej wyjaśniamy Ci zawiłości ustawy vatowskiej i rozporządzeń wykonawczych językiem znacznie bardziej zrozumiałym niż język ustawy. Niestety, niekiedy te zawiłości są tak pokrętne i wielopiętrowe, że pewne fragmenty będziesz pewnie musiał czytać wielokrotnie.

Na kolejnych stronach przedstawiamy problematykę VAT w porządku identycznym z ustawą vatowską. Zawiłość wielu sformułowań w ustawie, wielopiętrowe odniesienia do innych przepisów, zapętlenia niektórych tematów skłoniły nas do stosowania metody opisowej, podanej językiem w miarę możliwości przyjaznym dla czytelnika. Jednak w wielu artykułach ilość wariantów, wyłączeń i odesłań do innych przepisów jest tak znaczna, że konieczne stało się dosłowne przytaczanie kolejnych przepisów ustawy, oczyszczonych jedynie ze zbędnych odniesień, czasem ze zmianą sformułowań na bardziej czytelne.

Polska ustawa o podatku od towarów i usług oznacza ustawę o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 roku (Dz. U. nr 54, poz. 535 z 2004 roku), z wszystkimi późniejszymi zmianami. Określana jest ona w książce jako „UPTU”, lub po prostu „ustawa vatowska”. Przytaczane w tekście artykuły bez ściślejszego określenia oznaczają artykuły tej ustawy. W obecnym wydaniu uwzględnione zostały wszystkie zmiany, które obowiązują od 1 stycznia 2014 r.

Literami „DW” określone są przepisy dyrektywy Rady Europy 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 roku, w sprawie wspólnotowego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 z 11.12.2006 r.). wraz ze zmianami wprowadzonymi kolejnymi nowelizacjami:

– dyrektywą Rady 2008/8/WE z dnia 12 lutego 2008 r. zmieniającą dyrektywę 2006/112/WE w odniesieniu do miejsca świadczenia usług (Dz. Urz. UE L 44 z 20.02.2008, str. 11),

– dyrektywą Rady 2008/9/WE z dnia 12 lutego 2008 r. określającą szczegółowe zasady zwrotu podatku od wartości dodanej, przewidzianego w dyrektywie 2006/112/WE, podatnikom niemającym siedziby w państwie członkowskim zwrotu, lecz mającym siedzibę w innym państwie członkowskim (Dz. Urz. UE L 44 z 20.02.2008, str. 23),

– dyrektywą Rady 2008/117/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. zmieniającą dyrektywę 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, w celu zwalczania uchylania się od opodatkowania w związku z transakcjami wewnątrzwspólnotowymi (Dz. Urz. UE L 14 z 20.01.2009, str. 7).

„POWD” lub „podatek OWD” oznacza podatek od wartości dodanej, funkcjonujący w innym kraju Wspólnoty. Czasem dotyczyć to będzie także podatku o podobnej konstrukcji, funkcjonującego w kraju trzecim, poza granicami Wspólnoty.

Najważniejsze przepisy ustawy

Dla wyróżnienia, zamieszczone one zostały w takiej właśnie ramce, co pozwoli na lepsze ich odnalezienie w całym tekście.

Treść rozporządzeń wykonawczych ministra finansów nowowydanych lub znowelizowanych przyporządkowana została do poszczególnych artykułów ustawy, do których odpowiednie paragrafy tych rozporządzeń odnoszą się bezpośrednio. Dla odróżnienia od tekstu ustawy treść ta drukowana jest kursywą. Taki sam druk wprowadzono dla artykułów innych ustaw niż PTU. Dla uzyskania większej przejrzystości tekstu, dla oznaczenia rozporządzeń wprowadzona została specjalna numeracja:

Rmf 1 – oznacza Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23.12.2013 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunki stosowania stawek obniżonych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1719 );

Rmf 2 – oznacza Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20.12.2013r. w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień (Dz. U. z 2013 r. poz. 1722;

Rmf 2a – oznacza Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4.04 2011r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r. poz. 247 i 362);

Rmf 2b – oznacza Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 3.12.2013 r. w sprawie wystawiania faktur (Dz. U. poz. 1485);

Rmf 3 – oznacza Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 6.04.2004 r. w sprawie określenia podatników niemających obowiązku składania zgłoszenia rejestracyjnego (Dz. U. nr 58 z 2013 r. poz. 1662, poz. 558);

Rmf 4 – oznacza Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 16.12.2013 r. w sprawie potwierdzania zidentyfikowania określonego podmiotu na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2013 r. poz. 1662);

Rmf 5 – oznacza Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18.03.2013 r. w sprawie wzoru deklaracji podatkowych dla podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2013 r., poz. 394);

Rmf 6 – oznacza Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 29.06.2011 r. w sprawie przypadków, w których nie ma konieczności ustanawiania przedstawiciela podatkowego (Dz. U. z 2011 r. nr 136, poz. 796);

Rmf 7 – oznacza Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 19.04.2004 r. w sprawie trybu przyjmowania przez urzędy skarbowe kaucji gwarancyjnej składanej przez podmioty, których przedmiotem działalności będzie dokonywanie zwrotu podatku od towarów i usług podróżnym (Dz. U. z 2004 r. nr 76, poz. 714);

Rmf 8 – oznacza Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20.12.2012 r. w sprawie przesyłania faktur w formie elektronicznej, zasad ich przechowywania oraz trybu udostępniania organowi podatkowemu lub organowi kontroli skarbowej (Dz. U. z 2012 r., poz. 1528);

Rmf 9 – Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 14 marca 2013 r. w sprawie kas rejestrujących (Dz. U. z dnia 15.03.2013 r. poz. 363);

Rmf 10 – oznacza Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 27 sierpnia 2013 r. w sprawie kryteriów i warunków technicznych, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące (Dz. U. z 16.09.2013, poz. 1076);

Rmf 11 – oznacza Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 27.12.2010 r. w sprawie odliczania i zwrotu kwot wydatkowanych na zakup kas rejestrujących (Dz. U. z 2013 r. poz. 163 z 4.02.2013 r.);

Rmf 12 – oznacza Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 29.12.2012 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. z 2012 r., poz. 1382);

Rmf 13 – oznacza Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18.07.2011 r. w sprawie informacji podsumowującej o dokonanych transakcjach (Dz. U. z 2011 r. nr 156, poz. 931);

Rmf 14 – oznacza Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 24 grudnia 2009 r. w sprawie wniosków o zwrot podatku od wartości dodanej naliczonego w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Wspólnoty Europejskiej (Dz. U. nr 224, poz. 1800);

Rmf 15 – oznacza Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 12.03.2013 r. w sprawie wykazu towarów do celów poboru podatku od towarów i usług w imporcie (Dz. U. z 2013 r., poz. 359 i 1589);

Rmf 16 – oznacza Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 29.06.2011 r. w sprawie zwrotu podatku od towarów i usług niektórym podmiotom (Dz. U. z 2011 r. nr 136, poz. 797).

KOMENTARZ – Sposób prezentowania komentarzy

Wszystkie omówienia i komentarze do poszczególnych tematów podane są w tekście tą właśnie czcionką i na szarym tle.

MarcusA teraz do rzeczy, czyli do VAT-u

Podatek od towarów i usług zwany w skrócie VAT służy do bezpośredniego i natychmiastowego opodatkowania sprzedaży. Jest on podatkiem wielofazowym, pobieranym w każdej fazie obrotu, od surowca do gotowego wyrobu. Podatek ten naliczany jest i wykazywany na fakturze dokumentującej dostawę towaru lub usługi. Nalicza się go wg stawki procentowej właściwej dla danej dostawy, od wartości tej dostawy (sprzedaży).

Podstawową zasadą VAT-u jest prawo do potrącania z wartości podatku należnego w danej fazie obrotu podatku naliczonego, tzn. zapłaconego już w fazie poprzedniej, a niekiedy prawo do bezpośredniego zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym z budżetu państwa.

W konsekwencji przedsiębiorca płaci jedynie podatek od wartości dodanej, jaka powstała w jego fazie obrotu, obciążając nim zresztą kolejnego nabywcę swojego towaru. Dopiero konsument, płacąc cenę, płaci zawartą w niej całość podatku, bez możliwości jego odliczenia lub zwrotu. Niekiedy jednak konsumentem staje się sam przedsiębiorca, kiedy nabywa towary, które przekazuje sobie lub pracownikom do osobistych potrzeb. Wtedy nie odlicza VAT-u zawartego w cenie kupionych towarów. VAT ten staje się jego kosztem, o ile zakup ten może być zaliczony do kosztów uzyskania przychodów.

Podatek VAT wprowadzony został w Polsce w lipcu 1993 roku, na miejsce obowiązującego poprzednio podatku obrotowego. Jego wprowadzenie uratowało przed zapaścią na wiele lat budżet państwa. Skuteczność w jego ściągalności i skala zasilania budżetu w stosunku do innych podatków, pomimo wielu afer związanych z wyłudzaniem zwrotu VAT, podsuwają w wielu krajach pomysły by z czasem w ogóle zrezygnować z kłopotliwych podatków dochodowych na rzecz rozsądnie skalkulowanego podatku VAT.

W książce tej mówimy tylko o podatnikach prowadzących działalność gospodarczą. Nie wszyscy podatnicy zobowiązani są do płacenia podatku VAT. Zwolnieni są z niego drobni przedsiębiorcy, których obroty nie przekraczają limitu zwolnienia z VAT, lub którzy wykonują wyłącznie usługi zwolnione z VAT.

Do końca roku 2007 limit ten wynosił 10 000 euro i zmieniał się corocznie wraz ze zmianą kursu złotówki. Utrudniało to bardzo planowanie podatkowe podatników. Np. wzrost wartości złotówki powodował pomniejszanie się w kolejnych latach złotowej wartości limitu VAT, co na przełomie roku 2006/07 przybrało postać swoistej pułapki podatkowej.

Począwszy od roku 2008 ustalony został więc limit złotówkowy. Na lata 2008 i 2009 – 50 000 zł. W roku 2010 – 100 000 zł. W latach 2011 – 2014 obowiązuje limit w wysokości 150 000 zł. Jest to niestety czasowa zmiana i po roku 2014 wszystko zależeć będzie od ewentualnego podwyższenia tego limitu dla całej Unii. Jeśli podwyżki w Unii nie będzie, możemy wrócić nawet do 50 000 zł.

Podatnik rozpoczynający działalność w trakcie roku 2014 zwolniony jest z VAT do chwili osiągnięcia obrotu 150 000 zł, bez potrzeby składania jakiegokolwiek oświadczenia. Limit ten oblicza się w proporcji do czasu prowadzenia firmy w pierwszym roku, dla celów VAT licząc ten okres dopiero od dnia dokonania pierwszej czynności opodatkowanej (zakupu lub sprzedaży).

Możliwość przekroczenia limitu VAT powoduje utratę prawa do zwolnienia z początkiem transakcji, w trakcie której nastąpiłoby przekroczenie limitu¹. Utrata prawa do zwolnienia może nastąpić więc znacznie wcześniej.

Podatnik ma prawo do powrotu do zwolnienia z VAT po upływie roku, licząc od końca roku w którym utracił prawo do zwolnienia lub z niego sam zrezygnował.

Szczegółowe omówienie tego tematu znajdziesz w rozdziale XII, w komentarzu do art. 113.DZIAŁ I. PRZEPISY OGÓLNE

Art. 1. Cel ustawy

Ustawa reguluje opodatkowanie podatkiem od towarów i usług, który stanowi dochód budżetu państwa.

Art. 2. Słowniczek

Wiele pojęć użytych w ustawie jest całkowicie nowych lub ma inne niż znane dotychczas znaczenie. Przestudiuj dokładnie słowniczek, byśmy dalej zawsze dokładnie wiedzieli o czym rozmawiamy:

– terytorium Wspólnoty oznacza terytorium szesnastu państw członkowskich Wspólnoty Europejskiej wraz z Księstwem Monaco (jako terytorium francuskim), wyspą MAN (terytorium brytyjskim) oraz suwerennymi strefami Akrotiri i Dhekelia (terytorium Republiki Cypryjskiej), ale z wyłączeniem wyspy Heligoland i terytorium Buesingen (Niemcy), Ceuty, Malilli i Wysp Kanaryjskich (Hiszpania), Livignoo, Campione d’Italia i części jeziora Lugano (Włochy), Wysp Alandzkich (Finlandia), Góry Athos (Grecja), Wysp Normandzkich (terytorium brytyjskie) i departamentów zamorskich Francji. Gibraltar wyłączony jest z terytorium Wspólnoty Europejskiej;

– terytorium państwa członkowskiego – oznacza terytorium państwa wchodzącego w skład Wspólnoty;

– terytorium państwa trzeciego – oznacza terytorium państwa spoza Wspólnoty;

– towary to rzeczy oraz ich części (w tym budynki, budowle lub ich części oraz grunty), a także wszelkie postacie energii;

– import towarów – przywóz towarów z terytorium państwa trzeciego (spoza terytorium wspólnoty) na terytorium Unii Europejskiej) także przywóz na podstawie umów agencyjnych, zlecenia lub podobnych; do państw trzecich zaliczają się także trzej bezpośredni sąsiedzi Polski – Ukraina, Białoruś i Rosja (Obwód Kaliningradzki);

– import usług – gdy wykonawca usługi ma siedzibę (albo miejsce zamieszkania lub pobytu) poza terytorium kraju (także na terenie państw Wspólnoty), a podatnikiem jest odbiorca usług w kraju;

– eksport towarów – potwierdzona przez urząd celny określony w przepisach celnych dostawa towarów wysyłanych lub transportowanych z terytorium kraju poza terytorium Wspólnoty (także na Ukrainę, Białoruś i do Rosji), jeżeli wywóz dokonywany jest przez dostawcę lub na jego rzecz.

Eksportem jest także wywóz towarów nabytych w kraju przez nabywcę (lub na jego rzecz) mającego siedzibę poza terytorium kraju. Jest to tzw. eksport pośredni. Nie jest eksportem wywóz przez samego nabywcę wyposażenia lub zaopatrzenia dla statków rekreacyjnych oraz turystycznych statków powietrznych lub dla innych środków transportu, także tych służących do celów prywatnych. Urząd celny musi potwierdzić wywóz towaru poza terytorium UE, a więc w przypadku transportu lądowego lub wodnego będzie to zawsze urząd celny na granicy Wspólnoty.

W eksporcie towarów zgłoszenie do procedury celnej wywozu może być rozpoczęta w innym kraju unijnym, ale wywóz towaru zawsze musi się rozpocząć w kraju. Transport z kraju powinien być ciągły, nie przerywany np magazynowaniem towaru po drodze. Przerwy mogą się wiązać z przeładowywaniem towaru np. na inny rodzaj transportu lub z uwagi na zgłoszenie towaru do procedury wywozu. Warunki takie bardzo często są nie do spełnienia. Wielokrotnie towar z kraju trafiał do magazynów portowych w Hamburgu, gdzie czekał na statek do np. Ameryki Południowej.

– nowe środki transportu – to przeznaczone do transportu osób lub towarów:

a) pojazdy lądowe napędzane silnikiem o pojemności skokowej większej niż 48 centymetrów sześciennych lub o mocy większej niż 7,2 kilowata, jeżeli przejechały nie więcej niż 6000 kilometrów lub od momentu dopuszczenia ich do użytku upłynęło nie więcej niż 6 miesięcy; za moment dopuszczenia do użytku pojazdu lądowego uznaje się dzień, w którym został on pierwszy raz zarejestrowany w celu dopuszczenia do ruchu drogowego lub w którym po raz pierwszy podlegał on obowiązkowi rejestracji w celu dopuszczenia do ruchu drogowego w zależności od tego, która z tych dat jest wcześniejsza; jeżeli nie można ustalić dnia pierwszej rejestracji pojazdu lądowego lub dnia, w którym podlegał on pierwszej rejestracji, za moment dopuszczenia do użytku tego pojazdu uznaje się dzień, w którym został on wydany przez producenta pierwszemu nabywcy, lub dzień, w którym został po raz pierwszy użyty dla celów demonstracyjnych przez producenta,

b) jednostki pływające o długości większej niż 7,5 metra, jeżeli były używane nie dłużej niż 100 godzin roboczych na wodzie lub od momentu ich dopuszczenia do użytku upłynęło nie więcej niż 3 miesiące, z wyjątkiem statków morskich, o których mowa w art. 83 ust. 1 pkt 1; za moment dopuszczenia do użytku jednostki pływającej uznaje się dzień, w którym została ona wydana przez producenta pierwszemu nabywcy, lub dzień, w którym została po raz pierwszy użyta dla celów demonstracyjnych przez producenta,

c) statki powietrzne o maksymalnej masie startowej większej niż 1550 kilogramów, jeżeli były używane nie dłużej niż 40 godzin roboczych lub od momentu ich dopuszczenia do użytku upłynęło nie więcej niż 3 miesiące, z wyjątkiem środków transportu lotniczego, o których mowa w art. 83 ust. 1 pkt 6; za moment dopuszczenia do użytku statku powietrznego uznaje się dzień, w którym został on wydany przez producenta pierwszemu nabywcy, lub dzień, w którym został po raz pierwszy użyty dla celów demonstracyjnych przez producenta

– czasopisma specjalistyczne – rozumie się przez to drukowane wydawnictwa periodyczne oznaczone symbolem ISSN, objęte kodem PKWiU 58.14.1 i CN 4902, o tematyce szeroko pojętych zagadnień odnoszących się do działalności kulturalnej lub twórczej, edukacyjnej, naukowej lub popularnonaukowej, społecznej, zawodowej i metodycznej, regionalnej lub lokalnej, a także przeznaczone dla osób niewidomych i niedowidzących, publikowane nie częściej niż raz w tygodniu w postaci odrębnych zeszytów (numerów) objętych wspólnym tytułem, których zakończenia nie przewiduje się, ukazujące się na ogół w regularnych odstępach czasu w nakładzie nie wyższym niż 15 000 egzemplarzy, z wyjątkiem:

a) periodyków o treści ogólnej, stanowiących podstawowe źródło informacji bieżącej o aktualnych wydarzeniach krajowych lub zagranicznych, przeznaczonych dla szerokiego kręgu czytelników,

b) publikacji zawierających treści pornograficzne, publikacji zawierających treści nawołujące do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość lub znieważające z tych powodów grupę ludności lub poszczególne osoby oraz publikacji propagujących ustroje totalitarne,

c) wydawnictw, w których co najmniej 33% powierzchni jest przeznaczone nieodpłatnie lub odpłatnie na ogłoszenia handlowe, reklamy lub teksty reklamowe, w szczególności czasopism informacyjno-reklamowych, reklamowych, folderów i katalogów reklamowych,

d) wydawnictw, które zawierają głównie kompletną powieść, opowiadanie lub inne dzieło w formie tekstu ilustrowanego lub nie, albo w formie rysunków opatrzonych opisem lub nie,

e) publikacji, w których więcej niż 20% powierzchni jest przeznaczone na krzyżówki, kryptogramy, zagadki oraz inne gry słowne lub rysunkowe,

f) publikacji zawierających informacje popularne, w szczególności porady, informacje o znanych i sławnych postaciach z życia publicznego,

g) czasopism, na których nie zostanie uwidoczniona wysokość nakładu.

– obiekty budownictwa mieszkaniowego – są to budynki mieszkalne stałego zamieszkania sklasyfikowane w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w dziale 11;

– pierwsze zasiedlenie – oznacza oddanie do użytkowania, w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu, pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części, po ich wybudowaniu lub ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na to ulepszenie stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej;

– wytworzenie nieruchomości – to wybudowanie budynku, budowli lub ich części, lub ich ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym;

– działalność rolnicza – rozumie się przez to produkcję roślinną i zwierzęcą, w tym również produkcję materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcję warzywniczą, gruntową, szklarniową i pod folią, produkcję roślin ozdobnych, grzybów uprawnych i sadowniczą, chów, hodowlę i produkcję materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcję zwierzęcą typu przemysłowego lub fermowego oraz chów i hodowlę ryb i innych organizmów żyjących w wodzie, a także uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych, uprawy grzybów i ich grzybni, uprawy roślin „in vitro”, fermową hodowlę i chów drobiu rzeźnego i nieśnego, wylęgarnie drobiu, hodowlę i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych, chów i hodowlę dżdżownic, entomofagów i jedwabników, prowadzenie pasiek oraz chów i hodowlę innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym oraz sprzedaż produktów gospodarki leśnej i łowieckiej, z wyjątkiem drewna okrągłego z drzew tropikalnych (PKWiU 02.20.13.0) oraz bambusa (PKWiU ex 01.29.30.0), a także świadczenie usług rolniczych;”,

– rolnik ryczałtowy – to rolnik dokonujący dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczącego usługi rolnicze, który korzysta ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3, za wyjątkiem rolników zobowiązanych do prowadzenia ksiąg rachunkowych;

– wyroby akcyzowe – wyroby akcyzowe w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, z wyłączeniem gazu dostarczanego w systemie gazowym;;

– system gazowy – system gazowy znajdujący się na terenie Unii lub jakakolwiek sieć połączona z tym systemem;

– podatek od wartości dodanej – VAT nakładany na terytorium państwa członkowskiego Wspólnoty, z wyjątkiem VAT-u krajowego. VAT krajowy określany jest jako podatek od towarów i usług;

– sprzedaż – odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów;

– sprzedaż wysyłkowa z terytorium kraju – jest to dostawa (sprzedaż) towarów wysyłanych lub transportowanych przez podatnika podatku od towarów i usług VAT lub na jego rzecz z terytorium kraju, docelowo na terytorium innego państwa członkowskiego, pod warunkiem że dostawa dokonywana jest na rzecz:

a) podatnika podatku od wartości dodanej lub osoby prawnej nie będącej podatnikiem tego podatku – którzy nie mają obowiązku rozliczania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów,

b) każdego innego, niż wymieniony w lit. a podmiotu nie będącego podatnikiem podatku od wartości dodanej.

Miejscem tej sprzedaży (a więc i opodatkowania), do momentu przekroczenia limitu określanego corocznie przez poszczególne kraje wspólnoty, jest teren Polski. Po przekroczeniu limitu przez krajowego sprzedawcę miejscem tej sprzedaży jest kraj docelowy.

– sprzedaż wysyłkowa na terytorium kraju (do kraju) – dostawa (sprzedaż) towarów wysyłanych lub transportowanych przez podatnika podatku od wartości dodanej, na jego rzecz, z terytorium innego państwa członkowskiego, docelowo na terytorium kraju, pod warunkiem że dostawa jest dokonywana na rzecz:

a) podatnika VAT lub osoby prawnej nie będącej podatnikiem VAT, którzy nie mają obowiązku rozliczania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów,

b) każdego innego, niż wymieniony w lit. a podmiotu, nie będącego podatnikiem VAT i nie mającego obowiązku rozliczania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów.

Miejscem tej sprzedaży (a więc i opodatkowania), do momentu przekroczenia przez wysyłającego limitu 139 000 zł, jest kraj wysyłki. Po przekroczeniu tego limitu miejscem sprzedaży jest Polska.

Sprzedaż wysyłkowa z lub na terytorium kraju oznacza w ustawie sprzedaż na rzecz nabywcy, który nie zarejestrował się dla celów prowadzenia handlu z dostawcami z innych państw Wspólnoty. W większości dotyczy to sprzedaży prowadzonej przez domy wysyłkowe, sklepy internetowe. Sprzedaż ta szczegółowo omówiona jest w art. 23 i 24.

– wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów – WDT – sprzedaż towarów i usług z kraju do innego kraju wspólnotowego, dokonana pomiędzy sprzedającym zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług VAT UE i kupującym podatnikiem podatku od wartości dodanej z innego kraju wspólnoty, zarejestrowanym do celów wymiany wewnątrzwspólnotowej; do krajów wspólnotowych zaliczają się także czterej bezpośredni sąsiedzi Polski – Niemcy, Czechy, Słowacja i Litwa (patrz art. 13);

– wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów – WNT – nabycie (zakup) towarów z innego kraju wspólnotowego do kraju, dokonana pomiędzy sprzedającym podatnikiem od wartości dodanej z innego kraju Wspólnoty, zarejestrowanym do celów wymiany wewnątrzwspólnotowej, a kupującym krajowym podatnikiem podatku od towarów i usług zarejestrowanym jako VAT UE (patrz art. 9);

– mały podatnik – jest to krajowy podatnik podatku od towarów i usług VAT:

a) u którego wartość sprzedaży brutto (razem z podatkiem VAT) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym równowartości 1 200 000 euro. W roku 2014 obrót ubiegłoroczny, czyli w roku 2013 nie mógł przekroczyć 5 068 000 zł,

b) prowadzący przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzający funduszami powierniczymi, będący agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu – jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z podatkiem) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym kwoty wyrażonej w złotych, odpowiadającej równowartości 45 000 euro (w roku 2014 – 190 000 zł). Wymienione tu usługi (także zlecenia) dotyczą wyłącznie osób i spółek prowadzących zarejestrowaną działalność gospodarczą.

Przez sprzedaż, o której mowa w punkcie a, należy rozumieć odpłatną dostawę towarów, odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Przeliczenia kwot wymienionych wyżej limitów wyrażonych w euro dokonuje się wg kursu średniego euro ogłaszanego przez NBP na pierwszy roboczy dzień października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 zł.

Pozostałe artykuły ustawy dotyczące małych podatników – patrz art. 21, art. 86 ust. 16–18, art. 99 ust. 2–6, art. 103 ust. 2.

– magazyn konsygnacyjny – jest to miejsce w kraju, wyodrębnione u podatnika zarejestrowanego jako podatnik VAT UE, do którego inny podatnik podatku od wartości dodanej (czyli zarejestrowany w innym kraju Wspólnoty) przemieszcza towary, (albo są one dla niego przemieszczane) z innego kraju Wspólnoty. Nie jest to wtedy WNT. Przeniesienie prawa do rozporządzenia tymi towarami jak właściciel, czyli moment powstania obowiązku podatkowego, ma miejsce dopiero w momencie pobrania tych towarów z magazynu przez podatnika VAT UE, który prowadzi magazyn konsygnacyjny i przechowuje te towary;

– zorganizowana część przedsiębiorstwa – wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie, organizacyjnie i finansowo, zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania;

– usługi elektroniczne – usługi świadczone za pomocą internetu lub podobnej sieci elektronicznej, których świadczenie z natury zależne jest od technologii informatycznej i z reguły usługi te są zautomatyzowane, wymagają niewielkiej interwencji człowieka oraz niemożliwe jest ich wykonanie bez wykorzystania technologii informatycznej, a w szczególności:

a) tworzenie i utrzymywanie stron internetowych, zdalne zarządzanie programami i sprzętem,

b) dostarczanie oprogramowania oraz uaktualnień do niego,

c) dostarczanie obrazów, tekstu i informacji oraz udostępnianie baz danych,

d) dostarczanie muzyki, filmów i gier, w tym gier losowych i hazardowych, jak również przekazów o charakterze politycznym, kulturalnym, artystycznym, sportowym, naukowym i rozrywkowym oraz informacji o wydarzeniach,

e) usługi kształcenia korespondencyjnego.

– Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług 2008 – od dnia 1 stycznia 2011 roku – w zakresie opodatkowania VAT obowiązuje odwołanie do nomenklatury i symboli statystycznych PKWiU z roku 2008, która od 1 stycznia 2009 obowiązywała już w statystyce i rachunkowości. Zmiana ta pozwoli także na ujednolicenie zasad ewidencji prowadzonej dla celów VAT i w sprawozdawczości statystycznej.

– PKWiU ex – rozumie się przez to zakres wyrobów lub usług węższy niż określony w danym ugrupowaniu PKWiU.

– faktura – rozumie się przez to dokument w formie papierowej lub w formie elektronicznej zawierający dane wymagane ustawą i przepisami wydanymi na jej podstawie;

– faktura elektroniczna – rozumie się przez to fakturę w formie elektronicznej wystawioną i otrzymaną w dowolnym formacie elektronicznym;

Definicja faktury. UWAGA na pułapkę – Każdy papier, mail, fax, na którym znajdą się wszystkie elementy faktury wymagane ustawą, może zostać uznany przez fiskusa za fakturę. Dotyczy to także faktur pro forma. By uniknąć kłopotów, faktura pro forma nie może posiadać wszystkich atrybutów wymaganych dla faktur. Najlepiej, jeśli nie posiada NIP-u nabywcy. To samo dotyczy wszelkiej korespondencji, głównie mailowej. Wcześniejsze wyliczenia, przekazywane kontrahentowi, by zorientował się on w proponowanej transakcji, nie mogą posiadać wszystkich obowiązkowych elementów faktury.

Wprawdzie od 1 stycznia 2014r., z momentem wprowadzenia nowego art. 19a, pułapka ta nie jest już tak groźna, ponieważ w większości przypadków obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru, ale czy zawsze będziesz w stanie szybko udowodnić, że dostawy nie było? Obowiązek podatkowy czasem zresztą nadal powstaje z chwilą wystawienia faktury. A więc uważaj.

– tereny budowlane – rozumie się przez to grunty przeznaczone pod zabudowę zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku takiego planu – zgodnie z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, o których mowa w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Słowniczek – uzupełnienie

– Urząd celny określony w przepisach celnych – urząd celny dokonujący odprawy towarów eksportowanych poza teren Wspólnoty. Nie musi to być urząd graniczny usytuowany na granicy Wspólnoty.

– Transakcje barterowe – pojęcie takie nie występuje w ustawie. Zamianę towaru na towar lub towaru na usługę należy rozliczać jako dwie oddzielne transakcje. Dla każdej z nich należy odrębnie określić cenę netto, stawkę VAT i termin powstania obowiązku podatkowego.

– Eksport usług – pojecie nieznane w obecnej ustawie. Miejscem świadczenia usług, od 1 stycznia 2010 roku, co do zasady, jest miejsce siedziby podatnika (lub miejsce prowadzenia przez niego działalności), na rzecz którego wykonywana jest usługa. Jest jednak trochę wyjątków. Miejscem świadczenia niektórych usług jest miejsce ich faktycznego wykonywania. W przypadku usług świadczonych niepodatnikom miejscem tym jest z reguły miejsce siedziby wykonawcy usługi. Dlatego, właśnie z uwagi na miejsce świadczenia, usługi wykonywane przez polskich podatników poza granicami kraju najczęściej nie będą w Polsce opodatkowane. Po ich wykonaniu wykonawca wystawia fakturę handlową NP. Pomimo braku opodatkowania faktura taka, na podstawie art. 86 ust. 8, upoważnia do odliczenia podatku naliczonego zawartego w fakturach zakupu towarów i usług nabytych dla potrzeb wykonania tej usługi. Sprzedaży rozliczonej na fakturach handlowych NP. nie wykazuje się w deklaracjach podatkowych. Pojawia się ona natomiast w ewidencji sprzedaży VAT, w księdze przychodów i rozchodów oraz w mianowniku proporcji przy obliczaniu struktury zakupu.

– Podatnik VAT czynny – to krajowy podatnik podatku od towarów i usług. Podatników z innych państw Wspólnoty ustawa określa jako podatników podatku od wartości dodanej.

– UPTU, PTU – ustawa vatowska.

– DW – wspólnotowa dyrektywa vatowska, wraz z nowelizacjami.

– POWD – podatek od wartości dodanej.

– WTT – wewnątrzwspólnotowy transport towarów.

– MTT – międzynarodowy transport towarów.

– ETS – Europejski Trybunał Sprawiedliwości.

– Ulgi i zwolnienia podatkowe udzielone na podstawie odrębnych ustaw nie mają zastosowania do podatku od towarów i usług.

INFORMACJE PODATKOWE

– VIES – elektroniczny system uzyskiwania informacji o podatnikach VAT.

– adres internetowy VIES – http://ec.europa.eu/taxation_customs/vies

– Pisemne, wiążące interpretacje z zakresu podatku VAT wydaje Izba Skarbowa w Poznaniu.

– Zapytania w sprawie potwierdzenia numerów identyfikacyjnych VAT kontrahentów wspólnotowych można składać drogą pocztową na adres Ministerstwo Finansów, Departament Wymiany Informacji o VAT, ul. Poznańska 46, 62–510 Konin, telefonicznie
63-242-33-55, faksem: 63-240-19-89 lub mailem: [email protected]

– Szybka i bardzo kompetentna telefoniczna informacja w zakresie podatku VAT w transakcjach wewnątrzwspólnotowych działa także w Koninie, pod nr 63-242-33-55.

– Krajowa Informacja Podatkowa (telefoniczna) czynna do poniedziałku do piątku w godzinach od 7.00 do 18.00. Infolinia z tel. stac. 801 055 055, z tel. kom. 22-330-03-30. Strona www.kip.gov.pl

Art. 3. Właściwość miejscowa

Właściwym dla podatnika organem podatkowym jest naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na miejsce wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Jeżeli czynności podlegające opodatkowaniu VAT są wykonywane na terenie objętym zakresem działania dwóch lub więcej urzędów skarbowych, właściwość miejscową ustala się: dla osób prawnych oraz jednostek nie mających osobowości prawnej – ze względu na adres siedziby, dla osób fizycznych – ze względu na miejsce zamieszkania.

Firmy nie będące podatnikami VAT, dokonujące wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, incydentalnych przywozów nowych pojazdów, zakupu usług od świadczeniodawców z poza kraju, a także obciążonych rozliczeniami celnymi rozliczają się z VAT w urzędach właściwych dla ich siedziby. Osoby fizyczne dokonujące takich operacji rozliczają się w urzędzie właściwym dla ich miejsca zamieszkania. Osoby i firmy bez stałego miejsca zamieszkania, siedziby lub miejsca prowadzenia działalności rozliczają się w II U.S. Warszawa Śródmieście.

Ten sam urząd jest urzędem właściwym, jeżeli ustalenie właściwości miejscowej w sposób podany wyżej nie jest możliwe.Rozdział 1. Przepisy ogólne

Art. 5. Przedmiot opodatkowania

1. Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem VAT” podlega:

– odpłatna dostawa towarów (sprzedaż) i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;

– eksport towarów poza granice Wspólnoty;

– import towarów na terytorium kraju;

– wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem, na terytorium kraju (nabycie przez podatnika VAT towaru w innym państwie Wspólnoty i jego przywóz do kraju przez nabywcę lub w jego imieniu);

– wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów (sprzedaż towarów z kraju do innego państwa Wspólnoty lub pomiędzy dwoma innymi państwami Wspólnoty, także bez przywozu tego towaru na teren kraju).

2. Czynności określone w ust. 1 podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa (to znaczy, czy wykonane zostały w ramach zarejestrowanej działalności gospodarczej).

KOMENTARZ – Banki czasu

Ostatnio, na wzór podobnych instytucji społecznościowych tworzonych w krajach zachodnich, rozwija się w kraju działalność tzw. „banków czasu”. Polega to na wzajemnym bezpłatnym świadczeniu sobie wszelkiej pomocy, np. podlewania trawników, opieki nad dzieckiem, pisaniu podań, szkoleń. Pomoc ta rejestrowana jest godzinowo na kontach tych, którzy jej udzielają, co upoważnia ich do skorzystania w tym samym zakresie czasowym z pomocy, która im jest potrzebna.

Ministerstwo Finansów potwierdziło, że świadczenia przekazywane w ramach „banków czasu” nie są opodatkowane, pod warunkiem że są nieodpłatne i równe co do wartości. Organy skarbowe mogą badać działanie „banków czasu” lub podobnych instytucji „non profit”, celem wychwycenia transakcji gospodarczych, które powinny być opodatkowane, ukrywanych pod szyldem takich organizacji.

3. Opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają także towary z remanentu likwidacyjnego, o których mowa w art. 14. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio.

Art. 5a Identyfikacja towarów i usług z wykorzystaniem PKWiU

Towary lub usługi będące przedmiotem czynności, o których mowa w art. 5, wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji tylko wtedy, jeżeli dla tych towarów lub usług przepisy ustawy lub przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie powołują symbole statystyczne.

Art. 6. Wyłączenie z opodatkowania

Przepisów ustawy nie stosuje się do:

– transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa;

– czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy (Twoja, nie daj Boże, działalność przestępcza, działalność dziewcząt z półświatka itp.).

KOMENTARZ – Zbycie części przedsiębiorstwa

Zwolniona z VAT jest sprzedaż każdej zorganizowanej części przedsiębiorstwa, w której po jej odłączeniu można będzie prowadzić samodzielną działalność gospodarczą. Każdy stan faktyczny jest jednak szczegółowo badany przez organy skarbowe, które w wielu wypadkach traktują to jako sprzedaż poszczególnych składników majątkowych, która powinna zostać opodatkowana wg stawki 23%.

Żeby uznać sprzedawaną część firmy za zorganizowaną część przedsiębiorstwa powinno być spełnione:

• wyodrębnienie organizacyjne sprzedawanej części w wewnętrznej dokumentacji firmy, np. w statucie, jako odrębny dział, wydział, oddział,

• wyodrębnienie finansowe – odrębny rachunek bankowy, odrębny plan finansowy, budżet,

• wyodrębnienie składników niematerialnych takich jak znaków firmowych, patentów, licencji, know-how,

• możliwość po sprzedaży kontynuacji dotychczasowej działalności,

• przejęcie przez nabywcę dotychczasowych zobowiązań finansowych i rzeczowych (zamówionej produkcji lub usług),

• przejęcie osób zatrudnionych w sprzedawanym oddziale.

Trzeba także pamiętać, że zwolnienie z VAT oznacza objęcie takiej sprzedaży podatkiem od czynności cywilnoprawnych PCC. Podatek ten naliczony zostanie wg stawek obowiązujących dla sprzedaży poszczególnych składników majątkowych.

KOMENTARZ – Czynności przestępcze

Czynności przestępcze, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy, w obecnym stanie prawnym i w świetle orzeczeń Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości oznaczają czynności, które nie mogą być wykonywane legalnie. Dotyczy to np. prostytucji, handlu narkotykami, fałszywymi pieniędzmi.

Nielegalny obrót towarami i usługami, które (podobne co do rodzaju) mogą także znaleźć się w legalnym obrocie, nie wyłącza takich czynności (oczywiście po ich wykryciu) z opodatkowania VAT. Opodatkowaniu podlega więc handel przemycanymi towarami, a także handel podróbkami i fałszywkami. Prawnicy nie mogą się zdecydować, czy opodatkowaniu może podlegać też wykryty nielegalny pobór energii. Orzeczenia sądów administracyjnych w tych sprawach są niejednoznaczne.