Czynności decyzyjne sądów w postępowaniu cywilnym - ebook

Stan prawny na: 1.08.2010 r.

Przedmiotem prezentowanej książki jest sądowy proces decyzyjny w postępowaniu cywilnym. Na treść publikacji składają się zagadnienia dotyczące istoty i znaczenia sądowych aktów jurysdykcyjnych w kontekście prawa do sądu oraz ogólnej teorii decyzji. W celu omówienia zasad i przebiegu sądowego procesu decyzyjnego, a także procesowo-technicznych reguł orzekania wykorzystano liczne wypowiedzi Sądu Najwyższego oraz dorobek nauki. Rozważania dogmatyczne wzbogacono załączonymi wzorami wybranych orzeczeń (tenorów).
Problematyka, której dotyczy opracowanie, stanowi newralgiczny punkt stosowania prawa przez sądy, a tym samym budzi zainteresowanie nie tylko osób naukowo zajmujących się postępowaniem cywilnym, ale także sędziów, asystentów sędziów, referendarzy oraz adwokatów i radców prawnych, którzy reprezentując strony postępowań cywilnych współuczestniczą w nich, a decyzje sądowe czynią niejednokrotnie przedmiotem zaskarżenia.

Wykaz skrótów 9
Wprowadzenie 13
Rozdział pierwszy Znaczenie sądowych aktów decyzyjnych w postępowaniu cywilnym 15
1. Znaczenie decyzji sądowych dla realizacji prawa do sądu 15
2. Orzecznicze stosowanie prawa a niezawisłość sędziowska 19
3. Sądowe akty jurysdykcyjne w kontekście ogólnej teorii decyzji 23
3.1. Decyzje sądowego stosowania prawa jako szczególne decyzje prawne 23
3.2. Elementy decyzji sądowej 25
3.2.1. Podmiot decyzyjny 25
3.2.2. Wolna wola 26
3.2.3. Odpowiedzialność 28
3.2.4. Cel decyzji 29
3.2.5. Problem decyzyjny 30
3.3. Rola procesów przeddecyzyjnych (psychologicznych i intelektualnych) w podejmowaniu decyzji prawnych 31
3.4. Struktura procesu decyzyjnego 34
3.5. Cechy decyzji sądowych 39
3.5.1. Racjonalność 39
3.5.2. Pewność treści 41
3.5.3. Legalność 44
3.5.4. Wiążący charakter 45
3.5.5. Skuteczność 46
3.5.6. Sprawiedliwość 47
Rozdział drugi Charakterystyka i klasyfikacja czynności decyzyjnych organów procesowych 51
1. Czynności decyzyjne sądów jako szczególne czynności procesowe 51
2. Uwagi ogólne o rodzajach i klasyfikacji orzeczeń 55
3. Kryterium postaci aktów decyzyjnych 61
3.1. Postacie orzeczeń 61
3.1.1. Wyroki 61
3.1.2. Postanowienia 62
3.1.3. Nakazy zapłaty 64
3.1.4. Wpisy w księdze wieczystej 64
3.2. Orzeczenia a zarządzenia 65
4. Kryterium stosunku orzeczenia do żądania 69
4.1. Orzeczenia uwzględniające żądanie 69
4.2. Orzeczenia oddalające żądanie 72
5. Podział orzeczeń ze względu na skutki prawne 73
5.1. Uwagi wstępne 73
5.2. Orzeczenia deklaratywne 75
5.3. Orzeczenia konstytutywne 76
6. Kryterium sposobu poszukiwanej ochrony prawnej 79
6.1. Orzeczenia zasądzające 79
6.2. Orzeczenia ustalające 84
6.3. Orzeczenia kształtujące 86
7. Kryterium zachowania się pozwanego 87
7.1. Orzeczenia zaoczne 87
7.2. Orzeczenia kontradyktoryjne 90
7.3. Orzeczenia z uznania 91
8. Podział orzeczeń ze względu na zakres rozstrzygnięcia 92
8.1. Orzeczenia zwykłe 92
8.2. Orzeczenia częściowe 92
8.3. Orzeczenia wstępne 93
8.4. Orzeczenia końcowe 96
8.5. Orzeczenia łączne 97
8.6. Orzeczenia uzupełniające 98
9. Orzeczenia zapadające na skutek wniesienia środka zaskarżenia 98
9.1. Uwagi ogólne 98
9.2. Orzeczenia reformatoryjne 101
9.3. Orzeczenia kasatoryjne 102
9.4. Rozstrzygnięcia skutkujące utrzymaniem w mocy zaskarżonej decyzji 103
Rozdział trzeci Zasady orzekania 105
1. Znaczenie zasad orzekania w kształtowaniu decyzji sądowej 105
2. Relacje między przedmiotem postępowania a przedmiotem orzeczenia 106
2.1. Charakterystyka przedmiotu postępowania 106
2.1.1. Pojęcie przedmiotu postępowania 106
2.1.2. Przedmiot sądowego postępowania cywilnego 111
2.1.3. Przedmiot postępowania egzekucyjnego 114
2.1.4. Przedmiot postępowania zabezpieczającego 116
2.2. Stosunek zakresu żądań do zakresu orzekania 118
2.3. Związanie sądu żądaniami stron 122
2.4. Szczególne zasady odnoszące się do przedmiotu orzekania 132
2.4.1. Ograniczenie odpowiedzialności pozwanego 132
2.4.2. Rozłożenie świadczenia na raty 133
2.4.3. "Miarkowanie sędziowskie" 137
3. Czas orzekania 139
4. Należyte ukształtowanie podstaw orzekania 142
4.1. Podstawa faktyczna 142
4.2. Podstawa prawna 145
4.3. Podstawa kompetencyjna 153
Rozdział czwarty Okoliczności poprzedzające sądowy proces decyzyjny i jemu towarzyszące 155
1. Dopuszczalność orzekania 155
1.1. Uwagi wstępne 155
1.2. Relacje między postacią, formą i treścią rozstrzygnięcia a przedmiotem postępowania 157
2. Czynności związane z tokiem postępowania 159
2.1. Przygotowanie sprawy 159
2.2. Określenie podmiotowych i przedmiotowych granic orzekania 161
2.3. Właściwa kwalifikacja sprawy 162
3. Czynności procesowe sądu towarzyszące kreowaniu orzeczeń 164
3.1. Narada 164
3.1.1. Rozważanie nad treścią orzeczenia 164
3.1.2. Spisanie 168
3.2. Podpisanie 171
3.2.1. Charakter prawny podpisu 171
3.2.2. Zasady podpisywania orzeczeń 176
3.3. Notyfikacja orzeczeń 178
Rozdział piąty Procesowo-techniczne aspekty tworzenia orzeczenia 183
1. Wybór właściwej postaci rozstrzygnięcia 183
2. Struktura sentencji decyzji sądowej 184
2.1. Uwagi ogólne 184
2.2. Budowa sentencji 187
2.2.1. Komparycja 187
2.2.1.1. Oznaczenie sądu i sędziów 187
2.2.1.2. Oznaczenie protokolanta oraz prokuratora 189
2.2.1.3. Wymienienie daty i miejsca rozpoznania sprawy i wydania orzeczenia 190
2.2.1.4. Wymienienie stron 190
2.2.1.5. Oznaczenie przedmiotu rozstrzygnięcia 192
2.2.2. Formuła sentencji 193
2.2.2.1. Rozstrzygnięcie o żądaniu głównym 193
2.2.2.2. Rozstrzygnięcia dodatkowe 200
2.2.2.2.1. Orzeczenie o kosztach 200
2.2.2.2.2. Rygor natychmiastowej wykonalności 204
2.2.2.2.3. Orzeczenie restytucyjne 206
2.2.2.2.4. Wstrzymanie wykonania lub skuteczności orzeczenia 207
2.3. Rozstrzygnięcia wydawane w niektórych postępowaniach szczególnych.....213
2.3.1. Orzeczenia w sprawach małżeńskich 213
2.3.1.1. Sprawy o ustalenie istnienia lub nieistnienia małżeństwa 213
2.3.1.2. Sprawy o unieważnienie małżeństwa 213
2.3.1.3. Rozstrzyganie o roszczeniach niemajątkowych i majątkowych w sprawach o rozwód 214
2.3.2. Orzeczenia w sprawach ze stosunków między rodzicami a dziećmi 217
2.3.3. Orzeczenia w sprawach o naruszenie posiadania 218
2.3.4. Orzeczenia w postępowaniu z zakresu prawa osobowego 219
2.3.5. Orzeczenia w postępowaniu o ubezwłasnowolnienie 220
2.3.6. Orzeczenia w postępowaniu z zakresu prawa rodzinnego, opieki i kurateli 220
2.3.7. Orzeczenia w sprawach z zakresu prawa rzeczowego 222
2.3.8. Orzeczenia w sprawach z zakresu prawa spadkowego 224
2.3.9. Orzeczenia w postępowaniu upadłościowym i naprawczym 224
3. Konstruowanie uzasadnienia 225
3.1. Znaczenie i forma pisemnych motywów orzeczenia sądowego 225
3.2. Zakres uzasadnienia 228
3.3. Konstrukcja uzasadnienia orzeczenia merytorycznego 229
3.3.1. Część "historyczna" 229
3.3.2. Ustalenia faktyczne 230
3.3.3. Ocena materiału dowodowego 232
3.3.4. Wyjaśnienie podstawy prawnej 233
3.4. Uzasadnienie orzeczenia sądu drugiej instancji 234
3.5. Struktura uzasadnienia postanowień niemerytorycznych 236
Załączniki 237
Bibliografia 261