Facebook - konwersja
Czytaj fragment
Pobierz fragment

De Valera. Gigant polityki irlandzkiej i jego epoka - ebook

Wydawnictwo:
Data wydania:
Styczeń 2015
Format ebooka:
EPUB
Format EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie. Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu. Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
, MOBI
Format MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu. Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
(2w1)
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego, który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego, który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
24,90

De Valera. Gigant polityki irlandzkiej i jego epoka - ebook

Nie znajdziemy w XX-wiecznej Europie drugiego takiego polityka. Gigant konserwatyzmu, skuteczny polityk, a do tego pobożny katolik, który potrafił budować chrześcijańską Irlandię w warunkach demokracji. Fenomen polityka, którego biografię każdy konserwatysta powinien poznać.

 

W 1916 roku miał trzydzieści cztery lata. Gdy przekazywał urząd prezydenta swojemu następcy, Erskinowi Childersowi, był rok 1973, a on sam miał lat dziewięćdziesiąt jeden i był niewidomy. Nie znajdziemy chyba w XX-wiecznej Europie drugiego polityka, któremu by było dane tak długo oddziaływać na losy swojej ojczyzny i którego rola w kształtowaniu życia politycznego ojczyzny nie kończy się wraz z jego odejściem. Warto, żeby polscy czytelnicy poznali tego wybitnego męża stanu.

 

* * *

Paweł Toboła-Pertkiewicz z szalonym entuzjazmem odsłania przed Polakami postać giganta irlandzkiej polityki. W pewnym sensie de Valera to Piłsudski i Dmowski w jednej osobie, zawsze wierny tradycji katolickiej i celtyckiemu nacjonalizmowi, ale raczej w formie konserwatywnej niż radykalnej.

Prof. Marek Jan Chodakiewicz

Prezydent Irlandii, Eamon de Valera to jeden z bardziej zapomnianych polityków katolickich XX wieku. Książka Pawła Toboły-Pertkiewicza wypełnia tę lukę znakomicie.

Prof. dr hab. Grzegorz Kucharczyk

Gigantyczna zaiste postać katolickiego i niepodległościowego polityka irlandzkiego, Eamona de Valery – szczęśliwszej, rzekłbym, wersji Romualda Traugutta – stanowi dobitną egzemplifikację stwierdzenia katolika hiszpańskiego, Juana Donoso Cortesa, iż Irlandia i Polska są zbiorowymi reprezentantami Zbawiciela na ziemi. Dziś już tak niestety nie jest, czego pierwsza polska biografia ojca niepodległej Éire również dowodzi.

Prof. Jacek Bartyzel

Nie sposób zrozumieć współczesnej Irlandii, jej zmagań o niepodległość, bez poznania działalności de Valery. Książka Pawła Toboły-Pertkiewicza to lektura obowiązkowa dla wszystkich, których interesują meandry europejskiej polityki w XX wieku.

Prof. Mieczysław Ryba

 

Polityczna biografia irlandzkiego przywódcy jest świetną lekcją dla tych Polaków, którzy wierzą, że polityka to nie jest kwestia pustych sloganów i pijarowskich haseł, a śmiałych narodowych wizji i konsekwentnej pragmatyki, opartej na chrześcijańskich wartościach.

Red. Bogdan Zalewski, dziennikarz

 


Paweł Toboła-Pertkiewicz (ur. 1981 r.), absolwent Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych UW, przedsiębiorca, wydawca i publicysta. Pomysłodawca i redaktor (wspólnie z prof. M.J. Chodakiewiczem) pierwszej wydanej po 1989 roku w Polsce książki o Ronaldzie Reaganie pt. Moja wizja Ameryki (ARWIL, Warszawa 2004). Współautor książki Ronald Reagan. Nowa odsłona w 100-lecie urodzin pod red. Piotra Musiewicza (Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków 2011).
Od 2007 roku prowadzi założone przez siebie Wydawnictwo Prohibita, które od początku działalności wydaje książki bez jakichkolwiek państwowych dotacji, oraz księgarnię internetową Multibook.pl – obecnie największą księgarnię po Prawej stronie w Polsce.
Tata Ewy, Zofii i Leona.

Kategoria: Biografie
Zabezpieczenie: Watermark
Watermark
Watermarkowanie polega na znakowaniu plików wewnątrz treści, dzięki czemu możliwe jest rozpoznanie unikatowej licencji transakcyjnej Użytkownika. E-książki zabezpieczone watermarkiem można odczytywać na wszystkich urządzeniach odtwarzających wybrany format (czytniki, tablety, smartfony). Nie ma również ograniczeń liczby licencji oraz istnieje możliwość swobodnego przenoszenia plików między urządzeniami. Pliki z watermarkiem są kompatybilne z popularnymi programami do odczytywania ebooków, jak np. Calibre oraz aplikacjami na urządzenia mobilne na takie platformy jak iOS oraz Android.
ISBN: 978-83-61344-73-5
Rozmiar pliku: 12 MB

FRAGMENT KSIĄŻKI

Pierw­sza w Pol­sce bio­gra­fia naj­waż­niej­sze­go po­li­ty­ka Ir­lan­dii XX wie­ku. Cu­dem unik­nął śmier­ci w 1916 roku po Po­wsta­niu Wiel­ka­noc­nym. Pierw­szy raz pre­zy­den­tem nie­uzna­wa­nej przez świat Ir­lan­dii zo­stał w 1919 roku. Gdy od­cho­dził z po­li­ty­ki miał 91 lat i był rok 1973. Łącz­nie przez po­nad 21 lat był pre­mie­rem, 14 lat pre­zy­den­tem. Unie­za­leż­nił Ir­lan­dię od Wiel­kiej Bry­ta­nii, uchro­nił ją przed udzia­łem w II woj­nie świa­to­wej, na­pi­sał wciąż obo­wią­zu­ją­cą kon­sty­tu­cję oraz stwo­rzył par­tię, któ­ra do dziś wy­gry­wa wy­bo­ry. Umiał sku­tecz­nie po­go­dzić gor­li­wie wy­zna­wa­ną re­li­gię ka­to­lic­ką z de­mo­kra­cją, cze­mu da­wał wy­raz w trak­cie rzą­dze­nia pań­stwem.

W 2015 roku przy­pa­da 40. rocz­ni­ca śmier­ci Eamo­na de Va­le­ry (1882-1975). W 2016 roku set­na rocz­ni­ca wy­bu­chu Po­wsta­nia Wiel­ka­noc­ne­go, któ­re od­mie­ni­ło losy oj­czy­zny św. Pa­try­ka. Już te dwie daty są wy­star­cza­ją­cym po­wo­dem, aby po­znać tego gi­gan­ta kon­ser­wa­ty­zmu w naj­lep­szym tego sło­wa zna­cze­niu.

Pre­zy­dent Ir­lan­dii, Eamon de Va­le­ra to je­den z bar­dziej za­po­mnia­nych po­li­ty­ków ka­to­lic­kich XX wie­ku. Książ­ka Paw­ła To­bo­ły-Per­t­kie­wi­cza wy­peł­nia tę lukę zna­ko­mi­cie.

Prof. dr hab. Grze­gorz Ku­char­czyk

Nie spo­sób zro­zu­mieć współ­cze­snej Ir­lan­dii, jej zma­gań o nie­pod­le­głość, bez po­zna­nia dzia­łal­no­ści de Va­le­ry. Książ­ka Paw­ła To­bo­ły-Per­t­kie­wi­cza to lek­tu­ra obo­wiąz­ko­wa dla wszyst­kich, któ­rych in­te­re­su­ją me­an­dry eu­ro­pej­skiej po­li­ty­ki w XX wie­ku.

Prof. Mie­czy­sław Ryba

Gi­gan­tycz­na za­iste po­stać ka­to­lic­kie­go i nie­pod­le­gło­ścio­we­go po­li­ty­ka ir­landz­kie­go, Eamo­na de Va­le­ry – szczę­śliw­szej, rzekł­bym, wer­sji Ro­mu­al­da Trau­gut­ta – sta­no­wi do­bit­ną eg­zem­pli­fi­ka­cję stwier­dze­nia ka­to­li­ka hisz­pań­skie­go, Ju­ana Do­no­so Cor­te­sa, iż Ir­lan­dia i Pol­ska są zbio­ro­wy­mi re­pre­zen­tan­ta­mi Zba­wi­cie­la na zie­mi. Dziś już tak nie­ste­ty nie jest, cze­go pierw­sza pol­ska bio­gra­fia ojca nie­pod­le­głej Éire rów­nież do­wo­dzi.

Prof. Ja­cek Bar­ty­zel

Pa­weł To­bo­ła-Per­t­kie­wicz z sza­lo­nym en­tu­zja­zmem od­sła­nia przed Po­la­ka­mi po­stać gi­gan­ta ir­landz­kiej po­li­ty­ki. W pew­nym sen­sie de Va­le­ra to Pił­sud­ski i Dmow­ski w jed­nej oso­bie, miał nie­sa­mo­wi­ty wpływ nie tyl­ko na wy­wal­cze­nie nie­pod­le­gło­ści Ir­lan­dii, ale też na kształt od­ro­dzo­ne­go pań­stwa, u któ­re­go ste­ru po­zo­sta­wał przez po­nad 30 lat. Za­wsze wier­ny tra­dy­cji ka­to­lic­kiej i cel­tyc­kie­mu na­cjo­na­li­zmo­wi, ale ra­czej w for­mie kon­ser­wa­tyw­nej niż ra­dy­kal­nej.

Prof. Ma­rek Jan Cho­da­kie­wicz

Po­li­tycz­na bio­gra­fia ir­landz­kie­go przy­wód­cy jest świet­ną lek­cją dla tych Po­la­ków, któ­rzy wie­rzą, że po­li­ty­ka to nie jest kwe­stia pu­stych slo­ga­nów i pi­ja­row­skich ha­seł, a śmia­łych na­ro­do­wych wi­zji i kon­se­kwent­nej prag­ma­ty­ki, opar­tej na chrze­ści­jań­skich war­to­ściach.

Bog­dan Za­lew­ski, dzien­ni­karzOd Autora

Ir­lan­dia jest dziś do­mem dla po­nad 100 ty­się­cy Po­la­ków, któ­rzy w po­szu­ki­wa­niu pra­cy, lep­sze­go ży­cia i szczę­ścia wy­emi­gro­wa­li na Zie­lo­ną Wy­spę. W prze­szło­ści to Ir­land­czy­cy byli na­ro­dem, któ­ry naj­czę­ściej ucie­kał z wła­snej oj­czy­zny do­kład­nie z tych sa­mych po­wo­dów dla któ­rych nasi ro­da­cy emi­gru­ją dziś z Pol­ski. Tak było rów­nież wów­czas, gdy Pol­ski i Ir­lan­dii jako nie­za­leż­nych państw nie było na ma­pach Eu­ro­py.

Czy to po­do­bień­stwo po­wo­du­je, że dzie­je Pol­ski i Ir­lan­dii, dwóch ka­to­lic­kich na­ro­dów, są so­bie bli­skie? Nie­wy­god­ne są­siedz­two, w na­szym przy­pad­ku naj­pierw Krzy­ża­ków, po­tem mo­nar­chii Ho­hen­zol­ler­nów i w koń­cu III Rze­szy z za­chod­niej stro­ny, ze stro­ny Ro­sji od wscho­du, a jesz­cze z pół­no­cy Szwe­dów, zaś z po­łu­dnia mo­nar­chii Habs­bur­skiej, w przy­pad­ku Ir­lan­dii ogra­ni­cza się je­dy­nie do wschod­nie­go są­sia­da, czy­li An­glii. Pol­ska przez kil­ka­set lat wciąż była obec­na na ma­pach Eu­ro­py, w swo­im szczy­to­wym mo­men­cie po­tę­gi się­ga­ła gra­ni­ca­mi od Bał­ty­ku aż po Mo­rze Czar­ne. Co zna­mien­ne i wy­jąt­ko­we dla na­szych dzie­jów, nie zdo­by­wa­li­śmy no­wych te­re­nów dro­gą pod­bo­ju, lecz swo­im wy­jąt­ko­wym sys­te­mem po­li­tycz­nym oraz bar­dzo zręcz­ną po­li­ty­ką dy­na­stycz­ną. Ir­lan­dii, z ko­lei, wła­ści­wie ni­g­dy na ma­pach świa­ta jako nie­za­leż­ne­go pań­stwa nie było. Gdy po 123 la­tach od­zy­ska­li­śmy nie­pod­le­głość, Pol­ska po­wsta­ła na gru­zach państw, któ­re roz­pę­ta­ły i woj­nę świa­to­wą i ją prze­gra­ły: Nie­miec i Au­stro–Wę­gier z jed­nej stro­ny, z dru­giej na po­grą­żo­nej w krwa­wej re­wo­lu­cji Ro­sji. Ir­lan­dia, znów zu­peł­nie od­mien­nie niż Pol­ska, wy­bi­ła się na nie­za­leż­ność od pań­stwa, któ­re zwy­cię­ży­ło w Wiel­kiej Woj­nie i było wów­czas naj­więk­szą po­tę­gą świa­ta.

O ile dla Po­la­ków w cza­sach nie­wo­li opar­ciem był nasz ję­zyk, na­sza wia­ra i kul­tu­ra oraz od­wo­ły­wa­nie się do chwa­leb­nej prze­szło­ści, o tyle sy­tu­acja Ir­lan­dii, znów była inna. Ję­zyk ir­landz­ki i li­te­ra­tu­ra nie ode­gra­ły tej roli co nasz ję­zyk. Ko­lej­ny pa­ra­doks to fakt, że o ile w na­szym pan­te­onie bo­ha­te­rów na­ro­do­wych zde­cy­do­wa­ną więk­szość sta­no­wią ka­to­li­cy, co nie może dzi­wić sko­ro re­li­gia ka­to­lic­ka i Ko­ściół są nie­roz­łącz­nie zwią­za­ne z Pol­ską i jej pań­stwo­wo­ścią, o tyle dla Ir­land­czy­ków, szcze­gól­nie w XVIII i XIX wie­ku, naj­więk­szy­mi bo­ha­te­ra­mi na­ro­do­wy­mi są Pro­te­stan­ci.

Tych róż­nic, któ­re po­wo­du­ją, że losy Pol­ski i Ir­lan­dii są tak na­praw­dę zu­peł­nie od sie­bie od­mien­ne, moż­na by­ło­by wy­mie­nić jesz­cze wie­le. Zresz­tą, czy losy ja­kie­go­kol­wiek na­ro­du moż­na po­rów­ny­wać do in­ne­go. Każ­da hi­sto­ria jest za­sad­ni­czo inna, mimo że cza­sem moż­na się w niej do­szu­kać pew­nych po­do­bieństw czy ana­lo­gii. Po­rów­na­nie hi­sto­rii Ir­lan­dii i Pol­ski nie jest jed­nak ce­lem tej pra­cy. Książ­ka przy­bli­ża hi­sto­rię Ir­lan­dii, szcze­gól­nie hi­sto­rię nie­pod­le­głej Ir­lan­dii, wy­ka­zu­jąc wy­jąt­ko­wą rolę, jaką w wal­ce o tę nie­pod­le­głą, a na­stęp­nie już nie­za­leż­ną Éire, ode­grał Eamon de Va­le­ra. Po­stać na tyle nie­tu­zin­ko­wa, na tyle cha­ry­zma­tycz­na i wy­jąt­ko­wa w XX–wiecz­nej hi­sto­rii Eu­ro­py, że dzi­wić może, że do tej pory wła­ści­wie nikt w Pol­sce nie po­chy­lił się nad Ir­land­czy­kiem.

Co łą­czy tę po­stać z na­szą ro­dzi­mą hi­sto­rią to spór i kon­tro­wer­sje, ja­kie wciąż wy­wo­łu­je. Jako żywo przy­po­mi­na to ro­dzi­my spór o Ro­ma­na Dmow­skie­go i Jó­ze­fa Pił­sud­skie­go, któ­rzy przez część na­ro­du są uwiel­bia­ni, przez dru­gą część kry­ty­ko­wa­ni i na od­wrót. Ana­lo­gicz­nie jest w przy­pad­ku bo­ha­te­ra tej książ­ki – Eamo­na de Va­le­ry. Po­ło­wa Ir­lan­dii go wiel­bi i po­dzi­wia, dru­ga po­ło­wa kry­ty­ku­je.

Dzie­więt­na­sto­wiecz­na Ir­lan­dia czci­ła bo­ha­te­rów ko­lej­no w oso­bach Da­nie­la O’Con­nel­la i Char­le­sa Ste­war­ta Par­nel­la, o któ­rych bę­dzie wspo­mnia­ne w dal­szej czę­ści książ­ki. W ubie­głym stu­le­ciu na czo­ło wy­su­nę­ły się dwie po­sta­cie: Mi­cha­el Col­lins i wła­śnie de Va­le­ra. Col­lin­sa, twór­cę IRA, jak więk­szość przed­wcze­śnie zmar­łych przy­wód­ców, szyb­ko oto­czy­ła glo­ria chwa­ły i po­wszech­ne­go sza­cun­ku. W dzi­siej­szej Ir­lan­dii każ­de miej­sce, ma­ją­ce ja­ki­kol­wiek zwią­zek z po­sta­cią Col­lin­sa, jest od­po­wied­nio za­zna­czo­ne pa­miąt­ko­wą ta­bli­cą, wy­ry­tym ka­mie­niem bądź po pro­stu in­for­ma­cją o jego po­by­cie i oko­licz­no­ściach z tym zwią­za­nych. Do­dat­ko­wym czyn­ni­kiem po­pu­la­ry­za­tor­skim, rów­nież w Pol­sce, jest świet­ny film w re­ży­se­rii Ne­ila Jor­da­na z 1996 roku pt. Mi­cha­el Col­lins.

Tego sa­me­go na­to­miast nie moż­na na­pi­sać o bo­ha­te­rze tej książ­ki. Gdy py­ta­łem ko­bie­tę, u któ­rej miesz­ka­łem pod­czas po­by­tu w Ir­lan­dii, co są­dzi o de Va­le­rze, od­par­ła, że w jej oce­nie de Va­le­ra zro­bił dla Ir­lan­dii wię­cej złe­go niż do­bre­go. Każ­da ir­landz­ka dziew­czy­na, jak mi wy­zna­ła, w mło­do­ści ko­cha­ła się w Col­lin­sie i on rów­nież był jej bo­ha­te­rem i obiek­tem mi­ło­snych wes­tchnień. Z ko­lei w re­pu­bli­kań­skim pu­bie w miej­sco­wo­ści En­ni­scor­thy we wschod­niej Ir­lan­dii, w re­ak­cji na to samo py­ta­nie pada cał­kiem od­mien­na od­po­wiedź. Bar­man na dźwięk na­zwi­ska de Va­le­ry od razu pod­no­si do góry kciuk w ge­ście sym­pa­tii, wy­ra­ża­jąc uzna­nie z cha­rak­te­ry­stycz­nym ir­landz­kim ak­cen­tem: Re­pu­bli­can, czy­li re­pu­bli­ka­nin. Na te­mat Col­lin­sa – co zro­zu­mia­łe ze wzglę­du na miej­sce – wy­po­wia­dać się nie chce. „O zmar­łych źle się nie mówi…”.

Na jed­nym z du­bliń­skich tar­gów w an­ty­kwa­ria­cie z książ­ka­mi py­tam wła­ści­cie­la o pu­bli­ka­cje na te­mat de Va­le­ry. An­ty­kwa­riusz naj­pierw pa­trzy na mnie zdzi­wio­ny, że ob­co­kra­jo­wiec pyta w ogó­le o tego czło­wie­ka, po czym wska­zu­je wła­ści­wą pół­kę. Gdy po po­bież­nym przej­rze­niu py­tam, któ­rą by mi po­le­cił, od­po­wia­da py­ta­niem: czy cho­dzi mi o bio­gra­fię kry­tycz­ną czy glo­ry­fi­ku­ją­cą. „Naj­le­piej obiek­tyw­ną” – mó­wię, na co an­ty­kwa­riusz re­agu­je uśmie­chem. Ta­kich jesz­cze nie na­pi­sa­no, po­wia­da. De Va­le­rę albo się wiel­bi, albo nie­na­wi­dzi. „Mało kto jest obo­jęt­ny wo­bec nie­go, może le­piej za­in­te­re­suj się Mi­cha­elem Col­lin­sem, on jest mniej kon­tro­wer­syj­ny” – ra­dzi.

Do­brych rad an­ty­kwa­riu­sza z Du­bli­na nie po­słu­cha­łem, cze­go efek­tem jest ni­niej­sza książ­ka, przed­sta­wia­ją­ca do­ro­bek po­li­tycz­ny czło­wie­ka, któ­ry całe swo­je dłu­gie ży­cie po­świę­cił Ir­lan­dii. Dłu­gie, gdyż de Va­le­ra oka­zał się nad­zwy­czaj dłu­go­wiecz­nym i czło­wie­kiem, i po­li­ty­kiem – prze­żył dzie­więć­dzie­siąt trzy lata, z cze­go łącz­nie po­nad dwa­dzie­ścia je­den lat jako pre­mier, zaś czter­na­ście jako pre­zy­dent Ir­lan­dii. Wszyst­ko wska­zu­je na to, że to wła­śnie on wy­warł naj­więk­szy wpływ na ir­landz­ką sce­nę po­li­tycz­ną ubie­głe­go wie­ku. Po raz pierw­szy pre­zy­den­tem Re­pu­bli­ki Ir­landz­kiej, co praw­da nie­uzna­wa­nej wów­czas przez więk­szość państw świa­ta, zo­stał wy­bra­ny w 1919 roku, ale w świa­do­mo­ści Ir­land­czy­ków za­pi­sał się trzy lata wcze­śniej. W 1916 roku był jed­nym z przy­wód­ców Po­wsta­nia Wiel­ka­noc­ne­go – je­dy­nym, któ­ry oca­lał. Ura­to­wał go zresz­tą tyl­ko fakt, że miał szczę­ście uro­dzić się na Man­hat­ta­nie w No­wym Jor­ku, do­kąd w po­szu­ki­wa­niu pra­cy wy­emi­gro­wa­ła jego mat­ka, a nie na Zie­lo­nej Wy­spie. De­cy­zję o za­mia­nie kary śmier­ci na do­ży­wot­nie wię­zie­nie pod­ję­to na sześć go­dzin przed wy­zna­czo­ną go­dzi­ną eg­ze­ku­cji. Gdy­by wów­czas zo­stał stra­co­ny, jak po­zo­sta­li po­wstań­czy przy­wód­cy, z pew­no­ścią ota­cza­ła­by go po­dob­na do resz­ty bo­jow­ni­ków sym­pa­tia ze stro­ny ir­landz­kiej opi­nii pu­blicz­nej.

W 1916 roku miał trzy­dzie­ści czte­ry lata. Gdy prze­ka­zy­wał urząd pre­zy­den­ta swo­je­mu na­stęp­cy, Er­ski­no­wi Chil­der­so­wi, był rok 1973, a on sam miał lat dzie­więć­dzie­siąt je­den i był nie­wi­do­my. Nie znaj­dzie­my chy­ba w XX–wiecz­nej Eu­ro­pie dru­gie­go po­li­ty­ka, któ­re­mu by było dane tak dłu­go od­dzia­ły­wać na losy swo­jej oj­czy­zny i któ­re­go rola w kształ­to­wa­niu ży­cia po­li­tycz­ne­go oj­czy­zny nie koń­czy się wraz z jego odej­ściem. War­to, żeby pol­scy czy­tel­ni­cy po­zna­li tego wy­bit­ne­go męża sta­nu.Rozdział II

Rys biograficzny Eamona de Valery

Eamon de Va­le­ra uro­dził się 14 paź­dzier­ni­ka 1882 roku w No­wym Jor­ku^(⁷¹). Mat­ka, Ca­th­ri­ne Coll, była ir­landz­ką emi­grant­ką, któ­rą do Ame­ry­ki, po­dob­nie jak mi­lio­ny jej ro­da­ków, przy­gna­ła nę­dza i prze­śla­do­wa­nia ze stro­ny uprzy­wi­le­jo­wa­nej pro­te­stanc­kiej mniej­szo­ści za­miesz­ku­ją­cej Wy­spę. Coll uro­dzi­ła się naj­praw­do­po­dob­niej w 1858 roku nie­opo­dal miej­sco­wo­ści Bru­ree w hrab­stwie Li­me­rick w za­chod­niej Ir­lan­dii. W koń­cu lat sie­dem­dzie­sią­tych XIX wie­ku jako je­dy­na z ro­dzi­ny wy­emi­gro­wa­ła do Sta­nów Zjed­no­czo­nych. Na emi­gra­cji po­zna­ła swo­je­go przy­szłe­go męża i ojca Eamo­na – Vi­vio­na Ju­ana de Va­le­rę. W kwe­stii po­cho­dze­nia ojca póź­niej­sze­go pre­zy­den­ta Ir­lan­dii po­zo­sta­je spo­ro nie­ja­sno­ści. We­dług qu­asi ofi­cjal­nej bio­gra­fii de Va­le­ry pió­ra O’Ne­il­la i Long­for­da^(⁷²), Vi­vion Juan de Va­le­ra uro­dził się w Hisz­pa­nii, zaś w Sta­nach Zjed­no­czo­nych za­ra­biał na ży­cie jako na­uczy­ciel mu­zy­ki. Zda­niem au­to­rów, w 1885 roku, w cza­sie prze­pro­wadz­ki ze wzglę­dów zdro­wot­nych do De­nver w sta­nie Co­lo­ra­do, oj­ciec póź­niej­sze­go pre­zy­den­ta Ir­lan­dii zmarł. In­for­ma­cje o hisz­pań­skich ko­rze­niach ojca de Va­le­ry pod­wa­żył m.in. pro­fe­sor Bren­dan Ward^(⁷³) z Uni­ver­si­ty of Co­lum­bia. Na pod­sta­wie ba­dań, ja­kie pro­wa­dził przez dwa lata, a któ­re udo­ku­men­to­wał od­po­wied­ni­mi me­try­ka­mi ku­bań­ski­mi, udo­wad­nia, że oj­ciec Eamo­na de Va­le­ry był Ku­bań­czy­kiem. Przy­wód­ca Ir­lan­dii miał być za­tem uro­dzo­nym w Sta­nach Zjed­no­czo­nych pół Ir­land­czy­kiem, pół Ku­bań­czy­kiem. Jed­nak do­wo­dy przed­sta­wio­ne przez pro­fe­so­ra War­da po­zo­sta­ły bez więk­sze­go echa w sa­mej Ir­lan­dii^(⁷⁴).

Po­dob­nie nie­wy­ja­śnio­ną do koń­ca kwe­stią po­zo­sta­je sta­tus związ­ku, z ja­kie­go na­ro­dził się Eamon de Va­le­ra. Ame­ry­kań­skie ar­chi­wa ko­ściel­ne nie od­no­to­wu­ją^(⁷⁵) ani ślu­bu ro­dzi­ców, ani chrztu sa­me­go Eamo­na. Zda­niem Co­oga­na, wie­le wska­zu­je na to, że Eamon de Va­le­ra na­ro­dził się ze związ­ku po­za­mał­żeń­skie­go. Inny opis związ­ku ro­dzi­ców Eamo­na znaj­du­je­my w książ­ce zmar­łe­go w 2007 roku naj­młod­sze­go syna de Va­le­ry, Ter­ry’ego – po­da­je on nie tyl­ko do­kład­ną datę i miej­sce ślu­bu, ale rów­nież na­zwi­sko księ­dza udzie­la­ją­ce­go sa­kra­men­tu oraz wy­mie­nia na­zwi­ska kil­ku go­ści uczest­ni­czą­cych w ce­re­mo­nii^(⁷⁶). Sam de Va­le­ra wy­po­wie­dział się na te­mat swo­je­go po­cho­dze­nia, przy oka­zji oskar­żeń o ży­dow­skie po­cho­dze­nie w cza­sie jed­nej z kam­pa­nii wy­bor­czych, w na­stę­pu­ją­cy spo­sób. „Moi ro­dzi­ce po­bra­li się 19 paź­dzier­ni­ka 1881 roku. Uro­dzi­łem się w paź­dzier­ni­ku 1882 roku, zo­sta­łem ochrzczo­ny w ko­ście­le. Wzra­sta­łem w ka­to­lic­kiej at­mos­fe­rze. Miesz­ka­łem i do­ra­sta­łem po­śród Ir­land­czy­ków, któ­rych po­ko­cha­łem tak samo, jak każ­de źdźbło tra­wy ro­sną­ce na tej zie­mi. Nie ob­cho­dzą mnie za­rzu­ty lu­dzi, któ­rzy pró­bu­ją udo­wod­nić, że nie je­stem Ir­land­czy­kiem. Po­wta­rzam za­tem tyl­ko, że uwa­żam sie­bie za Ir­land­czy­ka, i wszyst­ko, co mia­łem, od­da­łem na­ro­do­wi ir­landz­kie­mu”^(⁷⁷). Dla więk­szo­ści Ir­land­czy­ków spra­wa po­cho­dze­nia ich wie­lo­let­nie­go przy­wód­cy oraz kon­tro­wer­sje zwią­za­ne z ro­dza­jem związ­ku jego ro­dzi­ców po­zo­sta­ją je­dy­nie spo­rem hi­sto­rycz­nym i zu­peł­nie ich nie in­te­re­su­ją. Nie są też naj­waż­niej­sze w kwe­stii oce­ny jego do­rob­ku po­li­tycz­ne­go. Być może wła­śnie dla­te­go sen­sa­cyj­na wia­do­mość, jaką mia­ła być nowa hi­sto­ria po­cho­dze­nia de Va­le­ry, szyb­ko znik­nę­ła z czo­łó­wek pra­so­wych^(⁷⁸).

Po śmier­ci męża Ca­th­ri­ne Coll^(⁷⁹) po­now­nie wy­szła za mąż – tym ra­zem za po­cho­dzą­ce­go z An­glii woź­ni­cę Char­le­sa Whe­elw­ri­gh­ta. Z tego związ­ku przy­szła na świat cór­ka Ann i syn Tho­mas, któ­ry zo­stał póź­niej księ­dzem. Eamon jesz­cze przed po­now­nym za­mąż­pój­ściem swo­jej mat­ki zo­stał ode­sła­ny do ro­dzin­nej miej­sco­wo­ści Bru­ree i ni­g­dy póź­niej ra­zem z mat­ką już nie miesz­kał. Opie­ką i wy­cho­wa­niem przy­szłe­go po­wstań­ca za­ję­ła się bab­ka Eli­za­beth Coll wraz z ro­dzeń­stwem Ca­th­ri­ne – bra­tem Pa­tric­kiem oraz sio­strą Han­nie. Eamon de Va­le­ra przez kil­ka lat uczęsz­czał do pań­stwo­wej szko­ły Chri­stian Bro­ther’s Scho­ol w Char­le­vil­le w hrab­stwie Cork, od­da­lo­nym od jego miej­sca za­miesz­ka­nia o 11 ki­lo­me­trów. Za­nim bab­ka za­ku­pi­ła dla wnu­ka ro­wer, mło­dy Eamon przez kil­ka lat co­dzien­nie po­ko­ny­wał ten dy­stans pie­szo^(⁸⁰). W wie­ku szes­na­stu lat, dzię­ki sty­pen­dium uzy­ska­ne­mu za do­bre wy­ni­ki w na­uce, roz­po­czął edu­ka­cję w Roc­kwell Col­le­ge w Du­bli­nie.

Pod­czas stu­diów za­in­te­re­so­wał się po­li­ty­ką, a przede wszyst­kim ję­zy­kiem ir­landz­kim. Za­czął uczest­ni­czyć w kur­sach kształ­ce­nia, po czym przy­stą­pił do Ligi Ga­elic­kiej, sta­wia­ją­cej so­bie za cel od­ro­dze­nie kul­tu­ry cel­tyc­kiej. Pod­czas spo­tkań Ligi po­znał Si­néad Fla­na­gan, któ­rą po­ślu­bił w 1910 roku. W 1913 roku przy­stą­pił z ko­lei do Ir­landz­kich Ochot­ni­ków (Irish Vo­lun­te­ers), or­ga­ni­za­cji bę­dą­cej „nie­for­mal­ną ar­mią Re­pu­bli­ki”^(⁸¹). Od tego mo­men­tu rósł wpływ de Va­le­ry na wy­da­rze­nia po­li­tycz­ne w Ir­lan­dii. Przez pół wie­ku był obec­ny w ży­ciu pu­blicz­nym, peł­niąc ko­lej­no wszyst­kie naj­waż­niej­sze funk­cje w pań­stwie i wy­zna­cza­jąc głów­ne kie­run­ki i cele po­li­ty­ki. De Va­le­ra miał wła­sną, bar­dzo wy­raź­ną wi­zję nie­pod­le­głej Ir­lan­dii. W roz­dzia­le szó­stym wi­zja te zo­sta­nie przed­sta­wio­na, ze szcze­gól­nym uwzględ­nie­niem wagi i wy­mia­ru kon­sty­tu­cji Éire z 1937 roku, któ­ra pi­sa­na przy znacz­nym udzia­le de Va­le­ry, była eks­pre­sją jego po­glą­dów po­li­tycz­nych i wi­zji Ir­lan­dii, o jaką wal­czył.

Z lek­tu­ry jego licz­nych bio­gra­fii i mo­no­gra­fii wy­ni­ka, że de Va­le­ra był przy­wód­cą łą­czą­cym w so­bie wie­le sprzecz­nych cech. Jed­ni uwa­ża­ją go za wzór ide­ali­sty, inni za przy­kład prag­ma­ty­ka i ko­niunk­tu­ra­li­sty za­fa­scy­no­wa­ne­go fi­lo­zo­fią Ma­chia­vel­le­go. Dla jed­nych jego ir­landz­ka ra­cja sta­nu była re­ali­za­cją po­li­ty­ki re­al­nej, dla po­zo­sta­łych wy­ra­zem bez­sil­no­ści. W oczach nie­któ­rych był so­cja­li­stą, w oczach in­nych – kle­ry­ka­łem i re­ak­cjo­ni­stą. Znaj­dzie­my więc cha­rak­te­ry­sty­kę de Va­le­ry jako dyk­ta­to­ra, ale i jako wzor­co­we­go de­mo­kra­ty. Jak wy­tłu­ma­czyć tak skraj­nie prze­ciw­staw­ne ce­chy przy­pi­sy­wa­ne wie­lo­let­nie­mu pre­mie­ro­wi Ir­lan­dii? Wy­da­je się, że wy­ni­ka to ze wspo­mnia­nych już wcze­śniej róż­nic w po­dej­ściu do ro­zu­mie­nia i po­strze­ga­nia ir­landz­kiej prze­szło­ści. Ir­landz­ka hi­sto­ria jest na tle dzie­jów in­nych na­ro­dów eu­ro­pej­skich na­der skom­pli­ko­wa­na, a po­nad­to wy­two­rzy­ła na wła­sne po­trze­by spe­cy­ficz­ne ro­zu­mie­nie pew­nych ter­mi­nów, któ­re w in­nych pań­stwach są po­strze­ga­ne zgo­ła od­mien­nie.

Przy­kła­dem ga­li­ma­tia­su ter­mi­no­lo­gicz­ne­go jest cho­ciaż­by re­pu­bli­ka­nizm. De Va­le­ra wie­lo­krot­nie na­zy­wa­ny jest przy­wód­cą re­pu­bli­kań­skim czy li­de­rem re­pu­bli­ka­nów. Py­ta­nie brzmi za­tem: czym jest re­pu­bli­ka­nizm w kon­tek­ście ir­landz­kim. Eith­ne Mac­Der­mott zrów­nu­je ter­min re­pu­bli­ka­nizm z na­cjo­na­li­zmem, ale uwa­ża też, że „sub­tel­ne róż­ni­ce mię­dzy nimi do­pro­wa­dzi­ły do kil­ku we­wnętrz­nych na­pięć w ra­mach tego, co może być luź­no okre­śla­ne jako ir­landz­ki ruch re­pu­bli­kań­ski”^(⁸²). i tak mamy do czy­nie­nia z róż­ny­mi po­dzia­ła­mi re­pu­bli­ka­ni­zmu ir­landz­kie­go; jest pra­wi­co­wy i le­wi­co­wy, jest ten przed 1921 ro­kiem i po nim. Przed 1921 ro­kiem wszy­scy po­li­ty­cy – poza kon­sty­tu­cjo­na­li­sta­mi – byli re­pu­bli­ka­na­mi, po pod­pi­sa­niu trak­ta­tu bry­tyj­sko–ir­landz­kie­go już nie. Trak­tat wy­zna­cza za­tem ce­zu­rę zmie­nia­ją­cą ro­zu­mie­nie tego sło­wa. Po jego za­war­ciu zwo­len­ni­cy Cos­gra­ve’a sta­ją się na­cjo­na­li­sta­mi kon­sty­tu­cyj­ny­mi, zaś Sinn Féin z de Va­le­rą na­dal po­zo­sta­ją re­pu­bli­ka­na­mi. Po 1927 roku de Va­le­ra prze­sta­je być re­pu­bli­ka­ni­nem, a mimo to peł­na na­zwa jego ugru­po­wa­nia brzmi: Fian­na Fáil – The Re­pu­bli­can Par­ty. Oto bo­wiem na­stę­pu­je ko­lej­ny po­dział re­pu­bli­ka­nów: roz­dzie­la­ją się na nurt ide­ali­stycz­ny i nurt prag­ma­tycz­ny^(⁸³). De Va­le­ra w tym ro­zu­mie­niu owe­go ter­mi­nu po­zo­sta­je re­pu­bli­ka­ni­nem ide­ali­stycz­nym do 1927 roku. Po jego wej­ściu do Dái­lu w tym nur­cie miesz­czą się już tyl­ko Sinn Féin i IRA.

Z na­zwi­skiem de Va­le­ry nie­odzow­nie ko­ja­rzą się rów­nież okre­śle­nia cha­ry­zma­tycz­ne­go przy­wód­cy po­li­tycz­ne­go oraz wy­trwa­łe­go bo­jow­ni­ka o wol­ność Ir­lan­dii. Jak wy­ja­śnia Słow­nik so­cjo­lo­gicz­ny, przy­wódz­two cha­ry­zma­tycz­ne „opie­ra się na ce­chach oso­bo­wo­ści przy­wód­cy, na jej spo­łecz­nym od­bio­rze i po­strze­ga­niu, oraz nie­kie­dy na przy­pi­sy­wa­niu mu przez szer­sze śro­do­wi­sko spo­łecz­ne cech wy­jąt­ko­wych (…j”^(⁸⁴). Lek­sy­kon po­li­to­lo­gicz­ny do­pre­cy­zo­wu­je ter­min przy­wódz­two po­li­tycz­ne jako „sto­su­nek po­mię­dzy jed­nost­ką przy­wód­cą a gru­pą, któ­rą two­rzą zwo­len­ni­cy przy­wód­cy. (…) Przy­wód­ca to taka jed­nost­ka, któ­ra sys­te­ma­tycz­nie wy­wie­ra wpływ na gru­pę, gdzie peł­ni funk­cje przy­wód­cze”^(⁸⁵). De Va­le­ra speł­nia kry­te­ria cha­ry­zma­tycz­ne­go przy­wód­cy, jako że przez bli­sko trzy­dzie­ści lat ze wzglę­du na ce­chy oso­bo­wo­ścio­we i zdol­no­ści przy­wód­cze cie­szył się nie­pod­wa­żal­nym au­to­ry­te­tem wśród człon­ków par­tii i jej sym­pa­ty­ków. Był dla nich przy­kła­dem bo­ha­ter­stwa i od­wa­gi, ide­al­ne­go obroń­cy wol­no­ści i su­we­ren­no­ści Ir­lan­dii. Z ko­lei wśród resz­ty oby­wa­te­li uzna­nie jego przy­wódz­twa opie­ra­ło się na au­to­ry­te­cie le­gal­no­ści, je­śli po­zo­sta­nie­my przy po­słu­gi­wa­niu się po­dzia­łem za­pro­po­no­wa­nym przez Maxa We­be­ra^(⁸⁶). De Va­le­ra zwy­cię­żał w de­mo­kra­tycz­nych wy­bo­rach, dzię­ki cze­mu miał le­gal­ną le­gi­ty­ma­cję dla swo­ich rzą­dów, co uzna­wa­li jego kon­ku­ren­ci i prze­ciw­ni­cy, któ­rych prze­cież ni­g­dy nie bra­ko­wa­ło. Gdy wy­bo­ry prze­gry­wał, wła­dzę prze­ka­zy­wał zwy­cię­skim przy­wód­com in­nych par­tii zaj­mu­jąc miej­sce w ła­wach opo­zy­cji.

Sama wal­ka o wol­ność Ir­lan­dii może być róż­nie ro­zu­mia­na. W XIX wie­ku O’Con­nell i Par­nell nie­wąt­pli­wie wal­czy­li o jej wol­ność, ale czym in­nym była wol­na Ir­lan­dia dla nich, a czym in­nym dla de Va­le­ry i jego po­ko­le­nia. Dla tego ostat­nie­go wol­na Ir­lan­dia to su­we­ren­ny na­ród obej­mu­ją­cy swym ob­sza­rem całą Wy­spę o na­zwie Ir­lan­dia wraz z przy­le­ga­ją­cy­mi do niej wszyst­ki­mi ma­ły­mi wy­sep­ka­mi. Jak wol­na mia­ła po­zo­sta­wać Ir­lan­dia, naj­le­piej od­da­je treść ar­ty­ku­łu 5 kon­sty­tu­cji z 1937 roku, któ­ry brzmi: „Ir­lan­dia jest pań­stwem su­we­ren­nym, nie­pod­le­głym i de­mo­kra­tycz­nym”^(⁸⁷), do cze­go moż­na do­dać za Mar­ci­nem Kulą – pań­stwem „ży­ją­cym we wła­snym, od­wiecz­nym świe­cie”^(⁸⁸).

Zapraszamy do zakupu penej wersji
Sprze­daż książ­ki w In­ter­ne­cie:
Bibliografia:

Tek­sty źró­dło­we:

Act of Su­pre­ma­cy, 1559.

Ad­op­tion Act, 1952.

Ar­tic­les of Agre­ement for a Tre­aty Be­twe­en Gre­at Bri­ta­in and Ire­land, 1921.

Dec­la­ra­tion of In­dul­gen­ce, 1687.

Exter­nal Re­la­tions Act, 1936.

Go­vern­ment of Ire­land Act, 1914.

Go­vern­ment of Ire­land Act, 1920.

Of­fi­cial Cor­re­spon­den­ce re­la­ting to the Pe­ace Ne­go­tia­tions. PART 1.

Pre­li­mi­na­ry Cor­re­spon­den­ce. June 24th - July 9th, 1921.

Of­fi­cial Cor­re­spon­den­ce re­la­ting to the Pe­ace Ne­go­tia­tions. PART 2, Cor­re­spon­den­ce ari­sing from the Co­nver­sa­tions at Lon­don be­twe­en Pre­si­dent de Va­le­ra and the Bri­tish Pri­me Mi­ni­ster, July 20th -Sep­tem­ber 30th, 1921.

Of­fen­ces Aga­inst the Sta­te Act, 1939.

Pe­nal Laws, 1695-1709.

Pu­blic Sa­fe­ty Bill, 1931.

Roy­al and Par­lia­men­ta­ry Ti­tles Act, 1927.

Sta­tu­te of West­min­ster, 1931.

Su­pre­me Go­ver­nor of the Church of En­gland, 1559.

The Ire­land Act, 1949.

The Mu­ni­ci­pal Cor­po­ra­tions Act (Ire­land) 1840.

The World Fact­bo­ok, 2006.

Książ­ki:

Bi­dwell Geo­r­ge, Ir­lan­dia, Wie­dza Po­wszech­na, War­sza­wa 1970.

Bi­dwell Geo­r­ge,Nie­ko­ro­no­wa­ny król Ir­lan­dii. Ży­cio­rys Ka­ro­la Ste­war­ta Par­nel­la,Osso­li­neum, Wro­cław 1975.

Bi­the­ry­od Sy­lvia i Paul, Cel­to­wie, Stu­dio Astrop­sy­cho­lo­gii, Bia­ły­stok 2001.

Ber­na­sio­wie Ju­lit­ta i Fran­ci­szek, Bu­rza nad «Zie­lo­ną Wy­spą», Wy­daw­nic­two Mi­ni­ster­stwa Obro­ny Na­ro­do­wej, War­sza­wa 1964.

Bo­land Ke­vin, The Rise and Dec­li­ne of Fian­na Fáil, The Mer­cier Press, Du­blin 1982.

Böll He­in­rich, Dzien­nik ir­landz­ki, Wy­daw­nic­two Znak, Kra­ków 2007.

Bow­man John, De Va­le­ra and the Ul­ster Qu­es­tion 1917-1973, Oxford Uni­ver­si­ty Press, Nowy Jork 1989.

Brown Te­ren­ce, Ire­land. A So­cial and Cul­tu­ral Hi­sto­ry 1922-1985, Har­per-Col­lins Pu­bli­sher, Du­blin 1985.

Ca­hill Tho­mas, Jak Ir­land­czy­cy oca­li­li cy­wi­li­za­cję, Me­dia Ro­dzi­na, Po­znań 2002.

Chur­chill Win­ston, Dru­ga woj­na świa­to­wa t.1-5, Phan­tom Press In­ter­na­tio­nal, Gdańsk 1994.

Chur­chill Win­ston, My­śli i przy­go­dy, Zysk i S-ka, Po­znań 2003.

Col­lins Mi­cha­el, The Path for Fre­edom, We­lsh Aca­de­mic Press, Car­diff 1996.

Co­ogan Tim Pat, Eamon de Va­le­ra: Long Fel­low, Long Sha­dow, Hut­chin­son, Lon­dyn 1993.

Co­ogan Tim Pat, Eamon de Va­le­ra. The Man Who Was Ire­land, Har­per-Col­lins Pu­bli­shers, Nowy Jork 1993.

Co­ogan Tim Pat, Mi­cha­el Col­lins: The Man Who Made Ire­land, Ro­berts Ri­ne­hart Pu­bli­shers, Co­lo­ra­do 1996.

De Va­le­ra Ter­ry, A Me­mo­ir, Cur­rach Press, Du­blin 2005.

Dwy­er T. Ryle, De Va­le­ra. The Man & The My­ths, Po­ol­beg Press, Du­blin 1992.

Fa­lar­ski Woj­ciech, Po­dró­że po Ir­lan­dii mo­na­stycz­nej, „W dro­dze”, Po­znań 2006.

Fer­ri­ter Diar­ma­id,Jud­ging Dev: A re­as­ses­sment of the life and le­ga­cy of Eamon de Va­le­ra, Roy­al Irish Aca­de­my, Du­blin 2007.

Foy Mi­cha­el, Mi­cha­el Col­lin’s In­tel­li­gen­ce War, Sut­ton Pu­bli­shing, Lon­dyn 2006.

Gi­tlin Jan, Wy­spa Cel­tów, Książ­ka i Wie­dza, War­sza­wa 1961.

Grusz­ka Wi­told, Kon­flikt w Ir­lan­dii Pół­noc­nej, Wy­daw­nic­two Mi­ni­ster­stwa Obro­ny Na­ro­do­wej, War­sza­wa 1977.

Grusz­ka Wi­told, «Szma­rag­dy» nie lu­bią ko­lo­ru kha­ki, Kra­jo­wa Agen­cja Wy­daw­ni­cza, War­sza­wa 1986

Grzy­bow­ski Sta­ni­sław, Hi­sto­ria Ir­lan­dii, Osso­li­neum, Wro­cław 1977.

Hall Alek­san­der, Char­les de Gaul­le, Wy­daw­nic­two Iskry, War­sza­wa 2002.

Hart Pe­ter, Mick. The Real Mi­cha­el Col­lins, Mac­mil­lan, Lon­dyn 2005.

Hill Myr­tle, Lynch John,Ire­land So­cie­ty & Eco­no­my 1912-1949.

Hull Mark M.,Irish Se­crets. Ger­man Espio­na­ge in War­ti­me Ire­land 1939-1945, Iri­shA­ca­de­mic Pr., Du­blin 2003.

Jack­son T.A., Wal­ka Ir­lan­dii o wol­ność, Pań­stwo­we Wy­daw­nic­two Na­uko­we, War­sza­wa 1955.

Ken­ny Mary, Go­od­bye to Ca­tho­lic Ire­land, New Is­land Bo­oks, Du­blin 2000.

Kę­dzier­ski Je­rzy Z., Hi­sto­ria An­glii 1485-1939, Osso­li­neum, Wro­cław 1986.

Klim­kie­wicz Sła­wo­mir, Bru­nat­na pa­ję­czy­na, Wy­daw­nic­two MON, War­sza­wa 1974.

Klim­kie­wicz Sła­wo­mir, Re­pu­bli­ka Ir­lan­dii, Kra­jo­wa Agen­cja Wy­daw­ni­cza, War­sza­wa 1979.

Ke­ogh Der­mot, Ire­land and the Va­ti­can. The Po­li­tics and Di­plo­ma­cy of Church-Sta­te Re­la­tions 1922-1960, Cork Uni­ver­si­ty Press, Cork 1995.

Ko­nar­ski Waw­rzy­niec, Sys­tem kon­sty­tu­cyj­ny Ir­lan­dii, Wy­daw­nic­two Sej­mo­we, War­sza­wa 2005.

Ko­nar­ski Waw­rzy­niec, Prag­ma­ty­cy i ide­ali­ści. Ro­do­wód, ty­po­lo­gia i ewo­lu­cja ugru­po­wań po­li­tycz­nych na­cjo­na­li­zmu ir­landz­kie­go w XX wie­ku, Wyż­sza Szko­ła Hu­ma­ni­stycz­na,Puł­tusk-War­sza­wa 2001.

Ko­nar­ski Waw­rzy­niec, Nie­prze­jed­na­ni. Rzecz o Ir­landz­kiej Ar­mii Re­pu­bli­kań­skiej, Agen­cja Wy­daw­ni­cza TOR, War­sza­wa 1991.

Ko­nar­ski Waw­rzy­niec, Cen­tro­pra­wi­ca ir­landz­ka na prze­ło­mie de­kad 1977-1982, To­wa­rzy­stwo Pol­sko-Ir­landz­kie, Po­znań 1992.

Ko­nar­ski Waw­rzy­niec, Par­la­ment Na­ro­do­wy Ir­lan­dii, Wy­daw­nic­two Sej­mo­we, War­sza­wa 1992.

Ko­nar­ski Waw­rzy­niec, Na­cjo­na­lizm w no­wo­żyt­nej hi­sto­rii Ir­lan­dii 1782-1921, To­wa­rzy­stwo Pol­sko-Ir­landz­kie, Po­znań 1997.

La­qu­eter Wal­ter, Hi­sto­ria Eu­ro­py 1945-1992, Wy­daw­nic­two Puls, Lon­dyn 1993.

Long­ford The Earl of, O’Ne­ill Tho­mas, Eamon de Va­le­ra, Hut­chin­son & Co, Ar­row Edi­tion 1974.

Lu­siń­ski Ce­za­ry, Par­nell. Dro­ga Ir­land­czy­ków do de­mo­kra­cji par­la­men­tar­nej, Wy­daw­nic­two Me­ri­tom, War­sza­wa 1999.

Ma­chia­vel­li Nic­co­ló, Ksią­żę, Wy­daw­nic­two An­tyk, Kęty 2005.

Mac Ma­nus J.M., Eamon de Va­le­ra, Ziff-Da­vis Pu­bli­shing Com­pa­ny, Chi­ca­go-Nowy Jork 1946.

Mal­le­ra­is Ber­nard Tis­sier de, Mar­cel Le­fe­bvre. Zy­cie, Dę­bo­gó­ra 2010.

McMa­hon Sean, Char­les Ste­wart Par­nell, Mer­cie Press, Du­blin 2000.

Mit­chel John, The Last Co­nqu­ist of Ire­land (Per­haps), Uni­ver­si­ty Col­le­ge Du­blin Press, Du­blin 2005.

Mit­chell Ar­thur, Re­vo­lu­tio­na­ry Go­vern­ment in Ire­land. Dáil Éi­re­ann 1919-1922, Gill & Mac­Mil­lian LTD, Du­blin 1995.

Mor­by John E., Dy­na­stie świa­ta. Prze­wod­nik chro­no­lo­gicz­ny i ge­ne­alo­gicz­ny, Wy­daw­nic­two Znak, Kra­ków 1994.

Mo­ody Theo W., Mar­tin, F.X., Hi­sto­ria Ir­lan­dii, Zysk i S-ka, Po­znań 1998.

O’Brien Bren­dan, IRA, Wie­dza Po­wszech­na, War­sza­wa 2001.

Olech­nic­ki Krzysz­tof, Za­łęc­ki Pa­weł, Słow­nik so­cjo­lo­gicz­ny, Graf­fi­ti BC, To­ruń 1997.

Ols­son Jan Olof, Mar­ga­re­ta Sjo­gren, Niż nad Ir­lan­dią, Wy­daw­nic­two Iskry, War­sza­wa 1974.

O’Ma­ho­ney Edward, Mi­cha­el Col­lins - His Life and Ti­mes, http://www.ge­ne­ral­mi­cha­el­col­lins.com, Du­blin 2002.

Pe­tru­se­wicz Mar­ta, Ir­landz­ki sen. Zy­cie Kon­stan­cji Mar­kie­wicz - ko­men­dant­ki IRA (1868-1927), Twój Styl, War­sza­wa 2000.

Pol­lard Al­bert Fe­de­rick, Hen­ryk VIII, Pań­stwo­wy In­sty­tut Wy­daw­ni­czy, War­sza­wa 1979.

Po­sner Sta­ni­sław, Au­to­no­mia Ir­lan­dyi, Bi­blio­te­ka Re­prin­tów To­wa­rzy­stwa Pol­sko-Ir­landz­kie­go, Po­znań 1993.

Pra­ca zbio­ro­wa, Mowy, któ­re zmie­ni­ły świat, Wy­daw­nic­two Dol­no­ślą­skie, Wro­cław 2007.

Ra­ne­lagh John O’Be­ir­ne, Hi­sto­ria Ir­lan­dii, Wy­daw­nic­two Ma­ra­but, War­sza­wa-Gdańsk 2003.

Ra­taj­czak Da­riusz, Te­ma­ty nie­bez­piecz­ne, Wy­daw­nic­two As, Opo­le 1999.

Red. Chmaj Ma­rek, So­kół Woj­ciech, Lek­sy­kon po­li­to­lo­gicz­ny, Wy­daw­nic­two Mor­pol, Lu­blin 1999.

Red. Gar­lic­ki Le­szek, Kon­sty­tu­cja Ir­lan­dii, se­ria: Kon­sty­tu­cje świa­ta, Wy­daw­nic­two Sej­mo­we, War­sza­wa 2006.

Red. Go­duń T., Cy­ga­row­ski M., Du­dek S. i Iwa­nisz­czuk P., Lek­sy­kon sys­te­mów po­li­tycz­nych, Dom Wy­daw­ni­czy Elip­sa, War­sza­wa 2003.

Red. Ka­łuż­na-Ross Jo­an­na, Mi­to­lo­gie świa­ta. Cel­to­wie, New Me­dia Kon­cept, War­sza­wa 2007.

Red. Ma­len­dow­ski Wło­dzi­mierz, Spo­ry i kon­flik­ty mię­dzy­na­ro­do­we. Aspek­ty praw­ne i po­li­tycz­ne, Atla2, Wro­cław 2000.

Red. O’Car­roll John P., Mur­phy John A., De Va­le­ra and His Ti­mes, Cork Uni­ver­si­ty Press, Cork 1986.

So­bo­lew­ska-My­ślik Ka­ta­rzy­na, Par­tie i sys­te­my par­tyj­ne na świe­cie, Wy­daw­nic­two Na­uko­we PWN, War­sza­wa 2004.

Strzel­czyk Je­rzy, Chry­stia­ni­za­cja Ir­lan­dii, Księ­gar­nia św. Woj­cie­cha, Po­znań 2006.

Swo­bo­da Grze­gorz, Du­blin 1916, Dom Wy­daw­ni­czy Bel­lo­na, War­sza­wa 2006.

Scza­niec­ki Mi­chał, Po­wszech­na hi­sto­ria pań­stwa i pra­wa, Wy­daw­nic­two Praw­ni­cze PWN, War­sza­wa 1997.

Tra­wers Pau­ric, Eamon de Va­le­ra, Dun­dal­gan Press, Du­blin 1994.

Tre­ve­ly­an Geo­r­ge Ma­cau­lay, Hi­sto­ria An­glii, Pań­stwo­we Wy­daw­nic­two Na­uko­we, War­sza­wa 1967.

Youn­ger Cal­ton, A Sta­te of Di­su­nion, Fre­de­rick Mul­ler LTD, Lon­dyn 1972.

Za­bie­glik Ste­fan, Hi­sto­ria Szko­cji, Wy­daw­nic­two DJ, Gdańsk 2000.

Pra­sa na­uko­wa:

„Hi­sto­ry Ire­land”, 2005.

„Pro­ce­edings of the Roy­al Irish Aca­de­my”, rocz­nik 2001.

„The Jo­ur­nal of Com­mon­we­alth and Com­pa­ra­ti­ve Po­li­tics”, rocz­nik 1974.

Cza­so­pi­sma:

„Back­gro­un­der. Pu­bli­sher by The He­ri­ta­ge Fo­un­da­tion”, 2006. „Chri­stia­ni­tas”, 2002.

„Ga­ze­ta War­szaw­ska”, 1932.

„Ga­ze­ta Wy­bor­cza”, 2006.

„Gość Nie­dziel­ny”, 2007.

„Irish In­de­pen­dent”, 2005.

„Kur­jer War­szaw­ski”, 1932-1933, 1937.

„Ma­ga­zyn Hi­st­mag”, 2006.

„Mię­dzy­na­ro­do­wy Prze­gląd Po­li­tycz­ny”, 2003-2004.

„Mó­wią wie­ki”, 2004.

„Mor­ning post”, 1932.

„Nowe ży­cie. Dol­no­ślą­skie pi­smo ka­to­lic­kie”, 2004.

„Orga”, 2005.

„Prze­gląd Po­lo­nij­ny”, 1988.

„The blan­kiet”, 2003.

„The Irish Ti­mes”, 2005.

„Time”, 1932-1975.

„Więź”, 2002.

In­ter­net:

http://acts.oire­ach­tas.ie

http://bre­akin­gnews.iol.ie

http://cla­re­li­bra­ry.ie

http://elec­tion­si­re­land.org

http://en.wi­ki­pe­dia.org http://en.wi­ki­so­ur­ce.org

http://www.fre­eme.org

http://he­ri­ta­ge.org

http://hi­sto­ri­cal-de­ba­tes.oire­ach­tas.ie

http://hi­sto­ry.ha­no­ver.edu

http://ho­me­pa­ge.eir­com.net

http://mul­ti­text.ucc.ie

http://www.1916ri­sing.com.

http://www.cia.gov

http://www.cso.ie

http://eur-lex.eu­ro­pa.eu/

http://www.fian­na­fa­il.ie

http://www.ge­ne­ral­mi­cha­el­col­lins.com

http://www.hi­sto­ria.ter­ra­ma­il.pl

http://www.ibi­blio.org

http://www.iri­sh­sta­tu­te­bo­ok.ie

http://www.ja­co­bi­te.ca

http://www.ka­pi­ta­lizm.re­pu­bli­ka.pl

http://www.law.umn.edu.

http://www.li­fe­si­te.net

http://www.na­tio­na­lar­chi­ves.ie

http://www.opo­ka.org.pl

http://www.osca­il.ie

http://www.par­ties-and-elec­tions.de

http://www.pho­blacht.net

http://www.po­li­tics.ie

http://www.pre­si­den­cy.ucsb.edu

http://www.stri­pes.com

http://www.thre­emon­key­son­li­ne.com

http://www.time.com

http://www.ucc.ie.

http://www.uni­set.ca

http://www.uro­czy­sko.re­pu­bli­ka.plIndeks nazwisk:

A

Ahern Ber­tie (ur. 1951, pre­mier Ir­lan­dii w l. 1997-2008)

Aiken Frank (1898-1983, prze­ciw­nik trak­ta­tu, szef IRA, wie­lo­let­ni mi­ni­ster spraw za­gra­nicz­nych)

Asqu­ith Her­bert (1852-1928, pre­mier Wiel­kiej Bry­ta­nii w l. 1908-1916)

At­tlee Cle­ment (1883-1967, pre­mier Wiel­kiej Bry­ta­nii w l. 1945-1951)

B

Bau­do­uin I (1930-1993, król Bel­gii w l. 1951-1993)

Bar­tley Ge­rald (1898-1974, dwu­krot­ny mi­ni­ster)

Bar­ton Ro­bert (1881-1975, de­le­gat na roz­mo­wy trak­ta­to­we w 1921 r.)

Bo­land Ge­rald (1885-1973, wi­ce­pre­zes Fian­na Fáil, brat Har­ry’ego Bo­lan­da)

Bo­land Har­ry (1887-1922, prze­ciw­nik trak­ta­tu, zgi­nął w cza­sie woj­ny do­mo­wej)

Böll He­in­rich (1915-1984, nie­miec­ki pi­sarz, lau­re­at No­bla z 1972 r.)

Boru Brian (941-1014, król Ir­lan­dii w l. 1002-1014)

Boy­cott Char­les (1809-1898, bry­tyj­ski żoł­nierz, za­rząd­ca hrab­stwa Mayo)

Bre­en Da­niel (1899-1971, pierw­szy prze­ciw­nik trak­ta­tu, któ­ry wszedł do Dái­lu)

Bru­gha Ca­thal (1874-1922, pierw­szy pre­mier Ir­lan­dii, prze­ciw­nik trak­ta­tu)

Bu­achal­le Do­mhall Ua (patrz: Buc­kley Da­niel Ri­chard)

Buc­kley Da­niel Ri­chard (1866-1963, ostat­ni gu­ber­na­tor Wol­ne­go Pań­stwa Ir­landz­kie­go w l. 1932-1935)

Butt Isa­ac (1813-1879, pro­te­stant, zwo­len­nik rzą­dów kra­jo­wych)

C

Ca­hill Edward (1868-1941, ir­landz­ki du­chow­ny, twór­ca ir­landz­kiej Ak­cji Ka­to­lic­kiej)

Car­son Edward (1854-1935, wie­lo­let­ni li­der Ir­landz­kiej Par­tii Unio­ni­stycz­nej)

Ca­se­ment Ro­ger (1864-1916, bo­ha­ter na­ro­do­wy Ir­lan­dii, ska­za­ny na śmierć przez Bry­tyj­czy­ków za zdra­dę sta­nu)

Ca­ven­dish Fre­de­rick lord (1732-1796, bry­tyj­ski ary­sto­kra­ta i po­li­tyk)

Ce­ar­bhall Ó Dála­igh (1911-1978, pre­zy­dent Ir­lan­dii w l. 1974-1976)

Ce­zar (100-42 A.CHr.n., rzym­ski wódz i dyk­ta­tor)

Cham­ber­la­in Ne­vil­le (1869-1940, pre­mier Wiel­kiej Bry­ta­nii w l. 1937-1940)

Chil­ders Er­ski­ne Ha­mil­ton (1905-1974, pre­zy­dent Ir­lan­dii w l. 1973-1974)

Chil­ders Er­ski­ne Ro­bert (1870-1922, prze­ciw­nik trak­ta­tu, zgi­nął w cza­sie woj­ny do­mo­wej)

Chur­chill Win­ston (1874-1965, dwu­krot­ny pre­mier Wiel­kiej Bry­ta­nii)

Coll Ca­th­ri­ne (1858-1932, mat­ka Eamo­na de Va­le­ry)

Coll Han­nie (sio­stra mat­ki de Va­le­ry)

Coll Eli­za­beth (bab­ka Eamo­na de Va­le­ry)

Coll Pa­trick (brat mat­ki de Va­le­ry)

Col­lins Mi­cha­el (1890-1922, za­ło­ży­ciel i przy­wód­ca IRA, zgi­nął w cza­sie woj­ny do­mo­wej)

Con­nol­ly Ja­mes (1868-1916, przy­wód­ca ro­bot­ni­czy)

Co­nvay Wil­liam kar­dy­nał (1913-1977, pry­mas Ir­lan­dii w l. 1963-1977)

Cos­gra­ve Wil­liam (1880-1965, pre­mier Ir­lan­dii w l. 1922-1932)

Co­stel­lo John A. (1891-1976, dwu­krot­ny pre­mier Ir­lan­dii)

Cra­ig Ja­mes (1871-1940, pre­mier Ir­lan­dii Pół­noc­nej w l. 1921-1940)

Craw­ford Fred (1861-1952, li­der Ul­ster Vo­lun­te­er For­ce)

Crom­well Oli­ver (1599-1658, lord pro­tek­tor Re­pu­bli­ki An­glii, Szko­cji i Ir­lan­dii w l. 1653-1658)

D

Déak Fran­ci­szek (1803-1876, po­li­tyk wę­gier­ski)

De Gaul­le Char­les (1890-1970, pre­zy­dent Fran­cji w l. 1959-1969)

De Va­le­ra Si­néad (1878-1975, żona Eamo­na de Va­le­ry)

De Va­le­ra Ter­ry (1922-2007, syn Eamo­na de Va­le­ry)

De Va­le­ra Vi­vion Juan de (oj­ciec Eamo­na de Va­le­ry)

Dil­lon Ja­mes (1902-1986, syn Joh­na Dil­lo­na, li­der Fine Gael w l. 1959-1966)

Dil­lon John (1851-1927, li­der ir­landz­kiej par­tii par­la­men­tar­nej)

Dmow­ski Ro­man (1864-1939, je­den z twór­ców nie­pod­le­głej Pol­ski, przy­wód­ca en­de­cji)

Duf­fy Geo­r­ge Ga­van (1882-1951, de­le­gat na roz­mo­wy trak­ta­to­we w 1921 r.)

Dug­gan Eamonn (1874-1936, czło­nek de­le­ga­cji na roz­mo­wy trak­ta­to­we z Bry­tyj­czy­ka­mi w 1921 r.)

E

Edward VIII (1894-1972, król An­glii, ab­dy­ko­wał w 1936 r.)

Elż­bie­ta I Tu­dor (1533-1603, kró­lo­wa An­glii w l. 1558-1603)

Em­met Ro­bert (1780-1803, ir­landz­ki bo­ha­ter na­ro­do­wy, przy­wód­ca po­wsta­nia z 1803 r.)

Eve­rett Ja­mes (1894-1967, li­der Na­ro­do­wej Par­tii Pra­cy)

F

Fa­hey De­nis (1883-1954, ka­to­lic­ki ksiądz, pro­mo­tor in­tro­ni­za­cji Chry­stu­sa na kró­la Ir­lan­dii)

Fe­ethan Ri­chard (1874-1965, po­li­tyk, nie­za­leż­ny przed­sta­wi­ciel w ko­mi­sji gra­nicz­nej w l. 1924-1925)

Fit­zGe­rald Wil­liam Ves­sey (1783-1843, wie­lo­krot­ny mi­ni­ster w rzą­dach bry­tyj­skiej Par­tii Kon­ser­wa­tyw­nej)

Fla­na­gan Si­néad (patrz: De Va­le­ra Si­néad)

Fran­co Fran­ci­sco (1892-1975, ge­ne­rał, przy­wód­ca Hisz­pa­nii w l. 1936-1975)

G

Glad­sto­ne Wil­liam (1809-1898, pre­mier Wiel­kiej Bry­ta­nii w l. 1868-1874) 41, 42

Go­ertz Her­mann (1890-1947, nie­miec­ki szpieg pod­czas II woj­ny świa­to­wej) 146

Grat­tan Hen­ry (1746-1820, ir­landz­ki pro­te­stant wal­czą­cy o pra­wa ka­to­li­ków)

Gray Da­vid (1870-1968, am­ba­sa­dor Sta­nów Zjed­no­czo­nych w Ir­lan­dii w l. 1940-1947)

Gre­en­wo­od Ha­mar (1870-1948, ostat­ni głów­ny se­kre­tarz Ir­lan­dii w l. 1920-1922)

Grif­fith Ar­thur (1872-1922, współ­za­ło­ży­ciel i głów­ny ide­olog Sinn Féin, pierw­szy pre­zy­dent Wol­ne­go Pań­stwa Ir­landz­kie­go)

H

Ha­li­fax lord (1881-1959, wł. Edward Wood, po­li­tyk bry­tyj­skiej Par­tii Kon­ser­wa­tyw­nej)

He­ar­ne John (1893-1969, praw­nik, współ­twór­ca kon­sty­tu­cji z 1937 r.)

He­min­gway Er­nest (1899-1961, pi­sarz, lu­are­at No­bla z 1954 r.)

Hem­pel Edu­ard (1887-1972, am­ba­sa­dor Nie­miec w Ir­lan­dii w l. 1937-1945)

Hen­ryk II Plan­ta­ge­net (1133-1189, król An­glii 1152-1189)

Hen­ryk VIII (1491-1547, król An­glii 1509-1547)

Hi­tler Adolf (1899-1945, fuh­rer Nie­miec w l. 1934-1945)

Hugo Vic­tor (1802-1885, pi­sarz fran­cu­ski)

Hyde Do­uglas (1860-1949, twór­ca Ligi Ga­elic­kiej)

J

Jan I (1167-1214, król An­glii 1199-1214)

Jan bez Zie­mi (patrz: Jan I)

Ja­kub II Stu­art (1631-1701, król An­glii 1685-1688)

Je­rzy V (1865-1936, król Wiel­kiej Bry­ta­nii w l. 1910-1936)

John­son Lyn­don (1908-1973, 36. pre­zy­dent Sta­nów Zjed­no­czo­nych w l. 1963-1969)

John­son Tho­mas (1872-1963, li­der ir­landz­kiej Par­tii Pra­cy)

K

Ka­rol II Stu­art (1630-1685, król An­glii w l. 1660-1685)

L

Le­ger An­ton S.T. (1496-1559, na­miest­nik Hen­ry­ka VIII w Ir­lan­dii)

Le­fe­bvre Mar­cel ar­cy­bi­skup (1905-1991, za­ło­ży­ciel Brac­twa Św. Piu­sa X)

Le­mass Séan (1899-1971, wie­lo­let­ni wi­ce­pre­mier i pre­mier Ir­lan­dii w l. 1959-1966)

Le­nin Wło­dzi­mierz (1870-1924, przy­wód­ca re­wo­lu­cji bol­sze­wic­kiej)

Long­ford Earl of (wł. Fran­cis Pa­ken­ham)

Lloyd Geo­r­ge Da­vid (1863-1945, pre­mier Wiel­kiej Bry­ta­nii w l. 1916-1922)

Lu­dwik XIV (1638-1715, król Fran­cji w l. 1643-1715)

Lynch Liam (1893-1923, prze­ciw­nik trak­ta­tu, ge­ne­rał IRA, zgi­nął w cza­sie woj­ny do­mo­wej)

M

Mac­Bri­de Sean (1904-1988, szef szta­bu IRA, za­ło­ży­ciel Clann na Po­blach­ta)

Ma­cEn­tee Sean (1899-1984, mi­ni­ster, czło­nek wszyst­kich ga­bi­ne­tów za cza­sów de Va­le­ry)

Ma­chia­vel­li Nic­co­ló (1469-1527, wło­ski pi­sarz po­li­tycz­no-spo­łecz­ny)

Mac­Do­nald Mal­colm (1901-1981, wie­lo­let­ni mi­ni­ster w róż­nych rzą­dach w Wiel­kiej Bry­ta­nii)

Mac Mor­rugh Der­mo­uth (1110-1171, król Le­in­ste­ru w l. 1126-1171)

Mac­Ne­ill Eoin (1867-1945, zwo­len­nik trak­ta­tu, wie­lo­let­ni mi­ni­ster róż­nych re­sor­tów)

Ma­cRo­ry Jo­seph kar­dy­nał (1861-1945, pry­mas Ir­lan­dii w l. 1928-1945)

McGar­ri­ta Jo­seph (1874-1940, głów­ny or­ga­ni­za­tor wy­pra­wy de Va­le­ry do Sta­nów Zjed­nocz­nych w 1920 r.)

Mann Tho­mas (1875-1955, pi­sarz, lau­re­at No­bla z 1929 r.)

Man­ner­he­im Gu­staf (1867-1951, mar­sza­łek i pre­zy­dent Fin­lan­dii)

Ma­ria I Tu­dor (1516-1558, kró­lo­wa An­glii w l. 1553-1558)

Mar­kie­wicz Kon­stan­cja (1868-1927, ir­landz­ka pa­triot­ka, uczest­nicz­ka Po­wsta­nia oraz mi­ni­ster pra­cy)

McQu­aid John Char­les ar­cy­bi­skup (1895-1972, pry­mas Ir­lan­dii w l. 1940-1972)

McNe­il­le Ja­mes (1869-1938, gu­ber­na­tor ge­ne­ral­ny w l. 1928-1932)

Mit­chel John (1815-1875, ir­landz­ki pu­bli­cy­sta i dzia­łacz nie­pod­le­gło­ścio­wy)

Mó­ráin Mi­che­ál Ó (1912-1983, mi­ni­ster róż­nych re­sor­tów w l. 1957-1970)

Mul­ca­hy Ri­chard (1886-1971, li­der Fine Gael)

Mus­so­li­ni Be­ni­to (1883-1945, przy­wód­ca Włoch w l. 1922-1943)

O

O’Con­nell Da­niel (1775-1847, ir­landz­ki przy­wód­ca na­ro­do­wy, do­pro­wa­dził do eman­cy­pa­cji ka­to­li­ków)

O’Con­nell Ka­th­le­en (1888-1956, wie­lo­let­nia se­kre­tar­ka de Va­le­ry)

O’Don­nell Pa­trick kar­dy­nał (1856-1927, pry­mas ca­łej Ir­lan­dii od 1925 r.)

O’Don­nell Pe­adar (1893-1986, ir­landz­ki so­cja­li­sta)

O’Duf­fy Eoin (1892-1944, ir­landz­ki żoł­nierz i po­li­tyk, przy­wód­ca Błę­kit­nych Ko­szul, wal­czył po stro­nie gen. Fran­co)

O’Gra­dy Stan­dish (1846-1928, ir­landz­ki hi­sto­ryk, przed­sta­wi­ciel Od­ro­dze­nia Cel­tyc­kie­go)

O’Hig­gins Ke­vin (1892-1927, zwo­len­nik trak­ta­tu, wi­ce­pre­mier za­mor­do­wa­ny w 1927 r.)

O’Hig­gins Tom (1916-2003, dwu­krot­ny kan­dy­dat na pre­zy­den­ta z ra­mie­nia Fine Gael)

O’Kel­ly Sean T. (1882-1966, pre­zy­dent Ir­lan­dii w l. 1945-1959)

O’Ne­ill Hugh (ok. 1550-1616, ir­landz­ki do­wód­ca)

O’Shea Ka­tha­ri­ne (1846-1921, wie­lo­let­nia ko­chan­ka Ch. Par­nel­la, jego póź­niej­sza żona)

P

Pa­cel­li Eu­ge­nio (patrz: Pius XII)

Par­nell Char­les Ste­wart (1846-1891, pro­te­stant, przy­wód­ca ru­chu na rzecz rzą­dów kra­jo­wych w l. 1877-1890)

Pa­tryk świę­ty (385-389-461, pa­tron Ir­lan­dii)

Pa­weł VI (1897-1978, pa­pież w l. 1963-1978)

Pe­ar­se Mar­ga­ret (1857-1932, mat­ka Pádra­iga Pe­ar­se’a, człon­ki­ni Fian­na Fáil i Dái­lu)

Pe­ar­se Pádra­ig (1879-1916, przy­wód­ca Po­wsta­nia Wiel­ka­noc­ne­go, bo­ha­ter na­ro­do­wy Ir­lan­dii)

Pił­sud­ski Jó­zef (1867-1935, je­den z twór­ców nie­pod­le­głej Pol­ski, mar­sza­łek)

Pitt Wil­liam Młod­szy (1759-1806, dwu­krot­ny pre­mier An­glii)

Pius XI (1857-1939, pa­pież w la­tach 1922-1939)

Pius XII (1876-1958, pa­pież w l. 1939-1958)

Pli­niusz Star­szy (23-79, rzym­ski hi­sto­ryk)

R

Red­mond John (1856-1918, li­der ir­landz­kiej par­tii par­la­men­tar­nej)

Rib­ben­trop Jo­achim von (1893-1946, mi­ni­ster spraw za­gra­nicz­nych Nie­miec w l. 1938-1945)

Ro­ose­velt Fran­klin De­la­no (1882- -1945, pre­zy­dent Sta­nów Zjed­no­czo­nych w l. 1932-1945)

Rus­sel Séan (1893-1940, je­den z przy­wód­ców IRA)

Ru­tled­ge Pa­trick (1892-1952 prze­ciw­nik trak­ta­tu, wie­lo­let­ni czło­nek rzą­du de Va­le­ry)

S

Sa­la­zar An­tó­nio (1889-1790, pre­mier Por­tu­ga­lii w l. 1932-1968)

Shaw Geo­r­ge Ber­nard (1856-1950, pi­sarz, lau­re­at No­bla z 1925 r.)

Smuts Jan Chri­stian (1870-1950, po­li­tyk, dwu­krot­ny pre­mier Związ­ku Po­łu­dnio­wej Afry­ki)

Suc­cat Ma­ewyn (patrz: św. Pa­tryk)

Sul­li­van Da­vid (ur. 1946, ir­landz­ki ksiądz, mi­sjo­narz)

Stack Au­stin (1879-1929, ir­landz­ki po­li­tyk, prze­ciw­nik Trak­ta­tu)

T

Ta­cyt (ok. 55-120, rzym­ski hi­sto­ryk)

Tray­nor Oscar (1886-1963, po­li­tyk Fian­na Fáil, mi­ni­ster w kil­ku rzą­dach)

U

Ua Bu­achal­la Do­mh­nall (1866-1963, wł. Da­niel Buc­kley, trze­ci gu­ber­na­tor Wol­ne­go Pań­stwa)

W

We­ber Max (1864-1920, nie­miec­ki so­cjo­log)

Wel­ling­ton ksią­żę (1769-1852, wł. Wel­le­sley Ar­thur, ary­sto­kra­ta i żoł­nierz bry­tyj­ski)

Whe­elw­ri­ght Char­les

Whi­ta­ker Ken­neth (ur. 1916, mi­ni­ster fi­nan­sów, twór­ca ir­landz­kie­go cudu go­spo­dar­cze­go)

Wil­helm Orań­ski (1535-1584, król An­glii 1689-1702)

Wil­son Wo­od­row (1856-1924, pre­zy­dent Sta­nów Zjed­no­czo­nych w l. 1913-1921)

Wol­fe Tone The­obald (1763-1798, ir­landz­ki bo­ha­ter na­ro­do­wy, przy­wód­ca po­wsta­nia z 1798 r.)

Y

Yeats Wil­liam Bu­tler (1865-1939, pi­sarz, lau­re­at No­bla z 1932 r.)Pa­weł To­bo­ła-Per­t­kie­wicz (ur. 1981 r.), ab­sol­went Wy­dzia­łu Dzien­ni­kar­stwa i Nauk Po­li­tycz­nych UW, przed­się­bior­ca, wy­daw­ca i pu­bli­cy­sta. Po­my­sło­daw­ca i re­dak­tor (wspól­nie z prof. M.J. Cho­da­kie­wi­czem) pierw­szej wy­da­nej po 1989 roku w Pol­sce książ­ki o Ro­nal­dzie Re­aga­nie pt. Moja wi­zja Ame­ry­ki (AR­WIL, War­sza­wa 2004). Współ­au­tor książ­ki Ro­nald Re­agan. Nowa od­sło­na w 100-le­cie uro­dzin pod red. Pio­tra Mu­sie­wi­cza (Ośro­dek My­śli Po­li­tycz­nej, Kra­ków 2011).

Od 2007 roku pro­wa­dzi za­ło­żo­ne przez sie­bie Wy­daw­nic­two Pro­hi­bi­ta, któ­re od po­cząt­ku dzia­łal­no­ści wy­da­je książ­ki bez ja­kich­kol­wiek pań­stwo­wych do­ta­cji, oraz księ­gar­nię in­ter­ne­to­wą Mul­ti­bo­ok.pl – obec­nie naj­więk­szą księ­gar­nię po Pra­wej stro­nie w Pol­sce.

W 2008 roku ini­cja­tor pierw­sze­go ogól­no­pol­skie­go pro­te­stu prze­ciw przy­mu­so­we­mu ob­ni­że­niu wie­ku szkol­ne­go, twór­ca stro­ny www.pra­wa­ro­dzi­cow.pl, na któ­rej 50 tys. lu­dzi pod­pi­sa­ło swój sprze­ciw.

Tata Ewy, Zo­fii i Le­ona
mniej..

BESTSELLERY

Kategorie: