300 idiomów języka niemieckiego - ebook
300 idiomów języka niemieckiego - ebook
Autor książki 333 pułapki języka niemieckiego wyselekcjonował 300 idiomów powszechnych w języku niemieckim. Publikacja ma dużą wartość praktyczną, stanowi kombinację aktualnie używanych zwrotów idiomatycznych oraz dobranych do nich ćwiczeń. Książka prezentuje idiomy, które mają za sobą proces językowej konwencjonalizacji. Tekst zasadniczy został ponadto wzbogacony relatywnie nowymi, ale już utrwalonymi w języku idiomami oraz wyrażeniami używanymi w komunikacji internetowej, które mogą być pomocne w prywatnej i zawodowej korespondencji. Poza częścią opisową podręcznik zawiera także ćwiczenia podzielone na cztery części według stopnia trudności. Nieoceniona pomoc dla lektorów, nauczycieli i zawodowych tłumaczy.
Dlaczego publikacja jest atrakcyjna?
• Doskonały zbiór idiomów dla każdego Polaka, uczącego się języka niemieckiego,a także dla obcokrajowców, uczących się polskiego
• Duża wartość praktyczna – materiał zorientowany jest na typowe idiomy występujące w codziennej praktyce językowej
• Szeroka grupa docelowa – od poziomu B1 do C2
• Ciekawy temat z elementami humorystycznymi
• Przykłady użycia haseł w kontekście w języku niemieckim i polskim
• Konkretna pomoc w poprawnym tłumaczeniu idiomów
• Realne przykłady z życia – naturalne przykłady zdań i cytaty z podaniem źródła
• Przejrzysta kompozycja – uwzględniająca zasady nowoczesnej leksykografii
Przykład hasła:
Äpfel mit Birnen vergleichen porównać dwie rzeczy, które są w ogóle nieporównywalne; gdzie Rzym, gdzie Krym
Wahlkampf ist kein klassisches Marketing, wie wir es von Unternehmen kennen. Das ist so, als würde man Äpfel mit Birnen vergleichen. Kampania wyborcza nie jest klasycznym marketingiem, który znamy z działań przedsiębiorstw. To dwie zupełnie różne rzeczy.
Wer die Aufhebung des Cannabisverbots mit der Legalisierung von Diebstahl, Mord und Vergewaltigung vergleicht, der vergleicht Äpfel mit Birnen.
Ten, kto porównuje uchylenie zakazu używania konopi indyjskich z legalizacją kradzieży, morderstwa i gwałtów, porównuje dwie rzeczy, które są w ogóle nieporównywalne.
– Rammstein hatte mehr Erfolg als Mozart.
– Was sagst du da? Du kannst doch nicht Äpfel mit Birnen vergleichen.
– Rammstein odniósł większy sukces niż Mozart.
– Nie opowiadaj głupot! Gdzie Rzym, gdzie Krym?
Spis treści
Wstęp
Idiomy
Ćwiczenia
Stopień trudności 1
Stopień trudności 2
Stopień trudności 3
Stopień trudności 4
Kategoria: | Niemiecki |
Zabezpieczenie: |
Watermark
|
ISBN: | 978-83-01-18746-0 |
Rozmiar pliku: | 937 KB |
FRAGMENT KSIĄŻKI
Idiomy należą do zasobu słów języka, nawet jeśli pojęcie „zasób słów” bezpośrednio na to nie wskazuje. Idiomy jako jednostki leksykalne zapamiętujemy wraz z określonym znaczeniem, a w razie potrzeby komunikacji wywołujemy z pamięci i stosujemy. Z punktu widzenia psychologii pamięci zapamiętywanie związku słów nie jest szczególnie ekonomiczne. Fakt, że czynimy taki nakład pracy, każe przypuszczać, że tkwi w tym jakaś korzyść.
I w samej rzeczy: idiomy opisują sytuacje, które są ważne dla ludzkiej komunikacji, czyli że ludzie o nich rozmawiają. W tych sytuacjach chodzi często o (między)ludzkie konteksty – intencje, działania, uczucia itp., które są zwięźle i trafnie ilustrowane w obrazowy (metaforyczny) sposób. Przyjrzyjmy się dowolnemu przykładowi:
sich auf dünnem Eis bewegen
stąpać po cienkim lodzie
Zarówno polski, jak i niemiecki idiom opisuje w konkretny, obrazowy sposób ryzykowną, niebezpieczną sytuację.
Nie zawsze dosłownie opisana sytuacja musi obrazować ogólne, zgeneralizowane znaczenie w sposób z dzisiejszego punktu widzenia typowy. Decydujący jest tu czas powstania idiomu.
das Kind ist in den Brunnen gefallen
dosł. „dziecko wpadło do studni”
mleko się rozlało
To niemieckie wyrażenie pochodzi bez wątpienia z dawnego życia codziennego, gdy studnie były bardziej powszechne i wpadnięcie do nich dziecka trafnie egzemplifikowało nieszczęśliwe, nieodwracalne wydarzenie.
Idiomy, w których związek między znaczeniem dosłownym a idiomatycznym jest jeszcze dzisiaj bezpośrednio zrozumiały, określa się jako transparentne.
Dla uczących się języka obcego, a także dla rodzimych użytkowników języka, idiomy transparentne są do nauczenia się łatwiejsze. Na przykład dla mnie jako Niemca, uczącego się języka polskiego, wyrażenie „nosić drzewo do lasu” jest dość łatwe do zapamiętania, podczas gdy całkiem możliwe, że Czytelnik tej książki może odbierać niemiecki ekwiwalent: „Eulen nach Athen tragen” (dosł. „nosić sowy do Aten”), jako zupełnie niejasny. I będzie miał rację. Kto, poza kilkoma osobami „starej daty” z humanistycznym wykształceniem, wie jeszcze dzisiaj, że w starożytnych Atenach żyło wiele sów i że na srebrnych monetach w bogatym mieście Ateny znajdował się obraz sowy jako symbol bogini Ateny?
WYBÓR IDIOMÓW POD WZGLĘDEM ICH TRANSPARENCJI, CZĘSTOŚCI ICH ZASTOSOWANIA I EKSKLUZYWNOŚĆ
Brak lub niewielka transparencja z dzisiejszego punktu widzenia nie oznacza automatycznie, że dany idiom będzie używany rzadko. Przykłady odwrotne, które znajdują się w tej książce, to np.: „in die Röhre gucken”, „vom Pferd erzählen”, „etwas im Schilde führen”.
Głównym kryterium wyboru – w sensie warunku koniecznego – decydującym o włączeniu danego wyrażenia do tego zbioru – jest jego częste użycie.
Częstość zastosowania to nie jest proste kryterium. Istnieje wiele parametrów. Pytanie brzmi zawsze: kiedy się to stosuje?, gdzie, jak (na piśmie, w formie mówionej?) i przez kogo?
W celu oceny częstotliwości użycia należało wykorzystać nowe narzędzia internetowe (np. wyszukiwarka Google), ankietowanie konkretnych osób oraz własne wyczucie językowe. Przy wszystkich trudnościach obiektywnej kwantyfikacji, ufam, że przedstawione tu idiomy są rzeczywiście często używane, a zwroty przestarzałe zostały wyeliminowane.
Skoro tylko idiom spełnił kryterium częstotliwości występowania, dochodzimy do pytania o przydatność danego idiomu dla uczącego się. Ani Autor książki, ani inny obserwator języka nie jest w stanie stwierdzić, które idiomy będą przydatne, a które nie, bo każdy człowiek używa w końcu swojego własnego języka, a użycie słów/wyrażeń zależy od jego zainteresowań, skłonności, niechęci, pozycji społecznej, od regionu, z którego pochodzi, od jego temperamentu itd.
Nieco więcej powodzenia zapowiada podejście, które sprawdza ekskluzywność danego idiomu. A oto przykład.
W języku niemieckim są słowa: „sich betrinken” (upić się) i „betrunken” (pijany), których znaczenie jest proste i jasne; równocześnie istnieją liczne (idiomatyczne) wyrażenia, które znaczą to samo (np. „sich volllaufen lassen”, „sich die Kante geben”, „blau sein”, „breit sein”, „hackevoll sein”). Pytanie brzmi: czy ktoś, kto uczy się języka niemieckiego, musi naprawdę znać wszystkie te wyrażenia, które nie wykazują niemal żadnej ekskluzywności? Myślę, że nie, i dlatego do tego zbioru włączyłem tylko wyrażenie „blau sein”, ponieważ jest krótkie, łatwe do zapamiętania i bardzo powszechne (aczkolwiek transparentność jest z mojej perspektywy niska).
Prawdopodobnie także idea ekskluzywności nie jest pojęciem wymiernym ani w jakikolwiek sposób możliwym do sformalizowania. Zawsze ostatecznie chodzi o pytanie, czy idiom ma jakąś szczególną wartość, której nie mają wyrażenia alternatywne i która sprawia, że opłaca się go nauczyć.
Czytelników, którzy w przypadku idiomów ekskluzywnych, może pod wpływem różnych podręczników, myślą o obrazach dziwacznych i śmiesznych, muszę, niestety, rozczarować.
Chodzi o to, że uczenie się wyrażeń idiomatycznych tylko dlatego, że brzmią jakoś śmiesznie lub kojarzą się z jakimś kuriozalnym obrazem, może doprowadzić do tego, iż użytkownik sam stanie się śmieszny. Zwłaszcza wtedy, gdy takie wyrażenia będą (kompletnie) przestarzałe.
Typowy przykład to wyrażenie „jemanden auf die Palme bringen” (dosł. „zapędzić kogoś na palmę” = doprowadzić kogoś do szału), pojawiające się niekiedy w podręcznikach do języka niemieckiego, najczęściej udekorowane śmiesznym obrazkiem. Fakt, że owo wyrażenie jest coraz rzadziej używane, chętnie się przemilcza.
Niemniej jednak trafna jest istotna obserwacja, że idiomy są zazwyczaj metaforami, z czego wynika ich konkretność i żywotność. W rzeczy samej, konkretyzują i wizualizują treści społecznie relewantne w formie przykładowej, obrazowej i kompaktowej. To jest ich funkcja kognitywna i komunikacyjna.
NIEMIECKI IDIOM I POLSKI ODPOWIEDNIK – CZTERY MOŻLIWOŚCI
Przy tłumaczeniu niemieckiego idiomu na język polski możliwe są cztery relacje ekwiwalencyjne.
1. Pełna tożsamość
Pełna tożsamość istnieje wtedy, gdy polski i niemiecki idiom pokrywają się pod względem semantycznym, syntaktycznym i stylistycznym, tzn. że są przetłumaczalne 1:1:
die Katze im Sack kaufen = kupić kota w worku
viel Lärm um nichts = wiele hałasu o nic
Tego typu idiomy są oczywiście łatwiejsze do przyswojenia niż inne. Dlatego dużo z nich znajduje się w pierwszej części ćwiczeń.
2. Prawie pełna tożsamość
Zdarza się nierzadko, że polski idiom w zasadzie odpowiada niemieckiemu, istnieją jednak niewielkie różnice, które dla uczącego się są istotne:
grać komuś na nerwach = jemandem auf die Nerven gehen
rozmawiać w cztery oczy = unter vier Augen sprechen
3. Idiomatyczny odpowiednik z inną metaforą
W tym przypadku istnieje polski ekwiwalent frazeologiczny, który jednak opiera się na innym obrazie:
jemandem ein Dorn im Auge sein
dosł. „być cierniem w czyimś oku”
być komuś solą w oku
ich fresse einen Besen, wenn...
dosł. „zjem miotlę, jeżeli ...”
tu mi kaktus wyrośnie, jeżeli ...
Przy takich idiomach przejrzystość niemieckiego wyrażenia ma szczególne znaczenie. Im bardziej metafora jest z dzisiejszego punktu widzenia klarowna, tym łatwiej jest się jej nauczyć.
4. Brak odpowiednika idiomatycznego
Ten przypadek jest najbardziej skomplikowany – przynajmniej z perspektywy tłumacza. Niemiecki idiom nie ma polskiego odpowiednika (lub na odwrót):
drei Kreuze machen
dosł. „trzy razy się przeżegnać”
cieszyć się, że ma się już coś za sobą; odetchnąć
Ich mache drei Kreuze, wenn ich die Statistikprüfung bestanden habe.
Odetchnę, jak już zdam ten egzamin ze statystyki.
Jak widzimy, musimy się odwołać do parafraz, które oddadzą znaczenie. W zależności od kontekstu potrzebna jest kreatywność tłumacza, bo parafrazy są zazwyczaj naprawdę sztywne i brzmią nieciekawie. Warto zauważyć, że wyjaśniające parafrazy są zazwyczaj dłuższe niż sam idiom. Właśnie ta okoliczność podkreśla wyraźnie szczególną funkcję idiomów, polegającą na zagęszczeniu abstrakcyjnej treści i przedstawieniu jej zwięźle i obrazowo.
JAK UŻYWAĆ TEJ KSIĄŻKI
Książka jest podzielona na część alfabetyczną z 300 idiomami i na część ćwiczeniową z 4-stopniową skalą trudności zawartych w niej zadań.
Czytelnicy z zaawansowaną znajomością języka niemieckiego mogą zacząć lekturę książki od części ćwiczeniowej i traktować ją jako pewnego rodzaju test swoich umiejętności, a potem selektywnie zajmować się tekstem głównym. W kwestii podziału na stopnie trudności i przyporządkowania poszczególnych idiomów należy podkreślić, że wybrana tu metoda klasyfikacji nie opiera się ani na kryteriach formalnych, ani matematycznych, ale na szacunkach Autora i na jego doświadczeniu płynącym z codziennego nauczania języka niemieckiego.
Ten podział ma przede wszystkim cel praktyczny, aby dać Czytelnikowi do ręki przewodnik, a nie go „przygniatać” jednym dużym blokiem ćwiczeń. Może tak się zdarzyć, że Czytelnik uzna zadanie o niższym stopniu trudności za trudniejsze, a zadanie o wyższym stopniu trudności za łatwiejsze.
Na zakończenie zalecam, aby traktować zajmowanie się idiomami jako ciągły, cyklicznie postępujący proces w nauce języka niemieckiego. Nie ma tu ani żadnego określonego momentu rozpoczęcia tego procesu, ani jakiegokolwiek systemu modułowego. Zamiast tego mam dobrą radę po niemiecku:
Gib Gas und bleib am Ball!IDIOMY IDIOME
auf der Abschussliste stehen
być przeznaczonym do odstrzału
Ich fürchte, Thomas steht in der Firma auf der Abschussliste.
Obawiam się, że Thomas w firmie przeznaczony jest do odstrzału.
Ich weiß, dass ich auf der Abschussliste stehe, aber das ist mir egal. Ich habe einen guten Anwalt.
Wiem, że jestem do odstrzału, ale jest mi to obojętne. Mam dobrego prawnika.
uwaga
To wyrażenie odnosi się często do pracowników, członków organizacji, instytucji itp.
mit Ach und Krach
ledwo; z wielkim trudem
Er hat die Prüfung mit Ach und Krach bestanden.
Z wielkim trudem zdał egzamin.
Eishockey-Weltmeisterschaft - Auftaktsieg mit Ach und Krach
Aufatmen bei der deutschen Eishockey-Nationalmannschaft: Das Team von Trainer Cortina sichert sich zum WM-Auftakt gegen Frankreich erst in letzter Minute den 2:1-Erfolg. (faz.net, 02.05.2015)
Mistrzostwa Świata w hokeju na lodzie – wymęczone zwycięstwo w pierwszym meczu
Ulga w reprezentacji niemieckiej: W pierwszym meczu z Francją drużyna trenera Cortiny zwycięstwo 2:1 zapewniła sobie dopiero w ostatniej minucie.