Antropologia wyobraźni twórczej w badaniach literackich. Świat wyobraźni Brunona Schulza - ebook

Książka poświęcona antropologii wyobraźni twórczej w badaniach literackich na przykładzie twórczości Brunona Schulza i jego twórczej wyobraźni jest błyskotliwym, z erudycją i znajomością przedmiotu napisanym studium. Składa się z dwu części: pierwszej, poświęconej antropologii wyobraźni twórczej w kontekście metodologii oraz drugiej, przybliżającej czytelnikowi świat wyobrażony Schulza z punktu widzenia antropologii literatury. Jej autorka dokonuje przeglądu pism antropologicznych Gastona Bachelarda i prezentuje założenia teoretyczne antropologii wyobraźni twórczej Gilberta Duranda. Kreśli ponadto współczesne tendencje w postdurandowskim nurcie badań literackich.

Analizując twórczość Schulza, wyodrębnia pola tematyczne i odpowiadające im konstrukcje. Są to: mitologia nieba (obrazy wznoszenia, upadku, poetyka skrzydeł, schemat katamorficzny); deformacja wyobrażeniowa (imaginacyjny schemat gigantyzacji, liliputyzacja, hiperboliczne wzmocnienie obrazu); „Przesmyki sprzeczności”. „Uszczęśliwiające antynomie”; pomiędzy „orgią światła” i „gilotyną nocy”; wyobrażeniowe oblicza czasu; homo patiens; transpozycja mityczna; „spacery sceptyka przez rumowiska kultury”; wyobraźnia uskrzydlona. Znamienny jest tytuł zakończenia: Pomiędzy schizomorfią wyobraźni a „światem zamkniętym na klucz”.

Wprowadzenie  9

CZĘŚĆ I. ANTROPOLOGIA WYOBRAŹNI TWÓRCZEJ Z ZAGADNIEŃ METODOLOGII  13

Rozdział I. Świadomość Rodząca Obrazy. Pisma antropologiczne Gastona Bachelarda  15

Doświadczenie infantylne  15

Epistemologia szczęśliwa  19

Filozofia obrazu  23

Imperializm żywiołów  26

Rozdział II. Postbachelardyzm – antropologia wyobraźni twórczej Gilberta Duranda  37

Chreod wyobrażeniowy  38

Teoria obrazu poetyckiego  41

Ścieżka antropologiczna  46

Antropologiczne struktury wyobraźni. Izotopiczna klasyfikacja obrazów  47

Sermo mythicus  50

Rozdział III. Współczesne tendencje w postdurandowskim nurcie badań literackich  55

Mit etno-religijny a mit literacki  55

Szkoła z Grenoble  57

Szkoła paryska  59

Interdyscyplinarne badania nad wyobrażeniem  61

Szkoła polska  71

Rozdział IV. Mit w postdurandowskim nurcie badań literackich  83

Teoria mitu André Jolles’a. Literacki proces aktualizowania się mitów  83

Mit w badaniach literaturoznawczych – konfuzja terminologiczna. Mit jako engram narracyjny  85

Mit wobec struktury tekstu literackiego  90

Mit jako kreacja ciągła w koncepcji Jean-Jacques’a Wunenburgera  93

Typologia mitu według Jean-Pierre’a Girauda. Zjawisko mitopoetyzacji  100

Synergia mitobiograficzna  102

Hermeneutyka mitokrytyczna. Transmisja literacka mitemów  103

Epistemologiczne aspekty mitu  111

CZĘŚĆ II. ŚWIAT WYOBRAŻONY BRUNONA SCHULZA STUDIA Z ANTROPOLOGII LITERATURY  115

„Taniec interpretatorów”  117

Rozdział V. Mitologia nieba  123

Obrazy wznoszenia  123

Obrazy upadku  127

Poetyka skrzydeł  131

Schemat katamorficzny  138

Rozdział VI. Deformacja wyobrażeniowa  149

Imaginacyjny schemat gigantyzacji  149

Liliputyzacja  155

Hiperboliczne wzmocnienie obrazu  158

Rozdział VII. „Przesmyki sprzeczności”. „Uszczęśliwiające antynomie”  165

Obrazowanie antytetyczne  165

Przedstawienia heterogenizujące  175

Świat wyobrażeń wobec aksjologii płci. Konteksty  177

Rozdział VIII. Pomiędzy „orgią światła” i „gilotyną nocy”  185

Symbolizm nyktomorficzny  185

Uraniczny schemat wyobrażeniowy  199

Rozdział IX. Wyobrażeniowe oblicza czasu  213

Paradygmaty czasu mitycznego  213

Czas zbiegły z kieratu zdarzeń  215

Hierofanizacja czasu  224

Teriomorficzny schemat temporalny  228

Rozdział X. Homo patiens  237

Wyobrażeniowe figury cierpienia  239

Obrazowanie morbudyczne  243

Rozdział XI. Transpozycja mityczna  249

Palingeneza mitycznej figury matki  250

Intymność udomowiona  255

Reinterpretacja mitematyczna  258

Rozdział XII. „Spacery sceptyka przez rumowiska kultury”. O przechodzeniu do potomności – niepatetycznie  263

Od parenezy do hedonizmu estetycznego  263

Brunona Schulza filozofia kultury  266

Rozdział XIII. Wyobraźnia uskrzydlona  275

W kręgu estetyki żywiołów  275

Powietrze i Cogito Marzyciela  282

„Oddech szerokiej przestrzeni”  287

Rozdział XIV. Ens amans. Brunona Schulza filozofia Drugiego  301

„Bruno mnie wielbił…”  301

„To co nagromadziłem z zachwytu, wyegzaltowałem w atakach podziwu…”  309

Ordo amoris jako indywidualne przeznaczenie człowieka  313

Zakończenie. Pomiędzy schizomorfią wyobraźni a „światem zamkniętym na klucz”  317

Bibliografia  325

Indeks osób  343

Aneks. Ośrodki badań nad wyobrażeniem (wyobraźnią twórczą)  349

Od Redakcji  351