Armia rzymska na wojnie 100 p.n.e.-200 n.e - ebook

WSTĘP DO POLSKIEGO WYDANIA

Drogi Czytelniku, trzymasz w ręku niezwykłą książkę, napisaną przez humanistę analizę sposobów prowadzenia wojny w starożytnym Rzymie. Nie jest to kolejna praca opisująca struktury armii oraz jej relacje ze światem cywilnym, jest to książka, w której autor nie bał się napisać, że armia służyła do toczenia wojen, a co za tym idzie do zabijania.

Goldsworthy swoje opus magnum napisał w duchu prac innego wybitnego historyka wojskowości – Keegana, jednego ze współtwórców i propagatorów nowej szkoły badawczej. Keegan w swoich pracach odszedł od badania taktyki i strategii jako samodzielnych, nieulegających zmianom, prawideł wojny i skoncentrował się na czynniku ludzkim, umieszczając go w przeróżnych kontekstach. W taki sam sposób postępuje Goldsworthy i choć nie dysponuje tak pokaźnym korpusem źródeł jak jego protoplasta, to udaje się autorowi stworzyć zupełnie nowe spojrzenie na wielokrotnie badane i omawiane zagadnienia związane z wojskowością rzymską. W świecie naukowym jego praca została niezwykle ciepło przyjęta i umocniła pozycję nowego nurtu w naukach o starożytności. Prace napisane w tym nowym duchu i przetłumaczone na język polski, można zliczyć na palcach dłoni, zwłaszcza w odniesieniu do nauk o starożytności. Tym bardziej należy polecić książkę Goldsworthy’ego każdemu miłośnikowi antyku oraz wojskowości. Wyłania się z niej zupełnie inny obraz armii rzymskiej, bardzo różny od obecnej w polskiej historiografii wizji niepokonanej machiny wojennej, w której legionista był zaledwie jednym z mniej znaczących i ubezwłasnowolnionych trybów. Pomimo pewnych usterek, napisane w duchu współczesnej humanistyki dzieło Goldsworthy’ego zasługuje na uwagę badaczy, pasjonatów i ludzi pragnących dowiedzieć się jak żył, walczył i umierał legionista rzymski, który odczuwał strach, kochał i nienawidził. Dzięki autorowi to znowu człowiek stanął w centrum uwagi, a taktyka, strategia i bronioznastwo zostały umieszczone w odpowiednim kontekście.

dr Łukasz Różycki – tłumacz polskiego wydaniaOD AUTORA

Historia wojskowości, a zwłaszcza rzymskiej, była moją pasją odkąd pamiętam. Jako dziecko pilnie szukałem wzmianek na jej temat w książkach, a zanim potrafiłem czytać oryginalne teksty zapoznałem się już z przekładami takich starożytnych autorów jak Tacyt, Cezar i Józef Flawiusz. Obraz odmalowany w tych źródłach różnił się od współczesnej wizji historyków. Na początku założyłem błąd starożytnych autorów: Tacyt nie był żołnierzem, Cezar i Józef Flawiusz byli propagandzistami. Było to również rozumowanie współczesnych badaczy. Powoli zacząłem zastanawiać się nad powyższym wywodem. Przecież jest logicznym, że starożytni autorzy byli bardziej dokładni niż badacze żyjący prawie dwa tysiące lat po opisywanych wydarzeniach. Autorzy antyczni byli bardziej zainteresowani morale i zachowaniem żołnierzy, a nie detalami technicznymi, tak zajmującymi dzisiejszy świat nauki. Wzmocniło to moją wiarę. Uważam, że wiem dużo więcej o wojnie dzięki rozmowom z prawdziwymi żołnierzami oraz lekturze pamiętników, niż z prac badawczych.

Niniejsza praca jest dziełem cywila, nigdy nie byłem profesjonalnym żołnierzem, ani nie brałem udziału w bitwie. Nie jest to niczym niezwykłym w środowisku historyków, ale mam nadzieję, że swoimi komentarzami oraz uwagami nie obrażę żadnego weterana. Moje jedyne wykształcenie związane z armią pochodzi z akademickiego oficerskiego szkolenia wojskowego, które nauczyło mnie jak trudno manewrować znaczną ilością ludzi. Uważam także, że nauczyłem się czegoś o dumie. Pozostaję w przekonaniu, że dwie jednostki w których służyłem: Cambrai Platoon i Royal Artillery Troop są najlepsze w całej armii. To praktyczne doświadczenie wiele mnie nauczyło, ale pozostałem cywilem. Mam nadzieję, że cywilne spojrzenie może być cennym dodatkiem do niniejszej pracy.

Książka jest oparta na mojej pracy doktorskiej, która powstała w Oxfordzie. Pragnę podziękować członkom personelu i studentom, którzy stworzyli mi odpowiednie warunki do pracy. Muszę również wspomnieć o moim opiekunie, Alanie Bowmanie, któremu wiele zawdzięczam. Pragnę podziękować również recenzentom mojego doktoratu Rogerowi Tomlinowi oraz Makkowi Hassallowi za krytykę i cenne uwagi.

Dziękuję także Ianowi Haynesowi za wsparcie, zainteresowanie i przyjaźń. Uśmiechem losu był fakt, że obaj znaleźliśmy się w tym samym czasie w Oxfordzie, badając różne aspekty wojskowości rzymskiej. Pragnę także wyrazić wdzięczność mojej rodzinie i przyjaciołom, którzy bardzo mi pomogli.SKRÓTY

-------------- -------------------------------------------------------------------------------------------
ad Att. Cicero, Listy do Atticusa
ad Fam. Cicero, Listy do przyjaciół
AE L’Année Epigraphique
Ann. Tacitus, Annales
Appian Romaica historie
Appian, BC Bellum Civile
ANRW H. Temporini, W. Haase (ed.), Aufstieg und Niedergang der römischen Welt (Berlin, 1972-)
BC Caesar, De bello civili
BG Caesar, De bello Gallico
BJ Iosephus Flavius, De bello Iudaico
CIL Corpus Inscriptionum Latinarum (Berlin, 1862-)
Class. Phil. Classical Philology
CQ Classical Quarterly
Dio Cassius Dio, Historia Romana
Diodorus Diodorus Siculus, Bibliotheca historica
Ectaxis Arrian, Expeditio contra Alanos
Gell, Aulus Gellius, Noctes Atticae
Germ. Tacitus, De Origine et situ Germanorum
Hist. Tacitus, Historiae
IGLS L. Jalabert i R. Mouterde, Inscriptions grecques et latines de la Syrie (Paris, 1929-82).
ILS H. Dessau, Inscriptiones Latinae Selectae (Berlin, 1892-1916)
JRS Journal of Roman Studies
Jug.
-------------- -------------------------------------------------------------------------------------------