Babilońska literatura mądrości - ebook

Przedmowa

Oddajemy do rąk Czytelnika zarys babilońskiej literatury mądrości, zachowanej na glinianych tabliczkach pochodzących z II i I tysiąclecia p.n.e. W większości utwory tego rodzaju, chociaż powstałe w II tysiącleciu p.n.e., do naszych czasów dotrwały przede wszystkim jako odpisy z różnych wieków I tysiącl. p.n.e.

Określenie „literatura mądrości” przejęte zostało z literatury hebrajskiej, która mianem tym obejmuje takie księgi Starego Testamentu jak Księga Przysłów, Księga Koheleta, Księga Hioba, Psalmy oraz Pieśń nad pieśniami. Właśnie z uwagi na podobną treść utworów babilońskich asyriologowie zapożyczyli i zastosowali to określenie do zbliżonych treściowo utworów akadyjskich. Dla mieszkańców starożytnej Mezopotamii: Sumerów, Akadów, a od II tysiącl. p.n.e. Babilończyków i Asyryjczyków, termin „nauka”, mądrość” odnosił się raczej do takich dziedzin jak magia, mantyka czy astrologia. Natomiast utwory określane przez nas sapiencjalnymi wpisywały się w nurt literatury dydaktycznej.

Niniejsze opracowanie jest jedynie w y b o r e m babilońskich utworów sapiencjalnych. Przyczyny tego są różne: zły stan zachowania niektórych tabliczek, daleko idąca zbieżność tematyczna utworów, powtarzające się obszerne partie tekstów, co jest w odbiorze nużące, w nielicznych przypadkach także trudności w rozumieniu fragmentów tekstów. Podano w zasadzie tłumaczenia całości esejów – traktatów o charakterze moralizatorskim, etycznym, natomiast skrótów dokonano w obrębie mniejszych form, takich jak dysputy czy przysłowia, maksymy itp., zachowanych w wielu wypadkach na poważnie uszkodzonych tabliczkach czy też nie w pełni zrozumiałych dla współczesnego czytelnika.

Cytowane w książce utwory zostały przetłumaczone z języka akadyjskiego (z jego dialektami babilońskim i akadyjskim) z oryginalnych tekstów klinowych pochodzących z różnych okresów rozwoju piśmiennictwa akadyjskiego.

*

W niniejszej pracy zastosowano ogólnie przyjęte w asyriologii zasady transkrypcji. Wyrazy akadyjskie zapisano kursywą, sumeryjskie wersalikami. Zadomowione już w języku polskim akadyjskie nazwy własne są spolszczone. Stąd zamiast Gilgameš, Ištar, Šamaš, Lamaštu podajemy Gilgamesz, Isztar, Szamasz, Lamasztu. Zrezygnowano także z zapisywania długości samogłosek.

Przy rekonstrukcji wyrazu akadyjskiego stosujemy nawias kwadratowy i to zarówno w transliteracji, transkrypcji, jak i w tłumaczeniu, natomiast w nawiasie okrągłym umieszczone są wyrazy ułatwiające zrozumienie treści zdania. Zachowano także przy zapisie tłumaczenia tekstu zgodność linii przekładu z oryginałem.

Dla umieszczenia w czasie wzmiankowanych faktów historycznych podajemy krótką tabelę chronologiczną (daty w przybliżeniu)

3200–2800 powstanie wysokich kultur: miasta z ośrodkami świątynnymi; wynalazek pisma

2800–2330 okres starosumeryjski. Panowanie dynastii w Uruk, Fara, Kisz, Lagasz

2230–2150 okres staroakadyjski. Sargon Wielki z Akadu; Naramsin.

2047–1939 panowanie III dynastii z Ur, ostatniego państwa sumeryjskiego

1940–1539 okres starobabiloński i staroasyryjski

Hammurabi (1728–1685) w Babilonii

Szamszi-Addu I (1747–1715) w Asyrii

1539–1000 okres średniobabiloński i średnioasyryjski

panowanie Kasytów w Babilonii;

akadyjski językiem dyplomatycznym państw Wschodu Starożytnego;

Asyria wzrasta w siłę i zaczyna odgrywać coraz poważniejszą rolę na arenie międzynarodowej

1000–612 okres neobabiloński i neoasyryjski

powstanie wielkiego imperium asyryjskiego, podbój Egiptu, Asurbanipal (669–627?) twórcą biblioteki w Niniwie, upadek Niniwy

612–539 dynastia chaldejska w Babilonii

Nabochodonozor II, Nabonid (556–539)

539 Babilonia staje się prowincją perskąWydawnictwo Akademickie

DIALOG

specjalizuje się w publikacji książek dotyczących języków, zwyczajów, wierzeń, kultur, religii, dziejów
i współczesności świata Orientu.

Naszymi autorami są znani orientaliści polscy
i zagraniczni, wybitni znawcy tematyki Wschodu.

Wydajemy także przekłady bogatej
i niezwykłej literatury pięknej krajów Orientu.

Redakcja: 00-112 Warszawa, ul. Bagno 3/219

tel.: +48 22 620 32 11, +48 22 654 01 49

e-mail: [email protected]

Biuro handlowe : 00-112 Warszawa, ul. Bagno 3/218

tel./faks: +48 22 620 87 03

e-mail: [email protected]

www.wydawnictwodialog.pl

Serie Wydawnictwa Akademickiego DIALOG:

------------------------- -----------------------------------
• Języki Orientalne • Mądrość Orientu
• Języki Azji i Afryki • Współczesna Afryka i Azja
• Literatury Orientalne • Vicus. Studia Agraria
• Skarby Orientu • Orientalia Polona
• Teatr Orientu • Philologia Orientalis
• Życie po Japońsku • Literatura Okresu Transformacji
• Sztuka Orientu • Literatura Frankofońska
• Dzieje Orientu • Być Kobietą
• Podróże−Kraje−Ludzie • Temat Dnia
• Świat Orientu • Wieczory z Nauką
• Historia/Polityka • Życie Codzienne w...
------------------------- -----------------------------------

Prowadzimy sprzedaż wysyłkową