Daleka przygoda - ebook

ZAMIAST WSTĘPU

Przekazuję dziś czytelnikom, a zwłaszcza wszystkim miłośnikom powieści westernowych Wiesława Wernica, tekst wyjątkowy w Jego twórczości.

„Daleką przygodę” mój Ojciec napisał i opublikował 83 lata temu.

Powieść ta, a właściwie nowela, ukazała się jeden jedyny raz w 1933 roku jako „dodatek powieściowy” do warszawskiej gazety „Kurjer Poranny” (pisownia oryginalna), w dwóch odcinkach – 19 oraz 26 listopada.

Tak więc 32 lata przed opublikowaniem pierwszej powieści dwudziestotomowego cyklu westernowego Wiesław Wernic debiutował jako pisarz kompletnie innym gatunkiem – powieścią sensacyjną czy – jak sam to później określił – „powieścią szpiegowską”. Co więcej sensacyjna akcja „Dalekiej przygody” toczy się nie na Dzikim Zachodzie, lecz na polskim statku, na polskim Bałtyku i na polskim lądzie!

Dla tych z Państwa, którzy czytali powieści westernowe, interesujące zapewne będzie porównanie stylów literackich. „Daleką przygodę” Wiesław Wernic napisał w wieku 27 lat. Pióro miał zawsze świetne, bo wrodzony talent literacki kultywował od czasów gimnazjalnych i kształtował go przez całe życie jako dziennikarz. W „Dalekiej przygodzie” widać wyraźnie młodzieńczą, romantyczną nutę oraz niespotykaną w późniejszej twórczości autora „Tropów wiodących przez prerię” fascynację płcią piękną w osobie tajemniczej bohaterki.

Cały tekst oryginału starannie skopiowałem, dla oddania uroku tamtych lat zachowując „przedwojenną” składnię i stylistykę oraz niektóre nieużywane dziś nazwy, jak „Helsingfors” – obecnie „Helsinki”, Rewel – współcześnie Tallinn czy „portcygar” – papierośnica. Uaktualniłem jedynie ortografię – np. „linia” zamiast „linja” czy „o tym” zamiast „o tem”.

Pragnę ogromnie podziękować panu Rafałowi Skrzypczakowi, założycielowi portalu www.wernic.pl za zdobycie unikatowego egzemplarza „Dalekiej przygody” z 1933 roku.

Pozostaje mi tylko życzyć czytelnikom fascynującej lektury.

Dominik Wernic

Montreal, grudzień 2016

PROLOG

Wody Morza Bałtyckiego są jasnozielone, kiedy w upalne południe słońce odbija się jaskrawo na grzbietach pienistych fal.

Wody Morza Bałtyckiego są ciemnoniebieskie, kiedy różowy zachód żegna dzień ostatnimi smugami uciekającego światła.

Wody Morza Bałtyckiego są czarne i srebrne, srebrno-czarne, kiedy nastaje księżycowa pełnia i w ciszę nocy ustawicznie wpada grzmot fal.

Woda walczy z lądem, białe języki wilgoci suną przez drobny piasek wybrzeża. A wśród tej nocy księżycowej, raz po raz, nad linią horyzontu, błyska złota linia światła. Błyska i gaśnie, i znowu daleki promień wybiega od strony lądu.

To latarnia w Rozewiu.

Przed stu pięćdziesięciu laty wzniesiona budowla morska teraz całą siłą motorów Schuckerta wysyła w dal zbawcze sygnały.

A kiedy mgła zawiśnie nad morzem i lądem, a błyski elektrycznych lamp na próżno starają się przedrzeć białą zasłonę, co minutę rozlega się donośny głos syreny i prostują drogi transoceanicznych statków.

Podczas letnich nocy od brzegów półwyspu, tam gdzie Hel i Jastarnia błyskają drobnymi ognikami świateł, biegnie ponad grzbietami fal i poprzez szum łagodnego wiatru przytłumiony głos muzyki.

W ciepłe noce od lądu bucha zapach leśnej żywicy. Karłowate sosny, troskliwie zasadzone w wąskim przesmyku Kuźnic, trzaskają tajemniczo gałęziami, a czasem poprzez pogrążony w sennym mroku półwysep przemknie oświetlony wąż wagonów.

POLSKIE MORZE.

Sto trzydzieści pięć kilometrów żółto-zielonego wybrzeża, od ujścia leniwej Piaśnicy aż do Kolebek. A ze środka tego postrzępionego pasa piasków i lesistych wzgórz wybiegają szare gładziny łamaczy fal.

GDYNIA.

Fala pełnego morza, odbita o drewniany pomost przystani helskiej, wpada na spokojne wody zatoki, liże mokrym językiem burty rybackich kutrów, zgromadzonych w Pucku, i ostatkiem rozpędu wbiega do portowych basenów, żeby znieruchomieć, zamienić się w gładką płaszczyznę ciemnej wody. Ale tutaj nie dają jej długo odpocząć.

Czarny, przysadzisty, pękaty holownik sapie głośno i stalową śrubą młóci toń. Poruszona woda pluszcze niespokojnie nad wysokim nabrzeżem i wyrzuca fale spod rufy holowanego okrętu, pędzi je poza obręb awanportu, poza helski cypel.

Rośnie i potężnieje fala na otwartym morzu.

Przycicha na śluzach Kanału Kilońskiego, żeby nowych sił nabrać od porywistych wiatrów Morza Północnego i obiegłszy pół świata, spocząć gdzieś na złotym piasku koralowego atolu.

Tam, podczas nocy parnej i gorącej, pod srebrnym Krzyżem Południa, w cichym plusku wody zdradza samotnym palmom tajemnice białych nocy polskiego wybrzeża i tajemnice wiatru, który zgania dymy znad kominów domostw Rewy, Rzucewa, Kossakowa, Pierwoszyn i Rozewia.

Na grzbiecie takiej fali wyjeżdżała z wojennych portów Polska Armada Morska, a dziś ta sama fala niesie na swych barkach szaro-błękitne, podłużne i gładkie okręty wojenne, wielkie parowce i żaglowe barki.

Ta sama fala tłucze o skaliste wybrzeża zachodniej Afryki i przynosi pionierom polskiego osadnictwa pozdrowienia ze starego kraju.

Ta sama fala pluszcze rozgłośnie na wybrzeżach nowego kontynentu, tam gdzie jasnowłosy i niebieskooki chłop uprawia żyzne pola w słonecznej Paranie.

Ta sama fala wita polskich łowców wielorybów u wrót piekielnej bramy – przylądka Horn i opuszczonej Tierra del Fuego – Ziemi Ognistej.

Gdzie jest ląd, na którym nie stanęłaby mocna stopa Polaka?

Algier i Egipt, Angola i Przylądek Dobrej Nadziei. Doliny Amazonki, Missisipi i skutego lodem Yukonu. Południowa Afryka i północna Ameryka.

Wsie polskie w Brazylii, w Montanii peruwiańskiej, w Stanach, Kanadzie, w Azji Mniejszej. Kolonia polska w Charbinie, w Sydney, w Szanghaju...

Setki osiedli, rozrzuconych po całym świecie.

Setki nazwisk podróżników narodu, który, jakby na ironię losu, rzadko kiedy interesował się sprawami morza, tej bramy szerokiego świata.

Trzeba było ziemię przejść wszerz i wzdłuż, przewędrować oceany, pod obcą służąc banderą, żeby po latach, wzgardzony i zapomniany Bałtyk na nowo począł obmywać północne granice młodego państwa.

A wówczas poczęły się dziać rzeczy dziwne.

Wzdłuż całego Półwyspu Helskiego pojawiają się parowe kafary i pogłębiarki. Wbijają mocne pale i wyrzucają zamulony piasek w nędznych i opuszczonych przystaniach Helu i Pucka.

Huczą rozgłośnie na piaszczystych ławicach Jastarni.

Na zapomnianym przez Boga i ludzi, opuszczonym kącie świata, zjawiają się brygady robotników.

Stalowe szyny łączą uśpione wioski rybackie z centrum kraju.

Długie pociągi dudnią dniem i nocą, a blaskom oświetlonych okien wagonów wtórują błyski latarń na Helu i Rozewiu.

Ludy rojnego Mazowsza, żyznych Kujaw, zadumanej nad przeszłością ziemi krakowskiej ciągną na słoneczne wybrzeże, na piaski, diuny i osypiska, żeby piersi napełnić nowym oddechem, oddechem morza, zapachem soli i zielonych wodorostów.

A nad Zatoką Gdańską, w miejscu, gdzie od wieków znajdowała się głusza i pustka, i jedna tylko wioska pod nazwą Gdynia, rozsiadła się nad nieruchomą taflą wody, wyrasta jak spod ziemi miasto i port pełen dymiących kominów, zgrzytu kranów węglowych i hurgotu elektrycznych wind.

Spełnia się sen Władysławowy, marzenie Stefana Batorego, tęsknota Jana Henryka Dąbrowskiego, prorocza wizja Stefana Żeromskiego.

Spełnia się sen o morzu.

Wieczorem, kiedy słońce zachodzi, a wiatr wzmaga się i pędzi wełniaste grzywy bałwanów na ławy podsypisk Wielkiej Wsi, Chałup, Jastarni i Boru, w plusku wody i szeleście drzew, ziemia i morze opowiadają o lądach dalekich i błękitnych oceanach.

WIATR OD MORZA, WIATR OD MORZA!...

Wieje nam w twarz i szumi głosem DALEKIEJ PRZYGODY.