Diabeł Boruta w dawnej kulturze polskiej - ebook

Tom oddawany do rąk czytelników powstał w wyniku współpracy Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, Uniwersytetu Łódzkiego, Muzeum w Łęczycy, Towarzystwa Naukowego Płockiego i Towarzystwa Miłośników Ziemi Łęczyckiej. Należy żywić nadzieję, że wzbogaci on w sposób znaczący wiedzę o diable Borucie w dawnej kulturze polskiej, rozpatrywanej w różnych aspektach, przede wszystkim zaś w twórczości literackiej autorów XIX stulecia i początku wieku XX. Analizowane tutaj teksty długo czekały na swych badaczy, skupiających uwagę na postaci i sposobie kreacji ich głównego bohatera – Boruty.

Maria Wichowa, UŁ

Jak wiadomo, czart ten, według znanej legendy, jest mieszkańcem zamku łęczyckiego i bohaterem licznych przygód, w których uczestniczył, włączając się w życie miejscowej społeczności oraz używając w relacjach z ludźmi swej nadprzyrodzonej mocy. W tomie na jego temat wypowiadają się historycy literatury, gdyż w piśmiennictwie polskim jest wiele tekstów z Borutą jako bohaterem, czekających na dogłębne przebadanie przez specjalistów, a także historycy dziejów, penetrujący te obszary kultury, w których bez trudu można wykazać żywotność i zakorzenienie się legendy o Borucie w życiu miejscowej społeczności, m.in. poprzez funkcjonowanie nazwiska Borucki i nazwy miejscowej Borucice.

Stanisław Pawlak, przewodniczący Towarzystwa Naukowego Płockiego,
Oddział w Łęczycy

Słowo wstępne 7

Od redakcji 11

ANITA FILIPCZAK-BIAŁKOWSKA, Historia diabła Boruty w zbiorze Kazimierza Władysława Wójcickiego Klechdy, starożytne podania i powieści ludu polskiego i Rusi 17

ANDRZEJ WICHER, Koncepcja diabła w Przeraźliwym echu trąby ostatecznej Klemensa Bolesławiusza (1625–1689) w porównaniu z Rajem utraconym Johna Miltona (1608– 1674), Doktorem Faustusem Krzysztofa Marlowe’a (1564–1593) i Lucyferem Joosta van den Vondela (1587–1679) 39

MARIA WICHOWA, Kreacja postaci diabła Boruty w dramacie Lucjana Rydla Zaczarowane koło 51

ANNA WARDA, Postać diabła Boruty w Baśni o diable Borucie Artura Oppmana 73

MAŁGORZATA DOMAGALSKA, „Idę na mękę. Idę na ból. Idę na piekło kuszenia…”. Boruta w powieści Kazimierza Glińskiego 89

TADEUSZ NOWAK, Potomkowie Boruty – Boruccy z Borucic w ziemi łęczyckiej 99

TOMASZ STOLARCZYK, Polskie diabły szlacheckie. Aspekt historyczny 109

Indeks osób 131