Dziewięć opowiadań z obłędem w tle - ebook

Słowo od autorki antologii

Obraz rosyjskiej literatury w samej Rosji, a zwłaszcza poza jej granicami nakreślony został kilkoma skąpymi, ostrymi kreskami.

Po pierwsze, to egocentryczna i samozadowolona literatura wielkiego kraju. Znaczna część napisanych po rosyjsku tekstów literackich obliczona jest na rodzimego odbiorcę. Teksty te są jawnie nieprzychylne czytelnikowi zagranicznemu, który nie zna naszych lokalnych problemów, specyfiki narodowej i kulturalnej, detali codziennego życia. Na obcokrajowca spogląda się w nich z lekceważeniem i jakby z góry, nie zniżając się do objaśnień i komentarzy. Nie wiesz, czym jest koromysło? Nie wyobrażasz sobie, co niepokoi rosyjskiego inteligenta? Więc co tu w ogóle robisz...?

Po drugie, literatura rosyjska to oczywiście literatura brodatych mężczyzn. Zaledwie co trzeci przeciętny czytelnik może wymienić choćby dwa nazwiska wielkich rosyjskich pisarek, za to nazwiska Tołstoja, Dostojewskiego, Czechowa, Turgieniewa są doskonale znane nawet tym, którzy nie przeczytali ani jednej linijki ich książek. Podczas gdy Anglia, Francja czy Polska słusznie są dumne z plejady swoich powieściopisarek, Rosja mimo najlepszych chęci nie może wydelegować do literackiej reprezentacji ani jednej kobiety.

Na koniec wreszcie, literatura rosyjska to literatura konserwatywna, tradycyjna. Miejsce akcji – Rosja. Czas akcji – przeszłość. Tonacja – morderczo poważna. Żadnych gatunkowych zabaw, żadnych ostrych tematów – bohater nie może okazać się gejem czy kosmopolitą, polecieć w kosmos, stać się ofiarą przemocy domowej albo – nie daj Boże – rozgrywek w internecie. Śmierć, cierpienie, tragiczna miłość, alkohol i powiązane z nim problemy, poszukiwanie prawdy i Boga, objawień duchowych – oto typowe, poważne tematy dla prozy. Reszta tematów nadaje się w najlepszym wypadku na beletrystykę, w najgorszym – w ogóle wypada z kategorii LITERATURA.

Wszystkie te wyobrażenia są po części uzasadnione. Uzasadnione i – niestety – całkowicie niesprzedawalne: taką literaturę rosyjską, jaką opisałam powyżej, można poważać z oddali, można studiować i wykładać na uniwersytetach, ale czytać dla przyjemności, a tym bardziej szczerze ją lubić – raczej nie. Właśnie to jest powodem, dla którego literaturę rosyjską świat zna dziś o wiele gorzej, niżbyśmy chcieli. Choć są też pomyślne wieści: jak już wspomniałam, te wyobrażenia są uzasadnione jedynie po części. Pod bokiem dostojnej, ociężałej i staroświeckiej literatury rosyjskiej, kryjąc się w cieniu, wyrasta literatura zupełnie innego gatunku – młodsza, weselsza i w pozytywny sposób uniwersalna, ogólnoludzka.

Właśnie tę literaturę – raczej kobiecą niż męską, raczej rozrywkową niż poważną, raczej aktualną niż tradycyjną – pragnę zaprezentować polskim czytelnikom, i jestem nieskończenie wdzięczna Polinie Justowej, Agnieszce Sowińskiej oraz Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia za to, że ten pomysł spotkał się z ich aprobatą.

W opowiadaniu Marii Galiny Cześć, stary! swojski mit, stara dobra bożonarodzeniowa bajka ukazuje swoje niebezpieczne, mroczne oblicze. Życzenie Natalii Mieszczaninowej jest dławiącą, bolesną, a zarazem poetycką historią o przemocy domowej. Po linii matki Anny Starobiniec to przedziwna hybryda dramatu rodzinnego i mistycznego thrillera, która na nowo zgłębia klasyczny temat folklorystyczny. Próba Siergieja Nosowa i Przepiórka Mariny Stiepnowej są śmiałymi, dowcipnymi i eleganckimi remiksami rosyjskiej klasyki. Stonowany, ale wyrazisty Następny przystanek... prawo jazdy Kseni Bukszy to historia zdobycia prawa jazdy, a jednocześnie opowieść o niezaprzeczalnych prawach człowieka. Umarowna Suchbata Afłatuniego stanowi rzadki przykład postkolonialnej prozy rosyjskiej, przepełnionej atmosferą centralnej Azji i południowym kolorytem. Zabawa w śnieżki Mai Kuczerskiej jest poruszającą historią pierwszej miłości, jednopłciowej i dlatego szczególnie zagrożonej i trudnej. I, na koniec, Tomek i jądro ciemności Siergieja Kuzniecowa to hołd złożony jednocześnie popularnemu w Rosji Alfredowi Szklarskiemu, autorowi powieści młodzieżowych o przygodach chłopca o imieniu Tomek, oraz wielkiemu Josephowi Conradowi.

W ostatnich latach literatura polska coraz aktywniej przenika na rosyjski rynek wydawniczy, przy czym – niemalże po raz pierwszy – obok współczesnej klasyki nasz czytelnik może poznać literaturę gatunkową, popularną, obliczoną na szczere zaciekawienie i empatię, na szybką i bezpośrednią reakcję emocjonalną. Z przyjemnością myślę o tym, że ten skromny zbiór, który trzymają Państwo w rękach, stanie się pewnego rodzaju wyjściem naprzeciw – okienkiem, przez które polski czytelnik będzie mógł zajrzeć na terytorium najnowszej rosyjskiej literatury, współczesnej, uniwersalnej i pełnej energii.

Galina Józefowicz, krytyczka literacka

przełożyła Agnieszka Sowińska

------------------------------------------------------------------------

Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki

------------------------------------------------------------------------O Centrum

Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia to polska instytucja publiczna, utworzona przez Sejm RP na mocy ustawy i działająca na rzecz lepszego wzajemnego zrozumienia Polaków i Rosjan. Centrum tworzy grupa osób o różnorodnych zainteresowaniach i wszechstronnym doświadczeniu, które łączy ciekawość Rosji. Swoją pasją chcemy zarażać innych i pokazać Rosję inną, nieznaną, wbrew uprzedzeniom i powszechnym stereotypom.

Budujemy relacje. Polsko-Rosyjska Wymiana Młodzieży, mistrzostwa w piłce nożnej i wspólne rejsy młodych ludzi to szansa, by się lepiej poznać, wzbudzić wzajemną ciekawość i pozostać w kontakcie. Wierzymy, że stereotypy najlepiej burzy się podczas spotkania. Wspólne przeżycia, nauka i zaangażowanie to podstawa do budowania zaufania i zmiany perspektywy.

Wspieramy rosyjskich naukowców chcących prowadzić badania w Polsce oraz pomysły na projekty poświęcone polsko-rosyjskim relacjom. Chcemy, aby idea dialogu była upowszechniana tak w dużych miastach, jak i w mniejszych miejscowościach. Jesteśmy otwarci na inicjatywy każdego, kto wraz z nami chce przybliżać odbiorcom współczesną Polskę i Rosję oraz pogłębiać ich wiedzę o historii i kulturze obu narodów.

Odkrywamy wcześniej niezbadane i zapomniane karty naszej wspólnej historii poprzez projekty badawcze i naukowe publikacje. Wiedząc, że historia stanowi jedną z głównych przeszkód dla wzajemnego zrozumienia się, chcemy stworzyć rzetelne podstawy dla dialogu, oparte na wiedzy i faktach.

Inspirujemy do niestandardowego myślenia, odważnych działań i własnych poszukiwań podczas naszych projektów edukacyjnych. Warsztaty, spotkania, szkoły letnie są okazją do aktywnego uczestnictwa i do współdecydowania o przyszłości relacji między polskim i rosyjskim społeczeństwem.

Tworzymy przestrzeń międzynarodowej debaty dla ekspertów i środowisk akademickich organizując konferencje, seminaria i okrągłe stoły. Podejmujemy wysiłki na rzecz stworzenia solidnych i trwałych fundamentów rozwoju dobrych stosunków polsko-rosyjskich i zapraszamy do rozmowy specjalistów, których wiedza i doświadczenie pozwalają na lepsze zrozumienie tematów politycznych, gospodarczych, prawnych i społecznych w Rosji.

Wiemy, że dialog jest długim i trudnym procesem ścierania się odmiennych racji i poglądów, wierzymy jednak, że jest to proces wartościowy i niezbędny dla wypracowania uczciwego i rzetelnego porozumienia. Buduj go z nami!

Zespół CPRDiP

Odkrywamy/Tworzymy/Wspieramy/Budujemy/Inspirujemy

#kluczdodialogu #cprdip