Fałszerz. Han van Meegeren, człowiek który oszukał Goeringa - ebook

Wstęp

Pod­czas II woj­ny świa­to­wej do­szło do nie­spo­ty­ka­nej do­tąd w dzie­jach gra­bie­ży dzieł sztu­ki. Kie­dy Adolf Hi­tler na­je­chał w 1939 roku na Pol­skę, spu­ścił jed­no­cze­śnie ze smy­czy naj­więk­szą ar­mię li­cen­cjo­no­wa­nych zło­dziei, jaką kie­dy­kol­wiek sank­cjo­no­wał ja­ki­kol­wiek rząd. Mia­ła tyl­ko je­den przy­kaz – gra­bić i plą­dro­wać w pod­bi­ja­nych kra­jach an­ty­ki, zło­to, ka­mie­nie szla­chet­ne, ob­ra­zy i pie­nią­dze na bu­do­wę kul­tu­ral­nych pod­wa­lin wy­ma­rzo­ne­go prze­zeń gma­chu Ty­siąc­let­niej Rze­szy. Wszyst­ko skoń­czy­ło się w cią­gu nie­speł­na sze­ściu lat, jed­nak w owym cza­sie ja­sno­wło­si nad­lu­dzie spod zna­ku tru­piej czasz­ki i skrzy­żo­wa­nych pisz­cze­li zgro­ma­dzi­li ogrom­ne for­tu­ny, ja­kich nie dała żad­na z daw­niej­szych kru­cjat.

Łu­pem hi­tle­row­ców pa­dły set­ki ty­się­cy naj­wspa­nial­szych eks­po­na­tów mu­ze­al­nych. W zbio­rach na­zi­stow­skich dy­gni­ta­rzy zna­la­zły się dzie­ła naj­wy­bit­niej­szych eu­ro­pej­skich i świa­to­wych twór­ców. Część z nich zo­sta­ła znisz­czo­na w po­żo­dze wo­jen­nej, wie­le po­wró­ci­ło do pra­wo­wi­tych wła­ści­cie­li. Nie­ste­ty, nie wszyst­kie. Na opra­co­wa­nej w po­cząt­ku lat dzie­więć­dzie­sią­tych w Mo­na­chium li­ście za­gi­nio­nych ar­cy­dzieł ma­lar­stwa eu­ro­pej­skie­go wid­nie­je oko­ło 4000 po­zy­cji. W tym gi­gan­tycz­nym, bez­pre­ce­den­so­wym pro­ce­de­rze przy­własz­cza­nia za­gra­bio­nych skar­bów prym wiódł mar­sza­łek III Rze­szy, Her­mann Göring.

Kie­dy na fron­tach umil­kły wresz­cie dzia­ła, do boju wy­ru­szy­ły alianc­kie ko­mi­sje spe­cjal­ne, ma­ją­ce za za­da­nie prze­trzą­śnię­cie wzdłuż i wszerz ca­łych zwy­cię­żo­nych Nie­miec oraz zwró­ce­nie pra­wo­wi­tym wła­ści­cie­lom za­gra­bio­nych ob­ra­zów, me­bli, rzeźb i dy­wa­nów. W skład więk­szo­ści z nich we­szli fa­chow­cy z Ho­lan­dii; to za­sy­pa­ne ba­gno na pół­noc­nych ru­bie­żach kon­ty­nen­tu eu­ro­pej­skie­go od wie­ków bo­wiem było skarb­ni­cą wie­lu wspa­nia­łych dzieł sztu­ki, z któ­rych spo­ra licz­ba zo­sta­ła pod­czas oku­pa­cji zra­bo­wa­na. Wie­le z nich spo­czę­ło za­pew­ne w okry­tych naj­więk­szą ta­jem­ni­cą miej­scach, a ci, któ­rzy zna­li te kry­jów­ki, za­mil­kli na za­wsze. Spe­cja­li­ści twier­dzą, że od­na­le­zie­nie ich jest już nie­moż­li­we. Ob­li­cza­ją, że nadal bra­ku­je cen­nych przed­mio­tów i dzieł sztu­ki o war­to­ści oko­ło 80-120 mi­liar­dów fun­tów szter­lin­gów.

Na szczę­ście spo­ro rów­nież uda­ło się od­na­leźć. To jed­nak, co alianc­cy tro­pi­cie­le zna­leź­li w jed­nej z kry­jó­wek naj­więk­sze­go w hi­sto­rii świa­ta ra­bu­sia dzieł sztu­ki, wpra­wi­ło w praw­dzi­we zdu­mie­nie wszyst­kie eu­ro­pej­skie au­to­ry­te­ty w dzie­dzi­nie ma­lar­stwa. A to, co przy oka­zji ode­bra­no pew­nej pie­lę­gniar­ce, do­słow­nie spę­dzi­ło im sen z po­wiek.

Jesz­cze więk­szy szok wy­wo­ła­ło­by z pew­no­ścią u sa­me­go mar­szał­ka, gdy­by nie fakt, że miał aku­rat na gło­wie dużo więk­sze zmar­twie­nia, są­dzo­ny za zbrod­nie wo­jen­ne przez Mię­dzy­na­ro­do­wy Try­bu­nał Woj­sko­wy w No­rym­ber­dze.