Film noir i kino braci Coen - ebook

Czym jest kino noir? Jakie relacje zachodzą między kinem noir a neo-noir? W jaki sposób bracia Coen czerpią z tradycji klasycznego filmu noir? Czy ich filmy jedynie „pasożytują” na historii kina, czy jednak stanowią coś więcej niż tylko próbę reanimacji nobliwego przodka? Czytelnik otrzymuje do rąk pierwszą polską monografię, w której tak gruntownie podejmuje się tematykę filmu noir i próbę doprecyzowania tego pojęcia. Zarówno w części pierwszej, dotyczącej rozważań teoretycznych na temat kina noir i neo-noir, jak i w drugiej, na którą składają się interpretacje wybranych filmów braci Coen (Śmiertelnie proste; Ścieżka strachu; Fargo; Człowiek, którego nie było), autorka stara się wypracować własne stanowisko.

W moim przekonaniu na szczególne podkreślenie i docenienie zasługuje teza autorki, w myśl której noir (w jej rozumieniu) nie mógł w okresie klasycznym, jako nurt historyczny w kinie amerykańskim lat czterdziestych, zrealizować w pełni swojego potencjału z racji ograniczeń narzuconych przez producentów, cenzurę i autocenzurę, limitujące to, co w kinie uznawano za dozwolone i eliminujące to, co zakazane. Tym samym późniejsze nawiązania do noir były nie tylko sui generis kontynuacjami tego, co zostało już zrealizowane i utrwaliło się w powszechnej świadomości jako noir właśnie, lecz także twórczym rozwijaniem niewykorzystanego potencjału. W tym duchu dr Kamila Żyto interpretuje fenomen twórczości Ethana i Joela Coenów.


Z recenzji prof. dr hab. Alicji Helman

Podziękowania

Wstęp

Część pierwsza. Pytania bez odpowiedzi – kilka uwag na temat filmu noir (i nie tylko)

Rozdział I. Między klasycznym kinem noir a filmami neo-noir – bezdroża i ślepe zaułki

1. Problemy, problemy i kłopoty

2. W poszukiwaniu korzeni – francuski łącznik

3. Co na to inni? – film noir w piśmiennictwie anglosaskim i amerykańskim

4. W stronę odpowiedzi na pytania bez odpowiedzi

5. Kto za kim stoi, czyli zaplecze ideowo-światopoglądowe

5.1. Amerykańskie oblicza egzystencjalizmu

5.2. Jądro ciemności – film noir z perspektywy francuskiej filozofii egzystencjalnej

5.3. Demony psychoanalizy

6. Odwieczne wątpliwości – film noir jako gatunek i tonalność

7. Pytanie o styl i estetykę

8. W poszukiwaniu wzorca

8.1. Wizualny ekwiwalent egzystencjalnych niepokoi

8.2. Narracja i fabuła

8.3. Nie tylko femme fatale

Rodział II. Neo-noir – w poszukiwaniu kompromisu

1. Jeszcze większe kłopoty

2. Strategie poklasycznych filmów noir

3. Neo-noir niejedno ma imię

4. Noir w obliczu nowych możliwości

5. Radykalny kryzys – narracja, bohater, sytuacja

Część druga. W nicość śniąca się droga – noir w twórczości braci Coen

Rozdział I. Śmiertelnie proste – melodramat nieszczęśliwych zbiegów okoliczności

1. Śladami nawiązań

2. Visser, destrukcyjny detektyw

3. Abby, czyli dysfunkcyjna femme fatale

4. Marty, przypadek patologiczny

5. Ray, zagubiony kowboj

6. Ikonografia

7. Pusty świat, puści ludzie

Rozdział II. Ścieżka strachu – egzystencjalne niepokoje gangstera

1. W cieniu Hammetta

2. Kino gangsterskie jako gatunkowa rama

3. Zwierzęta różnej maści

4. Między słowami

5. Geometria struktury – symetrie, trójkąty, powtórzenia

6. „Nobody knows anybody” – credo racjonalisty

7. Podwójna natura

8. Kapelusz, wiatr i sen, czyli niepokój

9. Przemoc, czyli absurd

Rozdział III. Fargo – detektywistyczny paradokument w bieli

1. Brak noir w noir (?)

2. Docu-noir – nowe ścieżki inspiracji

3. Detektyw Gunderson na tropie

4. It’s a White World

5. Męski świat desperacji

Rozdział IV. Człowiek, którego nie było – kiedy Obcego dopadają mdłości

1. W cieniu wątpliwości rodzą się psychozy

2. Duch Caina znów nawiedza świat Coenów

3. Ed Crane – bohater powieści egzystencjalnej

4. W poszukiwaniu utraconej tożsamości

5. Alienacja Obcego, czyli historia istoty pozaziemskiej

6. „Ja” jako rzecz

7. Nowoczesne niepokoje bohaterów

8. Kwestia stylu, kwestia gustu

Zamiast zakończenia. Modernizm czy postmodernizm – kino neo-noir i bracia Coen

Bibliografia

Filmografia

Indeks osób

Indeks filmów

Summary

O autorce