Globalne rynki finansowe - ebook

Wstęp: rynki finansowe są już globalne

Glo­bal­ne ryn­ki fi­nan­so­we sta­ły się w ostat­nich la­tach jed­ną z naj­bar­dziej new­ral­gicz­nych sfer ludz­kiej ak­tyw­no­ści. Glo­bal­ny kry­zys fi­nan­so­wy trwa­ją­cy od 2007 r. una­ocz­nił wszyst­kim, że to, co dzie­je się na od­le­głych gieł­dach i w wiel­kich ban­kach, ma wpływ nie­mal na każ­de­go miesz­kań­ca glo­bu, na­wet na tych, któ­rzy nie mają nic wspól­ne­go z fi­nan­sa­mi.

Za spra­wą tur­bu­len­cji na ryn­kach fi­nan­so­wych na na­szych oczach do­cho­dzi do da­le­ko­sięż­nych, wręcz se­ku­lar­nych zmian glo­bal­nej ar­chi­tek­tu­ry ryn­ków fi­nan­so­wych. Wy­stą­pi­ło jed­no­cze­śnie wie­le ano­ma­lii o cha­rak­te­rze hi­sto­rycz­nym. Wła­dze państw i in­sty­tu­cji po­nadna­ro­do­wych za­tra­ci­ły kon­tro­lę nad ry­zy­kiem po­no­szo­nym przez in­we­sto­rów. In­we­sto­rzy zaś za­czę­li wąt­pić w moż­li­wo­ści prze­zwy­cię­że­nia przez ryn­ki i wła­dze państw struk­tu­ral­nych nie­wy­dol­no­ści glo­bal­ne­go sys­te­mu fi­nan­so­we­go. Ryn­ki fi­nan­so­we, któ­re do­tąd były tyl­ko swo­istym po­lem spek­ta­ku­lar­nej bi­twy, na któ­rym in­we­sto­rzy szer­mo­wa­li co­raz bar­dziej wy­ra­fi­no­wa­ny­mi i nie­zro­zu­mia­ły­mi in­no­wa­cja­mi fi­nan­so­wy­mi, sta­ły się ob­sza­rem nie­kon­tro­lo­wa­ne­go, zma­so­wa­ne­go fi­nan­so­we­go kon­flik­tu nu­kle­ar­ne­go o glo­bal­nym za­się­gu, gdzie więk­szość po­no­si stra­ty. Kry­zys do­tknął wszyst­kich państw (glo­ba­li­za­cja), choć w więk­szej mie­rze państw uprze­my­sło­wio­nych, do­tąd ży­ją­cych na kre­dyt udzie­la­ny przez ryn­ki wscho­dzą­ce, któ­re jesz­cze de­ka­dę wcze­śniej same sta­ra­ły się przy­cią­gnąć ka­pi­ta­ły z ryn­ków roz­wi­nię­tych.

Glo­ba­li­za­cja zo­sta­ła osią­gnię­ta dzię­ki mul­ti­la­te­ral­nej li­be­ra­li­za­cji han­dlu, po­stę­po­wi tech­no­lo­gicz­ne­mu, zwłasz­cza w prze­pły­wie in­for­ma­cji, oraz gwał­tow­ne­mu roz­wo­jo­wi i wzro­sto­wi go­spo­dar­cze­mu w naj­więk­szych go­spo­dar­kach wscho­dzą­cych.

Glo­ba­li­za­cja ma za­rów­no po­zy­tyw­ne, jak i ne­ga­tyw­ne kon­se­kwen­cje dla ryn­ków fi­nan­so­wych. Do po­zy­ty­wów na­le­ży za­li­czyć:

- nie­mal nie­skrę­po­wa­ne prze­pły­wy ka­pi­ta­łu, któ­re zwięk­sza­ją jego do­stęp­ność i efek­tyw­ność wy­cen ak­ty­wów ryn­ko­wych, a przede wszyst­kim przy­czy­nia­ją się do wzro­stu go­spo­dar­cze­go w kra­jach roz­wi­ja­ją­cych się,
- dys­cy­pli­no­wa­nie rzą­dów i ban­ków cen­tral­nych do pro­wa­dze­nia bar­dziej od­po­wie­dzial­nej po­li­ty­ki fi­skal­nej i pie­nięż­nej,
- pro­pa­go­wa­nie in­no­wa­cyj­nych roz­wią­zań fi­nan­so­wych.

Glo­ba­li­za­cja ma jed­nak i ne­ga­tyw­ne kon­se­kwen­cje dla ryn­ków fi­nan­so­wych, gdyż zwięk­sza wie­le róż­nych ry­zyk:

- zwięk­sza ry­zy­ko ryn­ko­we zwią­za­ne z nie­prze­wi­dy­wal­no­ścią za­cho­wań in­we­sto­rów i trans­fe­ra­mi ka­pi­ta­łów mię­dzy ryn­ka­mi, co może de­sta­bi­li­zo­wać sy­tu­ację na lo­kal­nych ryn­kach,
- utrud­nia pro­wa­dze­nie efek­tyw­nej po­li­ty­ki pie­nięż­nej i kur­so­wej, m.in. przez sub­sty­tu­cję ak­ty­wów kra­jo­wych przez ak­ty­wa za­gra­nicz­ne,
- zwięk­sza ry­zy­ko wy­stą­pie­nia ba­niek spe­ku­la­cyj­nych na glo­bal­ną ska­lę,
- zwięk­sza ry­zy­ko za­ra­że­nia pro­ble­ma­mi eko­no­micz­ny­mi po­wią­za­nych ze sobą go­spo­da­rek.

Glo­bal­ne ryn­ki fi­nan­so­we to jed­nak nie tyl­ko ne­ga­tyw­ne aspek­ty pa­to­lo­gii ostat­nich lat, ale przede wszyst­kim miej­sce ze wszech miar po­ży­tecz­nej alo­ka­cji ka­pi­ta­łów, ko­ja­rze­nia ka­pi­ta­ło­daw­ców z ka­pi­ta­ło­bior­ca­mi, do­staw­ców in­stru­men­tów fi­nan­so­wych i nie­fi­nan­so­wych (np. su­row­ców) z ich od­bior­ca­mi, któ­rzy wy­ko­rzy­stu­ją je w róż­no­ra­kich ce­lach, mniej lub bar­dziej zboż­nych: do spe­ku­la­cji, za­bez­pie­cza­nia po­zy­cji, ar­bi­ta­żu. Cel fi­nal­ny sta­no­wi ochro­na i po­mna­ża­nie ma­jąt­ku in­we­sto­rów, gdyż ka­pi­tał nie lubi tkwić bez­czyn­nie na ban­ko­wym kon­cie lub być skrę­po­wa­ny gra­ni­ca­mi państw. Jest to bar­dzo ko­smo­po­li­tycz­ne „stwo­rze­nie”, mi­łu­ją­ce wol­ność prze­miesz­cza­nia się.

Ty­tuł książ­ki Glo­bal­ne ryn­ki fi­nan­so­we jest bar­dziej ade­kwat­ny do te­ma­ty­ki niż mię­dzy­na­ro­do­we ryn­ki fi­nan­so­we. W ostat­nich de­ka­dach ryn­ki fi­nan­so­we prze­szły praw­dzi­wą me­ta­mor­fo­zę. Nie są to już lo­kal­ne wy­spy ka­pi­ta­łu, skon­cen­tro­wa­ne w kil­ku cen­trach fi­nan­so­wych, skąd z pew­nym tru­dem prze­miesz­cza­ją się mię­dzy kra­ja­mi. Dzię­ki in­no­wa­cyj­nym tech­no­lo­giom ko­mu­ni­ka­cyj­nym i zno­sze­niu in­nych ba­rier (praw­nych, psy­cho­lo­gicz­nych), od kil­ku­na­stu lat ryn­ki sta­ją się co­raz bar­dziej glo­bal­ne. Wiel­kość krą­żą­ce­go po świe­cie ka­pi­ta­łu jest wie­lo­krot­nie więk­sza niż w la­tach 80. czy na po­cząt­ku lat 90., wy­my­ka­jąc się nie­mal spod kon­tro­li władz pu­blicz­nych.

Świat fi­nan­sów stał się bar­dziej wie­lo­bie­gu­no­wy. W koń­cu lat 90. in­we­sty­cje trans­gra­nicz­ne kon­cen­tro­wa­ły się mię­dzy Sta­na­mi Zjed­no­czo­ny­mi i Eu­ro­pą Za­chod­nią oraz – w mniej­szym za­kre­sie – Ja­po­nią. Obec­nie prze­pły­wy nadal są skon­cen­tro­wa­ne w tym trój­ką­cie, ale z każ­dym ro­kiem ro­śnie zna­cze­nie in­nych ob­sza­rów, zwłasz­cza Da­le­kie­go Wscho­du.

Ce­lem książ­ki jest w mia­rę naj­peł­niej­sze za­pre­zen­to­wa­nie me­cha­ni­zmów, tech­nik, in­stru­men­ta­rium, uczest­ni­ków i seg­men­tów glo­bal­nych ryn­ków fi­nan­so­wych. Uka­za­ne zo­sta­ły w kon­tek­ście nie­zwy­kle istot­nych i dy­na­micz­nych prze­mian, któ­rych świad­ka­mi je­ste­śmy w ostat­nich la­tach. Co wy­róż­nia tę po­zy­cję od wie­lu in­nych, to uję­cie z punk­tu wi­dze­nia pol­skie­go pod­mio­tu, ka­pi­ta­ło­daw­cy lub ka­pi­ta­ło­bior­cy, wzbo­ga­co­ne naj­bar­dziej ak­tu­al­ny­mi da­ny­mi sta­ty­stycz­ny­mi.

Książ­ka ma cha­rak­ter pod­ręcz­ni­ko­wo-en­cy­klo­pe­dycz­ny i jest ad­re­so­wa­na do każ­de­go, kto in­te­re­su­je się ryn­ka­mi fi­nan­so­wy­mi z po­zy­cji stu­den­ta, na­uczy­cie­la aka­de­mic­kie­go, fi­nan­si­sty i przed­się­bior­cy czy zwy­kłe­go „ciu­ła­cza” i przy­szłe­go eme­ry­ta. Dla nie­fi­nan­si­stów może sta­no­wić ro­dzaj prak­tycz­ne­go po­rad­ni­ka ryn­ków glo­bal­nych, któ­re otwie­ra­ją zu­peł­nie nowe moż­li­wo­ści po­mna­ża­nia ka­pi­ta­łu, za­wie­ra­jąc bo­gac­two roz­wią­zań czę­sto mało do­stęp­nych na ryn­kach lo­kal­nych.

Au­tor od kil­ku­na­stu lat zaj­mu­je się za­wo­do­wo mię­dzy­na­ro­do­wy­mi fi­nan­sa­mi. Przez wie­le lat był me­ne­dże­rem od­po­wia­da­ją­cym za za­rzą­dza­nie ma­jąt­ka­mi za­moż­nych klien­tów w ban­kach pol­skich (BRE Bank, Bank BPH) i za­gra­nicz­nych (wi­ce­pre­zes luk­sem­bur­skie­go ban­ku Ro­th­schild i szef jego pol­skie­go przed­sta­wi­ciel­stwa). W pre­zen­to­wa­nej książ­ce pra­gnie po­dzie­lić się wie­dzą, za­pra­sza­jąc w po­dróż do barw­ne­go i atrak­cyj­ne­go, choć miej­sca­mi nie­bez­piecz­ne­go i za­gma­twa­ne­go, świa­ta wiel­kich świa­to­wych fi­nan­sów!