Instytucje i drogi rozwoju. Chiny, Wietnam, Korea Południowa i Tajwan - ebook

W ostatnim stuleciu gospodarka światowa rozwijała się najdynamiczniej w historii, jednak problemy zróżnicowania rozwoju oraz spory wokół roli rynku i państwa w inicjowaniu wzrostu i rozwoju gospodarczego nie tylko nie słabną, ale nawet narastają. Autor książki proponuje, by w tym nieustannym sporze między zwolennikami rozwiązań rynkowych i interwencjonistycznych zwrócić uwagę na stanowisko prezentowane w nowej ekonomii instytucjonalnej. Pozwala ono zrozumieć, dlaczego rozwoju gospodarczego nie zapewnią jedynie takie środki, jak odpowiednia polityka monetarna, „właściwy” poziom inflacji, dobrze skonstruowany budżet i polityka fiskalna czy działania sprzyjające akumulacji kapitału. Nowa ekonomia instytucjonalna wyjaśnia, z jakiego powodu próby przenoszenia do krajów biednych zasad leżących u podstaw ustroju i polityki gospodarczej państw tradycyjnie bogatych często nie przynoszą oczekiwanych rezultatów.

Autor ukazuje przydatność nurtu instytucjonalnego w ekonomii do badania rozwoju gospodarczego. Teorie przedstawicieli nowej ekonomii instytucjonalnej skonfrontował z doświadczeniami Chińskiej Republiki Ludowej, Wietnamu, Korei Południowej i Tajwanu, czyli krajów o różnej historii i sytuacji politycznej, postawionych w XX wieku przed nadzwyczajnymi wyzwaniami. Takie ujęcie zagadnienia dostarcza ciekawego materiału zwłaszcza z punktu widzenia sporów o cele, środki i tempo transformacji ustrojowej od gospodarki centralnie planowanej do rynkowej. Publikacja może stanowić bogate źródło wiedzy zarówno dla badaczy rozwoju gospodarczego, jak i dla studentów kierunków ekonomicznych.

Wstęp 9

Rozdział 1. Instytucje i indywidualizm metodologiczny 15

1.1. Podstawowe pojęcia i definicje 15

1.1.1. Instytucje i organizacje 15

1.1.2. Koszty transakcji 19

1.2. Spór o indywidualizm metodologiczny, czyli co determinuje działanie ekonomiczne 20

1.2.1. Holizm kontra indywidualizm 22

1.2.2. Homo oeconomicus a homo sociologicus 24

1.2.3. Podstawy metodologiczne w głównym nurcie ekonomii 24

1.2.4. Metodologia szkoły austriackiej 28

1.2.5. Indywidualizm instytucjonalny 31

1.3. Indywidualizm metodologiczny oraz model ludzkiego zachowania w nowej ekonomii instytucjonalnej 33

1.4. Podsumowanie 37

Rozdział 2. Teorie zmiany instytucjonalnej 39

2.1. Podstawowe pojęcia: rozwój, zmiana instytucjonalna, efektywność adaptacyjna 39

2.2. Instytucje – organizacje – konkurencja – wiedza 42

2.3. Instytucje formalne – nieformalne – modele mentalne 44

2.4. Path dependence – uwarunkowania historyczne 49

2.5. Ograniczenie przemocy jako warunek ładu społecznego i rozwoju 53

2.6. Znaczenie władzy politycznej i potrzeba budowania instytucji włączających 60

2.7. Podsumowanie 63

Rozdział 3. Nowa ekonomia instytucjonalna a rozwój krajów słabo rozwiniętych 65

3.1. Wprowadzenie 65

3.2. Wpływ instytucji na wzrost gospodarczy – przegląd badań empirycznych 67

3.3. Instytucjonalne przyczyny niedorozwoju. Analiza historyczna 73

3.4. Mikroanaliza instytucjonalna a rozwój gospodarczy 79

3.5. Instytucje w głównym nurcie badań nad rozwojem gospodarczym 83

3.6. Podsumowanie 89

Rozdział 4. Warunki wstępne transformacji Chińskiej Republiki Ludowej 91

4.1. Wprowadzenie 91

4.2. Transformacja jako przedmiot analizy instytucjonalnej 92

4.3. Chińska gospodarka i jej struktura instytucjonalna przed 1949 rokiem 94

4.4. Gospodarka Chińskiej Republiki Ludowej przed 1978 rokiem 98

4.5. Przyczyny i podłoże reform 100

4.6. Podsumowanie 102

Rozdział 5. Instytucjonalne przemiany chińskiej wsi 105

5.1. Wprowadzenie 105

5.2. System komun w Chińskiej Republice Ludowej przed reformami 106

5.3. Reformy sektora agrarnego – dekolektywizacja 107

5.4. Rozwój przedsiębiorstw powiatowych i gminnych 111

5.5. Podsumowanie 116

Rozdział 6. Dwutorowy system cen, reforma przedsiębiorstw państwowych i system hukou 119

6.1. Wprowadzenie 119

6.2. Reforma systemu cen 120

6.3. Reforma przedsiębiorstw państwowych 123

6.4. Dysproporcje w dochodach ludności i ich przyczyny – system hukou 129

6.5. Czy chiński model ekonomiczny był alternatywą dla innych państw transformacji? 136

6.6. Podsumowanie 138

Rozdział 7. Transformacja społeczno-gospodarcza w Wietnamie 139

7.1. Wprowadzenie 139

7.2. Wietnam przed zjednoczeniem 140

7.3. Wietnam po zjednoczeniu 142

7.4. Doi moi – odnowienie 144

7.5. Instytucje i różnice północ–południe 145

7.6. Podsumowanie 147

Rozdział 8. Reformy gospodarcze i polityczne w Korei Południowej i na Tajwanie 149

8.1. Wprowadzenie 149

8.2. Polityka gospodarcza w Korei Południowej i na Tajwanie 151

8.3. Przemysł obuwniczy, petrochemiczny i półprzewodników na Tajwanie – studia przypadków 155

8.4. Warunki reform i znaczenie czynników instytucjonalnych 157

8.5. Różnice pomiędzy Koreą Południową i Tajwanem 160

8.6. Ku demokracji – rozpad państwa prorozwojowego 162

8.7. Podsumowanie 167

Zakończenie 169

Bibliografia 173

Spis tabel i rysunków 191