Facebook - konwersja
Czytaj fragment
Pobierz fragment

Instytucjonalny system bezpieczeństwa wewnętrznego - ebook

Wydawnictwo:
Data wydania:
Listopad 2013
Format ebooka:
EPUB
Format EPUB
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najpopularniejszych formatów e-booków na świecie. Niezwykle wygodny i przyjazny czytelnikom - w przeciwieństwie do formatu PDF umożliwia skalowanie czcionki, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie jej wielkości do kroju i rozmiarów ekranu. Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu. Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
, MOBI
Format MOBI
czytaj
na czytniku
czytaj
na tablecie
czytaj
na smartfonie
Jeden z najczęściej wybieranych formatów wśród czytelników e-booków. Możesz go odczytać na czytniku Kindle oraz na smartfonach i tabletach po zainstalowaniu specjalnej aplikacji. Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
Multiformat
E-booki w Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu. Oznacza to, że po dokonaniu zakupu, e-book pojawi się na Twoim koncie we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu.
(2w1)
Multiformat
E-booki sprzedawane w księgarni Virtualo.pl dostępne są w opcji multiformatu - kupujesz treść, nie format. Po dodaniu e-booka do koszyka i dokonaniu płatności, e-book pojawi się na Twoim koncie w Mojej Bibliotece we wszystkich formatach dostępnych aktualnie dla danego tytułu. Informacja o dostępności poszczególnych formatów znajduje się na karcie produktu przy okładce. Uwaga: audiobooki nie są objęte opcją multiformatu.
czytaj
na tablecie
Aby odczytywać e-booki na swoim tablecie musisz zainstalować specjalną aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego, który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. Bluefire dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
czytaj
na czytniku
Czytanie na e-czytniku z ekranem e-ink jest bardzo wygodne i nie męczy wzroku. Pliki przystosowane do odczytywania na czytnikach to przede wszystkim EPUB (ten format możesz odczytać m.in. na czytnikach PocketBook) i MOBI (ten fromat możesz odczytać m.in. na czytnikach Kindle).
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
czytaj
na smartfonie
Aby odczytywać e-booki na swoim smartfonie musisz zainstalować specjalną aplikację. W zależności od formatu e-booka oraz systemu operacyjnego, który jest zainstalowany na Twoim urządzeniu może to być np. iBooks dla EPUBa lub aplikacja Kindle dla formatu MOBI.
Informacje na temat zabezpieczenia e-booka znajdziesz na karcie produktu w "Szczegółach na temat e-booka". Więcej informacji znajdziesz w dziale Pomoc.
Czytaj fragment
Pobierz fragment
43,53

Instytucjonalny system bezpieczeństwa wewnętrznego - ebook

Współczesny świat nie pozostaje pozbawiony odczuwanych i realnych zagrożeń, których genezy należy upatrywać w napięciach politycznych, ekonomicznych, nacjonalizmie, antagonizmach etnicznych lub religijnych. Sprzeczność i zróżnicowanie interesów generuje niebezpieczeństwa o wielorakim charakterze – od konfliktów zbrojnych i zamachów terrorystycznych do przestępczości pospolitej i zorganizowanej, ekscesów chuligańskich, infekowania systemów informatycznych czy korupcji. Obok niebezpieczeństw wywoływanych postawą i działalnością człowieka, istotnego znaczenia dla bezpieczeństwa nabierają też kataklizmy naturalne. Proces globalizacji powoduje, że również zagrożenia o charakterze międzynarodowym szybko stają się realnym niebezpieczeństwem destabilizującym bezpieczeństwo krajowe bądź lokalne. W związku z tym wyspecjalizowane instytucje państwowe powinny być przygotowane, aby zapobiegać tego rodzaju zagrożeniom, a w przypadku ich zaistnienia podjąć działania prewencyjne i represyjne. Jedną z podstawowych potrzeb ludzkich jest bowiem pragnienie bezpieczeństwa osobistego.

Przekazywany do rąk czytelników podręcznik ukazuje ewolucję ustrojową i przemiany organizacyjne oraz zakres działania instytucji bezpieczeństwa wewnętrznego w Polsce.

Spis treści

Rozdział 1. Charakterystyka podstawowych pojęć


Rozdział 2. Geneza, istota i charakter bezpieczeństwa

Rozdział 3. Geneza administracji porządku i bezpieczeństwa publicznego w Polsce (ogólna charakterystyka dziejów instytucji policyjnych na ziemiach polskich od X w. do końca XX w.)

Rozdział 4. Systemy policyjne w wybranych krajach europejskich i w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej

Rozdział 5. Organy państwowe o charakterze ogólnym

5.1. Prezydent RP
5.2. Rada Ministrów
5.3. Minister Spraw Wewnętrznych
5.4. Inni ministrowie – kierujący działami administracji rządowej
5.5. Terenowe organy administracji rządowej
5.6. Organy samorządu terytorialnego
5.7. Zarządzanie kryzysowe
Rozdział 6. Wyspecjalizowane organy państwowe podległe Ministrowi Spraw Wewnętrznych

6.1. Policja
6.2. Straż Graniczna
6.3. Biuro Ochrony Rządu
6.4. Państwowa Straż Pożarna
Rozdział 7. Wyspecjalizowane organy państwowe podległe Prezesowi Rady Ministrów

7.1. Ewolucja cywilnych służb specjalnych w Polsce po 1989 r.
7.2. Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego
7.3. Centralne Biuro Antykorupcyjne
7.4. Agencja Wywiadu
Rozdział 8. Wyspecjalizowane organy państwowe podległe innym centralnym organom administracji rządowej

8.1. Służba Kontrwywiadu Wojskowego
8.2. Służba Wywiadu Wojskowego
8.3. Żandarmeria Wojskowa
8.4. Służba Celna
8.5. Inspekcja kontroli skarbowej
8.6. Służba Więzienna
8.7. Straż Ochrony Kolei
8.8. Straż Leśna
8.9. Państwowa Straż Rybacka
8.10. Państwowa Straż Łowiecka
8.11. Straż Parków
8.12. Służba Ochrony Zabytków
8.13. Inspekcja Transportu Drogowego
Rozdział 9. Samorządowe formacje porządkowe

9.1. Straże gminne
Rozdział 10. Zarządzanie sprywatyzowaną częścią zadań z dziedziny bezpieczeństwa i porządku publicznego

10.1. Firmy ochrony osób i mienia
10.2. Firmy detektywistyczne

Bibliografia

Kategoria: Zarządzanie
Zabezpieczenie: Watermark
Watermark
Watermarkowanie polega na znakowaniu plików wewnątrz treści, dzięki czemu możliwe jest rozpoznanie unikatowej licencji transakcyjnej Użytkownika. E-książki zabezpieczone watermarkiem można odczytywać na wszystkich urządzeniach odtwarzających wybrany format (czytniki, tablety, smartfony). Nie ma również ograniczeń liczby licencji oraz istnieje możliwość swobodnego przenoszenia plików między urządzeniami. Pliki z watermarkiem są kompatybilne z popularnymi programami do odczytywania ebooków, jak np. Calibre oraz aplikacjami na urządzenia mobilne na takie platformy jak iOS oraz Android.
ISBN: 978-83-7930-028-0
Rozmiar pliku: 1,3 MB

FRAGMENT KSIĄŻKI

Wstęp

Prze­ka­zy­wa­ny do rąk czy­tel­ników podręcznik sta­no­wi próbę uka­za­nia ewo­lu­cji ustro­jo­wej i prze­mian or­ga­ni­za­cyj­nych oraz za­kre­su działania in­sty­tu­cji bez­pie­czeństwa wewnętrzne­go w Pol­sce. Jest wy­ni­kiem wie­lo­let­nich za­in­te­re­so­wań na­uko­wych i doświad­cze­nia za­wo­do­we­go au­to­ra. Wcześniej­sze opra­co­wa­nie Ad­mi­ni­stra­cja porządku i bez­pie­czeństwa pu­blicz­ne­go. Za­gad­nie­nia praw­no-ustro­jo­we¹ sta­no­wiła in­spi­rację do dal­szych badań, których wy­ni­kiem przedkłada­ne czy­tel­ni­ko­wi opra­co­wa­nie, sta­no­wiące uzu­pełnie­nie i roz­sze­rze­nie wspo­mnia­nej pu­bli­ka­cji.

Współcze­sny świat nie po­zo­sta­je po­zba­wio­ny od­czu­wa­nych i re­al­nych za­grożeń, których ge­ne­zy należy upa­try­wać w napięciach po­li­tycz­nych, eko­no­micz­nych, na­cjo­na­li­zmie, an­ta­go­ni­zmach et­nicz­nych czy re­li­gij­nych. Sprzecz­ność i zróżni­co­wa­nie in­te­resów ge­ne­ru­je nie­bez­pie­czeństwa o wie­lo­ra­kim cha­rak­te­rze: od kon­fliktów zbroj­nych i za­machów ter­ro­ry­stycz­nych do przestępczości po­spo­li­tej i zor­ga­ni­zo­wa­nej, eks­cesów chu­li­gańskich, in­fe­ko­wa­nia sys­temów in­for­ma­tycz­nych czy ko­rup­cji. Obok nie­bez­pie­czeństw wywoływa­nych po­stawą i działalnością człowie­ka, nie­ba­ga­tel­ne­go zna­cze­nia dla bez­pie­czeństwa na­bie­rają też ka­ta­kli­zmy na­tu­ral­ne. Pro­ces glo­ba­li­za­cji po­wo­du­je, że również za­grożenia o cha­rak­te­rze między­na­ro­do­wym szyb­ko stają się re­al­nym nie­bez­pie­czeństwem de­sta­bi­li­zującym bez­pie­czeństwo kra­jo­we bądź lo­kal­ne.

W związku z tym wy­spe­cja­li­zo­wa­ne in­sty­tu­cje państwo­we po­win­ny być przy­go­to­wa­ne, aby za­po­bie­gać tego ro­dza­ju za­grożeniom, a w przy­pad­ku ich za­ist­nie­nia podjąć działania pre­wen­cyj­ne i re­pre­syj­ne. Jedną z pod­sta­wo­wych po­trzeb ludz­kich jest chęć po­czu­cia bez­pie­czeństwa oso­bi­ste­go. Dla­te­go też pier­wotną funkcją ad­mi­ni­stra­cji państwo­wej była funk­cja re­gla­men­ta­cyj­no-po­li­cyj­na. Już u za­ra­nia in­sty­tu­cji państwa można od­na­leźć pro­to­plastów współcze­snej ad­mi­ni­stra­cji zaj­mującej się ochroną porządku i ładu pu­blicz­ne­go. Służby porządko­we przeszły długą drogę ewo­lu­cji. Od pod­miotów o bar­dzo sze­ro­kim za­kre­sie działania do bar­dzo wy­spe­cja­li­zo­wa­nych pod­miotów. Współcze­sne państwa dys­po­nują roz­bu­do­waną ad­mi­ni­stracją pu­bliczną, która w dużej części re­ali­zu­je za­da­nia z za­kre­su ochro­ny porządku i bez­pie­czeństwa oby­wa­te­li, ale również chro­ni obo­wiązujący porządek praw­ny i kon­sty­tu­cyj­ny oraz za­bez­pie­cza przed za­grożenia­mi zewnętrzny­mi. Nie należy za­po­mi­nać, iż Pol­ska, będąc od 1 maja 2004 r. pełnopraw­nym człon­kiem Unii Eu­ro­pej­skiej, bie­rze udział w pra­cach struk­tur eu­ro­pej­skich od­po­wie­dzial­nych za wewnętrzne bez­pie­czeństwo w Eu­ro­pie. Pol­ska Po­li­cja jest między in­ny­mi człon­kiem Eu­ro­po­lu.

Zgod­nie z ustawą o działach ad­mi­ni­stra­cji rządo­wej w ra­mach działu spra­wy wewnętrzne zna­lazła się pro­ble­ma­ty­ka ochro­ny bez­pie­czeństwa i porządku pu­blicz­ne­go. Działem tym kie­ru­je Mi­ni­ster Spraw Wewnętrznych. Gros pod­miotów zaj­mujących się tą pro­ble­ma­tyką usy­tu­owa­ne zo­stały w re­sor­cie spraw wewnętrznych. Jed­nak roz­sze­rzając ro­zu­mie­nie za­gad­nień bez­pie­czeństwo pu­blicz­ne, porządek pu­blicz­ny, bez­pie­czeństwo państwa, bez­pie­czeństwo wewnętrzne usta­wo­daw­ca po­wie­rzył wie­le zadań z wy­mie­nio­nych dzie­dzin in­nym pod­miotom usy­tu­owa­nym poza MSW. Po­nad­to wraz pro­ce­sem de­cen­tra­li­za­cji państwa część kom­pe­ten­cji w za­kre­sie bez­pie­czeństwa oby­wa­te­li uzy­skał sa­morząd te­ry­to­rial­ny. In­nym zja­wi­skiem, które po­ja­wiło się w Pol­sce po zmia­nach społecz­no-eko­no­micz­nych w 1989 r., to pry­wa­ty­za­cja części ob­sza­ru ochro­ny porządku i bez­pie­czeństwa pu­blicz­ne­go jako efekt wpro­wa­dza­nia za­sad wol­ne­go ryn­ku. W ostat­nim okre­sie cza­su ten sek­tor pu­blicz­ny stał się przed­mio­tem za­in­te­re­so­wa­nia ko­lej­nych ekip rządzących. Efek­tem ko­lej­nych „re­form” jest two­rze­nie no­wych pod­miotów, które dość często po­wie­lają za­da­nia in­nych in­sty­tu­cji, przede wszyst­kim Po­li­cji. Cza­sy, gdy Po­li­cja była swo­istym mo­no­po­listą na „ryn­ku ochro­ny porządku i bez­pie­czeństwa pu­blicz­ne­go”, stały się za­mierzchłą przeszłością. Odwołując się do doświad­czeń in­nych krajów można po­wie­dzieć, iż jest to pew­na pra­widłowość. Wie­lość i różno­rod­ność pod­miotów od­po­wie­dzial­nych za ochronę bez­pie­czeństwa i porządku pu­blicz­ne­go po­wo­du­je po­trzebę jej sys­te­ma­ty­ki. Przyjęty układ w pra­cy jest taką pro­po­zycją. Po­działem o cha­rak­te­rze za­sadniczym to wy­dzie­le­nie seg­men­tu zarządzającego bez­pie­czeństwem wewnętrznym w państwie. Do nie­go należą na szcze­blu cen­tral­nym: Pre­zy­dent RP, Rada Mi­nistrów, Pre­mier, mi­ni­ster spraw wewnętrznych, a na po­zio­mie te­ry­to­rial­nym: wo­je­wo­da oraz or­ga­ny sa­morządu gmin­ne­go, po­wia­to­we­go i wo­jewódzkie­go. Właściwy sys­tem pod­miotów re­ali­zujących za­da­nia z za­kre­su bez­pie­czeństwa wewnętrzne­go tworzą wy­odrębnio­ne in­sty­tu­cjo­nal­nie podsys­temy:

- in­sty­tu­cje rządowe w tym:
- – pod­ległe mi­ni­stro­wi spraw wewnętrznych,
- – pod­ległe bez­pośred­nio Pre­ze­so­wi Rady Mi­nistrów,
- – in­nym mi­ni­strom re­sor­to­wym;
- in­sty­tu­cje sa­morządu te­ry­to­rial­ne­go,
- pod­mio­ty ko­mer­cyj­ne².

Podręcznik jest skie­ro­wa­ny do stu­dentów stu­diów ad­mi­ni­stra­cyj­nych i praw­ni­czych, zwłasz­cza spe­cjal­ności służby porządku pu­blicz­ne­go. Jed­nakże przede wszyst­kim jest skie­ro­wa­ny do adeptów stu­diów wyższych no­we­go kie­run­ku „bez­pie­czeństwo wewnętrzne”, który 2006 r. w zna­lazł się pośród 118 kie­runków za­twier­dzo­nych przez Mi­ni­stra właści­we­go do spraw szkol­nic­twa wyższe­go. Wy­zwa­niem czasów współcze­snych jest jak naj­większa kom­pa­ty­bil­ność uzy­ski­wa­nej wie­dzy i umiejętności na uczel­niach a po­trze­ba­mi no­wo­cze­snej go­spo­dar­ki i państwa. Kie­ru­nek „bez­pie­czeństwo wewnętrzne” pod tym względem jest wyjątko­wy. Ob­szar bez­pie­czeństwa wewnętrzne­go to obec­nie w na­szym kra­ju ol­brzy­mi sys­tem in­sty­tu­cji państwo­wych i pod­miotów pry­wat­nych, gdzie za­trud­nia­nych jest około 300 tysięcy osób, od których wy­ma­ga się wy­so­kich kwa­li­fi­ka­cji i wy­kształce­nia na po­zio­mie wyższym. Per­spek­ty­wy uzy­ska­nia za­trud­nie­nia nie ogra­ni­czają się tyl­ko do nasze­go kra­ju. Wejście Pol­ski do Unii Eu­ro­pej­skiej otwo­rzyło ryn­ki pra­cy w kra­jach sta­rej Unii. Już obec­nie w An­glii, Szko­cji, Wa­lii, Ir­lan­dii i Ho­lan­dii kie­ru­je się ofer­ty za­trud­nie­nia w miej­sco­wych służbach po­li­cyj­nych dla pol­skich po­li­cjantów oraz osób po­sia­dających spe­cja­li­stycz­ne wy­kształce­nie i spe­cjal­ne kwa­li­fi­ka­cje. Obok wy­so­kich za­robków, pro­po­no­wa­ny jest atrak­cyj­ny sys­tem eme­ry­tur mun­du­ro­wych, sta­bi­li­za­cja za­wo­do­wa i sze­ro­ko za­kro­jo­na po­moc so­cjal­na. Bez ko­ze­ry należy stwier­dzić, iż ta­kich in­te­re­sujących per­spek­tyw pro­po­nu­je nie­wie­le kie­runków stu­diów. Ab­sol­went bez­pie­czeństwa wewnętrzne­go będzie miał atrak­cyjną i do­brze płatną pracę i do tego gwa­ran­tującą sta­bi­li­zację społeczną i za­wo­dową.Roz­dział 1 Cha­rak­te­ry­sty­ka pod­sta­wo­wych pojęć

Prób zde­fi­nio­wa­nia powyższych ter­minów do­ko­ny­wa­no już wie­lo­krot­nie zarówno w li­te­ra­tu­rze daw­niej­szej, jak i współcze­snej. W okre­sie między­wo­jen­nym tą pro­ble­ma­tyką zaj­mo­wa­li się W. Cza­piński i W. Kaw­ka.

W. Cza­piński do­ko­nał roz­ległej ana­li­zy bez­pie­czeństwa pu­blicz­ne­go i porządku pu­blicz­ne­go w ujęciu prze­pisów pra­wa ad­mi­ni­stra­cyj­ne­go oraz pra­wa kar­ne­go, a także ana­li­zy porównaw­czej z sys­te­ma­mi praw­ny­mi in­nych państw³. Nie sfor­mułował jed­nak jed­no­znacz­nej de­fi­ni­cji bez­pie­czeństwa pu­blicz­ne­go. Pod­kreślił je­dy­nie, że ochro­na bądź za­pew­nie­nie bez­pie­czeństwa pu­blicz­ne­go to ozna­cze­nie środków, względnie działalności za­po­bie­gaw­czej czy­nom złej woli ludz­kiej, skie­ro­wa­nym wprost prze­ciw­ko temu bez­pie­czeństwu: „(…) w ten sposób do za­kre­su ochro­ny bez­pie­czeństwa należałoby od­nieść tyl­ko pre­wencję zbrod­ni i występków bądź skie­ro­wa­nych prze­ciw­ko życiu, mie­niu, wol­ności osób, bądź sta­no­wiących za­mach na or­ga­ni­zację społeczną lub państwową; na­to­miast nie można by tu za­li­czać za­po­bie­ga­nia wy­kro­cze­niom prze­ciw­ko licz­nym prze­pi­som ad­mi­ni­stra­cyj­nym, cho­ciażby mającym na celu unik­nięcie różnych niebez­pie­czeństw, które w pew­nych wa­run­kach są możliwe”⁴.

Na­to­miast pod pojęciem porządku pu­blicz­ne­go W. Cza­piński ro­zu­miał „(…) stan zewnętrzny, po­le­gający na prze­strze­ga­niu przez lud­ność w swym postępo­wa­niu pew­nych za­sad, form i na­kazów, których nie­prze­strze­ga­nie w wa­run­kach zbio­ro­we­go współżycia lu­dzi narażałoby ich na nie­bez­pie­czeństwa i uciążliwości po­mi­mo bra­ku złych za­miarów u osób, które by tych za­sad, form i na­kazów nie prze­strze­gały”. W związku z tym „(…) za­pew­nie­nie porządku pu­blicz­ne­go po­le­ga nie na ochro­nie przed złą wolą ludzką, lecz przed ludzką nie­ostrożnością, bra­kiem prze­wi­dy­wa­nia itp.”⁵.

Pełniej­sze wyjaśnie­nie sa­mych pojęć bez­pie­czeństwa i porządku pu­blicz­ne­go przed­sta­wił W. Kaw­ka⁶. Stwier­dzał on, że są to „(…) pew­ne sta­ny do­dat­nie, pa­nujące w or­ga­ni­za­cji społecz­nej, których za­cho­wa­nie gwa­ran­tu­je unik­nięcie określo­nych szkód, tak przez całość or­ga­ni­za­cji, jak i przez po­szczególnych jej członków”. Bez­pie­czeństwo pu­blicz­ne jest to stan, w którym ogół społeczeństwa i jego in­te­re­sy, a także państwo wraz ze swy­mi ce­la­mi, mają za­pew­nioną ochronę od szkód za­grażających im z ja­kie­go­kol­wiek źródła. Pod­kreślał da­lej, że „(…) usta­le­nie – co jest zgod­ne, a co niezgod­ne z bez­pie­czeństwem pu­blicz­nym – należy do or­ganów państwa, re­ali­zujących ochronę tego bez­pie­czeństwa”.

W. Kaw­ka uważał, że sfor­mułowa­nie pełnej de­fi­ni­cji bez­pie­czeństwa pu­blicz­ne­go jest nie­możliwe, po­nie­waż ma­te­riał składający się na jego treść jest roz­legły i różno­rod­ny. Można je tyl­ko określić za po­mocą szer­sze­go opi­su – przez wska­za­nie niebez­pie­czeństw za­grażających in­te­re­so­wi pu­blicz­ne­mu. Przy­ta­czał wie­le stanów fak­tycz­nych, wska­zując kie­dy można, kie­dy zaś nie można mówić o za­grożeniu dla bez­pie­czeństwa pu­blicz­ne­go, kon­klu­dując, że „(…) niebez­pie­czeństwem pu­blicz­nym będzie fakt, stan lub zja­wi­sko do­ty­kające in­te­res pu­blicz­ny, cho­ciażby szko­da swym ciężarem moc­niej go­dziła w do­bro pry­wat­ne”⁷. Ochro­na po­li­cyj­na po­le­ga więc na od­wra­ca­niu nie­bez­pie­czeństw za­grażających państwu jako ta­kie­mu, większej lub mniej­szej gru­pie oby­wa­te­li i po­szczególnym jed­nost­kom.

Na­to­miast pod pojęciem porządku pu­blicz­ne­go W. Kaw­ka ro­zu­miał całokształt form umożli­wiających nor­mal­ny rozwój życia w or­ga­ni­za­cji państwo­wej, zespół norm (zwłasz­cza praw­nych, lecz nie tyl­ko), których prze­strze­ga­nie wa­run­ku­je nor­mal­ne współżycie jed­no­stek ludz­kich. „(…) ochro­na porządku pu­blicz­ne­go to utrzy­my­wa­nie sta­nu, wy­ma­ga­ne­go z jed­nej stro­ny przez ścisłe prze­pi­sy praw­ne, gdzie wstępne za­da­nia Po­li­cji spro­wa­dza się do oce­ny sy­tu­acji fak­tycz­nie za­ist­niałej z sy­tu­acją prze­wi­dzianą w ścisłej nor­mie praw­nej, z dru­giej zaś przez po­wszech­ne poglądy społecz­ne, gdzie rolą Po­li­cji jest wy­kry­cie opi­nii pu­blicz­nej odnośnie do pew­ne­go zja­wi­ska, spo­wo­do­wa­ne­go działaniem na­tu­ry lub za­cho­wa­niem człowie­ka”⁸.

W li­te­ra­tu­rze na­uko­wej PRL po­dej­mo­wa­no także próbę spre­cy­zo­wa­nia pojęć „bez­pie­czeństwo pu­blicz­ne” i „porządek pu­blicz­ny” oraz po­krew­nych, występujących łącznie w różnych prze­pi­sach praw­nych. Na przy­to­cze­nie zasługują poglądy S. Bo­le­sty, J. Za­bo­row­skie­go i E. Ury.

S. Bo­le­sta do­ko­nał próby wy­czer­pującego przed­sta­wie­nia za­kre­su treścio­we­go oma­wia­nych pojęć⁹. Porządek pu­blicz­ny trak­to­wał on jako „(…) sys­tem urządzeń prawnopu­blicz­nych i sto­sunków społecz­nych, po­wstających lub kształtujących się w miej­scach pu­blicz­nych oraz sto­sunków społecz­nych, po­wstających lub roz­wi­jających się w miej­scach niepu­blicz­nych, a za­pew­niających w szczególności ochronę życia, zdro­wia i mie­nia oby­wa­te­li oraz mie­nia społecz­ne­go”¹⁰. Z ko­lei bez­pie­czeństwem pu­blicz­nym miał być „(…) sys­tem urządzeń i sto­sunków społecz­nych, ure­gu­lo­wa­nych przez pra­wo oraz nor­my mo­ral­ne i reguły współżycia społecz­ne­go, za­pew­niający ochronę społeczeństwa i jed­nost­ki przed grożącymi niebez­pie­czeństwa­mi ze stro­ny gwałtow­nych działań lu­dzi, jak również sił przy­ro­dy”¹¹. Pod­kreślał on, że wpraw­dzie ani usta­wo­daw­stwo kar­ne, ani ad­mi­ni­stra­cyj­ne nie wyjaśnia bliżej tych pojęć, a często na­wet nie rozróżnia, posługując się nimi za­mien­nie. Jako klau­zu­le ge­ne­ral­ne mają one cha­rak­ter in­stru­men­tal­ny, sta­no­wią też ogólną normę in­ter­pre­ta­cyjną w za­kre­sie sto­so­wa­nia pra­wa.

Z ko­lei J. Za­bo­row­ski opo­wia­da się za ma­te­rial­nym ujęciem bez­pie­czeństwa i porządku pu­blicz­ne­go¹². Bez­pie­czeństwem pu­blicz­nym na­zy­wa więc „(…) stan fak­tycz­ny wewnątrz państwa, który umożli­wia bez narażenia na szko­dy (wywołane zarówno za­cho­wa­niem lu­dzi, jak i działaniem sił na­tu­ry, tech­ni­ki itp.) nor­mal­ne funk­cjo­no­wa­nie or­ga­ni­za­cji państwo­wej i re­ali­zację jej in­te­resów, za­cho­wa­nie życia, zdro­wia i mie­nia jed­no­stek żyjących w tej or­ga­ni­za­cji oraz ko­rzy­sta­nie przez te jed­nost­ki z praw i swobód za­gwa­ran­to­wa­nych Kon­sty­tucją oraz in­ny­mi prze­pi­sa­mi pra­wa”¹³. Cho­dzi tu za­tem o pe­wien stan pożądany, stan ide­al­ny. „Porządek pu­blicz­ny” określa również jako pe­wien „(…) stan fak­tycz­ny wewnątrz państwa, re­gu­lo­wa­ny nor­ma­mi praw­ny­mi i pozapraw­ny­mi (mo­ral­ny­mi, re­li­gij­ny­mi, oby­cza­jo­wy­mi, za­sa­da­mi współżycia społecz­ne­go itp.), których prze­strze­ga­nie umożli­wia nor­mal­ne współżycie jed­no­stek w or­ga­ni­za­cji państwo­wej w określo­nym miej­scu i cza­sie”¹⁴.

Po­dob­nie „bez­pie­czeństwo pu­blicz­ne” i „porządek pu­blicz­ny” de­fi­nio­wał E. Ura¹⁵. Twier­dził bo­wiem, że pierw­sze z nich ozna­cza „(…) stan, w którym ogółowi oby­wa­te­li in­dy­wi­du­al­nie nie­ozna­czo­nych, żyjącemu w państwie i społeczeństwie, nie gro­zi żadne nie­bez­pie­czeństwo i to nie­za­leżnie od tego, ja­kie byłyby jego źródła”. Au­tor ten nie de­fi­niu­je na­to­miast dokład­niej porządku pu­blicz­ne­go, wska­zując je­dy­nie, że od­no­si się on „(…) do tych zadań or­ganów spraw wewnętrznych i in­nych or­ganów ad­mi­ni­stra­cji państwo­wej oraz niektórych or­ganizacji społecz­nych, które bez­pośred­nio wiążą się z utrzy­ma­niem porządku umożli­wiającego nor­mal­ny rozwój życia w państwie”¹⁶. Uj­mując bez­pie­czeństwo i porządek pu­blicz­ny od stro­ny for­mal­nej, E. Ura słusznie pod­no­si, że ka­te­go­rii tych nie można trak­to­wać jako cze­goś stałego, nie­zmien­ne­go. Tak jak życie społecz­ne ule­ga ciągłym zmia­nom, tak też zmie­nia się za­kres bez­pie­czeństwa i porządku pu­blicz­ne­go, po­ja­wiają się bo­wiem nowe niebez­pie­czeństwa, zmie­niają się: mo­ral­ność, zwy­cza­je, pra­wo, ety­ka itp.¹⁷.

W li­te­ra­tu­rze na te­mat bez­pie­czeństwa i porządku pu­blicz­ne­go, po­mi­mo trud­ności ze zde­fi­nio­wa­niem sa­mych pojęć, znaj­du­je­my również próby kla­sy­fi­ka­cji wszel­kich aspektów z nimi związa­nych. Wyróżnia się tu­taj ujęcie wąskie i sze­ro­kie oraz ma­te­rial­ne, for­mal­ne i in­sty­tu­cjo­nal­ne¹⁸.

Do­ko­nując próby zde­fi­nio­wa­nia pojęć: „bez­pie­czeństwo lu­dzi”, „bez­pie­czeństwo pu­blicz­ne” i „porządek pu­blicz­ny” należy, zda­niem au­to­ra, wyjść od po­tocz­ne­go ich zna­cze­nia, sko­ro – jak zo­stało to już nie­jed­no­krot­nie pod­kreślone – usta­wa nie wpro­wa­dza tu własnej, od­mien­nej de­fi­ni­cji.

Uwzględniając za­tem reguły języka pol­skie­go, ter­min „bez­pie­czeństwo” ro­zu­mia­ny jest jako „stan nie­za­grożenia, spo­ko­ju, pew­ności”¹⁹, na­to­miast „bez­pie­czeństwo lu­dzi” – jako je­den ze szczególnych aspektów bez­pie­czeństwa – można określić jako „stan nie­za­grożenia dla ja­kie­go­kol­wiek do­bra praw­ne­go człowie­ka”. Cho­dzić tu będzie głównie o wszel­kie do­bra oso­bi­ste i majątko­we, przy­na­leżne każdemu człowie­ko­wi, jak: życie, zdro­wie, god­ność oso­bi­sta, cześć, nie­ty­kal­ność, swo­bo­da su­mie­nia, twórczość ar­ty­stycz­na, wy­na­laz­cza i ra­cjo­na­li­za­tor­ska, własność i inne pra­wa majątko­we, jak również po­sia­da­nie. Bez­pie­czeństwo lu­dzi należy ro­zu­mieć za­tem w ujęciu naj­bar­dziej ogólnym jako bez­pie­czeństwo każdego człowie­ka, nie­za­leżnie od jego na­ro­do­wości, wy­zna­nia, poglądów po­li­tycz­nych²⁰.

W myśl reguł języka pol­skie­go „bez­pie­czeństwo pu­blicz­ne” nie ma tyl­ko jed­ne­go, ścisłego zna­cze­nia, lecz tłuma­czo­ne jest albo w ujęciu szer­szym – jako „całość porządku i urządzeń społecz­nych, chro­niących państwo i oby­wa­te­li przed zja­wi­ska­mi groźnymi dla ładu praw­ne­go”, albo w ujęciu węższym – jako „ochro­na ustro­ju przed za­ma­cha­mi na pod­sta­wo­we in­sty­tu­cje po­li­tycz­ne państwa”²¹. Za­uważyć jed­nak należy, że je­dy­nie pierw­sze ujęcie jest przy­dat­ne pra­wu po­li­cyj­ne­mu. Szczególnie roz­ważając pojęcie bez­pie­czeństwa w ze­sta­wie­niu z jego ochroną jako pod­sta­wo­wym za­da­niem po­li­cji, ko­niecz­ne jest ogólniej­sze i jak naj­pełniej­sze uj­mo­wa­nie tego za­gad­nie­nia. „Bez­pie­czeństwo pu­blicz­ne” w ro­zu­mie­niu węższym także występuje w prze­pi­sach praw­nych, lecz wyrażane jest ra­czej za po­mocą precyzyjniej­szego określe­nia, tj. „bez­pie­czeństwo państwa”²².

Na­to­miast ter­min „porządek” zna­leźć można w usta­wie o Po­li­cji tyl­ko w tym jed­nym ze­sta­wie­niu – „porządek pu­blicz­ny”. W języku pol­skim wyrażeniu „porządek pu­blicz­ny” na­da­je się zna­cze­nie „ładu, spo­ko­ju, życia zgod­ne­go z pra­wa­mi obo­wiązującymi w społeczeństwie”²³.

Pod­su­mo­wując te wy­wo­dy, należy za­uważyć, że reguły języ­ko­we nie są w większym stop­niu po­moc­ne pod­czas usta­la­nia zna­cze­nia pojęć „bez­pie­czeństwo lu­dzi”, „bez­pie­czeństwo pu­blicz­ne” i „porządek pu­blicz­ny”, sko­ro w celu wyjaśnie­nia jed­ne­go z nich posługują się dru­gim albo też in­ny­mi, ale równie nie­do­określo­ny­mi, jak „ład”, „spokój”. Wy­pa­da więc stwier­dzić, że są to pojęcia bli­sko­znacz­ne, trud­ne do dokład­ne­go spre­cy­zo­wa­nia, po­kry­wające się z sobą, przy­najm­niej na niektórych ob­sza­rach. Jed­nak próba ich zde­fi­nio­wa­nia jest niezbędna w celu bliższe­go usta­le­nia, co właści­wie ma być przed­mio­tem ochro­ny or­ganów państwo­wych, w tym zwłasz­cza Po­li­cji.

Su­mując wszyst­kie do­tych­cza­so­we roz­ważania, można stwier­dzić, że na grun­cie ak­tu­al­nie obo­wiązujących prze­pisów usta­wy o Po­li­cji pod sfor­mułowa­niem bez­pie­czeństwo lu­dzi należy poj­mo­wać taki stan bra­ku za­grożenia dla ja­kie­go­kol­wiek do­bra praw­ne­go człowie­ka, który umożli­wia nor­mal­ne funk­cjo­no­wa­nie jed­nost­ki w społeczeństwie, a w szczególności za­cho­wa­nie życia, zdro­wia, mie­nia, swo­bodę ko­rzy­sta­nia z wszel­kich przysługujących jed­no­st­ce praw pod­mio­to­wych, który jest za­gwa­ran­to­wa­ny Kon­sty­tucją i in­ny­mi prze­pi­sa­mi pra­wa, nad utrzy­ma­niem i za­cho­wa­niem którego czu­wają wy­po­sażone we właściwe kom­pe­ten­cje or­ga­ny państwa.

Pojęcie bez­pie­czeństwa pu­blicz­ne­go, jako że w jego skład również wcho­dzi wyrażenie „bez­pie­czeństwo”, jest określe­niem bar­dzo bli­skim treścio­wo, lecz o nie­co in­nym, znacz­nie szer­szym i ogólniej­szym za­kre­sie. Bez­pie­czeństwo pu­blicz­ne jest to bo­wiem stan bra­ku za­grożenia dla funk­cjo­no­wa­nia or­ga­ni­za­cji państwo­wej i re­ali­za­cji jej in­te­resów, umożli­wiający nor­mal­ny, swo­bod­ny jej rozwój. For­malną gwa­rancją utrzy­ma­nia tego sta­nu są, tak jak po­przed­nio, właściwe nor­my praw­ne, gwa­rancją zaś in­sty­tu­cjo­nalną – kom­pe­tent­ne or­ga­ny państwa. Pojęcie to obej­mu­je za­tem roz­le­gle ro­zu­mia­ne bez­pie­czeństwo ogółu oby­wa­te­li państwa – zarówno bez­pie­czeństwo każdego człowie­ka, jego życia, zdro­wia, mie­nia, re­ali­za­cji praw pod­mio­to­wych, jak i wszel­kich form życia zbio­ro­we­go w or­ga­ni­za­cji państwo­wej, w której współżyją lu­dzie, czy­li także bez­pie­czeństwo wszel­kich in­sty­tu­cji pu­blicz­nych i or­ga­ni­za­cji społecz­nych, pry­wat­nych itp.

W ta­kim ra­zie można by twier­dzić, iż na określe­nie za­kre­su działania po­li­cji z po­wo­dze­niem wy­star­czyłoby użycie tyl­ko jed­ne­go pojęcia – „bez­pie­czeństwo pu­blicz­ne”, po­nie­waż mieści ono w so­bie znacz­nie więcej treści. Swo­im za­kre­sem obej­mu­je wszak wszyst­kie te do­bra, do których od­no­si się również „bez­pie­czeństwo lu­dzi”, a do­dat­ko­wo też pew­ne ka­te­go­rie dóbr nie­mieszczące się już w nim. Usta­wa, określając cel i za­da­nia po­li­cji, w prze­pi­sie tego sa­me­go ar­ty­kułu używa jed­nak obok sie­bie oby­dwu tych pojęć po­krew­nych. Nie wy­da­je się za­tem, aby było to przy­pad­ko­we prze­ocze­nie, lecz lo­gicz­na kon­se­kwen­cja pod­kreśle­nia służeb­nej roli po­li­cji wo­bec społeczeństwa. Należy za­uważyć, że przez to sta­wia­na jest nie­ja­ko na pierw­szym pla­nie ochro­na bez­pie­czeństwa jed­no­stek, po­nie­waż bez­pie­czeństwo po­szczególnych członków społeczeństwa wa­run­ku­je właśnie spokój, ład społecz­ny, daje gwa­rancję bez­pie­czeństwa dla całej or­ga­ni­za­cji państwo­wej²⁴.

Po­nad­to war­to za­uważyć, że bez­pie­czeństwo pu­blicz­ne ozna­cza wszel­kie prze­ja­wy bra­ku ja­kich­kol­wiek niebez­pie­czeństw w życiu pew­nej wspólno­ty lu­dzi. Obej­mu­je bez­pie­czeństwo w ko­mu­ni­ka­cji, bez­pie­czeństwo w ru­chu dro­go­wym, ko­le­jo­wym, wod­nym oraz po­wietrz­nym, także brak za­grożeń związa­nych z ka­ta­stro­fa­mi, klęska­mi żywiołowy­mi, epi­de­mia­mi, a wresz­cie brak za­grożeń spo­wo­do­wa­nych przestępnym działaniem człowie­ka, skie­ro­wa­nym prze­ciw­ko życiu, zdro­wiu jed­nost­ki czy też prze­ciw­ko mie­niu.

Pod­kreślić również trze­ba, że nie da się wy­li­czyć wszyst­kich za­grożeń bez­pie­czeństwa, które mogą wystąpić w życiu. Na sku­tek roz­wo­ju cy­wi­li­za­cyj­ne­go po­ja­wiają się co­raz to nowe sto­sun­ki społecz­ne, niosące nowe, nie­zna­ne do­tych­czas sta­ny za­grożenia, czy to dla po­szczególnych jed­no­stek, czy też dla całego społeczeństwa. Ogólne sfor­mułowa­nie „bez­pie­czeństwo” od­no­si się za­tem do wszel­kich stanów bra­ku za­grożenia i tych, które dzi­siaj po­tra­fi­my szczegółowo wy­mie­nić, i tych, które do­pie­ro się po­ja­wią w bliższej lub dal­szej przyszłości.

Z ko­lei porządek pu­blicz­ny ozna­czać będzie fak­tycz­nie ist­niejący układ sto­sunków społecz­nych, ure­gu­lo­wa­ny przez zespół norm praw­nych i in­nych norm społecz­nie ak­cep­to­wa­nych, gwa­ran­tujący nie­zakłócone i bez­kon­flik­to­we funk­cjo­no­wa­nie jed­no­stek w społeczeństwie.

Porządek pu­blicz­ny obej­mu­je wszyst­kie te sto­sun­ki społecz­ne, re­gu­lo­wa­ne przez pra­wo i nor­my in­nych sys­temów, które kształtują się przede wszyst­kim w miej­scach pu­blicz­nych. Do­ty­czyć to może także sto­sunków po­wstających w miej­scach niepu­blicz­nych, lecz tyl­ko wówczas, kie­dy na­ru­sze­nie ich po­wo­du­je zakłóce­nie nor­mal­nej działalności in­sty­tu­cji państwo­wych, społecz­nych i pry­wat­nych, albo jeżeli obraża mo­ral­ność społeczną, gdy taka ob­ra­za mo­ral­ności kwa­li­fi­ko­wa­na jest przez pra­wo jako przestępstwo lub wy­kro­cze­nie²⁵. W związku z tym ważnym ele­men­tem porządku pu­blicz­ne­go jest za­cho­wa­nie lu­dzi zgod­ne z nor­ma­mi za­pew­niającymi porządek pu­blicz­ny. Przy­czy­nia się to bo­wiem w znacz­nym stop­niu do umoc­nie­nia i po­wszech­nej ak­cep­ta­cji sto­sunków społecz­nych, należących do porządku pu­blicz­ne­go, oraz do two­rze­nia się pożąda­nych stanów fak­tycz­nych, po­le­gających na bra­ku sprzecz­ności, cha­osu, kon­fliktów.

Porządek pu­blicz­ny za­gwa­ran­to­wa­ny jest nie tyl­ko nor­ma­mi praw­ny­mi, jest to bo­wiem je­dy­nie je­den z wie­lu sys­temów nor­ma­tyw­nych, ja­kie funk­cjo­nują w każdej społecz­ności. Będą to także inne nor­my po­wszech­nie ak­cep­to­wa­ne w da­nym społeczeństwie, jak nor­my mo­ral­ne, re­li­gij­ne, oby­cza­jo­we oraz za­sa­dy współżycia społecz­ne­go. Ich wspólną cechą jest to, że po­dob­nie jak nor­my praw­ne, umożli­wiają utrzy­ma­nie har­mo­nij­ności w życiu zbio­ro­wym. Szczególnie istot­nym za­sa­dom postępo­wa­nia, ure­gu­lo­wa­nym nor­ma­mi pozapraw­ny­mi, państwo na­da­je w końcu rangę norm praw­nych. Jed­nakże stała dy­na­mi­ka zmian w za­kre­sie mo­ral­ności i oby­cza­jo­wości spra­wia, że za­wsze pew­na część tych norm po­zo­sta­je poza sferą porządku praw­nego²⁶.

Ce­lem ist­nie­nia porządku pu­blicz­ne­go jest za­pew­nie­nie ładu i spo­ko­ju pu­blicz­ne­go, za­pew­nie­nie nor­mal­ne­go – zhar­mo­ni­zo­wa­ne­go i ryt­micz­ne­go – współżycia lu­dzi w społeczeństwie, a przez to pośred­nio za­pew­nie­nie bez­pie­czeństwa lu­dzi i bez­pie­czeństwa pu­blicz­ne­go. Szczegółowy­mi ce­la­mi będą za­tem ochro­na życia, zdro­wia, dóbr oso­bi­stych, mie­nia, za­pew­nie­nie nor­mal­nych wa­runków działania or­ganów państwo­wych, or­ganizacji społecz­nych i pry­wat­nych, a także stwo­rze­nie od­po­wied­nich wa­runków współżycia między ludźmi na różnych płasz­czy­znach, w tym zwłasz­cza za­pew­nie­nia właści­wych wa­runków pra­cy i wy­po­czyn­ku²⁷.

Po­mi­mo że pojęcia „bez­pie­czeństwo pu­blicz­ne” i „porządek pu­blicz­ny” zwy­kle występują łącznie, nie można ab­so­lut­nie utożsa­miać ich z sobą. Z pew­nością ist­nie­je pew­na płasz­czy­zna, na której ter­mi­ny te nakładają się na sie­bie, często bo­wiem utrzy­ma­nie porządku pu­blicz­ne­go będzie wa­run­ko­wało za­ra­zem za­pew­nie­nie bez­pie­czeństwa pu­blicz­ne­go, zwłasz­cza w sy­tu­acji, kie­dy utrzy­ma­nie porządku pu­blicz­ne­go jest związane z podjęciem określo­nych działań przez człowie­ka. Na­to­miast tam, gdzie występują żywioły przy­ro­dy, gdzie stan za­grożenia bez­pie­czeństwa po­wsta­je nie­za­leżnie od woli człowie­ka, taka współzależność może po pro­stu nie występować. Dla­te­go właśnie obo­wiązujące prze­pi­sy ad­mi­ni­stra­cyj­ne trak­tują oby­dwie te ka­te­go­rie jako sa­mo­dziel­ne in­sty­tu­cje²⁸.

Stan bez­pie­czeństwa (obojętne, czy cho­dzi o bez­pie­czeństwo lu­dzi, czy też o bez­pie­czeństwo pu­blicz­ne) i porządku pu­blicz­nego nie jest czymś stałym i nie­zmien­nym. Jak życie społecz­ne ule­ga ciągłym zmia­nom, tak też zmie­nia się za­kres treścio­wy bez­pie­czeństwa i porządku pu­blicz­ne­go. Po­ja­wiają się nowe nie­bez­pie­czeństwa, zmie­niają się mo­ral­ność, zwy­cza­je, pra­wo, ety­ka itp.

Określe­nia usta­wo­we: „bez­pie­czeństwo lu­dzi” oraz „bez­pie­czeństwo i porządek pu­blicz­ny” obej­mują z góry sta­ny wszel­kich za­grożeń, również i te, które do­pie­ro mogą się po­ja­wić, bez po­trze­by ciągłego do­sto­so­wy­wa­nia prze­pisów praw­nych do zmie­niającej się rze­czy­wi­stości. Mają więc te pojęcia cha­rak­ter kla­sycz­nych klau­zul ge­ne­ral­nych, które są ogólny­mi wy­ma­ga­nia­mi in­ter­pre­ta­cyj­ny­mi w pro­ce­sie sto­so­wa­nia i wy­ko­ny­wa­nia pra­wa, a przez to po­zwa­lają ustrzec się przed nad­mierną ka­zu­istyką w ak­tach praw­nych.

Po­krew­ny cha­rak­ter ma pojęcie bez­pie­czeństwa państwa, jed­nak o wie­le węższy za­kres przed­mio­to­wy, gdyż do­ty­czy sy­tu­acji od­noszącej się do właści­we­go i bez­piecz­ne­go funk­cjo­no­wa­nia naj­ważniej­szych in­sty­tu­cji i urządzeń państwo­wych oraz porządku kon­sty­tu­cyj­ne­go. Tak ro­zu­mia­ne bez­pie­czeństwo może od­no­sić się do za­grożeń o cha­rak­te­rze zewnętrznym jak i wewnętrznym. Ich źródłem mogą być inne państwa oraz zja­wi­ska o cha­rak­te­rze między­na­ro­do­wym, jak np. ter­ro­ryzm między­na­ro­do­wy, ale również wy­da­rze­nia społecz­ne (ma­so­we straj­ki) za­grażające sta­bil­ności eko­no­micz­nej kra­ju oraz działania skie­ro­wa­ne prze­ciw­ko porządko­wi kon­sty­tu­cyj­ne­mu.

Z tym pojęciem wiąże się za­gad­nie­nie bez­pie­czeństwa wewnętrzne­go. W do­ku­men­tach Unii Eu­ro­pej­skiej używa się go na określe­nie całokształtu pro­ble­ma­ty­ki sta­bil­ności sto­sunków wewnętrznych w po­szczególnych kra­jach człon­kow­skich i w ra­mach struk­tur unij­nych. Przyj­mo­wa­ne, dość częste dwo­ja­kie poj­mo­wa­nie bez­pie­czeństwa wewnętrzne­go: sze­ro­ki i wąski za­kres pojęcia. To dru­gie ujęcie od­no­si się do pod­sta­wo­wych (tra­dy­cyj­nych) funk­cji państwa: ochro­ny te­ry­to­rium, porządku po­li­tycz­no-ustro­jo­we­go, sta­bil­ności społecz­nej oraz za­pew­nie­nie po­czu­cia bez­pie­czeństwa oby­wa­te­li (ochro­na życia i zdro­wia). Na­to­miast za­kres sze­ro­ki bez­pie­czeństwa wewnętrzne­go wy­kra­cza poza in­sty­tu­cje państwa, gdyż wy­wo­dzi się z du­cha li­be­ra­li­zmu, a także przyj­mu­je glo­bal­ny (po­nad­państwo­wy) cha­rak­ter wy­ni­kający z różnych form po­nadna­ro­do­wych form między­na­ro­do­we­go współdziałania. W ta­kim ro­zu­mie­niu bez­pie­czeństwa wewnętrzne­go mieści się wszel­ka ak­tyw­ność społecz­na i kul­tu­ro­wa lu­dzi (działalność or­ga­ni­za­cji po­zarządo­wych). W ta­kiej sy­tu­acji po­ja­wia się pro­blem­ty­ka pry­wa­ty­za­cji bez­pie­czeństwa oraz bez­pie­czeństwa społecz­nościo­we­go.

Z tą pro­ble­ma­tyką wiąże się spra­wa for­muły or­ga­ni­za­cyj­nej pod­miotów re­ali­zujących za­da­nia z za­kre­su bez­pie­czeństwa wewnętrzne­go państwa. Część z nich określa się mia­nem służby spe­cjal­ne. Czym się one różnią od in­nych pod­miotów re­ali­zujących za­da­nia ochro­ny bez­pie­czeństwa i porządku pu­blicz­ne­go? Można wy­mie­nić kil­ka ta­kich cech cha­rak­te­ry­stycz­nych:

- przed­mio­tem ich działania są spra­wy bez­pie­czeństwa wewnętrzne­go i zewnętrzne­go państwa oraz ochro­na obo­wiązującego porządku kon­sty­tu­cyj­ne­go,
- pod­sta­wową formą działania jest działalność in­for­ma­cyj­na ukie­run­ko­wa­na na nie­jaw­ne po­zy­ski­wa­nie, gro­ma­dze­nie, prze­twa­rza­nie i we­ry­fi­ko­wa­nie in­for­ma­cji istot­nych dla bez­pie­czeństwa państwa,
- na działalność in­for­ma­cyjną służb spe­cjal­nych składają się czyn­ności ope­ra­cyj­no-roz­po­znaw­cze i ana­li­tycz­ne,
- uzu­pełniającą funkcją służb spe­cjal­nych, zwłasz­cza w dzie­dzi­nie kontr­wy­wia­dow­czej, jest działalność do­cho­dze­nio­wo-śled­cza.
mniej..

BESTSELLERY

Kategorie: