Jagoda - ebook

PROLOG

Pogoda dopisywała. Wyszedł przed chatę, jak zwykł czynić każdego ranka. Koguty jeszcze nie piały. Spały w oborze. Nawet uszczerbnięte deski pozbijał tak, żeby lis żaden ni kuna nie wdarły się i spustoszeń nie poczyniły wśród ptactwa. Rozglądnął się wokół i odetchnąwszy głęboko, zbierał siły, zanim ruszył do pracy. Wytężył wzrok tak, by ujrzeć w oddali rysujący się dwór pana. Jego wciąż silne dłonie, liczył bowiem dopiero czterdzieści lat, zacisnęły się w pięści. Mocno, całą złość przelewając w koniuszki palców i dusząc je tak, jakby były szyją dobrodzieja. Jego głowę wypełnił znajomy ucisk, a świszczący dźwięk rozsadzał uszy. „O, niecny występek uczyniłeś, zabierając dziecko moje” – kołatało mu się po głowie, a udręczone rozpaczą serce tłukło się w szerokiej piersi. Chwycił łopatę i dziarskim krokiem ruszył przed siebie. Zamierzał okopać drzewka w sadzie i wrócić przed śniadaniem. Musiał skończyć dziś wcześniej. To był dzień, w którym zamierzał zmyć z siebie hańbę. „Jako rzekłem, ja nie mam dziecka mojego, co żeś je plugastwem pokalał. Tobie też nie będzie żywota umilać”.

Kiedy wracał, słońce wspięło się już po wzgórzach i kładło gorące promienie na dachach chat. Wiatr zaledwie słabo uderzał jego ogorzałą latami ciężkiej pracy w polu twarz. Otarł jedynie czoło rękawem szarej, lnianej kurty i podrzucił łopatę w ręku. Ktoś spacerował nad jeziorem. Kto to był? Wytężył wzrok, by nie zmyliło go drżące od gorąca powietrze, i osłonił oczy dłonią. Wtedy przyspieszył kroku i odrzucił łopatę pod chałupę. Ta odbiła się od glinianej fasady i z głuchym łoskotem potoczyła po ubitej twardo ziemi. To córka jego chodziła nad jeziorem. Na spacer wyszła, junkierami przytroczonymi do jasnej sukni połyskując. Z daleka ją widział. Jego ojcowskie serce drżało w piersi. Ni to ze złości, ni z obawy przed tym, co usłyszeć może. Nie rozmawiał z nią od roku prawie. Zapomniała o nim, o matce…

– Matylda… – szepnął, dobiegłszy do niej, dysząc ciężko. Oparł duże dłonie na lnianym pasie i czekał, aż mu się oddech uspokoi. Nie mówił nic więcej. Nie wiedział, co powiedzieć. Stała wyprostowana, wsparta o wiklinowy wózek, w którym dziecko wesoło gaworzyło. „Wylęganiec pański” – pomyślał i nawet nie próbował zajrzeć do środka.

– Co ojciec tu robi? – zaczęła niepewnie. Jej wylęknione spojrzenie uciekało na boki, jakby szukała pomocy. Ale on nie zamierzał jej krzywdzić. Toż to jego dziecko było. Skradzione.

– Córko, wstydu oszczędź mnie i matce. Kalaty na pańskie łoże zamieniłaś. Do chałupy wróć. – Głosem spokojnym namawiał.

– Gdzieżeż ja wrócić mam? Mnie dobrze we dworze. Pan mnie kocha. Tyś wnuka doczekał.

– Agrestu się opiłaś, dziewczyno! Miejsce twoje w chałupie, matka od zmysłów odchodzi. Zostaw wylęgańca ojcu jego i do chałupy ze mną wróć.

– Plecie ojciec, zamiast za robotę w polu się zabrać. Ja na spacer wyszłam z synem pana. I moim. Wylęgańcem go nie nazywaj. – Słabym głosem kwieliła, ale spojrzeniem piorunowała go niemiłosiernie. Pokory w sobie nie miała ta dziewczyna. Jego złość skrywana skrzętnie gotowała krew w żyłach, kiedy niepokorne dziecko zadarło głowę wysoko i mierzyło w ojca oskarżycielskim spojrzeniem.

– Litości dla nas nie masz, córko – spróbował po raz ostatni.

Dziecko w wózku zaczęło kopać szmatkę, którą było nakryte. Jego zniecierpliwienie brzmiało coraz głośniej prychnięciami, aż w płacz donośny się przerodziło.

– Idź do chałupy i nie nawiedzaj mnie więcej. Teraz moje miejsce we dworze, przy dziecku moim. Daj mi spokojnie żyć, dostatnio. Ja nie wrócę do brudnej chałupy.

W oczach mu pociemniało na dźwięk słów niewdzięcznych wypowiadanych przez córkę. Puste dziewczę myślało, że u boku pana stanie i na portretach lśnić będzie.

– Zabawką jesteś jeno i pogna cię on, jak się tobą znudzi, głupia dziewucho. Uchowaj od wstydu i do domu wracaj! – krzyknął, zbliżając się do niej.

Pobladła, jej rumiane, dziecięce jeszcze policzki drżały, kiedy się cofała.

– Idź precz! – syknęła przestraszona, ale on zdawał się nie słyszeć jej słów. Wydawało mu się, że kukułkę gdzieś na drzewie zobaczył, i liczyć zaczął najpierw szeptem, potem coraz głośniej, starając się zagłuszyć jej krzyk, kiedy chwycił za włosy i pociągnął w stronę chałupy. Zdecydował się na przełaj pójść, by ominąć jezioro po wschodniej stronie. Płaczące dziecko pozostało w wózku pod szeleszczącymi liśćmi topoli. Niech wychowuje syna sam, skoro chciał go. Wtem córka wyrwała się z jego objęć, pozostawiając między jego palcami zaledwie kilka pukli rudych włosów. Strącił je, wytarł dłoń o luźne spodnie i puścił się za nią biegiem. Okrążała już jezioro, kiedy chwycił jej junkiery na wietrze falujące. Wpadła pomiędzy drzewa i tam, potknąwszy się o korzeń wystający, osunęła się do jeziora.

Przyglądał się, jak bezradnie stara się uchwycić trawę porastającą brzeg, ale śliskie źdźbła wychylały się z jej drobnych palców.

– Pomóż mi wyjść, ja pływać nie umiem! – wrzeszczała, łapczywie chwytając powietrze.

Natychmiast wskoczył do wody. Przyjemny chłód wdzierał się pod grube sukno jego koszuli, obmywając zmęczone upałem ciało.

– Wrócisz ze mną do domu, Matyldo? – zapytał, a głos jego znowu brzmiał spokojnie.

– Nie wrócę do brudnej chałupy. Pan mnie kocha. Nie panem dla mnie jest, mężem moim będzie – szeptała przerażona, wpijając palce w ramiona ojca. Te zaś zesztywniały na dźwięk jej słów. Powoli ujął ją za ramię jedną ręką, odczepiając zdecydowanie jej palce od swojego ciała. Drugą zaś ręką za kark chwycił i wycedził przez zęby wprost do jej ucha:

– Potłumek z niego stary, a nie mąż dla dziewki takiej. Zabawi się tobą i do domu odeśle, mówię ci przecie, dziewucho durna.

– Nie wrócę! Wolę tu zostać, chyba że mnie odesłać zdecyduje!

Ze złości oczy ojca zaszły szarością, która przesłoniła mu świat, kiedy silne ramiona w kleszczach wielkich dłoni zamknęły delikatny kark i pod wodę wcisnęły. Szarpała mocno, orała paznokciami jego ręce tuż nad powierzchnią wody. Chwilę zaledwie trwało, kiedy ocknął się z letargu i otrząsnął ostatnie tumany złości spowijające jego twarz. Wypuścił wiotki kark z dłoni i wyciągnął ją za ramiona z wody. Nieobecny wzrok wpatrywał się w jego twarz, a fale rudej wody wciąż podrygiwały na powierzchni jeziora. Zimna jak chłodna woda odpływała od niego, kiedy wychodził na brzeg i oddalał się w pośpiechu do chałupy. Po śniadaniu miał zabrać owce na pole pod lasem, tam do zachodu wypasać i z powrotem do obory na noc zagnać.

------------------------------------------------------------------------

Junkiery – wstążki, ozdoby stroju kobiecego.

Wylęganiec – bękart.

Kalaty – łoże w stajni przeznaczone dla czeladzi.

Agrest – kwaśne wino.

Potłumek – ciemiężca, łotr, nicpoń.