Księga Jezajasza Rabina Cylkowa - ebook

Wstęp

Rabin Izaak Cylkow i jego dzieło

Po raz ósmy w historii wydawnictwa „World Without End”, z ogromną radością i wzruszeniem przekazuję na ręce czytelników ważną część Biblii Hebrajskiej w przekładzie Izaaka Cylkowa. Tym razem jest nią Księga Jezajasza. Oryginalne wydanie przekładu pochodzi z 1896 roku, kiedy to ukazało się „nakładem tłomacza” w drukarni Józefa Fischera w Krakowie.

Podobnie jak miało to miejsce w przypadku wydanej przez moje wydawnictwo w 2015 r. Tory, a następnie w 2017 r. – Psalmów i Ksiąg Pięciu Zwojów, w 2018 r. – Księgi Hioba i Księgi Jozuego, w 2019 r. – Księgi Sędziów, a w 2020 r. – Ksiąg Samuela, tekst Księgi Jezajasza został na potrzeby tej publikacji przepisany manualnie tylko przy użyciu komputerowej klawiatury z faksymile oryginalnego wydania z początku XX w. do nowoczesnych formatów elektronicznych, stosowanych dziś na świecie do zapisu dzieł biblijnych. Taki sposób wprowadzenia do przestrzeni cyfrowej dzieł Rabina był niezbędny, gdyż żaden ze znanych programów komputerowych, służących rozpoznawaniu tekstu, nie radził sobie dotąd skutecznie z tekstami drukowanymi w końcu XIX i na początku XX w. – liczba błędów była zbyt duża. Osobą, której zawdzięczam przepisanie czterech ksiąg z Ksiąg Pięciu Zwojów, Księgi Jozuego, Księgi Sędziów, Ksiąg Samuela i połowy Księgi Jezajasza, a następnie korektę i redakcję ich wydania, jest redaktor Jakub Foremniak.

Tym spośród czytelników niniejszego wydania, którzy nie znają jeszcze dobrze postaci Rabina Cylkowa ani jego niezwykłego dzieła, warto przypomnieć, iż Izaak Cylkow urodził się na Mazowszu w miasteczku Bieżuń w 1841 r. w rodzinie Mojżesza Aarona Cylkowa (1813-1884) – powszechnie poważanego znawcy Talmudu, człowieka niezwykle skromnego i mądrego. Mazowsze było prawdziwą ojczyzną dla rodziny Cylkowów – od lat trzydziestych XIX w. dzielili oni czas pomiędzy Bieżuń, Warszawę i Kuchary (obecnie Kuchary Żydowskie). I Bieżuń, i Kuchary leżą nad tą samą piękną mazowiecką rzeką Wkrą. Nie sposób nie pamiętać o tym otoczeniu i specyficznym klimacie, czytając dziś Cylkowa i kontemplując jego polszczyznę… Nie sposób też nie pamiętać o tym, iż Mojżesz Aaron Cylkow wychowywał młodych Żydów, w tym synów Salomona Posnera i własnego syna Izaaka, na Polaków Wyznania Mojżeszowego – wielkich polskich patriotów, ale też zwolenników postępu i asymilacji kulturowej, zawsze jednak z zachowaniem wiary przodków…

Postać Rabina Izaaka Cylkowa, historię jego życia i wielkiego dzieła, jakim jest przekład całej Biblii Hebrajskiej na język polski, a także historię publikacji naszego wydawnictwa opisałem we wstępach do poprzednich wydań. Zainteresowanych czytelników zachęcam do ich lektury .

Podobnie jak miało to już miejsce w wypadku wydanych wcześniej ksiąg Sędziów oraz Samuela, a także, aby uczynić zadość potrzebie wprowadzenia do tej, jakże ważnej Księgi, postanowiliśmy opublikować poniżej oryginalny wstęp, napisany do niej jeszcze przez Rabina Cylkowa. Rabin nazwał swój wstęp: „Uwagi wstępne”…

Mirek Sopek

Zakończono 18 lutego 2020 r.

Tampa, USA

k

„Uwagi wstępne” Rabina Cylkowa do Księgi

Miano i znaczenie proroka.

(to jest kopia DEMO)Księga Jezajasza

------------------------------------------------------------------------

Rozdział 1

------------------------------------------------------------------------

¹Proroctwo Jeszaji, syna Amoca, który prorokował o Jehudzie i Jeruszalaim za czasów Uzyji, Jothama, Achaza i Chiskji, królów Jehudy.

²Słuchajcie niebiosa, a podaj ucho ziemio, gdyż Wiekuisty przemawia! Synów wychowałem i wyniosłem, a oni sprzeniewierzyli się Mnie.

³Zna wół właściciela swojego, i osieł żłób swego pana; Israel nie zna, naród Mój się nie zastanawia.

⁴Biada, narodzie występny, ludu obciążony grzechem, nasienie zbrodnicze, dzieci skażone! Opuścili Wiekuistego, bluźnili Świętemu Israela, odwrócili się wstecz.

⁵Na czém was razić jeszcze, gdy przymnożycie występku? Cała głowa schorzała, całe serce zbolałe.

⁶Od stóp do głów nic w nim zdrowego; rany i sińce i wrzody ropiejące, — nie wyciśnięte, nie przewiązane, nie zmiękczone oliwą.

⁷Kraj wasz pustynią, miasta wasze popalone pożogą, ziemia wasza, — przed wami cudzoziemcy ją pożerają, i spustoszona jako rumowisko po barbarzyńcach.

⁸A pozostała córa Cyonu jako namiot w winnicy, jako strażnica na ogórczaném polu, jako miasto oblężone.

⁹Gdyby Wiekuisty zastępów nie zostawił nam tego szczątku drobnego, jak Sedom byśmy byli, do Amory podobni.

¹⁰Słuchajcie słowa Wiekuistego, naczelnicy Sedomu, podaj ucho nauce Boga naszego, narodzie Amory!

¹¹Cóż Mi po mnóztwie ofiar waszych, rzecze Wiekuisty. Syt jestem całopalenia baranów i tuku karmnych cieląt, a krwi wołów i jagniąt i kozłów nie pożądam.

¹²Gdy przychodzicie, aby ukazać się przed obliczem Mojém, któż żąda tego od was, żebyście deptali Me przedsienia?

¹³Przestańcie składać dary kłamstwa, kadzidło będące obrzydłością Mi. Nów i Sabbat i ogłaszanie świąt — nie cierpię niegodziwości i uroczystości!

¹⁴Nowiów i świąt waszych nienawidzi dusza Moja, stały Mi się ciężarem, sprzykrzyło Mi się je znosić.

¹⁵A gdy wyciągniecie dłonie wasze, odwrócę oczy Moje od was; a choćbyście namnożyli modlitw, nie będę słuchał: ręce wasze krwi pełne!

¹⁶Obmyjcie, oczyśćcie się, oddalcie zło postępków waszych z przed oczu Moich, przestańcie złoczynić.

¹⁷Nauczcie się dobro spełniać, domagajcie się sprawiedliwości, podźwignijcie uciemiężonego, poszukujcie praw sieroty, brońcie wdowy,

¹⁸Wystąpcie, a rozprawim się, rzecze Wiekuisty: Choćby były grzechy wasze jako szkarłat, niby śnieg zbieleją, choćby czerwieniły się jak purpura, niby wełna się staną.

¹⁹Jeżeli powolni będziecie i posłuszni, co najprzedniejszego na ziemi wam spożywać;

²⁰Lecz jeżeli wzbraniać się zechcecie i opierać, od miecza będziecie strawieni, bo usta Wiekuistego to wyrzekły.

²¹Jakże się stała wszetecznicą stolica wierna! Pełna prawości, sprawiedliwość przebywała w niej, a teraz rozbójnicy.

²²Srebro twoje obróciło się w żużle, napój twój zaprawiony wodą.

²³Naczelnicy twoi — rozpustnicy, spólnicy złodziei. Wszystko polubiło datki i goni za wziątkami; sieroty nie sądzą, a sprawa wdowy nie przychodzi przed nich.

²⁴Przeto rzecze Pan, Wiekuisty zastępów, mocarz Israela: O! uczynię Sobie zadość od wrogów Moich, a pomszczę się nad przeciwnikami Moimi.

²⁵Poczém obrócę rękę Moję na ciebie i wypławię jak ług żużle twoje, i wydzielę wszystkie twe przymieszki.

²⁶I przywrócę sędziów twoich jak przedtém, a radców twoich jak za dawna. Wówczas nazwą cię znowu miastem sprawiedliwości, grodem wiernym.

²⁷Cyon sądem wyzwolonym będzie, a pokutujący jego sprawiedliwością.

²⁸Ale pogrom zdrajcom i występnym społem, a którzy odstąpili Wiekuistego, zagłada im!

²⁹I będą zawstydzeni za dęby, któreście upodobali, — tak, rumienić się będziecie za ogrody, któreście wybrali sobie.

³⁰Bo będziecie sami jako dąb, którego liść więdnie, i jako ogród, w którym wody niema.

³¹I stanie się potężny paździerzem, a dzieła jego iskrą, i wspłoną oba razem, a nikt nie zagasi.

Rozdział 2

------------------------------------------------------------------------

¹Słowo, które prorokował Jeszajahu, syn Amoca, o Jehudzie i Jeruszalaim.

(to jest kopia DEMO)Uwagi redakcyjne

Informujemy czytelników, że dokonaliśmy w tekście księgi w stosunku do jej oryginalnego wydania z 1896 r. kilkudziesięciu drobnych zmian. Wszystkie one dotyczyły niewielkich usterek, tzw. literówek itp., powstałych najprawdopodobniej z winy zecerów.

Pragniemy też wyjaśnić kilka kwestii, na które czytelnicy tego wydania tłumaczenia przez rabina Izaaka Cylkowa Księgi Jezajasza, zwłaszcza znający inne przekłady, mogliby zwrócić swoją uwagę:

1. Ujednoliciliśmy w całym tekście księgi zapis, występującego 37 razy, słowa „téż”, stosując w każdym z nich literę „é”, z kreską nad literą skierowaną w prawą stronę;
2. Rozdział 7, wers 13 – Nie wprowadziliśmy w tym wersie żadnych zmian, pomimo iż w znacznej większości współczesnych tłumaczeń podmiot zdania nadrzędnego „Wtedy rzekł:” jest dzięki dodaniu słowa „prorok” lub, występującego najczęściej w nawiasie kwadratowym, imienia „Izajasz” dokładnie określony;
3. 17,6 – Pozostawiliśmy w tym wersie przed rzeczownikiem „jagody” liczebniki „jedna, dwie”, a przed wyrażeniem „na gałęziach” liczebniki „trzy, cztery”, pomimo że w ogromnej większości innych przekładów te liczebniki są zawsze odpowiednio o jeden większe, tzn. występują tam np. takie sformułowania: „dwie lub trzy oliwki” i „cztery lub pięć na gałęziach”;
4. 22,10 – Pozostawiliśmy formę „rozwalali”, pomimo iż w innych tłumaczeniach występuje w tym miejscu forma „rozwalaliście” lub wyraz bliskoznaczny, ale w tej samej formie gramatycznej (2 osoba liczby mnogiej czasu przeszłego niedokonanego), która to forma jest wówczas zgodna z formą pierwszego orzeczenia w tym wersie („liczyliście”);
5. 22,19 – Pozostawiliśmy formę „złoży cię”, pomimo że w większości innych przekładów zastosowano formę „złożę cię”, zgodną gramatycznie z pierwszym orzeczeniem w tym zdaniu;
6. 46,13 – Zamieniliśmy dużą literę spójnika „I” na małą literę „i”, traktując to jako jedną z literówek, tzn. drobnych błędów, popełnionych być może przez zecerów. Zasadą ogólną pod koniec XIX w., podobnie jak współcześnie, było rozpoczynanie wypowiedzi po średniku od słowa zapisywanego małą literą;
7. 48,7 – Zmieniliśmy wyraz „trworzą” na „tworzą”, traktując to, podobnie jak w poprzednim przypadku, jako literówkę;
8. 49,15 – Zmieniliśmy formę „niawiasta” na „niewiasta”, traktując to, podobnie jak w poprzednich przypadkach, jako literówkę;
9. 57,10 – Pozostawiliśmy w tekście wyrażenie „w ręku twoich”, pomimo iż w żadnym innym tłumaczeniu nie ma takiej formy. W innych przekładach występują zaś np. takie wyrażenia: „w swojej ręce” i „w twoich rękach”;
10. 63,19 – cały 64 – Pozostawiliśmy w rozdziałach 63 i 64 oryginalną numerację wersów, czyli taką, która znajduje się w wydaniu przekładu Cylkowa z 1896 r., ale także np. w przekładzie „Mechon Mamre”, Biblii Tysiąclecia, czy Biblii Poznańskiej. Inna numeracja występuje zaś np. w Biblii Brytyjskiego i Zagranicznego Towarzystwa Biblijnego, Uwspółcześnionej Biblii Gdańskiej, czy wydaniu Biblii ks. J. Wujka z 1923 r. Różnica pomiędzy numeracją u Cylkowa a numeracją zastosowaną w niektórych innych tłumaczeniach wynika z faktu, że w tych innych przekładach drugie zdanie 19 wersetu 63 rozdziału jest już 1 wersem 64 rozdziału i stąd rozdział 64 składa się tam z 12 wersów, a nie 11 jak np. u Cylkowa.