Labirynt von Brauna - ebook

Prolog

Człowiek w pokrytym pyłem mundurze otarł spoconą twarz. Brudna dłoń pozostawiła na skórze długie, ciemne smugi. Dawniej, a tak naprawdę jeszcze całkiem niedawno, jego wojskowy uniform prezentował się o wiele lepiej. Wyczyszczony, w kolorze feldgrau, wyprasowany i wymuskany, z odznaczeniami, po których pozostały teraz tylko niewielkie otwory, był powodem do dumy. Dzisiaj przypominał zmiętą szmatę, którą ktoś wytarł brudy z ulic całego miasta. Człowiek oparł się na szpadlu, patrząc ponuro na oświetlone niepewnym płomieniem karbidówki śmieci pod nogami. Papiery przemieszane z cegłami i odłamkami wapienia.

– Panie Obersturmfuehrer – zwrócił się do stojącego obok oficera – tu mamy kopać?

– Tutaj, Heinz – potwierdził zapytany. Miał aksamitny, starannie modulowany głos. Heinz pomyślał, że ten miły głosik potrafi na pewno przybrać na sile, znienacka zamieniając się w przykry wrzask. Oficerowie SS mieli to opanowane do perfekcji. – Róbcie swoje, a ja zajmę się planem.

Usiadł pod ścianą w niewygodnej pozycji. W takim miejscu trudno było wygodnie spocząć – w podziemnym korytarzu, gdzie ściany zbiegają się w niskie sklepienie, wszystko jest krzywe i jakieś mało przyjazne. Ale i tak zazdrościł przełożonemu. Hrabia Wilhelm de Berg, esesowski prominent, przyświecając sobie latarką, będzie teraz nanosił poprawki na dokumenty, zaznaczał jakieś tajemnicze miejsca, a zwykli żołnierze mają się zająć czarną, niewdzięczną robotą. Toż tutaj trzeba się przebić przez solidną ceglaną nawierzchnię, żeby dotrzeć do ziemi!

– Szlag by ich, tych naszych inżynierków – warknął od swojego kilofa Johann. – To stary korytarz. Pewnie doskonale wyglądał bez ich cennej pomocy. Ale nie, musieli wyłożyć wszystko nowymi cegłami!

– Pewnie żeby się nie kurzyło – dorzucił trzeci.

– Co chcesz, Georg, nie przewidywali takiego końca wojny. Tysiącletnia Rzesza...

– Zamknijcie się – Obersturmfuehrer podniósł wzrok znad papierów – i do roboty! Za trzy godziny wszystko ma być gotowe! Skrzynie są już w drodze. Jeśli złapiemy opóźnienie, Sowieci nas tu zastaną. Hołota z Wehrmachtu – dodał pod nosem – na dyskusje im się zbiera.

Żołnierze zamilkli, spoglądając spode łba na dowódcę. A potem posłusznie wzięli się do rozbijania podłogi. Wilhelm de Berg od czasu do czasu sprawdzał postępy, marszcząc niechętnie brwi.

– Marna coś ta podłoga – rzekł po kilku minutach Heinz. – Kilof wchodzi jak w masło.

– Bo to najgorszy sort! – Georg, w cywilu murarz, wziął odłamek cegły, pociągnął szorstką powierzchnią po wnętrzu dłoni. – Źle wypalone, z marnej gliny. A i na spoiwo pożałowali materiału.

– Cisza! – tym razem de Berg podniósł głos. – Gadać będziecie potem! Kopać!

Heinz zmiął w ustach przekleństwo. Tylko wpojone wieloletnią służbą nawyki posłuszeństwa sprawiły, że nie rzucił jakiegoś zgryźliwego słowa. To i ostrzegawcze spojrzenie Johanna. Obersturmfuehrer de Berg to znana kanalia. Potrafił postawić przed sądem wojennym za mniej poważne przewinienia niż niesubordynacja. Podobno nie wahał się strzelić w głowę nieposłusznemu żołnierzowi. Przeklęty arystokrata! Podobno, zanim przyszedł dowodzić kompanią, był szefem obozu koncentracyjnego w Gross Rosen. Ale czy to prawda? Co zresztą za różnica. Najważniejsze, że gnojek z niego czystej wody! A jeszcze rok temu, gdyby taki esesman przyszedł do ich dowódcy, ten w życiu nie oddałby swoich ludzi do roboty, o której nie raczono go poinformować! Wehrmacht od początku nie lubił się z SS. Wprawdzie ludzie z trupią czaszką na czapkach zawsze mieli wyższą pozycję od zwykłych żołnierzy i oficerów, ale generałowie dowodzący liniowymi oddziałami obawiali się niezadowolenia w szeregach, więc stawiali opór roszczeniom esesowskich przywódców. Jednak teraz, pod sam koniec wojny, ta policyjna formacja zyskała przewagę... przynajmniej tutaj, na terenie Rzeszy, gdzie jeszcze nie zaczęły się działania frontowe.

Wściekle zaatakował kilofem ceglaną nawierzchnię. Ukazała się wreszcie czarna ziemia. Georg odsunął go, wziął garść, powąchał.

– Pachnie zupełnie inaczej niż ta na polu, z odwalonej pługiem skiby. Jakoś dziwnie. Obco. Jakby kto prochu w nią nasypał.

Zatęsknił nagle za rodzinną wsią, za domem i matką. Która może być godzina? Zerknął na zegarek. Druga w nocy... Tam pewnie wszyscy śpią. Ale niebawem zaczną ryczeć krowy, dopominając się o wydojenie, mateczka wstanie i zanim pójdzie do obory, jak zawsze przeżegna się przed krzyżem, stojącym pod świętym obrazem naprzeciw łóżka.

– Róbcie swoje! – rozmyślania przerwał ostry głos dowódcy – nie jesteście w kawiarni!

Znów przystąpili do kopania. Teraz już poszło szybciej. Heinz pracował łopatą, mając nieprzyjemne wrażenie, jakby kopał własny grób. Zresztą otoczenie sprzyjało takim skojarzeniom. Znajdowali się w samym środku podziemi, u zbiegu korytarzy. Było ich pięć, każdy prowadził w inny rejon miasta. Łączyły podobno miejscowy zamek i ratusz z innymi ważnymi miejscami. Podobno, bo po długiej podróży krętymi przejściami trudno się było zorientować, gdzie są. Esesman podejrzewał, że de Berg celowo ich tak prowadził, by stracili orientację.

Pracowali w pocie czoła, nie rozmawiając już, bo szkoda było sił, kaszląc co trochę, kiedy wapienny pył podnosił się, poruszony padającymi grudami ziemi, żeby osiąść w płucach drażniącymi drobinkami

– Panie Obersturmfuehrer – Georg wylazł z głębokiego już na przeszło półtora metra dołu – może już wystarczy?

De Berg zajrzał.

– Jeszcze przynajmniej metr – odparł sucho. – I pośpieszcie się. Zostało niewiele czasu.

Zmordowani i zlani potem, znów wzięli się za łopaty. Ale nie szło już pracować we trzech. Dół był zbyt głęboki, przeszkadzali sobie nawzajem, narzędzia obijały się o ściany. Zmieniali się więc co pięć minut. Dowódca spoglądał krzywo, ale milczał. Najważniejsze, żeby zdążyli.

– Co tu ma być? – odważył się zapytać odpoczywający właśnie Johann.

– Jak to co? – De Berg wzruszył ramionami. – Przywiozą nam skrzynię zawierającą ważne dokumenty.

– A może złoto? – uśmiechnął się krzywo Johann.

– Na pewno nie złoto – potrząsnął głową Obersturmführer. – Ale może coś jeszcze cenniejszego?

Szeregowiec zastanowił się nagle, dlaczego nieprzystępny oficer stał się nagle dziwnie rozmowny. Może i jemu już dojadło zalegające od dobrych dwóch godzin milczenie?

– A co może być cenniejszego? – Heinz postanowił skorzystać z okazji i pociągnąć przełożonego za język.

– Może ważne dokumenty, żołnierzu? Archiwa, które nie mogą wpaść w ręce wroga.

– Nie lepiej to po prostu zniszczyć?

Odpowiedziało mu przenikliwe spojrzenie.

– Nie mnie decydować, co ma się stać z takimi papierami – rzekł groźnie oficer. – Tym bardziej wam.

– Dobrze już, dobrze – wycofał się Johann. Z takimi jak ten nigdy nie wiadomo, kiedy strzelą człowieka w pysk, chociaż niby miło rozmawiają. – Moja kolej kopać.

– A może i złoto – rzucił za nim oficer. – Co jest w skrzyniach to tajemnica. A jeszcze większa, że w ogóle one istnieją.

Wreszcie de Berg był zadowolony. Dół osiągnął głębokość, jakiej oczekiwał. I to w sam czas. Gdzieś z bocznego korytarza dobiegły bowiem zgrzyt i głosy. Po kilku minutach wtoczył się wózek. Dwaj esesmani zatrzymali go tuż przed wałem ziemi okalającym dół. Na widok oficera stanęli wyprężeni, wyrzucili przed siebie prawe dłonie. Obersturmfuehrer odpowiedział niedbałym machnięciem.

– Wszyscy pochodzicie z tych terenów – zwrócił się do zmęczonych pracą żołnierzy. – Wszyscy znacie polski. Który najlepiej?

– Chyba ja – odezwał się Heinz. Przed wojną mieszkał blisko granicy, handlował czym popadło i z kim popadło. A poza tym w tym regionie żyło wielu ludzi o polskich korzeniach. Chyba każdy Niemiec miał możliwość przyswoić język, tylko nie wszystkim się chciało.

– Doskonale.

De Berg wyjął pistolet. Szybki ruch dłonią, szczęk zamka, a zaraz potem wystrzał. Johann padł z przestrzeloną głową. Nie zdążył się nawet zdziwić. Georg, na widok otworu lufy kierującej się w jego stronę, padł na kolana.

– Za co? – jęknął. – Przecież nic nie zrobiłem!

– Za nic – w głosie oficera zabrzmiała stal. – Dla dobra i odrodzenia Trzeciej Rzeszy!

Żołnierz chciał jeszcze coś powiedzieć, przedłużyć choć o kilka chwil życie. Nadaremnie. Nie słyszał strzału, zobaczył tylko błysk ognia na końcu lufy. Kula wwierciła się w czaszkę, przerywając korowód obłędnych myśli. Heinz zasłonił się odruchowo ręką, jakby to mogło powstrzymać egzekucję. Przymknął oczy i czekał. Nie ma sensu błagać o litość. W SS takie pojęcie nie było znane. Na tych, którzy poznali tajemnicę został wydany wyrok. Nieważne czy są winni. Zresztą, czy w czasie wojny można mówić o niewinnych żołnierzach? Przed oczami stanęła mu białoruska wioska. Wielka kołchozowa stodoła płonęła wesołym, jasnym ogniem. Ze środka dobiegało wycie i złorzeczenia. Między palącymi się domami biegały przerażone dzieciaki, a żołnierze bawili się łapiąc je i wrzucając w płomienie. Sam wlókł kilkuletniego chłopczyka. W ostatniej chwili ruszyło go sumienie, przypomniał sobie swojego słodkiego Karla. Jednak było za późno. Chciał puścić malca, ale wtedy chwycił smarkacza któryś z towarzyszy broni i cisnął do ognia. Śniło mu się to potem po nocach, utkwiło w pamięci, choć przecież potem widział o wiele gorsze rzeczy.

Czekał, ale nie słyszał strzału. Czy można usłyszeć nadlatującą kulę? Ta myśl przemknęła przez głowę jak błyskawica. A może już nie żyje, ale jeszcze to do niego nie dotarło?

– No, już – usłyszał. – Opuść rękę i otwórz oczy.

Niepewnie rozchylił powieki. Przybyli esesmani szczerzyli zęby, na ustach de Berga też błąkał się blady uśmiech.

– Ty jesteś nam potrzebny, Heinz. Dlatego przeżyjesz.

– Ale dlaczego? – szepnął pobladłymi wargami. – Czemu pan ich zabił?

– Dla bezpieczeństwa i zachowania tajemnicy. O takim miejscu nie może wiedzieć zbyt wielu ludzi. A teraz do dzieła.

Heinz zrozumiał dopiero teraz, dlaczego dół był tak głęboki. Żeby zmieściła się nie tylko skrzynia, ale i ciała. Najpierw wrzucili do dołu Johanna i Georga, przysypali ich grubą warstwą ziemi, a potem dopiero opuścili skrzynię. Pracował wraz z podoficerami, machał gorliwie łopatą, zabezpieczał skrzynię, żeby wreszcie na wierzchu położyć cegły i zapuścić zaprawę. Materiały zostały zgromadzone w korytarzu z prawej strony, była nawet woda. Ktoś dobrze obliczył, ile tego będzie trzeba, bo nie zostało prawie nic. Jeszcze tylko należało coś zrobić z pozostałą ziemią. Załadowali ją na wózek i pociągnęli z wysiłkiem. Musieli kilka razy przystawać, żeby de Berg zaznaczył coś na swoich planach. Heinz przez cały czas czuł mrowienie w krzyżu. Obawiał się, że w każdej chwili może jeszcze podzielić los zastrzelonych. Niewykluczone przecież, że potrzebowali go jeszcze tylko po to, by pomógł dokończyć roboty i ciągnąć wózek? A przed samym wyjściem czeka śmierć? Ciężko myśleć o niej, jeśli bardzo niedawno przeszła obok, niemal zawadziwszy ostrą, wielką kosą.

– Rozsypcie ziemię tutaj – rozkazał Obersturmführer. – I rozgarnijcie dokładnie. Nie będziemy jej taszczyć na linach razem z wózkiem. Heinz ze mną, a wy załóżcie sznury. Podeprzecie to gówno od dołu, ile będziecie mogli.

Wyszli po skrzypiącej drabinie. Po chwili nad krawędzią otworu pojawiła się czarna od ziemi ręka, podając końcówki liny. Tym razem sam de Berg musiał wziąć się do pracy. Podciągali ciężki wózek, słyszeli stękanie esesmanów na dole. Potem na chwilę ciężar zwiększył się, bo tamci nie sięgali wyżej, nawet stojąc na palcach. Zdawało się, że esesman z feldfeblem nie utrzymają sznurów, ale już pokazała się rama z poprzeczką. Heinz natychmiast przesunął rękę, chwycił drewno, zaparł się i zaczął ciągnąć. Natychmiast dołączył do niego oficer. Któryś z ludzi na dole poszedł po rozum do głowy, podparł wózek drabiną, podepchnął. Pojazd wyskoczył na powierzchnię nagle, mało nie przejeżdżając Heinzowi po stopach.

Żołnierz rozejrzał się dopiero teraz. Stali opodal zamku, wśród krzewów, obok starej baszty. To i tutaj jest wyjście z podziemi? Zdumiał się. Przecież wiele razy tu bywał, w dzieciństwie bawił się w tym miejscu. A podobno dzieci potrafią wszystko odkryć... Z dala dolatywał odgłos kanonady, głośniejszy niż jeszcze wczoraj.

– Zbliżają się, łajdaki – mruknął de Berg. – Ale my tu jeszcze wrócimy. Odzyskamy nasz Vaterland.

Tymczasem podoficerowie wyszli na powierzchnię.

– Trzeba to zamaskować – powiedział dowódca.

Ułożyli na otworze deski, przysypali je ziemią.

– Niebawem ktoś przyjdzie dokończyć robotę – De Berg otrzepał mundur. – A teraz...

Dwa suche strzały, dwie strugi krwi i głuchy odgłos padających ciał. Obaj esesmani leżeli na ziemi, jeden na drugim, a z lufy lugera ulatywała strużka dymu.

– Nie patrz tak! – warknął Obersturmführer. – Pomóż!

Załadowali ciała na wózek.

– A ja? – spytał Heinz. Było mu już wszystko jedno.

– Co ty?

– Kiedy mnie pan zastrzeli?

De Berg roześmiał się. Co ta wojna robi z ludźmi, pomyślał feldfebel. Przed chwilą ten oficer zabił dwóch Niemców, wcześniej bez zmrużenia oka wykończył też dwóch. W normalnych czasach pewnie by wymiotował dwa dni. Ale on się śmieje. A ty, Heinz? – natychmiast przeleciało przez głowę – ty też nie myślisz o ofiarach. Bardziej jesteś ciekawy niż oburzony.

– Ciebie nie mam zamiaru zastrzelić – de Berg klepnął go w ramię. – Jesteś teraz potrzebny tutaj bardziej niż ja.

– Nie rozumiem.

– Nie ma co rozumieć. Zostaniesz na straży. Nie ewakuujesz się.

– Ale...

– Nie ma żadnego „ale”, mój drogi. Od dzisiaj, a właściwie od pojutrza, bo wtedy tu dotrą komuniści, masz na imię nie Heinz, ale, powiedzmy, Henryk. Nazwisko sobie sam wymyśl, byle szybko, bo muszę ci wyrobić dokumenty. Niemiec polskiego pochodzenia, byłeś prześladowany przez hitlerowców. To wyjaśni akcent. Wiele nie będziesz musiał na pewno tłumaczyć, bo to właśnie Sowieci uwolnią cię z więzienia, z wiszącej celi.

– I co mam potem robić?

– Pilnować, żeby nikt nie znalazł tego, co dzisiaj ukryliśmy w podziemiach. Masz dotrzymać przysięgi, którą składałeś ojczyźnie, narodowi niemieckiemu i fuehrerowi.

– A co właściwie jest w tej skrzyni?

Oficer długo patrzył mu w oczy. Tak długo, że Heinz odwrócił wreszcie wzrok.

– Jeszcze jedno takie pytanie, a będę zmuszony zmienić strażnika, zanim na dobre obejmiesz obowiązki. Wiesz, co to znaczy?

Heinz nie odpowiedział.

– Musi ci wystarczyć świadomość, że poświęcasz się dla naszego kraju. Jakimkolwiek by po tej wojnie był i co byś o nim myślał, rób swoje. Za jakiś czas zgłosi się do ciebie ktoś, kto powie co dalej, może dostarczy nawet trochę pieniędzy.

– A jeśli ktoś mnie kiedyś rozpozna? Nie mieszkałem nigdy tutaj, w Oleśnicy, ale zawsze może się zdarzyć...

– Poradzisz sobie! Jesteś żołnierzem, prawdziwym Niemcem! Każdy, kto zagraża Rzeszy zasługuje jedynie na śmierć! A teraz odbiorę od ciebie specjalną przysięgę. Jeśli ją złamiesz, dowiemy się. Nie pytaj kto, w ogóle nie zadawaj zbędnych pytań. Powtarzam, jeśli nas zdradzisz, znajdzie cię odpowiedni człowiek. Może ja, może kto inny. To obojętne. Wtedy będziesz się modlił o szybką śmierć.

Zapadła cisza, przerywana jedynie odgłosami artyleryjskiej kanonady. Ludność w większości już uciekła, przerażona opowieściami, co czeka każdego napotkanego Niemca z rąk czerwonoarmistów.

– To wejście zalejemy betonem. Zbyt łatwo je znaleźć.

– Jak mam pilnować tajemnicy – Heinz już pogodził się z losem. – Przecież nie mam pojęcia o tych tam korytarzach. Toż to istny labirynt.

De Berg wcisnął mu w rękę plik kartek.

– Tutaj masz dokładne plany. Poradzisz sobie. Zamieszkasz w pobliżu jednego z wejść do podziemi.

– To znaczy gdzie?

– To znaczy tam – oficer wskazał oddalony o kilkaset metrów dom. – Nie jesteś głupi, poradzisz sobie. I nie obawiaj się, nie zostawimy cię samego.

Heinz westchnął w duchu. Właśnie tego się obawiał. Ze nie dadzą mu spokoju. Kto raz się wplątał w pracę z SS albo Abwehrą, ten nie mógł liczyć na życie bez niespodzianek. Ale może po wojnie coś się zmieni? Może będzie mógł wszystko cisnąć i żyć po swojemu? Po raz pierwszy pomyślał z prawdziwą ulgą, że militarne awantury Hitlera mają się ku końcowi.

Werner von Braun przechadzał się nerwowo po pokoju w ekskluzywnym hotelu. Widok za oknem był tak różny od zrujnowanego, upokorzonego Berlina, miasta klęski, jakie zapamiętał z ostatnich dni wojny. Wysokie, potężne domy dumnie pięły się pod niebo, jakby chciały przebić się przez pokryte strzępami obłoków sklepienie.

Zaklął pod nosem. Przeklęci Amerykanie! Nie dość im zwycięstwa, chcą do ostatka wyzyskać jego owoce! A najgorsze, że oczekują od niego ujawnienia wszelkich tajemnic o wszelkich pracach i projektach, w których brał udział. Dzisiaj też... Kroki za drzwiami. Zaraz wejdzie oficer śledczy. Abraham Willbein. Niski, układny, o ostrych rysach twarzy i czarnych włosach z zakolami na czole. Semicka karnacja, ciemne oczy i wydatny nos. W hitlerowskich Niemczech nie chodziłby po ulicy sekundy dłużej niż czas potrzebny na przyjazd patrolu SS albo gestapo.

– Witam, panie profesorze – uśmiechnął się w drzwiach porucznik. – Słyszał pan o naszym sukcesie? Bomba atomowa zrzucona na Japonię spełniła nasze najśmielsze oczekiwania.

– Jestem zdumiony i wręcz zszokowany. – Von Braun rozłożył ręce. – Według moich obliczeń to niemożliwe!

Oficer wszedł dalej, usiadł na krześle przy stole. Wskazał naukowcowi miejsce po drugiej stronie.

– Według pana obliczeń co powinno się stać?

– Po pierwsze do budowy bomby atomowej trzeba setek kilogramów, a może nawet ton uranu! A wy zrzuciliście jakieś maleństwo...

– Zgadza się. Ale proszę mówić dalej.

– Po drugie, czy nie obawialiście się, że reakcja łańcuchowa może objąć całą materię na ziemi? Trzeba to było wziąć pod uwagę...

– Owszem, profesor Rutheford podobno mówił coś na ten temat, ale okazało się, że to jakiś błąd w założeniach czy coś podobnego. Nie wiem dokładnie. Ale zagrożenia zagłady świata jednak nie ma. Sam pan zresztą widzi. W niewielkiej skorupie zamknęliśmy energię równą dwudziestu tysiącom ton trotylu. Imponujące.

– I straszne zarazem.

– Straszne – potwierdził porucznik. – Ale i wy chcieliście mieć swoją wunderwaffe, prawda? Wielki sztab ludzi pracował usilnie nad jej zbudowaniem.

– Tylko, że nam nie wyszło.

– Czy aby na pewno? – Willbein zmarszczył brwi. – Chcę panu powiedzieć, że przejęliśmy kilka miesięcy temu niemiecki transportowy okręt podwodny z pewnym ładunkiem. A pan wie, jakim.

Von Braun wydął wargi. Starał się nadać twarzy wyraz znudzony i zniechęcony.

– Pojęcia nie mam, poruczniku. To jakieś dyrdymały...

Oficer poderwał się, błyskawicznie obiegł biurko, żeby stanąć twarzą w twarz z przesłuchiwanym.

– Nie wiesz, faszystowski sługusie? – wydyszał. – Nie wiesz? Sam byłeś przy załadunku okrętu! Sam nadzorowałeś prace! A teraz nie wiesz? Wysłaliście tę łódź Japończykom, żeby ich rękami dokonać zemsty na aliantach!

Niemiec zagryzł wargi. Niedawno byle porucznik nie miałby do niego dostępu. A jeśli nawet, słuchałby rozkazów. A dzisiaj ten szczeniak pozwala sobie na podobne ekscesy.

– Powiem ci, co tam było – śledczy uspokoił się, wrócił na miejsce. – Całkiem sporo oprzyrządowania i materiałów do konstrukcji bomby atomowej. Przypuszczamy, że to tylko część materiałów, jakie przekazaliście Japonii. Na szczęście kapitan okrętu okazał się człowiekiem rozsądnym i na wieść o kapitulacji poddał się pierwszej napotkanej jednostce amerykańskiej. Jednak nie to jest najważniejsze, panie Braun.

– Von Braun – poprawił go naukowiec podnosząc dumnie głowę.

– Panie Braun – powtórzył z uporem Willbein. – Tam było jeszcze coś. Coś tak tajnego, że haupsturmfuehrer SS biorący udział w rejsie, wysadził się z tym, gdy tylko piechota morska wkroczyła na pokład. Właściwie nie tyle się ten esesman wysadził, co spalił żywcem. Nie wiem, jakiej substancji użył, ale spłonął prawie doszczętnie. Razem z papierami, które przewoził w specjalnym pojemniku. Przypuszczam, że wcale nie miał ochoty ginąć, tylko ktoś przesadził z chemikaliami. Bywa w pośpiechu. A może chodziło o to, żeby ten człowiek nie dostał się w niepowołane ręce. Ciekawa historia?

– Bardzo ciekawa – Von Braun wykrzywił wargi w uśmiechu. – Nie rozumiem jednak, po co mi pan ją opowiedział.

– Doskonale pan rozumie, profesorze – oficer powrócił do uprzejmego tonu z początku rozmowy. – Treść tych dokumentów zapewne była panu doskonale znana.

– Po pierwsze, panie poruczniku – odparł spokojnie Niemiec – na tym okręcie nie mogło być oprzyrządowania do produkcji bomby atomowej. Ktoś pana wprowadził w błąd. Owszem, byłem przy załadunku, ale tylko ze względu na materiał rozszczepialny, jaki wysłaliśmy Japończykom. Nie przeczę. Jednak to nie moja inicjatywa. Rząd cesarski zażyczył sobie części naszych zapasów do celów naukowych.

Myślałem, że oni do czegoś doszli w tym względzie. Sam pan wie, że z naszych badań wynikało, iż w najbliższych latach skonstruowanie broni masowego rażenia jest niemożliwe.

– To się jeszcze okaże. Mamy dużo czasu na rozmowy.

– Teraz po drugie. Co do dokumentów tego esesowca – ciągnął niezrażony von Braun – nie mam nawet mglistego pojęcia, jaka była ich treść. SS nie zwykło się spowiadać ze swoich poczynań.

– Nie wierzę w ani jedno pana słowo.

Werner von Braun uśmiechnął się uprzejmie.

– A po trzecie – podjął lodowatym tonem – może mi pan wierzyć albo nie. Może pan sobie uważać, że spędzimy jeszcze dużo czasu. Ale mam dla pana przykrą informację. Dziś rano odwiedził mnie pułkownik Gilbert. Tak właśnie – z zadowoleniem obserwował zmiany na twarzy rozmówcy. – Pułkownik Gilbert, szef wiadomej panu komórki wywiadu wojskowego. Obiecał mi, że za tydzień, najdalej dwa zostanę skierowany do pewnego ośrodka naukowego, którego nazwy nie wolno mi wymieniać. Obawiam się, że to nasze ostatnie spotkanie. Wasz kraj potrzebuje mojej wiedzy bardziej niż zaspokojenia pana rasowych kompleksów.

– Morderca – rzucił przez zaciśnięte zęby porucznik. – Z twojej przyczyny zginęły tysiące, dziesiątki tysięcy niewolników w podziemnych zakładach!

– Nikogo nie zabiłem – Von Braun również zacisnął zęby. – Nie zostałem i nie zostanę oskarżony o zbrodnie wojenne!

– Ale sumienie masz robaczywe, co?

– To moja sprawa. Nie mam sobie nic do zarzucenia.1

Jak bardzo człowiek może pragnąć snu wie tylko ten, kto o drugiej nad ranem siedział w samochodowym fotelu, starając się za wszelką cenę nie zamknąć zmęczonych oczu. Powieki są wtedy niesamowicie ciężkie i zdaje się, że ich brzegi zostały posmarowane szybkoschnącym klejem. Wystarczy sekunda... ba, ułamek sekundy, aby zespoliły się w nierozerwalną całość. Koszmar. Walka ze snem jest czymś, przy czym największe życiowe wyzwanie wydaje się dziecinnie proste.

Wroński przeciągnął się, otworzył usta, ale nie ziewnął. Nie wolno ziewać, bo kiedy raz się zacznie, trudno przestać. Podobno w czasie ziewania organizm się dotlenia. Taką informację znalazł kiedyś w jakimś medycznym piśmie. Może i prawda. Dotlenia się, dotlenia, a potem zasypia.

Czytał kiedyś wspomnienia żołnierzy piechoty Pierwszego Korpusu Berlinga. Pokonywali olbrzymie odległości, często idąc bez przerwy dzień i noc albo nawet dłużej. Nogi stawały się sztywne, żołnierzowi zdawało się, że nie da rady zrobić następnego kroku, a jednak szedł. Parł do przodu jakby został pozbawiony własnej woli, śpiąc z otwartymi oczami, wpadając na kolegów, staczając się w przydrożne rowy, ale szedł. Nie głód, nie pragnienie, nie samobójcze akcje bojowe były najgorsze, ale właśnie brak snu.

Przecież pozbawienie snu to jedna z najskuteczniejszych metod przesłuchań. Człowiek po pewnym czasie kompletnie głupieje, zaczyna tracić rozeznanie, staje się podatny na obróbkę, można od niego wyrwać nieopatrzne słowo, często wręcz całe zeznanie. Za chwilę spokoju niektórzy potrafią sprzedać przyjaciół, oddać oprawcom na pożarcie najbliższych.

Rozprostował nogi. To się nazywa koszmar obserwacji. Najgorsze chyba, co jest w policyjnej robocie. No, może poza wypełnianiem zaległych papierów. Nagle coś mignęło z prawej strony. Senność natychmiast zniknęła, odruchowo sięgnął po pistolet. Pukanie w okno, znajoma twarz i ulga. Co prawda nie spodziewał się napaści, ale zawsze była to chwila nieprzyjemnych emocji. Do tego nie można się przyzwyczaić nawet po dziesięciu latach służby.

– Michał, kończysz wachtę – Nocny gość wsadził głowę przez uchyloną szybę. Do wnętrza wtargnął nocny chłód i ostry charakterystyczny zapach. – Mam cię zmienić.

– Miał mnie zmienić Jurek – odparł niechętnie. – Ale dopiero za cztery godziny. A ty znów piłeś. Nie możesz przecież zostać na obserwacji.

– Nie pieprz! Zdaje ci się, że przylazłem z własnej woli? Rozkaz starego. Wyrwał mnie z łóżka. Piłem, piłem! Jasne, że piłem. Gdybym się spodziewał, że cię każą zastąpić... – zawiesił głos.

Też byś się nachlał, dokończył w myślach Wroński. Skułbyś się tak samo, bo już ci wszystko jedno. A taki był z ciebie dobry glina, Miro. Stoczyłeś się.

– Dobra, wyrywaj już – zniecierpliwił się tamten. – Masz się zaraz zjawić na Wałowej, na łąkach przy śluzie.

– Stąd na piechotę? – Skrzywił się niechętnie. – To drugi koniec miasta!

– Za budynkiem straży pożarnej czeka radiowóz. No przecież nie mogli podjechać tutaj zabrać jaśnie pana hrabiego!

Michał roześmiał się. Też coś! Tak jakby Mucha był naiwną panienką i nie wiedział, że jest pod specjalnym nadzorem.

– Wiesz, o co chodzi?

Miro wzruszył ramionami.

– Znów jakiś trup. To pewnie będzie twoja działka – w jego głosie zabrzmiała nutka zazdrości. Alkoholikowi nie powierza się poważniejszych spraw. – Ja będę się nudził czekając na Jurka.

– Chyba że coś się stanie.

– A co ma się stać? Mucha śpi jak zabity. W dodatku gnojek nie martwi się nawet o bezpieczeństwo, skoro go pilnujemy.

– Gnata masz?

– A po co? – pogardliwe prychnięcie. – W naszej zapyziałej mieścinie ostatni raz broni używała jeszcze milicja. Tuż po wojnie.

Michał szedł w kierunku siedziby straży pożarnej kręcąc w duchu głową. Na obserwacji takiego gieroja jak Mucha należy mieć broń. To prawda, że w Oleśnicy rzadko była okazja jej używać, ale nie do końca jest tak, żeby strzelano ładnych kilkadziesiąt lat temu. Całkiem niedawno Jurek musiał pociągnąć za spust, kiedy ścigali złodziei samochodów.

Trup spoczywał tuż przy obmurowaniu betonowego mostku przerzuconego przez rzeczkę. Nazwać zresztą toto rzeczką było sporym nadużyciem. W języku wojskowym zapewne określono by coś takiego mianem „cieku wodnego pozbawionego znaczenia strategicznego”. Mostek też właściwie nie był mostkiem, lecz solidną konstrukcją długości najwyżej pięciu metrów, na której umocowano mechanizm do podnoszenia drewnianej kurtyny, zwanej szumnie śluzą. Woda, wezbrana po nocnym deszczu, przelewała się górą, przeciekała przez szczeliny, szumiąc i cuchnąc bardziej niż zwykle. Kilkadziesiąt metrów dalej płynęła druga podobna struga, niepomiernie jednak brudniejsza, nazywana potocznie szambiarką albo kondoniarą. Obie rzeczułki rozszerzającymi się widłami przecinały łąki przed nasypem kolejowym.

Michał pochylił się nad zwłokami, obejrzał dokładnie ułożenie kończyn, przyjrzał się twarzy o wywróconych białkach oczu. Technik robił ostatnie zdjęcia, lekarz pogotowia czekał aż policjanci skończą pracę. Oparty o poręcz mostka żuł gumę z obojętną miną.

– Co powiedział konował? – Wroński podszedł do komendanta.

– Prawdopodobnie skręcił kark. Wypadek. Ale więcej będzie wiadomo po sekcji.

– Wypadek – prychnął Michał. – To już czwarty taki wypadek w ciągu ostatnich dwóch miesięcy. Najpierw rozbita czaszka i poważny uraz szyi. – Zagiął palec. – Prawdopodobnie uderzenie o krawężnik. Potem złamany kręgosłup i uduszenie wymiocinami – Zgiął drugi. – Prawdopodobnie upadek z nasypu kolejowego. Następnie porażenie prądem podczas majstrowania przy lampie oświetleniowej – Przyszła kolej na trzeci palec. – Też wypadek. A teraz to. Wszystko w promieniu kilkuset metrów. Ile będziemy udawać, że nic się nie dzieje? Pora chyba uznać, że...

– Zamknij się! – przerwało mu warknięcie dowódcy. – Pogadamy na komendzie, komisarzu. A teraz przejdź się po domach. Może ktoś coś widział.

Wroński wzruszył ramionami. O jakich domach on mówi? Za plecami błonia zamkowe, po lewej miejski park, po prawej chaszcze i ugory, dopiero za nimi osiedle domków. Jedyne zamieszkane miejsce w pobliżu to poniemieckie domiszcze, zasłaniające zresztą widok położonym dalej zabudowaniom. Zresztą i ono jest dość oddalone od tego miejsca. Tam na pewno niczego się nie dowie.

– Poczekaj, szefie – mruknął. – Ktoś na pewno jest tutaj – wskazał grupkę ciekawskich. Błyski kogutów radiowozów i pogotowia zwabiły, mimo późnej pory, kilkunastu mieszkańców z okolicy. Niestety, nie tylko ich. – Niech to szlag! Proszę spojrzeć, kto nadciąga!

Czerwony samochód z logiem miejscowej gazety zahamował z piskiem opon. Wyskoczył z niego chuderlawy osobnik o nerwowych ruchach. Zabawnie drobiąc, pobiegł w stronę śluzy. W połowie drogi zatrzymał go rosły funkcjonariusz. Tamten zaczął wymachiwać dziennikarską legitymacją, wołając wysokim, nieprzyjemnym głosikiem.

– Idź, Michał – Komendant odwrócił głowę udając, że nie dostrzega przybysza – ja nie mam cierpliwości. Wezmę kogoś i rozpytam tych ludzi.

Wroński zgrzytnął zębami. To niezaprzeczalny przywilej przełożonego wpakować pracownika w bagno. Wystarczy wydać rozkaz. Ruszył w stronę człowieka usiłującego sforsować żywy mur potężnej piersi policjanta. Przedstawiciel miejscowej śmietanki medialnej pienił się tym bardziej, im większy spokój i stanowczość wykazywał funkcjonariusz.

– Co jest, posterunkowy? – Michał podszedł ze zmarszczonymi brwiami. – Ktoś zakłóca spokój?

– Proszę nie udawać! – krzyknął łamiącym się z emocji głosem dziennikarz. – Przecież doskonale pan wie, kim jestem!

– Och! – komisarz uniósł brwi. – Rzeczywiście, sam redaktor naczelny. Nie poznałem pana. Ale jest przecież tak ciemno...

Przybysz z powątpiewaniem spojrzał na okoliczne lampy oraz reflektory policji. Jednak zanim zdążył wyrazić swoje zdanie, Wroński uprzedził go.

– Niestety, nie możemy pana wpuścić na teren zdarzenia. To zbyt poważna sprawa.

– Kolejne morderstwo? – oczy dziennikarza błysnęły.

– Morderstwo? – zdziwił się Michał – Kolejne?! O czym pan mówi? Owszem, wydarzył się śmiertelny wypadek. Wypadek – powtórzył z naciskiem – nic więcej, panie Niwa.

– W takim razie proszę mnie wpuścić – redaktor znów usiłował przejść pod ramieniem mundurowego. – Mam prawo wykonać kilka zdjęć...

– Ma pan prawo – wpadł mu w słowo Wroński – stanąć sobie grzecznie z boku i nie przeszkadzać w czynnościach służbowych. Rozumiem, że truposz to gratka dla miejscowej gazetki. – Z satysfakcją patrzył na wściekłość nieproszonego gościa, gdy ten usłyszał pogardliwym tonem wypowiedziane słowo „gazetka”. – Ale żadnych zdjęć nie będzie. Tym bardziej, że przyjechał już prokurator – zerknął nad ramieniem intruza. Szlęzak zmierzał energicznym krokiem w ich stronę.

– I bardzo dobrze! Pan Paweł na pewno pozwoli mi zrobić materiał.

Jednak pan Paweł na widok naczelnego zawrócił. Wolał nadłożyć drogi idąc wzdłuż jezdni do drugiej ścieżki.

– Obawiam się, że jednak nic z tego nie będzie – zauważył cierpko Michał.

– To skandal! Społeczeństwu należy się rzetelna informacja! Zresztą zaraz tu będzie nasza telewizja!

Komisarz z niesmakiem słuchał krzyków dziennikarza. Czy on naprawdę chce zamieścić zdjęcie nieboszczyka w gazecie? Hiena. A rednaczelny pienił się dalej.

– Jutro o wszystkim powiem burmistrzowi! Już on was ustawi.

Co ten pismak sobie wyobraża? Że jest w Stanach Zjednoczonych? Wroński wysunął się przed wielkiego policjanta, stanął twarzą w twarz z dziennikarzem.

– Proszę bardzo – wycedził. – Pan burmistrz na pewno poruszy wszelkie znajomości, użyje wszelkich wpływów, żeby spowodować usunięcie mnie ze służby tylko dlatego, że nie jestem dość czołobitny dla miejscowego przedstawiciela czwartej władzy. Spadaj pan stąd, zanim każę pana zatrzymać za utrudnianie dochodzenia! Mamy pilniejsze rzeczy do zrobienia niż użerać się z jakimiś nieodpowiedzialnymi idiotami.

– Pan mnie ciężko obraził! Nazwał mnie pan idiotą! Ten policjant jest świadkiem.

– A czy mówiłem o panu? Ten policjant jest świadkiem, że mówiłem bardzo ogólnie, nie zwracałem się do pana konkretnie. Prawda, Romek? – zwrócił się do mundurowego.

Młody chłopak wytrzeszczył na niego oczy, a potem powoli, niepewnie skinął głową. Niwa, mrucząc nieprzychylnie pod nosem, cofnął się.

Dym wisiał ciężką zasłoną w gabinecie komendanta. Od przeszło godziny ćmili papierosy, odpalając jednego od drugiego. Wroński miał dość. I palenia, i jałowych rozważań. Ileż można udawać, że to, co dzieje się dookoła, jest czymś innym niż w rzeczywistości?

– Chyba nie chce mi pan wmówić, szefie, że te wszystkie trupy to rzeczywiście tylko przypadek. Miejsce znalezienia, okoliczności i pora dnia czy raczej nocy, a także fakt, że do tej pory nie udało się zidentyfikować żadnego z denatów. Wreszcie wszystkie ślady wskazują, że ciała zostały przeniesione z innego miejsca. Powinniśmy wysłać próbki do laboratorium w Warszawie, skoro nasi nie mogą albo nie chcą sobie z tym poradzić.

Komendant zmarszczył brwi, czoło przecięła pionowa zmarszczka.

– Nie wymądrzaj się, komisarzu. Te sprawy nie wiążą się w żaden sposób. Czy to takie dziwne, że jeden z drugim popiją i skręcą sobie po ciemku kark?

– Owszem, dziwne, i dobrze pan o tym wie. Przy jednym można mówić o wypadku, przy dwóch o niesamowitym zbiegu okoliczności, ale my mamy...

– Nie potrzebuję tutaj afery z seryjnym zabójcą – przerwał obcesowo komendant – nie dociera do ciebie? Chcesz prowadzić sobie ciche śledztwo? Proszę bardzo, ale licz się z konsekwencjami, bo ja tego zabraniam. Zabraniam! – powtórzył głośniej, dobitnie. – Nie będę tolerował samowoli. A ty uważaj, bo jednym bezmyślnym ruchem zmarnujesz sobie karierę.

– A czy ja mówię o seryjnym zabójcy? – zdziwił się Wroński – Ja tylko chcę panu uświadomić, że to nie przypadek.

– Jeśli nie masz na myśli patologicznego mordercy, to kogo?

– Nie wiem. Jeszcze nie wiem. Ale to nie może być zbieg okoliczności.

W tym momencie zadzwonił telefon. Komendant niecierpliwym ruchem poderwał słuchawkę.

– Czego?! – chwilę słuchał z coraz bardziej osłupiałą miną, potem odłożył plastikowy przedmiot, jakby ten mógł wybuchnąć przy mocniejszym wstrząsie. – Mamy problem. I to całkiem spory. Znaleziono następne zwłoki. Tym razem w parku, przy ogródku jordanowskim.2

Trup leżący między kolorową huśtawką a karuzelą wyglądał dziwnie. To tak, pomyślał Wroński, jakby Eddiego Kruegera przenieść z horroru o ulicy Wiązowej do kreskówki o Bolku i Lolku. Wrażenie potęgowała zmasakrowana straszliwie twarz nieboszczyka. Coś między befsztykiem tatarskim a świeżą krwawą kiszką z domieszką potrzaskanych kości. Prokurator Szlęzak stał kilkanaście kroków dalej rozmawiając przez komórkę, zapewne z przełożonym.

– Tego będziemy identyfikować chyba po odciskach palców – Technik odwrócił się od okropnego widoku. – Jeżeli w jakichś rejestrach są w ogóle jego odciski. Kto mu to zrobił?

– Raczej czym mu to zrobił – odezwał się z boku Miro. Zszedł już z obserwacji i został ściągnięty na miejsce zbrodni. – To wygląda na pompkę. Nic innego nie zrobi z gęby takiej kupy mięcha.

– Shotgun? – skrzywił się komendant. – To nie film „Jak to się robi w Chicago”! Kto, u Boga Ojca, ma w naszym kraju dostęp do takiej broni? Tylko służby specjalne. I przestępcy. Ale nie tacy, jak nasze żuczki.

– Dupa tam shotgun. Raczej zwyczajny obrzyn – zabrał znowu głos technik – Na pewno zwykła śrutowa spluwa.

Wroński nie odzywał się. Patrzył uważnie na zwłoki, przyklęknął, obejrzał piasek wokół głowy trupa.

– Ciekawe, gdzie został zastrzelony – powiedział, prostując się.

– Nie wiem – technik wzruszył ramionami – ale na pewno nie tutaj. Kiedy tu trafił, krew już krzepła. Nie mówiąc o tym, że gdyby go tu zastrzelić, ktoś musiałby usłyszeć. Na śrutówę nie założysz tłumika.

– Nadal pan uważa – szepnął Wroński komendantowi na ucho – że tamci denaci naprawdę ulegli wypadkom? Że to się nie łączy?

– Nie teraz! – Szef łypnął wściekle, odsuwając go zdecydowanym ruchem. Sam pochylił się nad zwłokami. – Ale pasztet!

No tak, Michał uśmiechnął się w duchu, teraz nie da rady schować głowy w piasek. Trzeba będzie potraktować rzecz naprawdę poważnie. I zawiadomić komendę wojewódzką we Wrocławiu. Góra na pewno zechce monitorować takie dochodzenie.

– No dobra – komendant poruszył ramionami, jakby chciał z nich zrzucić ogromny ciężar. – Niech go teraz obejrzy zimny chirurg. Łapiduchy przetransportują go do Wrocławia, a my na naradę. Wszyscy! – dodał groźnie na widok wyrazu twarzy Mira. – Bez kombinowania. Rozmawiałem z prokuratorem. Wdrażamy śledztwo.

– Krakałeś, krakałeś i wykrakałeś – szef patrzył z niechęcią na Michała. – Chciałeś prawdziwego zabójstwa, to je masz!

– Zabójstwa? – spytał zjadliwym tonem Wroński. – Jednego zabójstwa? Myślałem, że...

– Nie myśl tak dużo – wpadł mu w słowo komendant. – Prowadzisz tę jedną sprawę, przynajmniej na razie. O tamtych możesz zapomnieć.

Pewnie – Michał poczuł ukłucie złości – stary za wszelką cenę chce uniknąć komplikacji i kłopotów z serią zabójstw. Jednak postanowił nadal udawać durnia! Trudno czasem zrozumieć myślenie wierchuszki. Zdawałoby się, że najważniejsze jest wykryć przestępstwo i ująć sprawców. A jednak bywa i tak jak teraz. Dowódca wyraźnie zakazuje łączyć sprawy, które ewidentnie mogą mieć wspólny mianownik. To jedynie chęć uniknięcia kłopotów i komplikacji czy coś więcej?

– Masz do dyspozycji tylko siebie – ciągnął tymczasem komendant. – Nie przydzielę ci nikogo, bo sam wiesz, jak jest z ludźmi.

Wroński uśmiechnął się krzywo. Stary chce mu podrzucić zgniłe jajo. Traktując to dochodzenie jako zupełnie odrębne, najpewniej niczego nie wykryje. Jeśli z kolei zacznie łączyć tropy, podważy wyraźny rozkaz przełożonego i narobi sobie kłopotów. Kolejna próba pokazania niepokornemu policjantowi, kto tu rządzi, zwyczajna złośliwość czy wszystko ma jednak drugie, a może trzecie dno?

Zabójstwo wyglądało na robotę zawodowca, kogoś na tyle zimnej krwi, żeby przetransportował zmasakrowaną ofiarę w odludne miejsce. Przygodni mordercy raczej rzadko wykazują tyle opanowania, a jeśli nawet przeniosą gdzieś zwłoki, czynią to w sposób mało zaplanowany, zostawiają więcej śladów. Wniosek – jeżeli zabójca jest doświadczonym przestępcą, to zwykły przeciętny glina z małego miasta na pewno okaże się bezradny niczym dziecko we mgle.

– Burmistrz do mnie dzwonił – szef spojrzał zimno na Michała. – Niwa już się na ciebie poskarżył. Podobno groziłeś mu rękoczynami, kąpielą w szambiarce i nazwałeś idiotą. Burmistrz jest bardzo niezadowolony. Oficer policji nie powinien zachowywać się w ten sposób.

– A co to ma być? – Wzruszył ramionami Wroński – Amerykański film? My nie zależymy od władz samorządowych. Burmistrz może się wypchać ze swoimi uwagami.

– Nie udawaj głupka, komisarzu! Administracyjnie może nie jesteśmy pod ratuszem, ale to właśnie oni współfinansowali ostatnio zakup nowych samochodów.

Co za syf, wzdrygnął się Michał. W takim grajdole wszyscy mają układy ze wszystkimi. Byle urzędas bezkarnie może pouczać policjanta, jak ma pracować.

– Może mam przeprosić tego dupka, Niwę? Że mu nie pozwoliłem wtykać wszędzie nosa i zadeptywać śladów?

– Powinieneś. Teoretycznie.

– No to niniejszym niesłychanie teoretycznie go przepraszam. Może pan to przekazać komu trzeba albo nie. Trzeba było samemu spławić redaktorka, a nie wysyłać mnie do tego śmiecia.

Komendant machnął ręką. Wroński ma twardy kark, przed byle kim go nie zegnie. Lepiej na razie zapomnieć o sprawie, bo jeśli zacznie naciskać, skutek może być odwrotny.

– Telewizji powiatowej nie potraktowałeś jednak tak źle – nie mógł sobie jednak odpuścić tej uwagi. – Czy dlatego, że przyjechały z kamerą dwie atrakcyjne laseczki?

– To dlatego – odparł Michał – że nie pchały się po chamsku, powołując na koneksje, ale grzecznie zaczekały aż będę miał dla nich odrobinę czasu. A że są ładniejsze od pana Niwy, to już rzecz osobna. Ale od niego jest ładniejszy nawet wyliniały szczurek mojego syna. A już na pewno sympatyczniejszy.

– Twoja niewyparzona gęba kiedyś cię zgubi – zauważył cierpko komendant. – Ale to twój problem. Teraz jesteś wolny, prześpij się parę godzin, a potem czeka na ciebie dochodzenie w sprawie tego zastrzelonego.

Pokój pamiętał lepsze czasy radosnego Gierka. „Perła” była jednym z hoteli postawionych w latach siedemdziesiątych, o architekturze tyleż siermiężnej, co obrzydliwie przewidywalnej, jakby zostały złożone z identycznych klocków, może jedynie w nieco urozmaiconych konfiguracjach. Pewnie – budynki sieci Marriott czy Holliday Inn także wszędzie wyglądają prawie jednakowo – ale też jakże inna to architektura!

Jednak nie mógł grymasić. Praca wymaga czasem poświęceń. Bywał przecież w paryskim Ritzu, nowojorskim Walldorfie, ale nocował także w cuchnącej owczymi odchodami serbskiej chałupie, spędzał noce na deszczu pod gołym niebem.

A teraz patrzył prosto w oczy człowiekowi siedzącemu w wytartym fotelu naprzeciwko.

– Przenosimy cię oficjalnie do Wrocławia, kapitanie – powiedział tamten. – Idziesz do roboty bezpośredniej.

– Myślałem, że mam jedynie nadzorować operację...

– Oczywiście. Jednak okoliczności się zmieniły. Zrobiło się zbyt gęsto, łatwo o dekonspirację, a to może oznaczać śmierć. Potrzeba nam tutaj doświadczonego człowieka. Trzeba też zmienić bazę wypadową, założyć ją bliżej, na miejscu zdarzeń. A poza tym koniec z czekaniem, trzeba zgromadzić więcej informacji.

– Zanim KGB, Niemcy albo MI6 zdołają dotrzeć do celu?

– Wiesz dobrze, że oni są w lepszej sytuacji. Mają więcej danych, bo to u nich siedzieli i pracowali jeńcy niemieccy, im składali zeznania. My jesteśmy zdani na domysły, przypadkowe odkrycia i wątpliwe najczęściej owoce własnej pracy.

– Rozumiem. Jednak uważam, że...

– Swoje wątpliwości możesz zawrzeć w najbliższym raporcie – przerwał ostro przełożony. – Ty, Jacek, masz swoje zadanie.

– Nie mam teraz na imię Jacek. Niech pan nie zapomina – uśmiechnął się.

– To ty masz o tym nie zapominać. Gdybym ja miał pamiętać wasze wszystkie tożsamości, musiałbym zamienić głowę w komputer z bazą danych. A i tak mógłbym się pogubić.

– Wiem, wiem. Jest pan przepracowany, pułkowniku. Poczucie humoru wtedy wysiada.

– Może. Ale nie mam też czasu na żarty.

Kapitan spoważniał.

– Co robimy z figurantem?

– Obserwuj. To, zdaje się, sprytny gość. W każdym razie potrafi wyciągać niepokojąco trafne wnioski. Nie wiadomo, czy dla kogoś nie pracuje. Jeśli posunie się za daleko, wpadnie na właściwy trop...

– Zdjąć?

Pułkownik pokręcił głową.

– To nie takie proste. Nie stosujemy metod KGB czy dawnego Stasi bez wyraźnej potrzeby. Zanim go stukniesz, musisz się skonsultować bezpośrednio z generałem. Zlikwidować obiekt łatwo. Gorzej jeśli okazuje się to pochopną i nazbyt pośpieszną decyzją. Pamiętasz Karola?

Jacek kiwnął głową. Karol zlikwidował Bogu ducha winnego faceta, bo mu się wydawało, że stanowi zagrożenie dla zadania. A potem wyszło, że zabity był człowiekiem zaprzyjaźnionej agentury, na dobitkę miał przekazać polskiemu kontrwywiadowi ważne informacje. Cicha awantura trwała kilka miesięcy i skończyła się odwołaniem samego szefa służb specjalnych. Oficjalnie złożył dymisję ze względu na zły stan zdrowia, ale nieoficjalnie został do tego po prostu zmuszony.

– Myśli pan, że mój figurant też może pracować dla...

Przerwało mu niecierpliwe machnięcie ręki.

– Nie wiem – pułkownik skrzywił się niechętnie. – Ale wykluczyć na razie tego nie możemy. Pamiętaj, poruszasz się w mętnej wodzie. W gęstej mgle. Widzisz co najwyżej plecy poprzednika, a często jedynie własne pięć palców. O ile w dodatku nie zapadną ciemności. Możesz nie liczyć na zbawcze promienie słońca albo że się mroczne zasłony nagle rozedrą, ukazując prawdziwy obraz świata. Nasza praca to zawsze ryzyko i loteria. Gra w pokera, ale w sytuacji, kiedy często nie znasz nawet własnych kart. Albo kiedy nagle walet zamienia się w asa, a as w dziewiątkę. Rozumiesz?

Kapitan wzruszył ramionami. Co za tyrada! Stary powinien zostać poetą.

– Oczywiście, rozumiem. Jak sądzę, kontakt z panem mam łapać przez naszą delegaturę we Wrocławiu?

– Nie, kapitanie. – Pułkownik pokręcił głową. – W ogóle nie kontaktuj się z delegaturą. Uczyniło się zbyt niebezpiecznie, nie możemy być pewni nikogo i niczego. Masz przydzielonych trzech ludzi z centrali i na tym poprzestaniemy. A jeśli zechcesz pogadać ze mną, używaj sposobów operacyjnych. Tak jakbyś działał na obszarze wrogiego terytorium. Stawka jest zbyt wysoka. Hasło znasz.

Milczeli przez chwilę. Wreszcie kapitan podniósł się, pułkownik podał mu rękę.

– Tylko bez fajerwerków – ostrzegł jeszcze, przytrzymując dłoń podwładnego. – Ostrożność, ostrożność i jeszcze raz ostrożność. Nie stać nas na popełnianie błędów.

Magda patrzyła na niego z nienawiścią czającą się na dnie ciemnobrązowych oczu.

– Znowu byłeś u tej dziwki – zasyczała. – Całą noc...

– Byłem na służbie – odpowiedział, siląc się na spokój, chociaż zaczynał go szlag trafiać. – Dobrze wiesz. Nie chodzę do żadnej dziwki!

– A ja właśnie swoje wiem. Kiedyś cię wreszcie nakryję!

– Nakrywaj sobie ile chcesz, i tak nie masz na czym! – o mało nie dodał „ty durna babo”, ale się opanował. – Wydumałaś sobie nie wiadomo co i zadręczasz siebie i mnie!

– Tak? Wymyśliłam sobie?! Wy wszyscy macie kochanice! Twoi kolesie już są po rozwodach, tylko tobie jeszcze się udało wszystko jakoś ukryć. Ale to tylko kwestia czasu, zobaczysz!

Nie cierpiał wybuchów zazdrości. A zdarzały się zawsze, ilekroć musiał dłużej zostać w robocie albo przypadał mu nocny dyżur. To znaczy, że zdarzały się kilka razy w tygodniu. Wiedział doskonale, jaka jest ich prawdziwa przyczyna. Bolało go to, ale milczał. Najważniejsze, żeby dziecko nie ucierpiało z powodu nieporozumień rodziców. A dzisiaj w dodatku był taki zmęczony... Miał nadzieję, że zje coś i położy się w miękkiej, gościnnej pościeli. Zamiast tego awantura.

– Daj już spokój – rzekł pojednawczo. – Nie kłóćmy się.

– Już daję spokój – odwróciła się na pięcie. – A ty rób jak chcesz. Możesz iść do tej swojej kochanki!

Poczuł gorzką kulę podchodzącą do gardła. Przecież nie ma żadnych podstaw, żeby go podejrzewać! Nie dał jej w życiu najmniejszego powodu, nigdy nie odkryła znaku, żeby kogoś miał. Żadnych dziwnych telefonów, tajemniczych esemesów... nic. A ona tymczasem...

– W takim razie wracam do pracy – warknął.

– Idź – zawołała za nim – idź sobie do niej! Wiem, że już cię nie interesuję! Są młodsze i ładniejsze!

Trzasnął drzwiami. Dobrze, że Patryk jest w szkole. Dzieciak nie powinien słuchać podobnych rzeczy. Przed klatką schodową przystanął. Na komendę wracać nie ma po co. Jeszcze mu wymyślą pracę, a musi przecież wypocząć i zająć się zabójstwem. Powlókł się do parku. O dziewiątej przed południem powinien tam panować jeszcze spokój i błogi bezruch. Słońce zaczynało już mocniej dogrzewać. Koniec maja w najcieplejszym regionie Dolnego Śląska to już właściwie pełnia lata. Noce jeszcze bywają chłodne, ale w dzień potrafi naprawdę przypiec.

Usiadł na ławce tuż przy huśtawkach. Po policyjnej krzątaninie nie pozostał najmniejszy ślad. Ciekawe – przez głowę przeleciała senna myśl – gdzie został naprawdę zabity tajemniczy denat. I dlaczego tak brutalnie, ze śrutówki prosto w twarz.

Nawet nie wiedział, kiedy pogrążył się w drzemce. Zbudziło go mocne szarpnięcie.

– Masz szluga? Ty, dziadek, obudź się! Masz fajki?

Otworzył oczy. Stało nad nim trzech wyrostków w wieku gimnazjalmnym. Musieli go wziąć za pijaczka, którego można obrać z papierosów, a może i z pieniędzy.

– Nie powinniście być w szkole? – spytał sennym głosem. Odpowiedział mu drwiący rechot.

– Dawaj fajki, facio, albo dostaniesz bęcki.

Sięgnął niespiesznie do kieszeni wiatrówki.

– Macie swoje fajki, chłopcy – wyjął legitymację, błysnął blachą. – To dla was kiepski dzień. Pójdziemy teraz na komendę.

Dwóch natychmiast rzuciło się do ucieczki. Jednemu podciął nogi, drugiego chwycił za kaptur bluzy. Trzeci stał skamieniały.

– Starczy tego dobrego – powiedział komisarz groźnie. – Dzisiaj wasi starzy będą naprawdę zachwyceni, bo dostaną telefon, żeby zabrać pociechy z policji.