Lekcja Strategii. Jak rozwijać dzieci poprzez naukę gry w szachy. - ebook

PODZIĘKOWANIA

Już na samym początku chcę wyróżnić Cię, Czytelniku, za dołożenie cegiełki do końcowego sukcesu tego projektu. Wierzę, że wspólnymi siłami jesteśmy w stanie wprowadzić edukację szachową do polskich rodzin. I tak, jak jestem Tobie bardzo wdzięczny, tak chciałbym szczególnie wyróżnić kilka osób.

Magdalena Kanarkiewicz – dziękuję Ci, Mamo, za niezachwianą wiarę we mnie i poświęcenie dla dobra Twoich dzieci, doceniam to.

Sławek Kanarkiewicz – dziękuję za wsparcie, które okazywałeś na swój, zrozumiały tylko dla mnie, sposób. Mój sukces jest również Twoim sukcesem. Dziękuję.

Leszek Badurowicz – dziękuję za napisanie jednego z rozdziałów i wspieranie mnie w pracy nad tą publikacją. Gdyby nie Ty, to pewnie bym nawet o książce nie pomyślał i dalej tkwił w przekonaniu: „książka? może za 10 lat…”.

Sylwia Królikowska – w ciągu kilku ostatnich miesięcy wspierałaś mnie na wszelkie możliwe sposoby i czuję, że gdyby nie Ty, to bym nie był tu, gdzie jestem. To wielka przyjemność Cię znać. Z radością wspominam pierwszą lekcję szachów, gdy zacząłem uczyć Ciebie i Twojego syna JJ’a.

Romuald Paszkiewicz – przywódca duchowy, drugi tata. Jestem wdzięczny, bo wskazówki przekazywane mi od wielu lat okazały się niezwykle trafne, a decyzje, które na ich podstawie podejmowałem, bardzo mądre. Dziękuję.

Wojciech Drzeżdżon – za wsparcie pedagogiczne, za pokazanie mi zupełnie innej drogi pedagoga. Za to, że był i jest Pan jedną z pierwszych osób na uczelni, które we mnie uwierzyły. To w życiu bardzo ważne.

Barbara Dubiecka-Kruk – za inspirację i pomoc przy samodzielnym wydaniu książki. Dziękuję, Twoja wiedza okazała się bezcenna.

Kamila Kruk i Marcin Osman – za pomoc przy opracowaniu tytułu książki i merytoryczne wsparcie dotyczące self-publishingu.

Grażyna Gawryłow, Magdalena Siejek, Adrian Szatkowski, Wiktor Słomiński, Ada Blejer i cały zespół wydawniczy – za dobrą współpracę i stworzenie projektu moich marzeń. Dziękuję za Wasze zaangażowanie i wsparcie.

Osoby, którym bardzo chciałbym podziękować za zaufanie, kupno książki w nieoficjalnej przedsprzedaży i zachęcenie mnie do realizacji moich pomysłów, to: Lidia Żak, Agata Żak, Monika Roczniewska-Zwara, Hanna Sempka, Katarzyna Frąszczak, Dorota Wesołek, Tomasz Kotłowski, Piotr Głowacki, Krzysztof Tarajkiewicz, Aleksander Kumala, Łukasz Kłykow, Andrzej Spuła, Maria Elkan, Oscar Władysław Elkan, Marek Richert, Maciej Fikus, Dawid Chojnacki, Piotr Murdzia, Marta Wolska, Iwona Świerczyk, Barbara Skwiercz, Iwona Gorczyca, Krystyna Homza.

Bardzo chcę wyróżnić jeszcze kilka osób, bo mam wobec nich wielki dług wdzięczności. Są to: Maciej Kuśmierz, Sławomir Rawski, Witosław Walkusz, Mirosław Walkusz, Piotr Murdzia, Paweł Kapica, Tomasz Kotłowski, Aleksander Kumala, Paweł Weichhold i Władysław Andrzejewski. Dziesięć osób, bez których moja ścieżka szachowa by się zakończyła, zanim w ogóle by się rozpoczęła. Dziękuję, Panowie, dziękuję.

...i dziękuję wszystkim tym, którzy kupili książkę w oficjalnej przedsprzedaży.WSTĘP

Dlaczego młody człowiek powinien zwrócić szczególną uwagę na grę w szachy? Wydaje się, że odpowiedź jest prosta.

Żyjemy w świecie, który rozwija się w błyskawicznym tempie. Żyjemy w świecie, w którym prawdopodobnie jednego dnia odbieramy więcej bodźców niż nasza babcia przez całe życie…

Postęp cywilizacyjny jest szybszy niż kiedykolwiek wcześniej i technologia XXI wieku sprawia, że gra w szachy może mieć inne oblicze edukacyjne niż dotychczas. Według mnie ta królewska gra – szachy nazywamy królewską grą z dwóch powodów: po pierwsze, bo kiedyś grano w nią tylko na dworach królewskich, a po drugie, bo jedna z figur szachowych to król – może być ciekawym uzupełnieniem wszechobecnej komputeryzacji. Uważam, że warto wprowadzić grę w szachy wszędzie, gdzie będzie mile widziana. Po to, aby stworzyć okazję i warunki do połączenia przyjemnego (spędzania czasu) z pożytecznym (nauka i rozwój logicznego myślenia).

Bardzo mi się spodobało, gdy usłyszałem kiedyś od znanego polskiego psychologa, Jacka Walkiewicza, że każdy ma swoją prawdę. I chcę postępować fair od samego początku. To, co tu przeczytasz, to są moje prawdy, które z czasem mogą się zmienić, i potraktuj lekturę, szczególnie nieszachowej części, z przymrużeniem oka. Jako pewnego rodzaju inspirację dla Ciebie do refleksji.

Również uczciwe – w moim mniemaniu – jest wyjaśnienie Ci mojego punktu widzenia: tu i teraz NIE JESTEM rodzicem, jestem nauczycielem (www.nauczycielszachow.pl). Wychowałem ponad 2000 uczniów (dzieci i młodzież szkolna) i spotkałem się z ponad 1000 dorosłych kursantów (rodzice oraz nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej i przedszkolnej), ale nie jestem rodzicem. Mówię Ci to już na początku, abyś zrozumiał, że bazuję na moich doświadczeniach, których nabyłem w pracy szkoleniowo-szkolnej.

Ta książka (www.kanarkiewicz.pl, www.NauczycielSzachow.pl) to zbiór moich najważniejszych publikacji, przemyśleń i wykładów. Zawiera trzy znacząco różniące się elementy: część pedagogiczną, w której dzielę się moimi inspiracjami i mam nadzieję, że pomogą Ci one z pasją wprowadzić edukację szachową; druga część to rozdział psychologiczny, który napisał mój serdeczny kolega Leszek Badurowicz – uważam, że jest to lektura godna uwagi i porusza ważne kwestie w przystępny sposób; ostatnia część to część szachowa, w której omawiam podstawy gry – kieruję ją do tych, którzy jeszcze nie mieli okazji się jej nauczyć, a chcą to zrobić.

Lekturę książki polecam wszystkim nauczycielom, rodzicom i osobom, którym zależy na rozwoju dziecka. Mam nadzieję, że znajdą tu państwo narzędzia (podstawy gry w szachy) oraz inspirację do nauczania królewskiej gry na każdym poziomie edukacji.CO MI DAŁY SZACHY?

Szachy stanowią bardzo istotny element układanki, jaką jest moje życie. Zacząłem relatywnie późno grać w szachy, bo jako 11–12-latek, w bardzo trudnym dla mnie momencie życia. Późny start niekorzystnie wpłynął na moją karierę szachową, ale miałem i sukcesy, m.in. zająłem szóste miejsce w Mistrzostwach Polski Juniorów do lat 14 w szachach szybkich i wygrałem międzynarodowy turniej w Badalonie (Barcelona, Hiszpania). Zawodowym szachistą nie zostałem, ale dzięki szachom przetrwałem trudny czas, stały się dla mnie sensem życia, pasją i pracą. To dzięki szachom daję sobie radę w życiu. I o tym życiu chcę trochę opowiedzieć, wierzę, że znajdziesz w mojej historii inspirację do stworzenia swojej własnej.

W moim życiu szachy odegrały istotną rolę, ponieważ nadałem im duże znaczenie. Sprawiłem, że stały się moim tlenem, moją motywacją do codziennego wstawania z łóżka. Muszę Ci się, drogi Czytelniku, do czegoś przyznać. Otóż, gdyby nie uwarunkowania, środowisko lokalne, w którym się wychowałem, nie wiem, czy byłbym w tym miejscu, w którym jestem. Moje dzieciństwo nie było usłane różami, szczególnie jeśli chodzi o pieniądze w domu. Zawsze ich brakowało i tylko dzięki życzliwości kilku osób mogłem w tamtym czasie rozwinąć pasję. Gdybym miał opowiedzieć, co dały mi szachy, wyszłaby z tego kolejna książka. Dziś powiem Ci o kilku, kluczowych z mojego punktu widzenia, kwestiach:

1.Nauka przegrywania – według mnie to klucz. Należy zrozumieć, że porażki są naturalnym elementem na drodze do osiągnięcia pełnego sukcesu.

2.Nauka dyscypliny – szachy nagradzają zdyscyplinowanych. Czym więcej trenujesz, czym więcej zadań i analiz zrobisz, tym lepsze masz wyniki. Proste.

3.Nauka odwagi – w moim przypadku szachy pomogły mi być odważniejszym. Choćby wydanie tej książki jest dla mnie niezwykłym sukcesem, zwycięstwem odwagi nad strachem.

4.Nauka determinacji – każdy z nas w życiu napotyka wyzwania, ja również. Szachy nauczyły mnie, że POMIMO problemów i trudnych sytuacji DZIAŁAM i ZMIERZAM do wyznaczonego celu.

5.Nauka logicznego myślenia – czymże byłaby odwaga i dyscyplina bez logicznego myślenia? Szachy nauczyły mnie łączyć wiedzę z różnych dziedzin i poszukiwać najlepszych w danym momencie rozwiązań. To ważne: ROZWIĄZAŃ w DANYM momencie. Lepszy jest dobrze wykonany plan dziś niż najlepszy plan na jutro.JAK CZYTAĆ TĘ KSIĄŻKĘ?

Myślę, że to jedno z pytań, które możesz sobie zadać, przeglądając książkę. Chcę Ci to ułatwić i wesprzeć Cię w działaniu, dlatego mam dla Ciebie propozycję.

Książka zawiera trzy główne części: rozdział pedagogiczny (zbiór użytecznych koncepcji, takich, które realizuję w codziennej praktyce), gościnny rozdział psychologiczny (napisany przez Leszka Badurowicza, specjalistę w dziedzinie psychologii sportu) oraz rozdział praktyczny – naukę gry w szachy.

Jeśli chcesz nauczyć się gry w szachy, przejdź do rozdziału o praktycznej grze, jeśli potrzebujesz inspiracji z pogranicza nauk społecznych: pedagogiki i psychologii – wybierz rozdziały temu poświęcone. Natomiast jeżeli chcesz nauczyć się grać w szachy, a także dowiedzieć się, PO CO i JAK możesz to zrobić – przeczytaj całą książkę. Wybór należy do Ciebie.

Przyjemnej lektury!ROZDZIAŁ PEDAGOGICZNY – ZBIÓR MOICH DOŚWIADCZEŃ

Plan rozdziału:

5 mitów o grze w szachy

Wprowadzenie do szachowej krainy – czy Twoje dziecko nadaje się do gry w szachy?

Edukacja szachowa

Wpływ szachów na dzieci

Jakie umiejętności, przydatne w życiu, może rozwinąć u Twojego dziecka gra w szachy?

Nauka przegrywania

Odpowiedź na erę komputeryzacji

Buduj tradycję – rodzinne spotkania przy szachownicy

Jak przekonać dziecko do nauki gry w szachy?

Jak rozpocząć naukę gry w szachy?

Jakie wyzwania stoją przed nauczycielem gry w szachy?

Kółka i szkółki szachowe

Motywacja wewnętrzna

Relacje i pasja

Mistrz świata w szachach czy mistrz świata w życiu? A może jedno i drugie?

Good enough. Koncepcja wystarczająco dobrej matki

Podsumowanie

FAQ – najczęściej zadawane pytania

Streszczenie

Witaj w moim świecie. Opowiem Ci o moich prawdach. Z tego rozdziału dowiesz się, jak wygląda moje podejście do pracy z dziećmi. Dzięki temu zrozumiesz moje spojrzenie na szachowy świat i dalsza część książki będzie dla Ciebie jeszcze prostsza w przyswojeniu. Oczywiście w wielu miejscach celowo powstrzymuję się od przewlekłych dywagacji i dygresji, ponieważ gdybym miał rozpisać się na tematy pedagogiczne, to zabrakłoby miejsca na naukę gry w szachy. Poszczególne podrozdziały traktują o różnych koncepcjach, które przynajmniej po części wykorzystuję w mojej pracy. Po lekturze tego rozdziału dowiesz się, jak ważny jest rozwój oparty na pasji i motywacji wewnętrznej.

5 mitów o grze w szachy

Czasem słyszę, że szachy to gra tylko dla, jak się to mówi, wcześniej urodzonych panów, że to długa i monotonna rozgrywka, że w zasadzie to szachy wyciąga się dla zabicia nudy lub w zimowe wieczory. Jakiś czas temu na moim fanpage’u zebrałem myśli, które dziś chcę odświeżyć i Ci przedstawić. Przejdźmy zatem do pięciu często wypowiadanych mitów o szachistach i grze w szachy.

1. Długo trwa

Coraz więcej partii szachowych odbywa się w tempie znanym z telewizji. Partie 2–3-minutowe? Nie ma sprawy! Niech jeden z najbogatszych ludzi na świecie, Bill Gates, będzie dla Ciebie przykładem szybkiej rozgrywki szachowej. Link do filmu na YouTube: https://youtu.be/QFlAE99Zz38 (dostęp: 29.11.2017).

Zapamiętaj: Partia szachowa może trwać zaledwie kilka sekund, a 2–3-minutowa to w XXI wieku standard.