Macierzyństwo. Współczesna literatura, kultura, etyka - ebook

Prezentowana publikacja o literackim macierzyństwie początku XXI w. inspirowana była doświadczeniem osobistym i lekturowym autorki, która opowiada o matkach nie tylko jak o literackich bohaterkach, lecz także rzeczywistych kobietach. W interpretowanych dziełach, sytuujących się najczęściej na styku fikcji i autobiografii, macierzyństwo jest ważnym źródłem twórczej wyobraźni, która umożliwia zmianę kulturowych reguł pisania o tym kobiecym doświadczeniu. W narracjach współczesnych matek traci ono swój wyidealizowany charakter, funkcjonując raczej jako złożone przeżycie egzystencjalne, które wymusza rewizję wielu pojęć związanych z kobiecą tożsamością, cielesnością i relacjami z otoczeniem. W analizowanych utworach z kręgu literatury wysokiej i popularnej, polskiej i obcej, autorek takich jak np. A. Nasiłowska, J. Bargielska, J. Mueller, D. Lessing, A. Pearson, P. Williams, R. Cusk, J. Jagiełło, M. Łukowiak czy E. Şafak, Czytelnik znajdzie przejmujące opowieści o jasnych i ciemnych stronach tego doświadczenia. Miłość, empatia i oddanie na równych prawach sąsiadują z uczuciami negatywnymi, takimi jak irytacja, zmęczenie, nuda, ból czy strach. Liryczne, często pełne humoru i dystansu do rzeczywistości opowieści o początkach macierzyństwa przeplatają się z historiami dotyczącymi najbardziej bolesnych aspektów tego doświadczenia, jak problem dzieciobójstwa, poronienia czy relacji matki z synem-mordercą.

Wprowadzenie                11

I. Teorie i problemy       21

Dyskurs maternalny w Polsce i na świecie – zarys stanu badań 23

Literatura wobec stereotypu macierzyństwa     30

Macierzyństwo a dyskurs rodzin(n)y     39

Macierzyństwo jako problem ciała         42

Pożegnania z Matką-Polką          45

Relacja matka – córka   46

Macierzyństwo w dyskursie feministycznym     51

Sztuka matek    89

Matka-autorka 89

„Sztuka prania pieluch” – matki negocjatorki w sztuce współczesnej     111

II. Problemy i teksty      123

Poetyckie antycypacje matrifokalne w literaturze polskiej          125

Nasiłowska – Gretkowska: polskie wzorce pisania o macierzyństwie     135

„Wiersze w rosole” Anny Nasiłowskiej 135

„Pierzyny i pelargonie” Manueli Gretkowskiej  146

Mommy lit – macierzyństwo w literaturze popularnej  159

Chic-lit – mum’s lit – ponowoczesna kultura      159

Mum’s lit a ideologia intensywnego macierzyństwa       161

Od Bridget Jones do Amy Crane              163

Wojny matek    164

Mum’s lit – maternal memoirs: dwa modele pisania o macierzyństwie 168

Mommy lit w Polsce?    170

„Wracam, bo… zniknęłam” – aporie macierzyńskiej podmiotowości      173

Pułapki ponowoczesności           175

Społeczny kontekst macierzyńskiego pisania     177

Pojawiam się i znikam   178

Projekt matka   181

„On becoming a mother” – macierzyństwo jako proces               182

Poszukiwanie narracji   184

Inna podmiotowość?    186

Autobiografia: terapia – polityka – etyka             187

III. Teksty i lektury         191

Obrysowywanie żałoby w Obsoletkach Justyny Bargielskiej       193

Apokryficzne macierzyństwa Joanny Mueller. Między cielesnością a tekstualnością (Powlekać rosnące. Apokryfy prenatalne)       219

„Gdy rozum śpi – rodzą się matki” – literacki wizerunek dzieciobójczyni (Trzy śmiertelne historie. Cz. 1: Dziennik znaleziony w piekarniku Marka Susdorfa)  239

Nowe formy sztuki zaangażowanej? Wokół Ciemnej strony księżyca Olgi Wróbel           253

O winie i milczeniu – Musimy porozmawiać o Kevinie Lionel Shriver       269

Groza i empatia – Piąte dziecko Doris Lessing    285

Zakończenie      299

Bibliografia         305

Nota bibliograficzna       321

Motherhood: Contemporary Literature, Culture, Ethics (Summary)       323

Indeks nazwisk 327

Od Redakcji       337