Meritum Prawo pracy 2021 - ebook

18. wydanie cenionego przez czytelników kompendium wiedzy z zakresu prawa pracy, w którym w sposób przystępny omówiono zasady stosowania przepisów w praktyce. Czytelnik znajdzie tu kompleksowe informacje na temat indywidualnego i zbiorowego prawa pracy poczynając od momentu przyjęcia pracownika do pracy na ustaniu stosunku pracy kończąc.

W kolejnej edycji omówiono regulacje „covidowe” na wszystkich płaszczyznach prawa pracy. Przedstawiono m.in. następujące zmiany dotyczące:

• przepisów „covidowych” wprowadzających obowiązkowe odosobnienie pracownika (usprawiedliwiona przyczyna nieobecności pracownika),
• możliwości udzielenia przez pracodawcę urlopu bez zgody pracownika, z pominięciem planu urlopów (w związku z pandemią),
• dodatkowego zasiłku opiekuńczego w związku z COVID-19,
• wynagrodzenia za przestój w czasie pandemii,
• nowych obowiązków i uprawnień pracodawcy związanych z epidemią koronawirusa, m.in. przetwarzania danych osobowych o stanie zdrowia pracownika,
• możliwości przeprowadzania szkoleń BHP z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej,
• obowiązku przeprowadzania badań wstępnych, okresowych i kontrolnych (czasowe zawieszenie),
• konieczności zapewnienia bezpieczeństwa pracownikom z uwzględnieniem zagrożenia epidemicznego – aktualizacja oceny ryzyka zawodowego,
• pracy zdalnej w kontekście epidemicznym, w tym sytuacji kiedy pracodawca może zlecić pracę w formie pracy zdalnej, różnic między pracą zdalną a telepracą uregulowaną w kodeksie pracy,
• nowego rozporządzenia w sprawie dokumentacji pracowniczej,
• uproszczonej procedury legalizującej pobyt cudzoziemców i podejmowania przez nich pracy na terytorium Polski, wydłużenia okresu ważności kart pobytu, wiz pobytowych, przedłużenia prawa cudzoziemca do pracy sezonowej po upływie ważności zezwolenia,
• obowiązku zgłaszania do ZUS (już od 1 stycznia 2021 r.) umowy o dzieło,
• możliwości wydłużenia (lub przesunięcia) terminu realizacji lub zmiany warunków umów z zakładami pracy chronionej (w związku z ograniczaniem negatywnych skutków COVID-19),
• obniżenia wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych (w związku z COVID-19),
• szczególnych regulacji w zakresie stosowania układów zbiorowych pracy (lub regulaminów zatrudniania) w okresie zagrożenia epidemicznego,
• zagadnienia tzw. whistleblowingu – funkcji sygnalistów zgłaszających nieprawidłowości w firmie w odniesieniu do różnych branż (np. lotniczej, bankowej).

Czytelnicy znajdą również przegląd najnowszego orzecznictwa w sprawach z zakresu prawa pracy, a także zaktualizowane stawki i wskaźniki (w treści poszczególnych rozdziałów i syntetycznie w aneksie na końcu książki).

Atutem książki jest poradnikowe ujęcie prezentowanej tematyki. Zastosowany w opracowaniu przystępny język, pozbawiony „żargonu” prawniczego pozwala na korzystanie z książki osobom zajmującym się sprawami kadrowymi, które jednak nie posiadają wykształcenia prawniczego.

11 Wprowadzenie

13 Wykaz skrótów

17 Rozdział I. Przyjęcie pracownika do pracy

18 1. Katalog danych osobowych – uregulowania prawne ......................... 1

24 2. Wstępne badania lekarskie .................................................................. 7

27 3. Przyjęcie pracownika do pracy – sposób postępowania ................... 8

31 Rozdział II. Strony stosunku pracy

32 1. Pracodawca ............................................................ 14

51 2. Pracownik .......................................................... 33

57 Rozdział III. Umowa o pracę

58 1. Umowa o pracę .............................. 40

80 2. Umowa o pracę na okres próbny ......................................... 78

82 3. Umowa o pracę na czas określony ........................................ 82

91 4. Umowa o pracę w celu zastępstwa pracownika w czasie jego

usprawiedliwionej nieobecności w pracy ............................................ 87

93 5. Umowa na czas wykonania określonej pracy – przepisy przejściowe 89

94 6. Umowa o pracę na czas nieokreślony ................................................. 90

97 Rozdział IV. Delegowanie pracowników w ramach świadczenia

usług w Unii Europejskiej

100 1. Delegowanie pracowników – uregulowania prawne ........................... 90¹

100 2. Delegowanie na podstawie dyrektywy 96/71 ..................................... 90²

110 3. Delegowanie pracowników do Polski w ramach świadczenia

usług w UE ........................................... 9014

121 4. Dochodzenie roszczeń z tytułu delegowania przed sądem ............... 9030

123 5. Zabezpieczenie społeczne pracowników wykonujących pracę

najemną na terenie UE ............................................... 90³²

SPIS TREŚCI

Spis treści

6 www.meritum.pl

Strona Numer

133 6. Zatrudnienie cudzoziemca spoza obszaru UE ................................... 9038

151 Rozdział V. Pozostałe formy świadczenia pracy

153 1. Kodeksowe ............................................................ 91

175 2. Cywilnoprawne ....................................................... 127

212 3. Elastyczne formy pracy ....................... 175

245 Rozdział VI. Zatrudnianie telepracowników

246 1. Uwagi wprowadzające i ważniejsze pojęcia ............................ 242¹

248 2. Warunki stosowania telepracy ..................................... 24210

253 3. Praca zdalna ...................... 24211

259 Rozdział VII. Zatrudnianie pracowników tymczasowych

260 1. Ogólna charakterystyka pracy tymczasowej i najważniejsze definicje 24214

266 2. Zasady zatrudniania pracowników tymczasowych i kierowania

tych pracowników do wykonywania pracy tymczasowej .................... 24219

270 3. Realizacja zatrudnienia tymczasowego .............................................. 24224

278 4. Rozwiązanie stosunku pracy tymczasowej. Rezygnacja z pracy

pracownika tymczasowego ................................................................. 24230

283 Rozdział VIII. Obowiązki pracodawcy

286 1. Zakres obowiązków pracodawcy – zagadnienia ogólne .................... 243

315 2. Katalog obowiązków pracodawcy ...................... 258

382 3. Regulamin pracy .................................... 288

392 4. Zapewnienie bhp ........................................ 299

461 Rozdział IX. Obowiązki pracownika

462 1. Obowiązek wykonywania pracy ............................... 337

463 2. Szczegółowe obowiązki pracownika ........................ 339

491 Rozdział X. Odpowiedzialność w stosunkach pracy

492 1. Odpowiedzialność pracowników .......................... 358

515 2. Odpowiedzialność pracodawcy ............................... 397

527 Rozdział XI. Wynagrodzenie za pracę

529 1. Ogólna charakterystyka wynagrodzenia za pracę .................... 419

529 2. Składniki wynagrodzenia za pracę ...................... 420

567 3. Ustalanie warunków wynagrodzenia za prac............ 443

591 4. Ochrona wynagrodzenia za pracę ...................... 461

604 5. Wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy ................. 475

624 6. Wynagrodzenie za pracę wadliwą ....................... 491

626 7. Inne świadczenia związane z pracą ................ 493

637 8. Odszkodowania przysługujące pracownikom ............... 517

Spis treści

www.meritum.pl 7

Strona Numer

666 9. Roszczenia o wynagrodzenie za pracę ......................... 525

668 10. Rola organów Państwowej Inspekcji Pracy w zakresie realizacji

prawa do wynagrodzenia za pracę ........................................ 530

672 11. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu pojednawczym ................... 535

674 12. Sądowe dochodzenie roszczeń o wynagrodzenie za pracę .............. 538

676 13. Przedawnienie roszczeń o wynagrodzenie za pracę .......................... 541

681 Rozdział XII. Czas pracy

684 1. Zagadnienia ogólne ........................ 542

684 2. Przepisy o czasie pracy ......................... 543

688 3. Kluczowe pojęcia dotyczące czasu pracy ............. 549

715 4. Okresy niewykonywania pracy wliczane do czasu pracy ................... 584

723 5. Okresy niewliczane do czasu pracy ..................... 598

739 6. Okresy odpoczynku od pracy ................................... 623

745 7. Systemy czasu pracy ............................................. 629¹

772 8. Praca w godzinach nadliczbowych ............................ 680

795 9. Praca w nocy ................................. 703

800 10. Praca w dni wolne od pracy ................................... 711

808 11. Szczególne regulacje czasu pracy wybranych

grup zawodowych ................................................................................ 721

875 12. Kumulacja zatrudnienia a czas pracy .................................................. 797

879 13. Tryb wprowadzania i zmiany systemów oraz rozkładów czasu pracy 802

887 14. Planowanie i rozliczanie czasu pracy .............................. 811

893 15. Ewidencja czasu pracy ....................................... 821

897 16. Naruszenie przepisów o czasie pracy ........................ 826

899 Rozdział XIII. Urlopy pracownicze

901 1. Urlop wypoczynkowy ....................................... 827

964 2. Urlop bezpłatny ................................ 902

972 3. Urlopy szkoleniowe ..................................... 908

978 4. Urlopy okolicznościowe ................................... 916

981 Rozdział XIV. Uprawnienia pracownika-rodzica

983 1. Ochrona stosunku pracy w okresie ciąży ................................... 918

995 2. Urlop macierzyński ....................................... 935

1023 3. Urlop wychowawczy ................................................ 946

1033 4. Pozostałe uprawnienia pracownicze związane z rodzicielstwem ...... 959

1040 5. Zasiłek opiekuńczy .................................... 966

1063 Rozdział XV. Zatrudnianie pracowników młodocianych

1064 1. Zagadnienia wstępne ............................. 967

1065 2. Wiek pracowników młodocianych .................................... 968

1069 3. Zawarcie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego ......... 973

1086 4. Prawo do refundacji .......................................... 1002

1095 5. Praktyki absolwenckie ............................ 1005

Spis treści

8 www.meritum.pl

Strona Numer

1101 Rozdział XVI. Zatrudnianie pracowników niepełnosprawnych

1103 1. Zagadnienia ogólne .............................................................................. 1007

1113 2. Osoba niepełnosprawna ...................................................................... 1010

1161 3. Rehabilitacja społeczna ....................................................................... 1034

1166 4. Typy pracodawców ............................................................................... 1040

1195 5. Adaptacja środowiska pracy ................................................................ 1061

1217 6. Uprawnienia pracownicze osób niepełnosprawnych ......................... 1063

1225 7. Wpłaty na PFRON ................................................................................. 1065

1274 8. Formy wsparcia dla pracodawców ...................................................... 1075¹

1345 9. Wspieranie samozatrudnienia .............................................................. 107576

1347 10. Pomoc publiczna .................................................................................. 107578

1350 11. Odpowiedzialność wykroczeniowa ..................................................... 107579

1352 12. Pełnomocnik Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych ................. 107580

1353 13. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych ............ 107581

1355 14. Rady konsultacyjne do spraw osób niepełnosprawnych .................... 107582

1357 15. Rada Dostępności ................................................................................ 107584

1358 16. Zespół do spraw opracowania rozwiązań w zakresie poprawy

sytuacji osób niepełnosprawnych i członków ich rodzin .................... 107587

1360 17. Międzyresortowy Zespół do Spraw Opracowania Systemu

Orzekania o Niepełnosprawności oraz Niezdolności do Pracy .......... 107590

1361 18. Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych ........ 107595

1363 Rozdział XVII. Środki prawne aktywizacji zawodowej

i zatrudniania osób bezrobotnych

1365 1. Pojęcie bezrobotnego .......................................................................... 1077

1371 2. Środki aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych ............................ 1080

1376 3. Instrumenty wspierające zatrudnianie osób bezrobotnych ................ 1084

1379 4. Formy zatrudnienia subsydiowanego osób bezrobotnych ................. 1090

1382 5. Dofinansowanie podjęcia działalności gospodarczej jako

instrument wspierania samozatrudnienia osób bezrobotnych ........... 1097

1384 6. Zasiłek dla bezrobotnych jako zastępcza forma wspierania osób

bezrobotnych .............................................. 1098

1385 7. Uprawnienia przysługujące pracodawcom w związku

z zatrudnianiem osób bezrobotnych ................................................... 1100

1394 8. Uwagi końcowe .............................................. 1109

1397 Rozdział XVIII. Zmiana treści stosunku pracy

1398 1. Porozumienie zmieniające ............................. 1110¹

1400 2. Wypowiedzenie zmieniające ................................................................ 1117

1412 3. Czasowe powierzenie pracownikowi innej pracy ................................ 1131

1423 Rozdział XIX. Ustanie umowy o pracę

1426 1. Wprowadzenie ...................................................................................... 1140

1430 2. Rozwiązanie umowy o pracę – zagadnienia ogólne ........................... 1143

1442 3. Rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia stron ............... 1159

1446 4. Rozwiązanie umów terminowych ........................... 1165

Spis treści

www.meritum.pl 9

Strona Numer

1447 5. Wypowiedzenie umowy o pracę ............................... 1169

1507 6. Procedura zwolnień grupowych .......................................................... 1281

1517 7. Rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia .............................. 1297

1542 8. Wygaśnięcie stosunku pracy ............................................................... 1328

1548 9. Uprawnienia pracownicze towarzyszące ustaniu umowy o pracę ..... 1338

1559 10. Świadectwo pracy ................................................. 1358

1573 Rozdział XX. Rozwiązywanie indywidualnych sporów ze stosunku

pracy

1574 1. Zagadnienia ogólne ............................................ 1374

1601 2. Terminy do dochodzenia roszczeń w sprawach z zakresu prawa

pracy .................................................... 1421

1603 3. Wykonalność orzeczeń z zakresu prawa pracy .................................. 1423

1604 4. Zaskarżanie orzeczeń ............................................. 1426

1606 5. Skarga na przewlekłość postępowania ............................. 1428

1607 6. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego

orzeczenia ............................................ 1429

1613 Rozdział XXI. Zbiorowe prawo pracy

1615 1. Układy zbiorowe pracy ............................... 1430

1657 2. Związek zawodowy u pracodawcy ........................................ 1499

1705 3. Rady pracowników .............................. 1553

1711 Rozdział XXII. Wypadki przy pracy i choroby zawodowe –

ubezpieczenie wypadkowe

1712 1. Ustawa wypadkowa – nowe przepisy ............................. 1563

1808 2. Choroby zawodowe ..................................................... 1580¹

1810 3. Wypadki i choroby zawodowe powstałe w szczególnych

okolicznościach .................................................. 1581

1813 Rozdział XXIII. Kontrola pracowników

1814 1. Zakres prawny dopuszczalności kontroli ............................. 1581¹

1818 2. Kontrola bezpośrednia sposobu i efektywności wykonywanej pracy 15816

1831 3. Sankcje dla pracodawcy .................................................... 158116

1835 Rozdział XXIV. Sygnalizowanie nieprawidłowości

1836 1. Zagadnienia wstępne ......................................... 158117

1838 2. System zgłaszania nieprawidłowości (whistleblowing) ....................... 158120

1842 3. Ochrona sygnalistów na gruncie obowiązującego prawa

zatrudnienia .................................................... 158127

1845 4. Dyrektywa w sprawie ochrony osób zgłaszających przypadki

naruszenia prawa Unii Europejskiej – tzw. dyrektywa o ochronie

sygnalistów ..................................... 1581³³

1849 Aneks

1867 Indeks rzeczowy