Metodyka edukacji polonistycznej dzieci w wieku wczesnoszkolnym - ebook

Niniejsza publikacja stanowi szczególną pozycję wśród książek przedmiotowo-metodycznych służących kandydatom i młodym nauczycielom w najwcześniejszym okresie ich aktywności. Zawiera ona wiadomości rzeczowe z różnych działów języka polskiego oraz ogólne i szczegółowe treści i metody pracy, przykłady lekcji, a także wiele informacji bibliograficznych. Istotnym walorem opracowania są praktyczne zalecenia i uwagi z zakresu nauki o języku, co wiąże się z dalszym rozwojem umysłowym dzieci i możliwością doskonalszego poznawania rzeczywistości. Głównym celem książki jest pomoc studentom i nauczycielom w procesie opanowywania niezbędnej wiedzy polonistycznej, m.in. na temat sposobów pracy z tekstami literackimi, wzbogacania słownictwa i związków frazeologicznych, jak również stosowania różnorodnych konstrukcji składniowych w nauczaniu uczniów formułowania dłuższych form wypowiedzi typu: opowiadanie, opis, sprawozdanie, notatka, list itd. Ponadto celem książki jest uświadamianie i przypominanie niezbędnych wiadomości merytorycznych i metodycznych stanowiących podstawę zintegrowanej wiedzy polonistycznej, umożliwiającej właściwy rozwój języka ojczystego dzieci, zgodnie z ich psychofizjologicznymi właściwościami. Celowi temu służą między innymi rozdziały poświęcone ćwiczeniom gramatycznym i ortograficznym, rozwijaniu aktywności twórczej, zabawom dramatycznym i dydaktycznym. Książka ta umożliwia również zapoznanie się z najnowszymi osiągnięciami dydaktycznymi i naukowymi tej dyscypliny pedagogicznej. Istotną jej cechą jest możliwość pogłębiania wiedzy i umiejętności pedagogicznych nauczycieli oraz inspirowanie ich do doskonalenia swego warsztatu zawodowego.

Wstęp

1. Cele polonistycznej edukacji wczesnoszkolnej

1.1. Cele kształcenia polonistycznego a funkcje języka

1.2. Klasyfikacja i formułowanie celów nauczania

1.3. Treści kształcenia i wychowania w edukacji polonistycznej

1.4. Materiał nauczania i środki dydaktyczne w kształceniu wczesnoszkolnym języka polskiego

1.5. Nauczyciel a kształcenie języka ojczystego w edukacji wczesnoszkolnej

1.6. Przygotowanie się nauczyciela do lekcji

2. Metody nauki czytania i pisania w ujęciu porównawczym

2.1. Podział metod nauki czytania i pisania

2.2. Syntetyczne metody nauki czytania

2.3. Metody alfabetyczne

2.4. Metody fonetyczne

2.5. Metody sylabowe

2.6. Metody analityczne – ich wady i zalety

2.7. Rozwój metod analityczno-syntetycznych

2.8. Metody globalne

2.9. Najnowsze tendencje w procesie nauki czytania i pisania

2.9.1. Koncepcja czytania według Glenna Domana

2.9.2. Metoda wczesnej nauki czytania i pisania w systemie pedagogicznym Marii Montessori

2.9.3. Metoda naturalnej ekspresji i motywacji Celestyna Freineta

2.9.4. Naturalna nauka języka

2.9.5. Programy wspierające edukację dzieci

3. Proces nauki czytania

3.1. Psychofizjologiczne podstawy procesu czytania i pisania

3.2. Istota nauki czytania

3.3. Gotowość i aspekty procesu czytania

3.4. Kształtowanie umiejętności czytania

3.4.1. Etapy w procesie nauki czytania

3.4.2. Treści programowe

3.5. Znaczenie elementarza w procesie nauki czytania i pisania

3.6. Etapy pracy podczas wprowadzania nowej litery

3.7. Doskonalenie umiejętności czytania

3.7.1. Cechy dobrego czytania

3.7.2. Podstawowe formy czytania

3.7.3. Kształtowanie umiejętności cichego czytania ze zrozumieniem

4. Proces pisania

4.1. Psychofizjologiczne podstawy procesu pisania

4.2. Nauka poprawnego pisania

4.2.1. Etapy nauki pisania nowej litery

4.3. Rodzaje ćwiczeń w pisaniu

4.4. Błędy graficzne w piśmie

4.5. Trudności w nauce czytania i pisania

5. Rozwój i kształcenie języka dzieci w wieku wczesnoszkolnym

5.1. Język pisany a mówiony – wzajemny wpływ, badania

5.2. Proces wielostronnego poznania a metody kształcenia sprawności językowej

5.3. Ćwiczenia słownikowo-frazeologiczne i ich funkcja w procesie kształcenia mowy

5.4. Organizacja i planowanie dłuższych form wypowiedzi

5.5. Podstawowe rodzaje wypowiedzi ustnych i pisemnych

5.5.1. Opowiadanie

5.5.2. Opis

5.5.3. Sprawozdanie

5.5.4. List i inne pisma użytkowe

5.6. Ćwiczenia kompozycyjne

5.6.1. Kontrola i ocena prac pisemnych

6. Praca z tekstem literackim

6.1. Cele opracowywania utworów

6.2. Etapy pracy z tekstem czytanki lub lektury

6.3. Opracowywanie utworów literackich

6.3.1. Analityczne formy pracy z tekstem

6.3.2. Syntetyczne ćwiczenia oparte na utworach literackich

6.4. Inne sposoby wykorzystania treści tekstów literackich

6.5. Opracowywanie utworów poetyckich

6.6. Praca z lekturą

7. Nauczanie gramatyki w edukacji wczesnoszkolnej

7.1. Cele kształcenia języka uczniów

7.2. Treści nauczania

7.3. Metody i organizacja materiału językowego

7.4. Konstruowanie zdań złożonych

8. Nauczanie ortografii i interpunkcji

8.1. Cele i zadania nauczania ortografii

8.2. Dobór i zakres treści ortograficznych

8.3. Zasady nauczania ortografii

8.4. Metody opracowywania materiału ortograficznego

8.5. Rodzaje ćwiczeń ortograficznych

9. Rozwijanie twórczej aktywności uczniów

9.1. Pojęcie, istota i cechy aktywności twórczej

9.2. Metody pobudzania myślenia twórczego

9.3. Stymulowanie wytwarzania dywergencyjnego i konwergencyjnego

9.4. Twórcza ekspresja uczniów według koncepcji Nowoczesnej Szkoły Francuskiej Celestyna Freineta

10. Gry i zabawy dydaktyczne w polonistycznej edukacji dzieci

10.1. Cele i zadania gier i zabaw dydaktycznych

10.2. Funkcje zabaw w nauczaniu języka polskiego

10.3. Przykłady zabaw w edukacji polonistycznej

11. Dramatyzacje w nauczaniu wczesnoszkolnym języka polskiego

11.1. Pojęcie, istota i klasyfikacja gier dramatycznych

11.2. Rodzaje technik dramowych

11.3. Przykłady dramatyzacji

Bibliografia

Aneks

Przykład lekcji wprowadzającej nową literę

Przykład lekcji z tekstem literackim