Milknące głosy - ebook

Bo­le­sław Prus

MILK­NĄ­CE GŁO­SY

Wró­ciw­szy cało z pią­tej kam­pa­nii w ży­ciu, puł­kow­nik w koń­cu roku 1871 wziął dy­mi­sją i osiadł w Lyonie. Li­czył so­bie do­pie­ro sześć­dzie­siąt pięć lat i wy­glą­dał tak czer­stwo, że przy­ja­cie­le na­ma­wia­li go, aby się oże­nił. Ale puł­kow­nik nie chciał się że­nić. Mó­wił, że wpraw­dzie ma jesz­cze moc­ne nogi, lecz że go już znu­dzi­ła ad­wo­kac­ka Fran­cja, więc my­śli wró­cić do swo­ich. Z babą zaś miał­by w dro­dze dużo kło­po­tu.

Chciał je­chać na­tych­miast; za­czął na­wet szu­kać kup­ca na swój do­mek z ogród­kiem. Tym­cza­sem przy­by­ło do Lyonu trzech ro­da­ków i ko­le­gów puł­kow­ni­ka z naj­pierw­szej kam­pa­nii. Sta­rzy od­na­leź­li się ła­two, jesz­cze ła­twiej od­no­wi­li zna­jo­mość i od­tąd cho­dzi­li so­bie we czte­rech. Chcąc pi­jać ra­zem czar­ną kawę w pol­skiej ka­wia­ren­ce, mu­sie­li ra­zem ja­dać obiad w jed­nej re­stau­ra­cji. Po­tem każ­dy mógł iść, gdzie go oczy po­nio­są, byle wie­czo­rem sta­nął na czas do wi­sta. Po­nie­waż jed­nak tra­fia­ły się spóź­nie­nia, więc dla po­rząd­ku pil­no­wa­li się wza­jem­nie i – cały dzień cho­dzi­li ra­zem, cza­sa­mi po dwóch, cza­sem gę­sie­go, a zwy­kle rzę­dem.

Głów­nym za­ję­ciem ich była roz­mo­wa o daw­nych kam­pa­niach i o po­li­ty­ce bie­żą­cej. W cią­gu roku sta­rzy od­kry­li wszyst­kie błę­dy Kos­su­tha, Mac-Ma­ho­na, Ba­za­inea i daw­niej­szych wo­dzów. W roku zaś na­stęp­nym po­ukła­da­li tak szczę­śli­wie pla­ny wo­jen, że gdy­by je wy­ko­na­no, świat wy­glą­dał­by cał­kiem in­a­czej niż obec­nie.

W trze­cim roku je­den z nich umarł. Opła­ka­li go jak bra­ta, lecz w mie­siąc po po­grze­bie za­de­cy­do­wa­li, że w po­li­ty­ce nie­bosz­czy­ka tkwił wiel­ki błąd: bo Bi­smarck, choć Nie­miec, jest jed­nak ge­nial­nym czło­wie­kiem, i nie wia­do­mo, na co się jesz­cze może przy­dać.

W czwar­tym roku umarł im dru­gi kam­rat cał­kiem nie­spo­dzia­nie. Puł­kow­nik aż po­ło­żył się do łóż­ka ze zmar­twie­nia i od tej pory z po­zo­sta­łym ko­le­gą nie gry­wał w wi­sta, tyl­ko w ma­ria­sza. Sta­rzy mniej te­raz roz­ma­wia­li ze sobą, ale za to czy­ty­wa­li wię­cej ga­zet. Ro­zej­rzaw­szy się zaś i skom­bi­no­waw­szy to, co pi­sa­ły dzien­ni­ki an­giel­skie, z tym, co nie­kie­dy by­wa­ło w nie­miec­kich, do­szli do wnio­sku, że Bi­smarck wca­le nie jest taki zły, jak się wy­da­je, lecz musi być ostroż­ny…

– W po­li­ty­ce, ko­cha­ny ka­pi­ta­nie – mó­wił puł­kow­nik – naj­pierw­szą cno­tą jest ostroż­ność. To rzecz da­rem­na!…