Obrazek z lat głodowych - ebook

Po­słu­chaj­cie, pięk­ni pa­no­wie i pa­nie, opo­wiem wam kró­ciuch­ną po­wiast­kę.

Z błysz­czą­cych wy­żyn wa­szych czy spoj­rze­li­ście kie­dy­kol­wiek w dół, ni­sko, w głąb owych warstw spo­łecz­no­ści, któ­re ciem­ne, nędz­ne, z pięk­na odar­te pra­cu­ją cięż­ko? Czy­ście wi­dzie­li, ja­kie cier­pie­nia nur­tu­ją na tych dnach głę­bo­kich, ja­kie męki roz­dzie­ra­ją łono tej męt­nej dla was fali ży­wych lu­dzi?…

Wy­ście my­śle­li za­wsze, o pięk­ni i pięk­ne, że w tej gru­bej i szorst­kiej war­stwie sam kał tyl­ko i bez­ro­zum; po cóż więc w nią za­glą­dać? Tak, za­pew­ne;

je­że­li nie chce­cie za­sę­pić roz­po­go­dzo­ne­go za­ba­wą lica, nie zbli­żaj­cie się do ludu, pójdź­cie ra­czej ba­wić się i plą­sać przy bla­sku świa­teł ja­rzą­cych, wśród woni sa­lo­nów. Ale je­że­li mię­dzy wami są ser­ca mi­łu­ją­ce nie lśnią­cy po­zór, lecz grunt czło­wie­czy, je­że­li są i umy­sły cie­ka­we zba­da­nia bied spo­łecz­no­ści, niech zaj­rzą w ist­nie­nie mi­lio­nów, w ist­nie­nie mo­zol­ne, bez­barw­ne, rzad­ko po­ję­te do­brze przez szczę­śli­wych, czę­sto spo­twa­rza­ne, opl­wa­ne. Tam znaj­dą ser­ca dra­mat żywy i cel uko­cha­nia, a umy­sły na­ukę i za­chę­tę do dą­że­nia ku po­stę­po­wi ta­kie­mu, któ­ry zbli­ży szczę­ście nie jed­nost­kom, nie ka­stom, lecz wiel­kie­mu ogó­ło­wi.

Moja opo­wieść kró­ciuch­ną bę­dzie. Przed­sta­wi ona je­den z mi­lion razy po­wta­rza­ją­cych się na zie­mi dra­ma­tów, któ­re ode­gra­ne w bied­nej i ciem­nej war­stwie ludz­ko­ści giną bez śla­du. Do mnie do­szła wieść o nim i z po­dzi­wem za­du­ma­łam się nad tym, iż po­dob­ne dra­ma­ty do­tąd na bo­żym świe­cie ist­nie­ją.

Opo­wie­ści więc o cier­pie­niu bied­nych i ciem­nych, po­słu­chaj­cie, pięk­ni i oświe­ce­ni pa­no­wie i pa­nie.

Dziw­nie smut­ne były lata 1854-5 i 1856. Głód, strasz­ny głód, pie­kiel­ny­mi mę­ka­mi roz­dzie­rał pier­si ludu; ty­sią­ce tych, któ­rych pra­cy kraj chleb po­wsze­dni i nie­po­wsze­dnie zbyt­ki za­wdzię­czał, ko­na­ły śmier­cią gło­do­wą.

Je­den okrzyk bo­le­sny, cięż­ki, roz­pacz­ny za­ję­czał z pier­si ludu: chle­ba!