Pedagogika społeczna. Pojmowanie aktywności w polu praktyki - ebook

Monografia, będąc syntezą wieloletnich prac badawczych autorki, stanowi nowe otwarcie w pojmowaniu aktywności w polu praktyki analizowanej ze społeczno­pedagogicznej perspektywy. Prezentuje namysł nad pedagogiką społeczną, jej aktualnym postrzeganiem w odniesieniu do jej tradycji i pierwszych sformułowań oraz do współczesnego dyskursu prowadzonego w naukach humanistycznych i społecznych.

Książka przynosi zarys metateorii dotyczącej tożsamości dyscypliny, jej roli, związków z innymi dziedzinami nauk, otoczeniem kulturowo-społecznym oraz praktyką działań pedagogów społecznych. Praktyka jest jednak ujmowana także w kategoriach ogólnych. Autorkę interesuje, jak działanie wpływa na myślenie o działaniu, z czego działanie wynika i czemu służy. Wykorzystuje przy tym teorię analizy aktywności i tworzenia instytucji symbolicznej Jeana-Marie Barbiera, operując bliską mu perspektywą rozumienia aktywności jako głównej kategorii społeczno-pedagogicznego spojrzenia na pole praktyki. Ustrukturowany i podzielany przez uczestników pola praktyki zestaw pojęć i konceptów tworzy transwersalny paradygmat pedagogiki społecznej.

Publikacja może zainteresować czytelników zorientowanych na pogłębianie refleksji nad społeczno-pedagogicznym spojrzeniem na pola praktyki edukacyjnej, socjalnej, opiekuńczej oraz na poszukiwanie narzędzi analizy zachodzących w nich procesów.

Wstęp 13

Rozdział 1. Społeczno-pedagogiczny punkt widzenia: rama konceptualna 17

Uwagi wstępne: konteksty i uzasadnienia 17

Punkt widzenia – perspektywa – horyzont 21

Paradygmat humanistyczny i relacyjny paradygmat działania niestrategicznego: rama ontologiczna 23

Koncepcja instytucji symbolicznej i środowisko niewidzialne: rama aksjologiczna 25

Konstruowanie intersubiektywnie uwspólnionego doświadczenia: rama epistemologiczna 28

Badanie w toku zmiany: rama metodologiczna 29

Aparatura pojęciowa: ciągłość i zmiana 34

Rozdział 2. Aktywność w polu praktyki: konceptualizacje i narzędzia/dyspozytywy 41

Uwagi wstępne 41

Narzędzie analizy/dyspozytyw: ustalenie znaczeń 43

Relacyjna koncepcja człowieka usytuowanego w kontekstach społecznych 46

Kultura aktywności duchowej/mentalnej 52

Praca hermeneutyczna nad sobą: złożoność i paradoksalność 56

Doświadczenie i jego wymiar relacyjny: integrowanie poprzez rekonstrukcję i reorganizację 60

Uwspólnianie doświadczenia i jego konteksty: przykład pokolenia historycznego 66

Rozdział 3. Aktywność w polu praktyki: warianty transformacji 71

Uwagi wstępne 71

Zmiana paradygmatyczna i „odkrycie aktywności” 72

Aktywność w polu praktyki: koncepcje i narzędzia 74

Transwersalna analiza aktywności 75

Podejście trialektyczne 77

Aktywność – transformacje transformacji: związek „pożeniony” strukturalnie 82

Transformacje niewidoczne i bezszelestne: koncept i propozycje analizy 85

Proces bezszelestnego kumulowania doświadczeń 92

Strumień transformacji niewidocznych versus modyfikacje 96

Warkocz transformacji powiązanych/„pożenionych” 99

Rozdział 4. Kultura praktyki: orientacje aktywności 101

Uwagi wstępne: kultura praktyki – zakres pojęcia 101

Orientowanie aktywności/działania w polu praktyki: przesłanki ramy konceptualnej 105

Myślenie kompleksowe versus działanie zintegrowane 108

Przestrzeń mediacji: w kierunku podejść mediacyjnych 115

Transformacje relacji: między asymetrią a przekraczaniem mistrza 125

Transformacje orientacji aktywności: dwie oscylacje 132

Rozdział 5. Pola praktyki: sensy i znaczenia aktywności 143

Uwagi wstępne 143

Kształcenie/kształtowanie: uświadamianie ram aktywności w polu praktyki 144

Refleksyjna praktyka: tworzenie wiedzy własnej 148

Projektowanie: spiralna aktywność usytuowana w przestrzeni kształcenia 152

Praca socjalna: stawanie się/w kierunku pracy społecznej 157

Pole praktyki w transformacji: odkrycie przestrzeni niewidzialnej 166

Podmiot działający w polu praktyki: transformacje bezszelestne 168

Pola praktyki w ujęciach transwersalnych 171

Pola praktyki – pola badań: naprzemienność aktywności i implikacje 174

Rozdział 6. Wartościowanie aktywności w polu praktyki 183

Uwagi wstępne 183

Relacyjny wymiar wartości – wartościowania w polu praktyki 185

Wartościowanie: preferencje wyboru orientacji aktywności 189

Relacje społeczne w polu praktyki: interesowność (uprzedmiotowienie i marszandyzacja) versus bezinteresowność (la gratuité) 194

Wartościowanie/szacowanie efektów: ewaluacja aktywności w polu praktyki 203

Fenomen ewaluacji – punkt wyjścia 203

Ewaluacja aktywności w polu praktyki – narzędzie analizy 210

Rozdział 7. Pedagogika społeczna „na skrzyżowaniu nauk” 221

Uwagi wstępne 221

Inspiracje konceptualne i narzędzia konstruowania społeczno­pedagogicznego punktu widzenia na aktywność w polu praktyki 224

Inspiracje dla konstruowania ram orientowania aktywności w polu praktyki 225

Metoda naukowa: wzbogacanie warsztatu metodologicznego 231

Całość powiązana dyscyplinarnie: zintegrowany paradygmat aktywności w polu praktyki 237

Zintegrowany paradygmat aktywności w polu praktyki: warianty 238

Podejścia transwersalne do analizy pola praktyki 246

Inspiracje międzydyscyplinarne: dwa zwątpienia 250

Rozdział 8. Transwersalny paradygmat pedagogiki społecznej: ramy konceptualne 255

Uwagi wstępne 255

Rozum transwersalny: rama ontologiczna 256

„Długie trwanie” oraz „zerwanie i nieciągłość”: rama metodologiczna 260

Dyscyplinaryzacja i instytucjonalizacja pedagogiki społecznej: dwa sprzężone procesy 263

Szkoła myślenia: nieciągłość versus paradoks zerwania 268

Kompleksowość (złożoność/dwoistość) i zintegrowanie powiązań wzajemnych: rama epistemologiczna 271

Uwagi końcowe 273

Zamiast zakończenia: zaproszenie do współmyślenia 281

Bibliografia 283

Wykaz wybranych artykułów opublikowanych w latach 2008–2018 311

Słownik pojęć kluczowych 319

Summary 329

Table of contents 341

Résumé 347

Table de matières 359

Indeks nazwisk 365

Indeks rzeczowy 373