Pogięta szpada - ebook

Rozdział pierwszy

I

Kiedy Demelza Poldark zobaczyła jeźdźca zjeżdżającego w dolinę, od czterech dni bez przerwy lało.

Z nieba opadały na ziemię powłóczyste fale drobnej mżawki niesione południowo-zachodnim wiatrem (raczej słabym). Chmury wisiały tuż nad lądem, zasłaniając wzburzone morze. Wąskie ścieżki zmieniły się w chlupocące bagniska. Demelza lubiła mżawki pojawiające się pod koniec stycznia po grudniowych sztormach. Prawie nie wpływały na pracę kopalni, bo większość robót prowadzono pod ziemią, a ludzie zatrudnieni na powierzchni byli przyzwyczajeni do wilgoci, jednak deszcz szkodził zbożu, choć w Namparze uprawiano go niewiele. Ośrodek majątku stanowił dwór należący do rodziny Poldarków.

Po wyjściu z domu natychmiast ociekało się wodą, więc mimo ognia buzującego w kominkach we wszystkich pomieszczeniach panowała wilgoć. Zaciek na suficie biblioteki – Ross i Demelza planowali się nim zająć, lecz nigdy tego nie zrobili – powiększył się o jakieś dziesięć centymetrów, źle dopasowane okna przeciekały, na dywanach znajdowały się tu i tam mokre plamy, ale to nie drobne niedociągnięcia budowlane były najważniejsze, tylko stała obecność ludzi i ich ślady: zabłocone buty stojące przy drzwiach, mokre pończochy, które rozwieszono, by wyschły, płaszcze i opończe pachnące wilgotnym futrem, wilgotnym płótnem i wilgotnymi ludzkimi ciałami – deszcz wdzierał się do wnętrza domu. Nie należało się tym jednak przejmować: Nampara nie zawsze będzie brzydka i zaniedbana. Któregoś dnia, już wkrótce, znów stanie się piękna.

Było tak ciepło, że w podmurowanych żywopłotach pojawiły się pierwsze żółte pąki pierwiosnków. Krople mżawki osiadającej na policzkach miały słony smak – przypominały ukradkowy pocałunek. Było to zwodnicze, bo w pierwszej chwili nikt nie zdawał sobie sprawy, że moknie. Głębokie oddechy sprawiały przyjemność, powietrze wydawało się słone, czyste, świeże.

Demelza nie mogła liczyć na towarzystwo starszych dzieci. Jeremy przebywał w Brukseli z niedawno poślubioną żoną – w dalszym ciągu służył w armii, lecz na szczęście nic mu nie groziło, ponieważ wojna się skończyła. Clowance zakochała się w Stephenie Carringtonie, młodym marynarzu, który nie budził sympatii w okolicy. Wyszła za niego za mąż i przeprowadziła się do Penryn. Demelza spędzała dużo czasu z Isabellą-Rose, mającą wkrótce skończyć trzynaście lat, oraz zaledwie dwuletnim Henrym. Ross stale namawiał żonę, by poświęcała mniej czasu na pracę w gospodarstwie – „jesteś panią, niech inni wykonują najcięższe obowiązki” – ale przychodziło jej to z trudem, częściowo z powodu niskiego pochodzenia. Wciąż nie potrafiła o tym zapomnieć i nie umiała wydawać poleceń służącym, gdy sama mogła zrobić coś szybciej i lepiej. Drugą przyczyną była wrodzona energia, która jednak ostatnio nieco osłabła, więc mimo wszystko Demelza przestrzegała poleceń męża.

W dalszym ciągu prowadziła aktywny tryb życia, lecz nie przemęczała się szczególnie. Dwa razy w tygodniu odwiedzała Juda i Prudie Paynterów. Chodziła z Isabellą-Rose na długie spacery po plaży albo wzdłuż klifu. Córka radośnie paplała, ciesząc się z różnych rzeczy – ze wszystkich dzieci była najbardziej podobna do Demelzy, równie spontaniczna, choć czasem dawało się zauważyć rys surowości, której matka nigdy nie okazywała. Demelza chodziła z Rossem do kopalni i spotykała go w połowie drogi do domu. Pracowała w ukochanym ogrodzie, gdzie rośliny jeszcze się nie przebudziły z zimowego snu. Gleba na wybrzeżu była tak piaszczysta, że nigdy nie zmieniała się w błoto. Demelza nadzorowała młóckę i przewiewanie owsa. Leczyła Malwę, czarnego kuca, z przeziębienia i gwałtownego kaszlu, stosując miksturę przeciwzapalną własnego wyrobu. Odwiedzała Caroline Enys, która stanowczo nie chciała opuszczać domu w czasie deszczu. Popijały razem herbatę i rozmawiały o życiu.

Była zadowolona, ponieważ Ross niedawno wrócił do domu i z nowym zainteresowaniem zajmował się dwiema kopalniami oraz gospodarstwem. Czułaby się jeszcze lepiej, gdyby nie pewien nieprzyjemny fakt i konieczność podjęcia doniosłej decyzji. Była zdenerwowana, zwłaszcza kiedy budziła się w półmroku nad ranem, a potem słuchała kapania kropel deszczu i jednostajnego oddechu leżącego obok męża.

Przed wyjazdem z Londynu Ross spotkał się z premierem. Rozmawiali o możliwości wysłania Rossa do Paryża jako obserwatora mającego śledzić we współpracy z ambasadą brytyjską działania i nastroje armii francuskiej. Sprawa pozostała w zawieszeniu. Lord Liverpool czekał na dalszy rozwój wypadków, by podjąć ostateczną decyzję, a Ross wahał się, czy przyjąć propozycję kolejnej misji zagranicznej. Uzgodnili, że skontaktują się ponownie pod koniec lutego.

Od tamtej pory wiele się wydarzyło. Ameryka i Anglia zawarły pokój. Należało oczekiwać, że książę Wellington pozostanie w Paryżu jako ambasador brytyjski, choć nie cieszył się popularnością w stolicy Francji – może po prostu wskutek wyniku wojny. Wydawało się mało prawdopodobne, by książę z radością powitał kapitana Poldarka, bo wcześniej był niezadowolony z jego pojawienia się w charakterze obserwatora przed bitwą pod Buçaco w Portugalii. Słowo „szpieg” oficjalnie nie padło, jednak książę napisał do swojego brata, ministra spraw zagranicznych, i poskarżył się na obecność „neutralnego wysłannika rządu” na polu walki, bo uważał, że wysłali go niechętni mu członkowie gabinetu. Nie wiadomo, czy po powrocie do Anglii Wellington kiedykolwiek przeczytał świetny raport Poldarka wyrażający podziw dla jego działań, ale Ross z pewnością nie chciał uczestniczyć w misji, podczas której spotkałby się z podejrzliwością, a nie ze współpracą. Dlatego też na początku nowego roku perspektywa wezwania do Londynu i wyjazdu do Paryża wydawała się bardziej odległa. Zmniejszyły się również poranne lęki Demelzy.

Aż nagle w Namparze pojawił się obcy mężczyzna w oficjalnym stroju; jechał przez mostek ze stukotem kopyt. Za chwilę zsiądzie z konia i stanie przed drzwiami frontowymi, ociekając wodą.

W taką pogodę nie należy się martwić, że dwór wyda się brzydki lub zaniedbany – oczywiście pod warunkiem, że gość zna właścicieli i rozumie, że dom stanowi także ośrodek gospodarstwa rolnego. W przypadku obcych było inaczej. Kiedy Demelza zauważyła jeźdźca, przez następne cztery minuty biegała po salonie, zbierając buty, pończochy, peleryny i chustki, po czym schowała je do szaf. Błyskawicznie przetrzepała dywaniki, uprzątnęła stół, wykorzystując obrus jako worek, w którym znalazły się wszystkie niepotrzebne rzeczy, i wepchnęła go do szafy z książkami Rossa o górnictwie. W tym momencie w drzwiach salonu pojawiła się wierna Jane Gimlett.

– Bardzo przepraszam, pani, przyjechał dżentelmen, który chciałby się zobaczyć z kapitanem Poldarkiem. Nazywa się Phillips, pan Phillips.

– Każ mu wejść do salonu. I poślij kogoś po kapitana Poldarka. Zdaje się, że ciągle jest w Wheal Grace.

W istocie rzeczy Ross nie przebywał w kopalni, choć wcześniej ją odwiedził. Poprzedniego dnia pojechał po zakupy do Redruth z Matthew Markiem Martinem i Calem Trevailem. Mogliby załatwić wszystko sami, lecz podobnie jak Demelza Ross miał poczucie nietrwałości, niepewności, oczekiwania, przekonanie, że zostało niewiele czasu. Skłaniało go to do większego osobistego zaangażowania w prowadzenie kopalni i gospodarstwa. Między innymi przywiózł trzy cetnary ziemniaków, by uzupełnić zmniejszające się zapasy, worek guana i worek azotanu sodu przeznaczonego na pole młodej kapusty. Teraz zatrzymał się, by porozmawiać z dwoma wieśniakami, Ernem Lobbem i Sephusem Billingiem, którzy rozrzucali nawóz na polu i rozprowadzali go grabiami.

Zauważył, że John Gimlett opuszcza dwór i zmierza w stronę Wheal Grace, po czym spostrzegł, że stary służący i przyjaciel idzie w jego kierunku. John przekazał Rossowi wiadomość o przybyszu i razem wrócili do domu.

Demelza przebywała w salonie, rozmawiając z niskim młodym człowiekiem ubranym w czarny strój z ciemnymi mokrymi plamami na mankietach i kolanach. Nie był to mundur, lecz Ross się domyślił, że gościa łączy coś z wojskiem, bo miał postawę oficera.

– Nazywam się Hubert Phillips, sir. Proszę wybaczyć, że podaję panu lewą rękę, ale prawa nie jest zupełnie sprawna.

Ross dostrzegł, że gość ma tylko połowę dłoni z jednym palcem i kciukiem.

– Phillips? – spytał.

– Ściśle biorąc, porucznik, sir. Zostałem ranny pod Salamanką i wojsko zrezygnowało z moich usług.

– W którym pułku pan służył?

– Siódmym. Odnieśliśmy wspaniałe zwycięstwo.

– Mam kuzyna w czterdziestym trzecim, w lekkiej dywizji. I syna w pięćdziesiątym drugim, w tej chwili w Brukseli.

Rozmowa na temat niedawnych działań wojennych trwała pięć minut. Tymczasem Demelza oblizywała wargi, poprawiała włosy i zastanawiała się, kiedy mężczyźni przejdą do rzeczy.

Phillips wyjął pugilares, a następnie list.

– Przywiozłem wiadomość od premiera, sir. Sprawa jest tak pilna, że nie chciał korzystać z poczty. Osobiście zwrócił na to uwagę. Szczerze mówiąc, sir, dotarcie do pana zajęło mi całe trzy dni, najpierw karetą pocztową, a następnie konno!

Ross wziął list i wsunął palec pod pieczęć.

– Skoro dojechał pan w trzy dni z Londynu do Nampary, musiał się pan naprawdę śpieszyć. Część dróg jest bardzo wyboista. Cieszę się, że trzyma pan w dłoni kieliszek. Proszę usiąść. Za pół godziny podamy obiad. Ufam, że zje go pan z nami?

– Dziękuję, sir. W gruncie rzeczy… – Umilkł.

Ross się uśmiechnął.

– Tak?

– Polecono mi czekać na pańską odpowiedź, sir. Jego lordowska mość prosił, by udzielił jej pan w ciągu dwudziestu czterech godzin. – Phillips zwrócił się w stronę Demelzy. – Pani, ponieważ jest to dość odludna okolica, mogę potrzebować noclegu. Jako żołnierz jestem przyzwyczajony do spartańskich warunków, więc mam nadzieję, że nie przysporzę państwu kłopotów.

– Z przyjemnością pana przenocujemy – odparła Demelza. – Nasz dom nie jest pozbawiony wygód, choć jest mi przykro, że gościmy pana w czasie takiej ulewy. Nie zawsze jest u nas tak mokro.

– Och, nie wątpię, pani. W lecie na pewno jest pięknie.

Demelza w dalszym ciągu prowadziła uprzejmą konwersację, prawie nie zdając sobie sprawy z tego, co mówi. Poczuła ulgę, że przybycie gościa nie ma nic wspólnego z Jeremym. Chociaż najstarszy ukochany syn nie był już narażony na niebezpieczeństwa związane z wojną, nie mogła się uwolnić od nieprzyjemnych lęków związanych z wcześniejszą eskapadą, w której uczestniczył. Nie wiedziała, co się może stać, nie była pewna dnia ani godziny.

Podejrzewała – w tej chwili nie miała co do tego żadnych wątpliwości – że dwa lata wcześniej Jeremy wraz z dwoma przyjaciółmi w magiczny sposób, którego nikt nie rozumiał, obrabowali dyliżans pocztowy i jak dotąd nie zostali zdemaskowani.

Demelza wykorzystywała drobne wskazówki i okruchy informacji. Miała intuicję i doszła do wniosku, że jej syn to jeden z przestępców. W końcu, wczesną jesienią, odbyła niebezpieczną wyprawę do starej sztolni zwanej Drabiną Kellowa, gdzie w bocznym chodniku odnalazła ostateczne dowody, których poszukiwała. Wzbudziły w niej przerażenie. Trzy worki z inicjałami J, S i P albo B napisanymi czarnym atramentem, dokumenty, pieczęć Warleggana, damski pierścień i niewielki puchar miłości ze srebra z napisem Amor gignit omniam wygrawerowanym na boku. Puchar stał teraz na kredensie w jadalni w Namparze. W ostatnim liście Jeremy poprosił, by matka schowała go do szuflady w jego pokoju. Powinna o tym pamiętać.

Ross oczywiście o niczym nie wiedział i nigdy się od niej nie dowie. Odkrycie było straszliwym, głębokim szokiem dla Demelzy. Wychowała się w rodzinie metodystów o surowych zasadach moralnych – choć ojciec był pijakiem i brutalem – lecz szybko nauczyła się od Rossa swobodnie podchodzić do religii: odwiedzał kościół w Sawle co najwyżej dwa razy w roku. Natychmiast przyjęła przekonania męża – lub ich brak – i czuła się doskonale. Nie miała żadnych problemów, a kiedy jej brat Samuel prosił, by myślała o zbawieniu duszy, grzecznie zmieniała temat rozmowy.

Bardzo dobrze. Nie chciała niczego innego. Ale zabawa w rozbójnika… Schwytanych i osądzonych przestępców wieszano na szubienicy na rozstajach dróg w Bargus, a po odcięciu ze stryczka zwłoki grzebano w niepoświęconej ziemi. Chodziło o Jeremy’ego, jej pierworodnego syna, w przyszłości dziedzica majątku Rossa: przeszło czterdziestu hektarów ziemi, dwóch kopalni i szanowanego nazwiska. Ross był najbardziej znanym Poldarkiem w dziejach rodu, a jego przodkowie, choć często niespokojne duchy, od przeszło trzystu lat byli w Kornwalii ziemianami, sędziami, mistrzami polowań, dobroczyńcami Kościoła, miejscowymi notablami.

Bardzo chciała porozmawiać o tej sprawie z mężem, lecz wiedziała, że to wykluczone. Instynktownie rozumiała, że Ross nigdy nie może się dowiedzieć. Mimo to pragnęła go spytać: Czy popełniliśmy jakiś błąd? Czy źle wychowaliśmy dzieci? Czy nie poznały dziesięciorga przykazań i nie zrozumiały, że trzeba je traktować poważnie? Czy nie miały zbyt łatwego dzieciństwa? Mogły robić, co chciały, chodzić, dokąd chciały. Czy pozostawienie im pełnej swobody nie spaczyło ich charakterów? Demelza była wychowywana byle jak, lana pasem przez pijanego ojca, gdy tylko zdołał ją złapać. Co do Rossa, jego ojciec nie interesował się swoim jedynym synem, zwykle traktował go szorstko i ozięble. W odróżnieniu od rodziców Jeremy wychował się w cieplarnianych warunkach, był kochany i rozpieszczany. I wydawał się typowym tworem takiego wychowania: miał naturę artysty, silnie rozwinięte poczucie humoru, nienawidził okrucieństwa wobec zwierząt, nie mógł patrzeć na szlachtowanie świń, był zdolnym konstruktorem – nawet więcej niż zdolnym… Wysoki, niezgrabny, niekiedy apatyczny, miał spokojny, dobry charakter, dowcip. Jak to się stało, że ten młody człowiek popełnił czyn całkowicie niezgodny ze swoją naturą?!

II

Ross skończył czytać list. Demelza wróciła myślami do teraźniejszości, do mniej niepokojących spraw. Złożył list, obrócił go w dłoniach, po czym podał żonie, co sprawiło, że porucznik Phillips ze zdziwieniem uniósł brwi.

Demelza przeczytała:

Drogi Kapitanie Poldark!

Pamięta Pan naszą rozmowę z dwudziestego czwartego listopada zeszłego roku, gdy omawialiśmy Pański wyjazd do Paryża w misji specjalnej? Uzgodniliśmy, że da mi Pan znać do końca lutego, czy zechce się Pan podjąć tej misji, gdyby rząd Jego Królewskiej Mości w dalszym ciągu uważał ją za użyteczną.

Od tamtego czasu wydarzenia toczą się szybko. Pokój z Ameryką przyniósł – i będzie przynosił – trwałe korzyści obu krajom. Jednak sytuacja we Francji jest coraz bardziej zagmatwana.

Jak się Pan domyśla, otrzymuję szczegółowe informacje o wielu sprawach, lecz uważam, że pożytecznie byłoby dysponować dodatkowym obserwatorem, który składałby mi raporty oparte na własnych wrażeniach. Francja znów jest niezależnym krajem – na jej terytorium nie przebywają żadne obce wojska – ale to, jak rozwiąże swoje problemy, ma ogromne znaczenie dla reszty Europy.

Książę Wellington zastąpi wicehrabiego Castlereagha jako reprezentant Anglii na kongresie wiedeńskim, co może nastąpić za trzy miesiące. Księżna pozostanie w Paryżu. Z tego powodu personel naszej ambasady będzie taki, jak Panu opisałem w czasie naszego spotkania. Naszym posłem zostanie krewny Wellingtona i jego adiutant w bitwie pod Buçaco, lord Fitzroy Somerset, którego Pan zna i który serdecznie Pana powita.

Gdyby zgodził się Pan przyjąć misję, Pańskie obowiązki miałyby nieoficjalny charakter. Obecność Pana żony i rodziny byłaby ze wszech miar korzystna, gdyż stworzyłaby wrażenie, że spędza Pan trzymiesięczny urlop we Francji. Znalazłszy się na miejscu, korzystając z otrzymanych rad, odwiedziłby Pan różne jednostki armii francuskiej – łatwo wymyślić odpowiednie preteksty – po czym składałby mi Pan raporty na temat aktualnych nastrojów wśród wojska. Naturalnie dysponowałby Pan znacznymi funduszami na pozyskanie tych informacji oraz na koszty wygodnego pobytu Pana i Pańskiej rodziny. Zdaję sobie sprawę, że termin jest krótszy, niż wyobrażałem sobie w listopadzie, jednak ufam, że w czasie kilku tygodni, odkąd powrócił Pan do domu, przemyślał Pan propozycję i podjął wstępną decyzję.

Pozostaję etc.

Liverpool

Fife House, 26 stycznia 1815Rozdział drugi

I

W razie potrzeby gospodarstwo mogło przez kilka miesięcy działać samodzielnie. John Gimlett, chociaż nie był farmerem, miał dostatecznie dużo doświadczenia, by wydawać polecenia i kierować codziennymi pracami. Ben Carter, po okresie pijaństwa po ślubie Clowance, starał się zrehabilitować i kompetentnie zarządzał kopalnią. Wheal Grace przynosiła coraz większe straty, lecz Wheal Leisure regularnie dostarczała rudy dość dobrej jakości. Żyły, choć nie dawało się przewidzieć ich biegu, okazały się bogate, zwłaszcza w dawnych wyrobiskach kopalni Trevorgie. Horace Treneglos, zmarły przed wielu laty, mawiał, że ma wielki szacunek dla starożytnych, bo znali się na rzeczy. Kopalnia, założona w czasach rzymskich, później kilkakrotnie zamykana i otwierana, w dalszym ciągu mogła dostarczać miedzi, cynku, ołowiu i srebra.

Wydawało się, że Poldarkom nie zabraknie chleba przynajmniej przez kilka lat. Również górnikom – Ross zamierzał o to zadbać. W hrabstwie, w którym nie pojawiły się jeszcze oznaki spodziewanego powojennego rozkwitu (zresztą nie pojawiły się one również w innych częściach Anglii), Nampara i otaczające ją wioski stanowiły niewielką enklawę, gdzie ludzie nie żyli w skrajnej nędzy.

Rankiem trzydziestego stycznia Demelza pojechała do swojej najbliższej i najdroższej przyjaciółki. Upływ lat potraktował Caroline Enys mniej łagodnie niż Demelzę – porucznik Phillips przypuszczał, że z pewnością jest drugą żoną Rossa. Caroline, zawsze chuda, stała się nieco koścista, jednak ostra, przenikliwa inteligencja malująca się na jej twarzy kompensowała utratę młodzieńczej świeżości.

– Och, to wszystko wyjaśnia – powiedziała. – Kiedy zobaczyłam twoje rumieńce, pomyślałam, że Hugh Bodrugan wylazł z łóżka i robi ci lubieżne propozycje. I co postanowiliście?

– Jeszcze nic – odparła Demelza. – Albo prawie nic. Udzielimy mu odpowiedzi w południe.

– Daj spokój. Mam nadzieję, że się zgodzicie, prawda? Kto odrzuciłby propozycję premiera? Możliwość odwiedzenia Paryża na koszt Anglii! Wspaniałe trzy lub cztery miesiące w najbardziej wyrafinowanym mieście świata!

– Właśnie tego się boję – odrzekła Demelza. – Nie znam ani słowa po francusku. Czułabym się zagubiona!

– Nie wyobrażam sobie, żebyś mogła się czuć zagubiona w jakimkolwiek mieście. Te obawy nie przynoszą ci zaszczytu. Co sądzi Ross?

– Mówi, że nie pojedzie beze mnie.

– Bardzo słusznie. Więc wkrótce udzielisz odpowiedzi.

Demelza oblizała wargi.

– A gdybym powiedziała, że nie pojadę bez ciebie?

Przez chwilę panowało milczenie. Caroline się roześmiała.

– To byłoby głęboko niestosowne, ale zachowałabyś się jak prawdziwa przyjaciółka. Myślę, że należałoby również zapytać Dwighta.

– W zeszłym roku planowałyśmy – musisz pamiętać, na pewno! – że pojedziemy razem do Paryża po zakończeniu wojny. Dlaczego nie mielibyście nam towarzyszyć? Dwight chciałby poznać francuskich naukowców, a kiedy mężczyźni byliby zajęci swoimi sprawami, mogłybyśmy zwiedzać Paryż. To byłoby wspaniałe!

Caroline zmarszczyła brwi i spojrzała na szyby lśniące od deszczu.

– Nie zaprzeczam, że to kusząca perspektywa. Ale czy nie wspomniałaś, że musielibyście bardzo szybko wyjechać?

– Jeśli się zdecydujemy, tak.

Na korytarzu rozległy się kroki, otworzyły się drzwi i do salonu wszedł Dwight.

– Witaj, Demelzo! – powiedział. – Przed chwilą widziałem się z Rossem i wiem, że wszyscy jesteście zdrowi, więc nie wzywacie mnie jako lekarza. Dziwne, że moja żona przyjmuje cię ubrana tak wcześnie rano.

Dwadzieścia pięć lat opieki nad chorymi nadało twarzy Dwighta posępny wygląd, lecz rozjaśniał się w towarzystwie przyjaciół. Po cierpieniach przeżytych w czasie internowania we Francji zawsze miał kłopoty zdrowotne i, jak z irytacją mówiła Caroline, nieustannie zarażał się chorobami od wieśniaków, których leczył. Nie oszczędzał się, przed laty w więzieniu doszedł do wniosku, że umysł i wola mogą pokonać słabości ciała. Chociaż prowadził wygodne życie w odległym zakątku południowo-zachodniej Anglii i rzadko wyjeżdżał, stał się szeroko znany i korespondował z wieloma postępowymi myślicielami swojej epoki.

– To nie prośba o pomoc w normalnym znaczeniu – zauważyła Caroline.

Dwight pocałował Demelzę.

– Widziałeś się z… – zaczęła.

– Tak, z Rossem. Wracałem z Mingoose, bo Agneta dostała ataku padaczki. Wszystko mi powiedział.

– O czym?

– O propozycji, jaką otrzymaliście. I że musicie udzielić odpowiedzi do południa.

– Oczywiście jadą! – powiedziała Caroline. – Nie mogą zaprzepaścić takiej okazji! Demelza chce, żebyśmy im towarzyszyli.

– Podobnie Ross.

– Więc pojedziesz, Dwighcie? – spytała rozpromieniona Demelza. – Oboje pojedziecie do Paryża?

Lekarz odłożył torbę. Mijając żonę, czule dotknął jej ramienia.

– Jesteś mokry – rzekła Caroline oskarżycielskim tonem.

Ogrzewał dłonie nad ogniem.

– Rozmawialiśmy już o tym, prawda? Przyrzekliśmy sobie… Nie mogę natychmiast wyjechać… Gdybym miał być nieobecny przez sześć tygodni – może dwa miesiące? – musiałbym znaleźć kogoś bardziej inteligentnego niż Clotworthy, by przejął opiekę nad moją trzódką. Zdaje się, że w Exeter jest młody człowiek, który mógłby przyjechać, ale nie da się tego załatwić w jeden dzień. Powiedziałem Rossowi, że możemy pojechać na Wielkanoc. W tym roku przypada dość wcześnie: Wielki Piątek jest dwudziestego czwartego marca.

– Wielkanoc! – powiedziała Demelza rozczarowanym tonem.

– Zdaję sobie sprawę, że lepiej by było, gdybyśmy podróżowali razem. Rozumiem, że jeśli Ross przyjmie propozycję, musicie wyjechać w przyszłym tygodniu. Nie możemy tego zrobić. Poza tym Ross musi się wdrożyć do swoich zadań w Paryżu i na Wielkanoc prawdopodobnie będzie miał znacznie więcej wolnego czasu. My pojedziemy do Paryża prywatnie, a Ross w charakterze półoficjalnego obserwatora. Kiedy przyjedziemy, będziemy spędzać cały czas w swoim towarzystwie – wykorzystując każdą wolną chwilę! – a później, Demelzo, pokażesz Caroline Paryż!

Zapadło milczenie i słychać było tylko Horacego Trzeciego gryzącego kość.

– Nie to miałam na myśli – odparła Demelza. Caroline pochyliła się i pogładziła ją po dłoni.

– Ja także nie, ale przynajmniej raz sądzę, że Dwight może mieć rację. Wiosną Paryż będzie piękny i znajdziemy się tam wszyscy razem!

Demelza pociągnęła kosmyk ciemnych włosów, w dalszym ciągu wilgotnych od deszczu.

– Dwight, czy Paryż to bezpieczne miejsce dla dzieci?

Lekarz odwrócił się od okna i wymienił spojrzenie z Caroline.

– Jak mam odpowiedzieć na to pytanie? Wszędzie istnieją jakieś niebezpieczeństwa. Przypuszczam, że przestępczość w Paryżu nie jest większa niż w Londynie.

– Nie takie zagrożenia miałam na myśli.

Dwight również, lecz miał nadzieję, że nie będzie musiał odpowiedzieć wprost. W tej samej chwili do salonu weszła pani Myners z gorącą czekoladą zamówioną przez Caroline, więc uczestnicy rozmowy mieli chwilę wytchnienia.

– Myślisz o kwestiach zdrowotnych? – spytał Dwight po wyjściu pani Myners. – Zawsze istnieją niebezpieczeństwa. W tym miesiącu w Plymouth pojawiła się cholera.

– Ale nie w Namparze – odparła Demelza.

Zapadło niezręczne milczenie. Wiele lat wcześniej Dwight leczył Demelzę i jej pierwszą córkę, gdy zachorowały na krup szalejący w okolicy, po czym Julia zmarła.

– Nie mogę udzielić jednoznacznej odpowiedzi na twoje pytanie, moja droga – rzekł łagodnie. – Tysiące dzieci mieszka i dorasta w wielkich miastach i nie spotyka ich nic złego. Rozmawiałaś o tym z Rossem?

– Nie. Nie mogłabym dyskutować z nim na takie tematy. – Kiedy Caroline spojrzała pytająco na przyjaciółkę, Demelza znów pociągnęła wysychający kosmyk włosów. – Nie chcę przerzucać na niego odpowiedzialności. Ani zarażać go lękiem.

Caroline podała Dwightowi filiżankę czekolady, on zaś zaniósł ją Demelzie.

– Zabierzemy Sophie i Meliorę? – spytała pogodnie Caroline.

Ona również straciła pierwsze dziecko, jednak postanowiła zadać to pytanie ze względu a Demelzę. Była to miara jej przyjaźni.

– Naturalnie – odpowiedział Dwight.

II

– Odpowiedź, którą udzieliłem hrabiemu Liverpool, jest oczywiście poufna – rzekł Ross. – Nie wiem jednak, w jakim stopniu zna pan zawartość listu, który pan przywiózł.

– Nie znam jego treści, sir – odparł Hubert Phillips. – Wiem, że muszę natychmiast dostarczyć odpowiedź. Mam nadzieję, że dotrze do adresata trzeciego wieczorem.

– Będzie to ciężka, męcząca jazda. Podróż morska jest zwykle wygodniejsza i równie szybka, ale niesprzyjające wiatry mogą czasem opóźnić przybycie statku o tydzień i wówczas wszystkie korzyści idą na marne.

Phillips zapiął pas.

– To moja pierwsza wizyta w Kornwalii. W lecie na pewno jest tu wyjątkowo pięknie.

– Jeśli nie leje deszcz, zima też jest ładna – wtrąciła Demelza.

– Mój stryj mieszkał za młodu w tych stronach. Często wspominał o kopalniach. Miło widzieć, że dwie z nich działają. Obie znajdują się na terenie pańskiego majątku, sir?

– Tylko jedna. Lecz obie należą do mnie.

– Zawsze są nazywane „wheal”, prawda? Co to znaczy?

– Nie zawsze, ale zwykle. To od kornwalijskiego słowa „huel”, czyli dziura.

Phillips złożył pocałunek na dłoni Demelzy.

– Jestem głęboko wdzięczny za pani gościnność, madame. Za wszystko. Nawet moja peleryna jest zupełnie sucha.

– Obawiam się, że stanie się znowu mokra – odpowiedziała. – Chociaż wiatr zmienił kierunek i chmury się rozstąpiły. Za godzinę albo dwie…

Phillips się uśmiechnął.

– Niestety, nie mogę czekać. Poznanie państwa to dla mnie przyjemność i zaszczyt. Cieszę się również, że zawarłem znajomość z państwa pięknymi dziećmi.

Jedno z dwojga pięknych dzieci opierało się o boazerię w pobliżu drzwi. Splotło ręce za plecami, uniosło stopę, opierając się piętą o podłogę, i spoglądało na Huberta Phillipsa z wyraźnym zainteresowaniem i podziwem. W czasie krótkiego pobytu młodego człowieka w Namparze Isabella-Rose była mniej hałaśliwa i niesforna niż zazwyczaj. Teraz poszła za rodzicami i gościem do czekającego konia.

Phillips wziął wodze od Matthew Marka Martina i zajął miejsce w siodle. Zdjął kapelusz, Poldarkowie unieśli ręce w pożegnalnym geście i jeździec ruszył powoli w górę doliny.

Demelza miała rację. Nad morzem pojawiła się smuga bladoniebieskiego błękitu, prawie nieróżniąca się od obłoków. Wiatr niósł dym z Wheal Leisure, gdzie niedawno dosypano węgla do paleniska, i ciemne kłęby zasłaniały smugę czystego nieba.

Wrócili do salonu, zostawiwszy przed drzwiami Bellę, która w dalszym ciągu spoglądała za jeźdźcem malejącym w dali. Ross przykucnął i poprawił ogień. Płomienie oświetliły jego stanowczą, kościstą twarz. Demelza stała obok męża i przez chwilę milczała. Kiedy Ross się wyprostował, bardzo poważnie spojrzała na niego ciemnymi oczami.

– A więc postanowione – rzekł Ross.

– Postanowione.

Ujął ją za rękę, która gładko wślizgnęła się w jego dłoń.

– Będziemy bardzo zajęci w przyszłym tygodniu.

– Mówiłeś o siedmiu dniach?

– Obiecałem złożyć mu wizytę jedenastego albo dwunastego.

– Och, czeka nas mnóstwo przygotowań! Mogę przyjechać z dziećmi trochę później?

– Wolałbym nie. Byłbym spokojniejszy, gdybyśmy podróżowali po Francji razem.

– Ja także! Nie uważasz, że spędzisz kilka dni w Londynie?

– W liście Liverpoola było coś naglącego. Zupełnie tego nie pojmuję.

– Nie rozumiem, dlaczego nie zostawią nas w spokoju! – odrzekła Demelza. – Czy przyjazd z Londynu rozstawnymi końmi nie jest bardzo drogi?

– Dwa szylingi za trzy kilometry. Może dwa szylingi i sześć pensów. Za czterysta pięćdziesiąt kilometrów wyjdzie spora kwota, zgadzam się.

– Tak czy inaczej, jestem dumna, że tego nie zrobili.

– Czego nie zrobili?

– Nie zostawili cię w spokoju.

– Nie jesteś zadowolona? Nie masz ochoty jechać do Paryża?

– Myślę, że sprawi mi to przyjemność. Trochę się niepokoję samą podróżą. Ale czy Biblia nie mówi: „Gdzie się kolwiek obrócisz, pójdę”?¹.

– Posłuszna żona, tak?

– Posłuszna czy piękna?

– Porucznik Phillips wyraźnie uznał cię za piękną. Nawiasem mówiąc, mam wrażenie, że bardzo się spodobał Belli.

– Mnie się nie spodobał – odparła Demelza. – Ma za blisko osadzone oczy.

Ross objął żonę ramieniem.

– Wczoraj wieczorem już o tym rozmawialiśmy… Szkoda, że nie możemy zostawić w Namparze Jeremy’ego. Poza tym Ben nie zdążył dowieść, że dobrze pracuje.

– Zacky czuje się lepiej.

– Tak, lepiej. I nie sądzę, by Ben znowu zaczął pić. Musimy zawiadomić Clowance. I Verity.

– Myślę, że gdybym miała trochę czasu, wolałabym pojechać i spotkać się z nimi osobiście.

– Widziałaś je na Boże Narodzenie…

– Jak wiesz, nie wspomniałam o perspektywie wyjazdu. Skoro mam spędzić trzy miesiące we Francji, wolałabym spotkać się wcześniej z Clowance.

– Moim zdaniem to ona powinna przyjechać do Nampary. Czeka cię mnóstwo pracy z pakowaniem, żebyśmy byli gotowi na przyszły poniedziałek, poza tym trzeba się zająć innymi przygotowaniami. Nie zdążysz pojechać na cały dzień do Penryn.

– Gdyby Clowance mogła odwiedzić Namparę, z pewnością byłoby to wygodniejsze. Mój Boże, zaczynam się denerwować! Mocno bije mi serce!

– Mam nadzieję, że nie będę musiał wezwać doktora Enysa?

– Jaka szkoda, że Dwight i Caroline nie mogą pojechać z nami!

Ross zauważył na progu Isabellę-Rose i uśmiechnął się do córki.

– Chodź, Bello. Rozmawiamy o twojej przyszłości.

– Naprawdę?! Cudownie! Co się dzieje? Powiedzcie szybko!

– Pensja pani Hemple dla młodych panien. Oczywiście wiesz, że zgodnie z planem powinnaś rozpocząć naukę siedemnastego tego miesiąca.

Bella lekko się skrzywiła.

– O tak. Gromada dziewcząt… Ale co się zmieniło? Widzę po twojej twarzy, papo, że coś się zmieniło!

– Coś się zmieniło – potwierdził Ross.

Miał tak ponurą minę, że Bella zachichotała.

– Papo, teraz już wiem, że to coś dobrego!

– Czas pokaże. Pojedziesz do pani Hemple dopiero we wrześniu.

Bella pisnęła z radości. Jej potężne struny głosowe wyraziły głębokie emocje.

– Co takiego, papo?! Mamo! Jak cudownie! Chcecie powiedzieć, że do września nie będę musiała w ogóle chodzić do szkoły?! Fantastycznie!

– Jeszcze nie podjęliśmy ostatecznej decyzji – odpowiedziała Demelza. – Okazało się, że waszego ojca zaproszono na trzy miesiące do Paryża, i wydaje się prawdopodobne, że z nim pojedziemy.

Isabella-Rose podskoczyła wysoko.

– Do Paryża?! We Francji?! Są tam gilotyny, prawda?! Papo, mamo, jesteście cudowni!

Demelza, prawie uduszona potężnym uściskiem córki, popatrzyła na Rossa i wybuchnęła śmiechem. Wszyscy się śmiali. Drażniąc się z córką, Demelza zarzuciła ramiona na szyję Rossa i uścisnęła go w ten sam sposób. Entuzjazm Belli sprawił, że lęki się rozwiały.

– Pokażesz mi gilotynę, Rossie? – spytała Demelza. – Zawsze chciałam ją zobaczyć.

– Chyba ciągle tam jest, ale ostatnio rzadziej jej używają – odparł.

– Ach, poza tym teatry, wystawy, tańce i bale – rzekła Bella. – I żadnej nauki w szkole! Znam już podstawy francuskiego. We wrześniu będę mówiła znacznie lepiej, pomyślcie tylko!

Mały Henry, zwabiony hałasami, wyszedł z kuchni. Podążała za nim pani Kemp. Demelza uwolniła się od Rossa i Belli, wzięła go na ręce i pocałowała.

– Harry, ty też pojedziesz? – spytała.

Pani Kemp nie weszła do salonu. Stała na progu, wycierając ręce fartuchem.

– Ja też pojadę! – zaćwierkał Henry. – Ja też pojadę! A Kempie razem z nami!

Demelza wymieniła spojrzenie z Rossem.

Henrietta Kemp – nikt nigdy nie ośmielał się zwracać do niej po imieniu – miała około sześćdziesięciu pięciu lat. Początkowo pracowała jako niania u Teague’ów, a w Namparze pojawiła się jako okazjonalna nauczycielka muzyki niespełna dwudziestoletniej Demelzy, która już wtedy uważała panią Kemp za starą kobietę. Pani Kemp przeprowadziła się do Nampary w okresie dzieciństwa Clowance i została, z wyjątkiem kilku okresów nieobecności, jako pomoc, która w razie potrzeby może się zajmować dziećmi, uczyć je czytania i pisania, pielęgnować w czasie rzadkich chorób i zastępować nieobecną Demelzę. Pochodziła z Mount Ambrose w pobliżu Redruth. Nikt nigdy nie widział jej męża ani o nim nie słyszał, choć krążyły plotki, że wkrótce po zawarciu małżeństwa „zginął na morzu”. Wyglądała i zachowywała się jak prawdziwa stara panna, była praktykującą metodystką, ale dezaprobata dla braku dyscypliny w domu Poldarków nie wpływała na jej miłość do dzieci – i pierwszej uczennicy.

Która teraz przypomniała sobie cytat z Biblii: „z ust niemowlątek i ssących”². Uznała, że nie może nic powiedzieć pani Kemp, nie porozmawiawszy wcześniej z Rossem. Nie mogę go zmuszać do płacenia za jeszcze jedną osobę – ale może zapłaci za to Anglia? Czy nie jest to normalne, że żona brytyjskiego emisariusza zabiera guwernantkę, by opiekowała się dziećmi?

– Tak, kochany – zwróciła się do Henry’ego, który miał już dość przytulania i próbował zejść na ziemię. – Pojedziesz z nami, prawda? Przepłyniemy morze.

– Morze! – zapiszczała Isabella-Rose. – Morze, wspaniałe morze! Pani Kemp, jedziemy do Francji, do Francji, do Francji! Je suis, tu es, il est. Nous sommes, vous êtes, ils ont!

– Ils sont – poprawiła pani Kemp. – Bello, proszę, nie krzycz. Czy zostawić z panią Henry’ego, pani Poldark?

– Tak, chyba tak – odpowiedziała Demelza. – Ross…

Ross uniósł dłoń.

– Zaproszono mnie na trzy miesiące do Paryża, pani Kemp – rzekł. – Zabieram żonę i dzieci. Uważam – wszyscy uważamy – że powinna nam pani towarzyszyć.

Pani Kemp mięła fartuch. Chociaż rzadko zajmowała się pracami domowymi, miała sękate ręce, jakby długie lata szorowała podłogi.

– Wielkie nieba! Dokąd?! Do Paryża?!

– Tak.

– Matko święta! We Francji?! W tym okropnym kraju?!

– W tym okropnym kraju, tak. Wyjedziemy za tydzień. Czy zechciałaby pani to przemyśleć? Pani Poldark odpowie na wszystkie pani pytania. Mogę pani dać – możemy pani dać – dwadzieścia cztery godziny na podjęcie decyzji.Rozdział piąty

I

W niedzielę po południu pojechali do Dover i wsiedli na statek pocztowy odpływający do Calais w poniedziałek o dziesiątej rano. Morze było wzburzone, a wiatry niesprzyjające i rejs trwał sześć godzin. Demelza, Bella i pani Kemp cierpiały na chorobę morską, ale nowy baronet i jego młodszy syn czuli się doskonale.

Książę regent powiedział:

– A zatem minęło pięć lat, prawda, kapitanie Poldark?

– Dokładnie pięć, sir.

– Próbował mnie pan pouczać, jaki znakomity wódz dowodzi moimi wojskami w Portugalii i jakie mam obowiązki wobec Anglii.

– Tylko odpowiadałem na pańskie pytania, sir.

– Nie tak to zapamiętałem. Tak czy inaczej, niezależnie od tego, czy mnie pan pouczał, czy nie, musi pan przyznać, że Anglia i jej książę regent spełnili swoją misję i ocalili Europę przed tyranem!

– Tak, sir. I cała Anglia jest mu za to wdzięczna.

– Z wyjątkiem wigów, co? Z wyjątkiem wigów.

Ross pomyślał, że przyszły Jerzy IV niezbyt się postarzał w ciągu pięciu lat. Kiedy widział go po raz ostatni, dziedzic dynastii hanowerskiej sapał jak mops, chwiał się na nogach, miał twarz i ciało opuchnięte od nadmiaru jedzenia i picia – wydawał się zainteresowany głównie przyjemnościami i zaspokajaniem własnych zachcianek. Tylko raz czy dwa razy można było zauważyć przenikliwą inteligencję wynurzającą się spod fałdów tłuszczu. Teraz nie wyglądał gorzej, a nawet nieco lepiej. Podobno jego późniejsze kochanki nalegały, by prowadził bardziej umiarkowany tryb życia, co mu pomogło, a przynajmniej powstrzymało szybki proces degradacji. Opowiadano, że stary ojciec księcia nie może chodzić i że stracił wzrok, słuch i mowę – reagował tylko na dotyk i zapachy.

– Słyszałem, że wybiera się pan do Paryża w nowej misji. Na czym ona polega?

Słysząc bezpośrednie pytanie, Ross się zawahał, po czym powiedział:

– Rozumiem, że mam pełnić rolę obserwatora, sir.

– Podobnie jak w Portugalii, co? No cóż, rozumiem. Mój gabinet – albo grupa jego członków – ma własne pomysły. Ufam, że pana misja obserwacyjna okaże się owocna.

– Dziękuję, sir.

Książę dotknął palcami rękojeści szpady.

– Czy to prawda, Poldark, że lubi się pan pojedynkować?

Kto rozpowiada takie historie?!

– Wręcz przeciwnie, Wasza Wysokość. W czasie całego swojego życia uczestniczyłem w jednym pojedynku i jego rezultat nie sprawił mi satysfakcji.

– Muszę coś panu powiedzieć, przyjacielu, ostrzec pana. Paryżanie mają w tej chwili manię na punkcie pojedynków. Nie wiem, czy dlatego, że nie mogą już prowadzić wojny i muszą wyrażać swoje emocje w inny sposób. Wszędzie dopatrują się zniewagi, a jeśli ją zauważą, bardzo szybko znajdzie się pan o szóstej rano na jakiejś polanie, drżąc z zimna, z pistoletami, sekundantami i resztą niezbędnych akcesoriów. Dobrze pan strzela?

– Myślę, że znośnie. Ale nie jestem mistrzem.

– Niech pan uważa na słowa i nie depce ludziom po odciskach. Nie lubię pojedynków. W Anglii są zakazane, jednak Francuzi uważają je za narodowy sport.

– Doceniam ostrzeżenie Waszej Wysokości.

Książę prychnął.

– Francuzi to dziwny naród, prawda? Żadnego umiarkowania, żadnego poczucia humoru. Pamięta pan rozruchy Gordona?

– Chyba przebywałem wtedy za granicą.

– Może. Wybuchły jakieś trzydzieści pięć lat temu. Dziewięć lat przed tym nonsensem z Bastylią. Już nie pamiętam, od czego się zaczęły.

Książę wydawał się tak zatopiony w myślach, że Ross zastanawiał się, czy nie zapomniał o celu audiencji.

– Chyba miały coś wspólnego z człowiekiem o nazwisku Gordon. Tak czy inaczej, Londyn oszalał. Ludność zwariowała. Rozbito wszystkie więzienia: Fleet, Marshalsea, King’s Bench. Podpalono gorzelnię – zdaje się Langdale’a – i wszystkim rozdawano gin. Podobno ludzie leżeli w rynsztokach i pili płynący gin. Później zaczęło się plądrowanie, podpalenia. Mój ojciec – wie pan, że nie był despotą, safandułą również nie – w końcu wysłał gwardię konną, która zaatakowała tłum szablami i bagnetami. Zginęło przeszło dwustu osiemdziesięciu ludzi. Około trzydziestu powieszono. Rozruchy natychmiast się skończyły. Nie znaleziono żadnych trupów, zwłoki wrzucono do strumienia Fleet. Do świtu zagipsowano dziury w murach, zbryzgane krwią ściany Banku Anglii nawet pobielono. Rano panował całkowity spokój. Nikt nie domagał się śledztwa, ani Izba Gmin, ani motłoch. Znacznie bardziej krwawy incydent niż Bastylia. Czy doprowadził do dwudziestoletniej rewolucji i rządów krwiożerczego dyktatora? Nie. Wszystko trwało jedną noc. Myślę, że Anglicy mają więcej rozsądku.

– Tak się wydaje – powiedział Ross.

Książę uniósł szpadę i ziewnął.

– Cóż, myślę, że powinien pan przyklęknąć, sir. Taki jest zwyczaj, rozumie pan. Naturalnie pod warunkiem, że nie ma pan zbyt sztywnego karku… Proszę się nie obawiać, nie utnę panu głowy.

II

Kiedy zatłoczony statek pocztowy dopłynął do Calais, panował zamęt i rozgardiasz. Poldarkowie mieli zarezerwowany pokój w najbardziej znanym, największym zajeździe należącym do monsieur Desseina, mającym sto trzydzieści miejsc i sześćdziesięciu służących. Mimo późnej pory Poldarkowie zebrali się w saloniku i zjedli kolację złożoną ze świeżych makreli, pieczeni cielęcej, jaj mew, a także wypili dzban czerwonego wina. Później wszyscy poszli spać i zapadli w głęboki sen, choć czasem budziły ich krzyki i tupot innych podróżnych.

Nazajutrz rano musieli wyrobić nowe paszporty, a kiedy załatwili formalności i zapłacili rachunek, była już dziesiąta i czekał na nich dyliżans. Trzy wielkie konie, które szły stępa nierównymi ulicami, ciągnęły dwie brzydkie karety o siedzeniach pogryzionych przez mole. Woźnica, mały śniady człowieczek w obszarpanej granatowej liberii, miał mosiężne kolczyki w uszach i sumiasty wąs, a pocztylion, w długiej niebieskiej bluzie, skórzanym fartuchu i ogromnych zabłoconych butach, wyglądał, jakby przed chwilą brodził w morzu. Powoli wyjechali z miasta w prószącym śniegu. Dyliżans zatrzymywał się co kilka godzin, by zmieniono konie. Minęli Boulogne, Samer, Cormont i dotarli do Montreuil, gdzie spędzili drugą noc i gdzie Bellę oraz Henry’ego pogryzły pluskwy.

Henry – najczęściej nazywany Harrym – był wyjątkowo spokojnym dzieckiem i Demelza miała wrażenie, że bardzo przypomina Clowance w dzieciństwie. Nie odznaczał się nerwowością Jeremy’ego ani buntowniczością i uporem Belli. Jednak nie podobały mu się swędzące krostki na ciele i skarżył się na nie przez cały następny dzień podróży, która rozpoczęła się o szóstej rano i skończyła o piątej po południu w Amiens. Miejscowy zajazd okazał się lepszy, a gospodarz dał Poldarkom płyn łagodzący swędzenie.

Demelza nie drzemała w czasie jazdy wyboistymi drogami. Siedziała obok Rossa i wyglądała przez okno. Patrzyła, słuchała, czasem wkładała dłonie pod pachy i dygotała z podniecenia.

– Nie rozumiem ani słowa, Ross – powiedziała. – To gorsze niż bełkot. Wszyscy wyglądają tak ubogo! Wojna musiała ich dużo kosztować. Ale kraj! Jest podobny do Anglii, prawda? Nie widać wielkich różnic!

– Spodziewałaś się zobaczyć coś innego?

– O tak! To Francja. Byłeś tu wcześniej i wiesz, jak wygląda. Ale ja spodziewałam się zobaczyć obcy kraj.

– To obcy kraj.

– Gdyby nie język, można by pomyśleć, że to Anglia – uboga, biedna część Anglii. Drzewa wyglądają tak samo, choć są cieńsze; krowy wyglądają tak samo, choć są chudsze; psy wyglądają tak samo.

– Też są chudsze?

– Cóż, przypuszczam, że tak. I wszędzie jest więcej brudu. Kiedy dojedziemy do Paryża?

– Myślę, że około czwartej.

Dotarli do Chantilly, ładniejszej miejscowości, gdzie wzdłuż gościńca rosły wysokie drzewa, a między ciemnymi lasami pokrytymi śniegiem widać było gdzieniegdzie francuskie dwory, châteaux. Dyliżans mijał z turkotem pola porośnięte krzewami mającymi zaledwie sześćdziesiąt centymetrów wysokości, a Ross wyjaśnił, że to winnice. Przybyli do Saint-Denis, gdzie się zatrzymali, by coś zjeść, i tuż przed zmrokiem ujrzeli ogromne bramy Paryża.

Po obu stronach znajdowały się wysokie drewniane palisady pilnowane przez żołnierzy. Przybyszów obserwowali z ciekawością ulicznicy i obdarci gapie; w stronę dyliżansu krzyczały brudne kobiety stojące w drzwiach lepianek i drewnianych szop.

Po sprawdzeniu paszportów Poldarkowie musieli się przesiąść do mniejszego prywatnego powozu, ponieważ dyliżans jechał do Notre-Dame. Znów ruszyli w drogę i podążali wąskimi, zatłoczonymi ulicami, przy których Londyn wydawał się przestronny. Pojazdy i hałaśliwe tłumy wypełniały całą przestrzeń między zrujnowanymi średniowiecznymi kamieniczkami, które zasłaniały ciemniejące niebo. Obok powozu biegły żebrzące dzieci, konie stawały dęba i ślizgały się w topniejącym śniegu. Widzieli przewrócone wozy, awanturujących się mężczyzn, zatłoczone tawerny, otwarte szamba, zdemoralizowanych żołnierzy. Wszędzie roiło się od żebraków, dopóki powóz nie wydostał się z najgorszej części starego miasta i z turkotem nie wyjechał na wielką otwartą przestrzeń placu Zgody.

– Bello, właśnie tu stała gilotyna – powiedział Ross. – Widzisz ten ogrodzony kwadrat? To tam zginął król – poprzedni król – arystokraci, a później Danton, Robespierre i wiele tysięcy innych ofiar rewolucji. Żałuję, że ją usunięto, ale to jedyna dobra rzecz, jaką zrobił Napoleon.

– Co za szkoda! – zawołała Bella. – Chciałabym zobaczyć egzekucję.

– Na Boga, zrobił więcej dobrych rzeczy – dodał Ross, rozglądając się po okolicy po dwunastu latach nieobecności. – To zupełnie inne miasto! Cała ta dzielnica. Dwight będzie zaskoczony, gdy znowu zobaczy Paryż.

III

Ambasada brytyjska mieściła się przy rue du Faubourg Saint-Honoré. Obszerny, ładny pałacyk należący niegdyś do księżnej Pauline Borghese stał się własnością Anglii dopiero niedawno, gdy Wellington osobiście zakupił go w imieniu rządu brytyjskiego. Mówiono, że zapłacił blisko milion starych franków.

Minęli wysoką bramę z kolumnadą, po czym wjechali z turkotem na dziedziniec. Po prawej stronie znajdowały się stajnie, a po lewej coś, co wyglądało na kuchnię. Wreszcie zatrzymali się przed ładnymi kamiennymi schodami prowadzącymi do drzwi frontowych pałacyku.

Demelza, zmęczona i brudna po długiej podróży, w asyście dwojga dzieci i pokojówki, czuła się zupełnie nie na miejscu. Powitał ich elegancko ubrany sekretarz ambasady o nazwisku McKenzie, po czym zaprowadził na piętro do pokoi gościnnych. Bagaże wnieśli na górę dwaj lokaje w czerwonych liberiach i białych perukach. Pani Kemp, która w ciągu ostatnich trzech dni wyraźnie żałowała, że opuściła Kornwalię, wydawała się podniesiona na duchu, gdyż wspaniałość rezydencji zrobiła na niej duże wrażenie. Właśnie na to liczyła i może niewygodna, męcząca podróż, która trwała dwa tygodnie, w końcu pójdzie w niepamięć. Otrzymali do wyłącznej dyspozycji dwa obszerne pokoje na drugim piętrze, a także możliwość korzystania z garderoby, gdyby okazała się przydatna. Kiedy rozpakowywali walizy i kufry, a drugi lokaj rozpalał ogień, do pokoju wślizgnęła się smukła około dwudziestojednoletnia panna i przywitała się z nimi. Była to żona Fitzroya, Emily, której panieńskie nazwisko brzmiało Wellesley-Pole, więc była bratanicą księcia Wellingtona. Po chwili pojawił się również sam tymczasowy ambasador Wielkiej Brytanii. Fitzroy Somerset, młody i przystojny, miał świeżą cerę, przenikliwe oczy i orli nos odziedziczony po matce z rodu Boscawenów.

Zjedli kolację i poznali księżnę Wellington, dość brzydką damę o szarej twarzy. Prawdopodobnie nie była starsza od Demelzy, lecz wyglądała jak stara panna i sprawiała wrażenie osoby pochodzącej z innej epoki. Zachowywała się, jakby zaledwie wczoraj otrzymała wieść o śmierci brata w bezsensownej bitwie pod Nowym Orleanem, stoczonej po uzgodnieniu pokoju, i prawie nie uczestniczyła w konwersacji. Przy stole siedział również Charles Bagot, prawa ręka posła brytyjskiego.

Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki