Polska literatura socrealistyczna - ebook

W publikacji autor nie tylko poddaje pogłębionej interpretacji wybrane, nierozpoznane dotąd badawczo, a zarazem porządkujące epokę, motywy charakterystyczne dla socrealizmu, lecz także, w części pierwszej, prowadzi rozważania, które uznać można za rodzaj syntezy epoki i prądu literackiego otwierający drogę do spojrzenia analitycznego, zaproponowanego w części drugiej. Rozważania autora dotyczą m.in. pozornej monolityczności socrealizmu i próby jego periodyzacji, związków socrealizmu i konstruktywizmu, meandrów relacji między kulturą socrealistyczną i stalinowską a kulturą narodową, a także kwestii kluczowej: względów pozaartystycznych, decydujących o kształcie realizacji artystycznych.

*

Epoka ta, jak bodaj żadna inna w powojennej historii kultury polskiej, podporządkowała literaturę wymogom pozaartystycznym. Na kształt dzieła wpływ miało przy tym nie tyle zapotrzebowanie społeczne, co wymogi propagandy. Walka z enigmatycznymi „formalizmami” (będąca w istocie pochodną propagandowej krytyki kultury Zachodu oraz międzywojnia) przyczyniła się – wespół z promocją czytelnictwa, postrzeganego jako świadectwo awansu społecznego – do uproszczenia języka artystycznego. W socrealizmie wyrażał on bowiem nie tyle koncepcję, przyświecającą artyście, ile zideologizowaną wykładnię oficjalnych poglądów.

Ze Wstępu

WSTĘP 11

1. Tematyka 11

2. Budowa pracy 24

3. O bibliografii 27

3a. Dobór bibliografii podmiotowej 28

3b. Dobór bibliografii przedmiotowej 49

4. Propozycja metodologiczna 50

5. Uwagi podsumowujące 60

WĘZŁOWE PROBLEMY LITERATURY SOCREALISTYCZNEJ 65

Wprowadzenie 67

Kultura „stalinowska” czy „socrealistyczna”? Spór (nie tylko) o nazwę 71

O istocie zjawiska kultury socrealistycznej 81

Charakter dzieła sztuki i konsekwencje pozaartystycznych uwikłań literatury socrealistycznej 99

Czas trwania epoki i problemy związane z periodyzacją; próba wstępnego podziału epoki 117

17 września 1939 – 1944 128

1944 – styczeń 1949 133

1949–1955 148

1949–1951 153

1951/1952 – początki 1953 173

1953 184

1954–1955 196

1956 232

Podsumowanie 281

PRZYBLIŻENIA 289

Reportaż w służbie propagandy. O Wyprawie na odzyskane ziemie Wandy Melcer 291

Krytyka rzeczywistości społecznej Zachodu w polskiej literaturze socrealistycznej 325

Obraz USA w polskiej literaturze socrealistycznej 351

Obraz wojny koreańskiej w literaturze polskiego socrealizmu 393

Socrealistyczna pieśń masowa. Rekonesans 419

Kultura socrealistyczna wobec literatury popularnej 447

O socrealistycznym epizodzie polskiej fantastyki naukowej 491

ZAMIAST ZAKOŃCZENIA: SOCREALIZM PO SOCREALIZMIE 531

BIBLIOGRAFIA 571

Bibliografia podmiotowa 571

powieści 571

polskie 571

obcojęzyczne 573

krótkie formy prozatorskie 573

poezja 576

utwory dramatyczne 579

przedstawienia teatralne, filmografia (filmy dokumentalne i fabularne, seriale telewizyjne) 580

reportaże PKF 581

publicystyka literacka i kulturowa 582

recenzje 587

wspomnienia, reportaże, dzienniki 588

piosenki, pieśni masowe 590

notki prasowe, polemiki, proklamacje, poradniki, podręczniki, felietony, posłowia 592

inne 595

Bibliografia przedmiotowa 599

prace dotyczące bezpośrednio problematyki okresu realizmu socjalistycznego 599

inne 608

SOCIALIST REALISM LITERATURE IN POLAND 629

INDEKS OSOBOWY 635

NOTA BIBLIOGRAFICZNA 665