Polskie dziennikarstwo wojenne. Twórcy, gatunki, konflikty zbrojne i polityka międzynarodowa - ebook

W monografii, każdorazowo kreśląc tło polityczno-historyczne wojen, przeanalizowano ponad czterdzieści dziennikarskich sprawozdań wojennych, wydanych w formie książkowej, z dziewięciu wojen prowadzonych od 1918 roku do początku XXI wieku w różnych częściach świata (Europa, Afryka, Indochiny, Kaukaz, Bałkany, Irak, Afganistan). Ponadto przedstawiono pracę dziennikarzy w czasie wojen na przestrzeni lat, tradycję relacji wojennej od starożytności i jej status w dziennikarstwie światowym, definicję i typologię korespondentów wojennych, kwestie źródeł, etyki zawodowej, wartości dokumentalnej sprawozdań oraz propagandy wojennej i sposobów oddziaływania na odbiorców. Ważne miejsce w publikacji zajmują wojskowe komunikaty i sprawozdania od wojny polsko-bolszewickiej do misji pokojowej i misji stabilizacyjnej na przełomie XX i XXI wieku, a także praca oficerów prasowych Wojska Polskiego.

Uwagi wstępne 13
Rozdział 1. Praca dziennikarza w czasie wojny na przestrzeni lat 27

1.1. Tradycja relacji wojennej od starożytności oraz jej status w dziennikarstwie światowym 29

1.2. Korespondent wojenny i reporter – definicja i typologia 37

1.3. Źródła informacji korespondenta i etyka zawodowa Wartość sprawozdań 47

1.4. Elementy propagandy wojennej i sposoby oddziaływania na odbiorców 54
Rozdział 2. Obraz wojny polsko-bolszewickiej (1919–1921) 69

2.1. Tło polityczno-historyczne wojny 71

2.2. Ówczesna prasa o wojnie polsko-bolszewickiej 76

2.3. Jednodniówki 81

2.4. Adam Grzymała-Siedlecki, Cud Wisły: wspomnienia korespondenta wojennego 85

2.5. Melchior Wańkowicz, Strzępy epopei (Budionny idzie, Odwrót, Zwycięstwo!) 92

2.6. Juliusza Kadena-Bandrowskiego publicystyka wojenna 95

2.7. Dwa obrazy Wyszkowa – informacyjny i publicystyczny 109

Rozdział 3. Wojna domowa w Hiszpanii (1936–1939). Miejsca – ludzie – zdarzenia 119

3.1. Tło polityczno-historyczne wojny domowej 122

3.2. Ksawery Pruszyński, W czerwonej Hiszpanii 125

3.3. Jerzy Przywieczerski, Hiszpania w ogniu 128

3.4. Adam Sikorski, Łuna nad Hiszpanią 136
Rozdział 4. Korespondencja wojenna z czasów II wojny światowej 147

4.1. Tło polityczno-historyczne II wojny światowej 151

4.2. Korespondencje wojenne „podziemia walczącego”: Powstańcze reportaże z Żoliborza Jerzego Kubina 154

4.3. Wojna w relacjach i opinii Melchiora Wańkowicza: Wrzesień żagwiący, Po klęsce i Bitwa o Monte Cassino 160

4.4. Ryszard Kiersnowski, Reportaż spod ciemnej gwiazdy: wspomnienia korespondenta wojennego 173

4.5. Dziennik wojenny 18 IX 1939 – 19 IX 1945 Romana Umiastowskiego 180
Rozdział 5. Indochiny w ogniu. Wojna w Laosie, Wietnamie i Kambodży 191

5.1. Tło polityczno-historyczne wojen 193

5.2. Korespondencje wojenne Wojciecha Żukrowskiego 197

5.3. Wojna w Wietnamie w relacji Daniela Passenta – Co dzień wojna 205

5.4. Obraz wojny wietnamskiej w relacjach Moniki Warneńskiej – Alarm na ryżowiskach: z podróży korespondenta wojennego 216

5.5. Kambodża i świadectwa zbrodni Czerwonych Khmerów – M. Warneńska, Śladami Pol Pota 222
Rozdział 6. Afrykańskie wojny oczami korespondentów 227

6.1. Tło polityczno-historyczne konfliktów 229

6.2. Gwinea-Bissau i Angola w relacji Mirosława Ikonowicza – Angola Express 230

6.3. Angola, Mozambik, Nigeria i pogranicze etiopsko-somalijskie na podstawie Ryszarda Kapuścińskiego – Jeszcze dzień życia, Chrystusa z karabinem na ramieniu i Wojny futbolowej 235

6.4. Rwanda i zwaśnione plemiona Tutsi i Hutu – Wojciech Tochman, Dzisiaj narysujemy śmierć 242
Rozdział 7. Rozpad Jugosławii i wojny na Bałkanach po 1991 r. 247

7.1. Tło polityczno-historyczne konfliktów na Bałkanach 249

7.2. Dawid Warszawski, Obrona poczty sarajewskiej 256

7.3. Koszmar bośniackich kobiet – W. Tochman, Jakbyś kamień jadła 261

7.4. Adam Bednarczyk, Dobij mnie, Europo… Wspomnienia z wojny bałkańskiej 279

7.5. Wojna w Bośni według Wiktora Batera, Nikt nie spodziewa się rzezi. Notatki korespondenta wojennego 287

7.6. Tadeusz Samitowski, Moralna wojna: Jugosławia pod bombami 289

7.7. Macedoński problem w relacji Ryszarda Bilskiego – Łuny nad Tetovem: Macedonia i jej sąsiedzi. Zbiór reportaży 2001–2002 306
Rozdział 8. Konflikty zbrojne na Kaukazie Północnym i Południowym w oczach korespondentów przełomu XX i XXI wieku 323

8.1. Tło polityczno-historyczne konfliktów 325

8.2. Działania wojenne na Kaukazie w ujęciu Wojciecha Jagielskiego 332

8.3. Wojna w Abchazji i dwie w Czeczenii według Wiktora Batera: Nikt nie spodziewa się rzezi. Notatki korespondenta wojennego 364

8.4. Witold Michałowski, Płonący Kaukaz 369
Rozdział 9. Działania wojenne w Afganistanie podczas interwencji sowieckiej i NATO 379

9.1. Tło polityczno-historyczne 381

9.2. Niespokojne 102 dni wyprawy Radosława Sikorskiego: Prochy świętych. Afganistan – czas wojny 382

9.3. Piotr Langenfeld, Afganistan – dotknąłem wojny 386

9.4. Pragnienia Afgańczyków – Wojciech Jagielski, Modlitwa o deszcz 393

9.5. Wiktor Bater, Nikt nie spodziewa się rzezi. Notatki korespondenta wojennego 400
Rozdział 10. Konflikty zbrojne w Iraku 403

10.1. Tło polityczno-historyczne 405

10.2. Przemysław Marzec, Jan Mikruta, Bagdad. 67 dni 406

10.3. Marcin Firlej, Jacek Kaczmarek, Szum skrzydeł Azraela 412

10.4. Wiktor Bater, Nikt nie spodziewa się rzezi. Notatki korespondenta wojennego 415

Rozdział 11. Oficerowie prasowi Wojska Polskiego – zadania i obrazy wojen 423

11.1. Wojenne komunikaty prasowe Sztabu Generalnego Wojska Polskiego z wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. 429

11.2. Rotmistrz Stanisław Strumph-Wojtkiewicz, Wbrew rozkazowi: wspomnienia oficera prasowego 1939–1945 434

11.3. Misja pokojowa w Bośni: kmdr Artur Bilski, Widok na Sarajewo 439

11.4. Misja stabilizacyjna w Iraku: płk. Wojciech Hajnus, Mój Irak 444

Rozdział 12. Ewolucja korespondencji wojennej po 1918 r. jako formy dziennikarskiej wypowiedzi 449

Uwagi końcowe 465

Bibliografia 471

Summary 497