Pomóc i samemu przeżyć. Poradnik psychoterapeuty - ebook

PRZEDMOWA

Niniejsza książka jest podsumowaniem moich doświadczeń i spostrzeżeń jako psychoterapeuty i psychoanalityka na przestrzeni czterech dekad. Niektóre refleksje nasunęły mi się po lekturze różnych informacji, inne po rozmach z pacjentami i terapeutami, kolejne stanowią własne przemyślenia. Nie jest to zatem systematyczne przedstawienie pracy psychoterapeuty, lecz wybór tematów i refleksji, którymi chciałbym się podzielić z czytelnikiem.

Część uwag dotyczy spraw praktycznych, inne poruszają zagadnienia teoretyczne, z którymi spotyka się każdy terapeuta w swojej pracy. Podejmując niektóre wątki, pragnąłem nie tylko zaciekawić czytelnika pewnymi zagadnieniami, ale także udzielić mu różnych rad i wskazówek. To prawda, że uczymy się na błędach, lecz są błędy, których niekiedy warto uniknąć.

Lata pracy klinicznej przekonały mnie, że terapeutów – podobnie jak innych ludzi – w sumie więcej łączy niż dzieli. Rozbieżności rzucają się w oczy przede wszystkim w teorii. W praktyce różnic bywa znacznie mniej.

W tekście posługuję się określeniem „pacjent”, które należy rozumieć jako osobę zwracającą się o pomoc, niezależnie od płci. Z uwagi na merkantylne skojarzenia słowa „klient”, starałem się go unikać. Termin „psychoterapeuta”, lub krócej „terapeuta”, określa osobę prowadzącą terapię, bez względu na to, czy ma dyplom psychologa, lekarza, czy jest pracownikiem opieki społecznej.

Pragnę podziękować Pani Annie Berg, bibliotekarce Stadsbiblioteket w Sztokholmie, za życzliwą pomoc w wypożyczaniu książek z bibliotek położonych w innych ośrodkach akademickich Szwecji.

Jacek Kubitsky

leg. psykolog, leg. psykoterapeut

psykoanalytiker, familjeterapeutTERAPEUTA

Psychoterapeuta to osoba, która po odbyciu szkolenia i uzyskaniu odpowiedniego certyfikatu zajmuje się leczeniem zaburzeń psychicznych, korygowaniem zachowań i rozwiązywaniem konfliktów metodami psychologicznymi. Oznacza to, że psychoterapeuta traktuje problemy pacjentów przede wszystkim w kategoriach psychologicznych, a nie jako wynik zakłóceń neurobiologicznych, które najczęściej wymagają leczenia farmakologicznego.

Dawniej warunkiem uzyskania uprawnień psychoterapeuty było ukończenie studiów z zakresu psychologii lub medycyny i odbycie odpowiedniego szkolenia, które zwykle trwało 3–4 lata. Taka procedura obowiązywała w większości krajów, w tym w USA, gdzie obecnie żyje połowa wszystkich psychoterapeutów na świecie (Engel, 2008).

Od kilkunastu lat o certyfikat terapeuty mogą ubiegać się także inne grupy zawodowe – pielęgniarki i pielęgniarze psychiatryczni, fizjoterapeuci, dentyści, nauczyciele oraz osoby duchowne obojga płci. Zwiększyła się również ilość nurtów i orientacji teoretycznych. Jeszcze do niedawna mało kto wiedział, na czym polega terapia poznawcza oparta na uważności (Mindfulness-Based Cognitive Therapy – MBCT) lub terapia dialektyczno-behawioralna (Dialectical Behavior Therapy – DBT). Nikt nie przypuszczał, że niektóre praktyki stosowane w jodze i w religiach Wschodu, np. medytacja i praktyki uważności (mindfullness), trafią do gabinetów terapeutycznych. Temu rozwojowi towarzyszy spadek popularności kierunków psychodynamicznych, humanistycznych, np. terapii Rogersa skoncentrowanej na kliencie, NLP (Neuro-Linguistical Programming), a nawet terapii Gestalt. Postępujący regres psychoanalizy i rozwój terapii poznawczej był dla większości terapeutów zupełnym zaskoczeniem.

Stosunkowo nowym zjawiskiem jest specjalizacja psychoterapeutów. Obecnie coraz więcej terapeutów skupia się na leczeniu określonych zaburzeń: stanów lękowych, depresji, fobii, zaburzeń osobowości lub tzw. izolowanych objawów psychiatrycznych, np. samookaleczeń.

Wybór zawodu

W początkowym okresie, zanim psychoterapia stała się dyscypliną naukową, działalność tę raczej traktowano jako powołanie niż zawód. Z pism pierwszych terapeutów przebija podkreślanie wątku charytatywnego i gotowości do poświęceń.