Portfolio - ebook

POTOP – DZIEŃ PIERWSZY

kiedy zepsuł się

kran w kuchni

nie sądziłem

że to początek

potopu

co prawda Noe

powtarzał o potrzebie naprawy

ale kto traktuje poważnie

człowieka którego hobby

to szkutnictwo

hydraulicy rozłożyli ręce

takich uszczelek

nigdzie się nie dostanie

Noe siedzi na jachcie

przegląda albumy przyrodnicze

dzwoniłem do niego

nie ma już wolnych miejsc

dla pasażerów

musi jeszcze zmieścić

parę żubrów

taki z niego

ekolog

POTOP – DZIEŃ DRUGI

straż pompuje

całą dobę

ludzie z wodociągów

mówią że cały potop

pójdzie na mój licznik

moje ubezpieczenie

nie obejmuje

szkód wodno-kanalizacyjnych

na skalę globalną

sąsiedzi mają pretensje

pływają do sądu

składać pozwy

Noe wykupił wszystko

ze sklepu zoologicznego

była promocja

pająki przecenili

o 75%

tylko złote rybki

zdrożałyLiteratura jest szczególną forma wyznania wiary, a zarazem próbą zamknięcia. Wyabstrahowania z formy tego, co krystaliczne. Pytanie, czy jesteśmy zdobywcami języka, który podbijamy jak nowy ląd i zaprowadzamy na nim nowy porządek, czy może raczej jego niewolnikami... Literatura jako forma ekspiacji i zadośćuczynienia z założenia na to pytanie odpowiedzi nie udziela. Jest inną formą milczenia, z milczenia bowiem się rodzi. Tu nie chodzi o prawo głosu, poeta walczy o prawo do ciszy. Wie bowiem doskonale, że dialog w ciszy się rodzi, a słowo powstaje z braku. Jest bowiem taki przedziwny rodzaj braku, który nie jest pustką ani nie jest wypełnieniem. Tkwi gdzieś pośrodku świata i nas samych, czekając na łapczywe zagarnięcie...

Człowiek jest niczym więcej ponad opowieść o samym sobie – powiedział niegdyś Paul Ricoeur, sławny hermeneuta i filozof literatury. Miłosz Kamil Manasterski w najnowszym zbiorze wierszy pt. Portfolio dowodzi jeszcze raz tej prawdy, że pisarz pisząc wypisuje z siebie pisarza. To już nie odpływ atramentu, ale odpływ człowieka - pierwiastek po pierwiastku. Na swój sposób cudowna, na swój sposób niepokojąca ofiara z umysłu, którą składa się czytelnikowi, jeśli (rzecz jasna) jest się dostatecznie odważnym...

Ricoeurowska opowieść o człowieku w Portfolio realizuje się dzięki wieloetapowemu opowiadaniu historii. Struktury narracyjne w wierszach Miłosza Kamila Manasterskiego to mieniący się odblaskami realności strumień epizodów, składający się na dynamiczną całość zjednoczoną przez jeden podmiot liryczny, czas i przestrzeń – jako przykład wystarczy podać rozpisaną na 9 aktów historię potopu, czy 8-częściowe dzieje pewnego szpitala zakaźnego w rozdziale pt. Martwa natura ze strzykawką. Tych wierszy nie da się czytać w oderwaniu, dopiero bowiem jako suma tworzą całość lirycznego przekazu. Zbiory kolejnych zapisków są smugami świadomości, mającymi zdefiniować świat doznań poprzez jego metamorfozy. W tym sensie poezja Miłosza Kamila Manasterskiego jest impresjonistyczną poezją całości. A przy tym – poezją konkretu, nieraz pragmatycznego, ale zarazem tworzącego liryczną humoreskę. Miłosz włącza się tym samym do dyskusji dotyczącej kryzysu tematyczności poezji po 2000 roku. I – dodajmy to od razu: proponuje program pozytywny...

To tomik „niestabilny” w najlepszym tego słowa znaczeniu. Na deskach teatru świata wpierw dokonuje się mała apokalipsa, jaką jest powódź w kuchni wpisana w kontekst biblijnego potopu. W manierze komedii dell'arte, komedii ludzkiej: w sytuację zalania wodą mieszkania wpisywane są figury z Księgi Rodzaju. Manasterski jest humorystą, ironicznym i niezwykle spostrzegawczym. Czerpie z dziedzictwa Rabelais'go, Villona, rewaloryzuje pojęcie mitu, opierając się na egzemplifikacjach z Księgi Rodzaju (Noe, Sodoma, Gomora, żona Lota). I w tej radośnie ironicznej gorączce przechodzenia od narracji do narracji nagle – mniej więcej w połowie książki - napotykamy opór poetyckiej materii. Ze zdumieniem odkrywamy, że Miłosz Kamil Manasterski z humorysty przeistacza się w katastrofistę. Opowieść o człowieku niespodziewanie zmienia swój bieg. Tak jak może zmienić życie przeprowadzka z Sodomy do Gomory wskutek zalanego mieszkania. Wiersze takie, jak Odroczenie czy Ocalenie odnoszą się już do apokalipsy faktycznej, apokalipsy wielkiej – na miarę czasów, w których autorowi żyć przyszło. W tym właśnie kryje się atut tej poezji – jej „niestabilność”, to psychologicznie uwiarygodnione przejście od kpiny do lęku – tak bardzo ludzkie, bliskie człowiekowi, tak bardzo go definiujące jak tytułowe portfolio. Przejście jak opowieść o człowieku. Chciałoby się rzec: res humana – nic, co ludzkie, nie jest mu obce. Autor zdaje się uparcie powtarzać, że jedynym możliwym wyborem człowieka jest wybór między Sodomą a Gomorą – czy na tym ma polegać triumf wolnej woli i wszechwładza ludzi w epoce eksperymentów genetycznych i kolonizacji Marsa?

Manasterski jest piewcą miasta, a właściwie – poetą dzielnicy. Sakralizuje tę rzeczywistość, jednocześnie nie wyrzekając się jej porażającej zwyczajności. Każdy w miasteczkach Miłosza ma swoje wyznaczone przez fatum i okoliczności miejsce, pod tym względem opisywane miejsca przypominają państwo Boże św. Augustyna - tam również wszyscy mieszkańcy zostają określeni i sfunkcjonalizowani przez ich nazwanie po to, żeby utworzyć hierarchię idealnego społeczeństwa. Manasterski daleki jest od apoteozy utopijnego obrazu świata, on tylko wskazuje poszczególne klisze i nazywa, zapełniając swoją projektowaną zbiorowość figurami postaci takich, jak: listonosz, komornik, dzielnicowy, policjant w Sodomie, bileter czy taksówkarz stojący przed multikinem, kibice z Gomory albo emeryci w przychodni. Łączy ich wspólnota miejsca, tworzą małe społeczne konglomeraty, rutynowe lub anarchiczne, spolegliwe lub buntownicze. W tym sensie poezja Manasterskiego jest poezją silnie zakorzenioną w przestrzeni – nie ma tu człowieka oddzielonego od miejsca, jest zdeterminowany pejzażem miasta, jest przez ów pejzaż ucieleśniany. Jednocześnie, nie będąc w stanie wyrwać się z zaklętej przestrzeni szpitala zakaźnego, dzielnicy, miasta (bo ucieczka z Sodomy może się tylko skończyć powitaniem Gomory), cierpi na chorobę duszy, indywidualności, także intelektu. Nieprzypadkowo w tomiku sąsiadują ze sobą dwa wiersze-diagnozy tej sytuacji – jeden z nich, o tytule tak podobnym do tytułu powieści Andrzeja Szczypiorskiego Msza za miasto Łódź unaocznia dramat wybrakowania sakralności, drugi zaś - Niepotrzebne słowo «INTELIGENCJA» - konsekwencje wyrugowania intelektu. To ten sam kontekst i ta sama problematyka, która nakazała T. S. Eliotowi napisać jego najważniejszy zbiór poezji pt. The Hollow Men. Wydrążonych ludzi Miłosza Kamila Manasterskiego łączy z ich prototypami ta sama oszczędna celebracja dnia codziennego, a także identyczna: prosta i mechaniczna gospodarka rytuałami sankcjonującymi przeciętną egzystencję.

Więcej wierszy?

Strona : www.manasterski.eu

Blog: www.manasterski.blogspot.com

e-mail: [email protected]