Praga light: przewodnik - ebook

Złota Praga

Powiedzieć, że Praga jest piękna – to banał. Nie powiedzieć – to grzech. Miasto oraz jego zabytki zachwycają nawet najbardziej wybrednych i doświadczonych turystów.

Według najsławniejszej czeskiej opowieści, to legendarna księżna Libusza wywieszczyła sławę Pragi: „Widzę miasto wielkie, którego sława sięga gwiazd”. Gdzie znajdowało się to miasto? „Gdy tam przyjdziecie, spotkacie mężczyznę, który ciosa próg swego domu” – mówiła Libusza. Tym mężczyzną okazał się Przemysł, zwany Oraczem, który założył pierwszą czeską dynastię Przemyślidów. Po czesku próg to prah – możliwe, że właśnie od tego powstała nazwa miasta Praha.

Praga od początku była wielokulturowa. Obecne Stare Miasto powstało z połączenia wielu małych osad, zamieszkanych przez różne grupy etniczne – Niemców, Żydów, Słowian. Po tych drugich pozostała usiana bożnicami żydowska dzielnica Józefów, która do dziś zachowała dawny mistyczny klimat.

Największy rozkwit przyniosły stolicy nad Wełtawą rządy Karola IV w XIV w. – wtedy Praga zyskała przydomek Złota albo Stuwieżowa. Król założył Nowe Miasto, zainicjował budowę m.in. mostu Karola i przepięknej katedry św. Wita. Założył też praski uniwersytet oraz wiele kościołów i klasztorów, m.in. karmelitów na Małej Stranie czy prawosławny kościół Emauzy na Nowym Mieście. Miasto umiłował sobie też ekscentryczny cesarz Rudolf II, który w XVI w. sprowadził tutaj najważniejszych europejskich artystów, naukowców oraz – jak głosi legenda – tajemniczych alchemików, w tym słynnego Fausta.

Mówi się, że Republika Czeska jest pragocentryczna i nie chodzi tylko o położenie geograficzne Pragi. W tym największym czeskim mieście żyje ponad 10% obywateli, czyli ok. 1,2 mln osób. Na tle innych krajów, Czechów wyróżnia na pewno ateizm – 59% obywateli mówi o sobie, że są niewierzący. Co dziesiąty Czech deklaruje, że jest katolikiem. Prawosławie, husytyzm i inne religie mają po ok. 10% wyznawców.

Miasto jest niewątpliwie stolicą kulturalną i artystyczną kraju. Działa tu ponad 20 muzeów i ok. sto galerii, ciągle odbywają się ciekawe festiwale, wiele na miarę światową, np. majowy międzynarodowy festiwal muzyczny Praska Wiosna.Praskie duchy

Zastanawialiście się kiedyś, którędy diabeł wykrada ludzką duszę i czym właściwie jeździ bezgłowy jeździec? Odpowiedzi na te pytania znajdziecie w Pradze – mieście legend.

Niemal z każdym zakątkiem Pragi wiąże się tajemnicza opowieść. Choć nie wiadomo, ile mają wspólnego z prawdą, niewątpliwie dodają miastu baśniowego czaru. Według jednej z nich pewna lekkomyślna kobieta odkryła kiedyś przed praskim kapłanem biust. To tak rozzłościło duchownego, że uderzył ją krzyżem w głowę i zabił. Duch nieszczęśnicy straszy podobno po zmroku na ulicy Celetnej. Mało które miejsce w Pradze ma jednak tyle straszydeł i duchów, co prowadząca z Małej Strany na Strahov ulica Úvoz. Najbardziej znany jest bezgłowy jeździec, który pojawia się tutaj o północy, najczęściej w piątki, i jak szalony cwałuje z góry na dół. To były ksiądz z klasztoru na Strahovie. Podobno kiedyś nie chciał przerwać grzesznej gry w karty (albo żal mu było odejść od niedojedzonej kolacji), żeby opatrzyć umierającego sąsiada. Inne mrożące krew w żyłach praskie opowieści mówią o bezgłowym mnichu w białych szatach, który jeździ po Úvozie w dziecinnym wózku, zaprzęgniętym w ogniste konie. Swoją głowę trzyma na kolanach.

Ciekawa legenda związana jest z budową mostu Karola. Prace rozpoczęto w 1357 r., 9 lipca o 5.31 rano. Skąd te dokładne informacje? Fundator mostu, Karol IV, był miłośnikiem astrologii i liczb tajemnych. Liczby z godziny i daty tworzą magiczną piramidę (135797531), co miało przynieść budowli szczęście. I chyba przyniosło – przez 650 lat most był wyłączony z ruchu tylko raz.

W Pradze natrafimy też na diabelskie ślady. Podobno Lucyfer założył się kiedyś z księdzem kościoła św. św. Piotra i Pawła na Wyszehradzie, że z Rzymu przyniesie kamienny słup, nim ksiądz odprawi mszę. Diabeł czym prędzej udał się do Rzymu, ale w Wenecji przeszkodził mu św. Piotr. Lucyfer spóźnił się, przegrał zakład, i z wściekłości rzucił słupem w kościół – kamień przebił sklepienie i rozbił się na trzy kawałki. Kamienie, tzw. Čertův sloup, leżą do dziś na trawniku niedaleko kościoła.

Jednak czasem i diabłu się udaje. W pałacu przy Karlovo náměstí 40 mieszkał magik Faust, który zaprzedał mu swą duszę. W suficie pokoju Fausta można zobaczyć dziurę, przez którą Lucyfer zabrał duszę magika do piekła.Kultura nad Wełtawą

Nie bez powodu w 2000 r. Praga została wybrana Europejską Stolicą Kultury. Kulturalny głód zaspokoją tu zarówno wytrawni melomani, jak i fani filmów klasy B, a wymagający imprezowicze poszaleją do świtu.

W czeskiej stolicy kultura kwitnie nie od dziś, to niewątpliwie inspirujące miasto. Już kilka wieków temu Mozart specjalnie dla Pragi napisał operę „Don Giovanni”, a na premierze w Teatrze Stanowym sam dyrygował orkiestrą. Teatr Stanowy (Ovocný trh 1) wciąż działa – w repertuarze opera i balet. Gdzie jeszcze szukać muzycznych wrażeń? Klasyki posłuchamy w Operze Narodowej (Legerova 75), a idoli muzyki rozrywkowej – na O2 arenie (Ocelářská 2), która jest ważnym przystankiem na wschodnioeuropejskich trasach gwiazd. Miłośnicy nowych brzmień powinni sprawdzić repertuar Eksperymentalnej Przestrzeni Roxy/NoD (Dlouhá 33); zaś ci, którzy chcą popląsać na parkiecie – Pałacu Akropolis (Kubelíkova 27), Lucerna Music Baru (Vodičkova 36) lub klubu Duplex (Václavské náměstí 21), gdzie 60. urodziny obchodził Mick Jagger.

Z niedużego kraju jakim są Czechy pochodzi zaskakująco wielu mistrzów obiektywu. Nazwiska Jan Saudek, Josef Sudek, Miroslav Tichý, Josef Koudelka czy Jindřich Štreit na stałe zapisały się w historii fotografii światowej. Przy odrobinie szczęścia na Starym Mieście można natknąć się na najsłynniejszego z nich, Jana Saudka. Odrealnione, ręcznie kolorowane akty, które ekscentryczny artysta zrobił pod odrapaną ścianą swojej piwnicy, wiszą dziś w najlepszych galeriach. „Trasę” wystaw artysty można śledzić na: www.saudek.com. Kolejny mistrz to Josef Sudek. Przy ul. Újezd 30 można odwiedzić dawną pracownię artysty, Ateliér Josefa Sudka, by podziwiać współczesną fotografię czeską. Dobrych galerii fotograficznych w Pradze jest więcej, aktualny program sprawdzimy na: www.fotodepo.cz/vystavy/praha.

Cykliczne festiwale to stały punkt w kalendarzu większości europejskich metropolii. Nie brak ich i w Pradze. Siódmej sztuce poświęcone są m.in. Festiwal Nieczułego Widza, Dni Filmu francuskiego, Międzynarodowy festiwal filmowy Febiofest, Festiwal filmów Bollywood, Dni Filmu Europejskiego – każdy kinoman znajdzie coś dla siebie. Większość przeglądów odbywa się w kinach Lucerna (Vodičková 36) i Aero (Biskupcova 31). To ostatnie co miesiąc organizuje pokazy „Aero na ślepo” – co będzie wyświetlane, okazuje się dopiero na miejscu, po zgaszeniu świateł, a za projekcję płaci się przy wyjściu tyle, ile wart był dla nas film.

Zainteresowani sztuką współczesną powinni udać się do Centrum Sztuki Współczesnej DOX (Osadní 34, www.dox.cz) oraz do centrum kultury MeetFactory (Ke Sklárně 3213/15, www.meetfactory.cz). W tym ostatnim nie ma co liczyć na muzealną sterylność: centrum założone przez kontrowersyjnego artystę Davida Černego jest żywym ośrodkiem działalności twórczej. W pofabrycznym budynku rezydują artyści, a oprócz wystaw i spektakli odbywają się koncerty, happeningi i warsztaty.

Praga przyciąga też bibliofilów – mieszkała tu niezliczona ilość pisarzy. Ich tropem można zwiedzać miasto: od Muzeum Kafki (Cihelná 2b) przez dzielnicę Hrabala (Libeň) po žižkowskie gospody, w których bywał Hašek. Co ciekawe, według statystyk to właśnie Czesi czytają najwięcej w Europie, a pisarzami interesują się tu brukowce. Czytelnicy mają okazję spotkać się ze swoimi ulubionymi autorami na czerwcowym Festiwalu Pisarzy (www.pwf.cz).Czeskie piwo

W Czechach picie piwa nie jest zwyczajnym zaspokajaniem pragnienia czy uzupełnianiem poziomu promili w organizmie. Piwo to sztuka: zarówno jego warzenie, podawanie, jak i picie.

Kiedyś browary były związane z partiami politycznymi, które w gospodach organizowały zebrania ze swoimi zwolennikami. Żartował z tego pisarz Jaroslav Hašek, który mawiał, że popularność partii politycznej zależy od jakości podawanego piwa. Sam w knajpie na Vinohradach założył Partię Umiarkowanego Postępu w Granicach Prawa. Znane osobistości są zresztą często łączone z konkretnymi praskimi gospodami. Nie wypada nie wspomnieć np. o Bohumilu Hrabalu i gospodzie U Złotego Tygrysa.

Najbardziej znanym czeskim piwem (choć należącym do zagranicznego koncernu) jest Pilsner Urquell, warzony w browarze w Pilźnie. Czeskie piwa mogą być světlé (jasne), tmavé (ciemne, zwykle słodsze i mniej gorzkie niż jasne) i řezané (czyli mieszane – jasne z ciemnym). Przy piwach znajdziemy cyfrowe oznaczenia. Nie jest to bynajmniej poziom alkoholu, bo czeskie piwa są zazwyczaj słabsze niż polskie. Chodzi o – mówiąc najprościej – nasycenie piwa ekstraktem. Im wyższy stopień, tym smak bardziej intensywny i wyraźny. Najczęściej sprzedawana jest 10 (desítka) lub 12 (dvanáctka). Rzadziej zdarzają się piwa od 16 do 18°, a w piwiarniach prowadzonych przy browarach można dostać nawet 24°. Oprócz jakości, przewagą czeskiego piwa są na pewno niskie ceny. Średnia cena piwa w praskiej pivnicy, czyli piwiarni, to 25–35 Kč za velké (0,5 l). Trzeba wiedzieć, że w piwiarni króluje kelner, który powinien pojawić się z piwem zaraz po tym, jak usiądziemy. W większości czeskich knajp działa tzw. system karteczkowy. Przy zamawianiu kelner zostawia na stole kartkę, na której przy pomocy kresek i cen zapisuje, co zamówiliśmy. Gdy poprosimy o rachunek, kelner przekreśli kreski i policzy, ile jesteśmy dłużni.

A co do piwa? W każdej szanującej się gospodzie dostaniemy przekąski idealnie komponujące się z piwem (lub z winem). Zacznijmy od serów. Czymś, czego nie zobaczymy nigdzie w Polsce, jest tzw. nakládaný hermelín, czyli okrągły pleśniowy ser marynowany w wielkich słojach w specjalnej zalewie z oleju, octu i przypraw. Hermelin jest często przekrojony wzdłuż na pół, a środek jest wysmarowany pikantną pastą z papryczek, z czosnku lub rzadziej orzechów. Ser podaje się z chlebem (czasem trzeba za niego osobno zapłacić). Hermelin świetnie pasuje też do wina. Jeśli komuś zasmakuje, może w większym sklepie spożywczym kupić ser z gotową zalewą i przepisem. Obok hermelina często w menu (czes. jídelní listek) znajdują się tzw. śmierdziuchy, czyli olomoucké tvarůžki. Jak sugeruje nazwa, sery pochodzą z Ołomuńca (gdzie robią z nich nawet zupę) i dość intensywnie pachną. Jeśli mamy ochotę na większą degustację, możemy zamówić talerz serów. Osobom, które wolą zjeść coś bardziej konkretnego, czeskie piwiarnie proponują m.in.: salceson (tlačenka), parówki (párky), pieczeń rzymską na zimno (sekaná, nie mylić z siekanym!), wędzoną karkówkę (uzená krkovička) czy różne kiełbaski (klobása), przyrządzane np. na piwie. Popularne są też śledziki, np. rolmopsy (zavináče).Polévka czy knedliky?

Gęsta zupa, knedliki, mięso z sosem i piwo – jedząc ciężkie dania czeskiej kuchni, na pewno nie schudniemy. Ale tradycyjne jedzenie to także element zwiedzania.

Kuchnia czeska słynie z zup. Dla Polaków może nie jest to niezwykłe, ale właśnie to wyróżnia ją na europejskim tle. Zupy, zwłaszcza jesienią i w zimie, są ciężkie i gęste. Specjalnością czeską jest česnečka (czosnkowa), cibulačká (cebulowa) i dość specyficzna kmínová polévka (zupa kminkowa). W czeskich gospodach znajdziemy gulasz, gęsty tak, że łyżka staje, lub zupę dršťkovą, czyli po polsku flaczki. Do tego pieczywo – często ciemniejsze niż polskie i często z kminkiem.

A co na drugie danie? Kuchnia czeska bazuje na mięsie. Mięso polane jest często gęstym sosem, w którym maczamy słynne knedliki. Knedle mogą być bramborové (ziemniaczane – bardziej żółte i zbite) lub houskové (jaśniejsze, z kawałkami bułki). Warto spróbować tzw. svíčkovej. To duszone mięso wieprzowe z sosem ze zmiksowanych warzyw i śmietany. Całość podawana jest na słodko – z żurawiną lub słodką śmietaną. Niestety bardzo rzadko w zestawie obiadowym dostaniemy sałatkę czy jakiekolwiek warzywa. Najczęściej jest tylko zelinová přízdoba, czyli dekoracja. Tradycyjna czeska kuchnia nie jest przychylna wegetarianom, aczkolwiek dla nich też coś się znajdzie. Knedliki na słodko z owocami lub potrawa, którą ubóstwia wiele osób, czyli smażony ser z frytkami i sosem tatarskim. W najskromniejszej wersji smażony ser sprzedawany jest w ulicznych fast foodach – w bułce i z majonezem.

Warto wiedzieć, że w wielu gospodach i restauracjach funkcjonuje tzw. polední menu, czyli tanie zestawy obiadowe podawane tylko w określonych godzinach (zwykle 11.00–14.00), najczęściej tylko od poniedziałku do piątku. Kosztują na ogół 70–90 Kč. To świetny pomysł dla wygłodniałych i oszczędnych.David Černý

Artysta kontrowersyjny i prowokujący, według niektórych ociera się o kicz i popkulturę. Swoje instalacje i projekty umieszcza przede wszystkim w przestrzeni publicznej.

Černego najczęściej można spotkać w Mlynské kavárně w parku Kampa, gdzie znajduje się bar, którego jest właścicielem, oraz w MeetFactory na Smíchovie (jest współzałożycielem lokalu). Na ścianie MeetFactory, działającego w byłej fabryce, mieści się jego kolejna instalacja – dwa różowe samochody.

Najbardziej znane projekty znajdują się w centrum Pragi. Na Małej Stranie, w byłej cegielni Hergeta (Hergetova cihelna) można zobaczyć dwie naturalnej wielkości postacie nagich mężczyzn, którzy stoją w brodziku w kształcie Czech i wysikują napis PRAHA. Spacerując po niedalekiej Kampie, nie sposób przeoczyć rzeźb olbrzymich raczkujących bobasów bez twarzy (tzw. Dzieciątka), których rodzeństwo wspina się na wieżę telewizyjną na Žižkovie. Kilka kroków od placu Wacława, w Pasażu Lucerna, znajduje się przyczepiony podkowami do sufitu koń, którego brzuch dosiada św. Wacław. Mniej znane dzieła artysty to Embrion na Anenském náměstí, niedaleko mostu Karola, oraz Wisielec (Zygmunt Freud) przy ul. Husovej 1 – żeby go zobaczyć, należy zadrzeć głowę. W galerii Futura przy ul. Holečkovej 49 Černý umieścił pokaźną instalację przedstawiającą dwie nachylone postacie. Trzeba wspiąć się po drabinie i zajrzeć im w… pupy. Wewnątrz wyświetlany jest krótki film. Najnowsza instalacja stoi z tyłu centrum handlowego Quadrio (ul. Vladislavova) – to olbrzymia głowa Franza Kafki składająca się z 42 poruszających się warstw.

W 2000 r. David Černý został laureatem najważniejszej czeskiej nagrody w dziedzinie sztuki – Nagrody im. Chalupeckiego. Reportaż, dzięki któremu artysta stał się bardziej znany w Polsce, można przeczytać w książce Mariusza Szczygła „Gottland”.Nie przegap!

W „mieście stu wież” pełno jest urokliwych mostów, tajemniczych zaułków, swojskich knajpek, ciekawych muzeów, kościołów… Czego nie przegapić, zwiedzając miasto Franza Kafki i Bohumila Hrabala?

Rynek Staromiejski patrz tutaj

Kiedyś centrum życia i handlu, teraz miejsce koncertów czy bożonarodzeniowych targów. Przyjrzyjmy się pięknie zdobionym kamieniczkom okalającym plac.

Most Karola patrz tutaj

Przejdziemy nim ze Starego Miasta na Małą Stranę. Najsłynniejszego praskiego mostu strzegą rzeźby świętych, a wzdłuż przejścia tłoczą się muzykanci i rysownicy.

Synagoga Staronowa patrz tutaj

Skromna z zewnątrz gotycka bożnica przypomina o żydowskiej tradycji Pragi. W tej najstarszej z praskich synagog wciąż odprawiane są nabożeństwa.

Hergetova cihelna patrz tutaj

Hergetova cihelna to uroczy zakątek tuż przy Wełtawie. Oprócz słynnej sikającej rzeźby Davida Černego zobaczymy tu wystawę opowiadającą o Franzu Kafce i jego Pradze.

Małostrański Rynek patrz tutaj

Nad tętniącym życiem placem góruje kościół św. Mikołaja. Tę perłę baroku budowano pół wieku, a na tutejszych organach grał sam Mozart.

Mur Lennona patrz tutaj

Mur z wiecznie żywym graffiti jest nie tylko pamiątką po Johnie Lennonie. Jest też wspomnieniem działalności opozycji w czasach komunizmu.

Zamek Praski patrz tutaj

Niegdyś siedziba królewska, dziś prezydencka, z gotycką katedrą św. Wita pośrodku. Nie przeoczmy Złotej Uliczki z uroczymi, miniaturowymi domkami.

Hradčanské náměstí patrz tutaj

Wokół reprezentacyjnego placu Hradczańskiego nie zobaczymy zwykłych kamienic, tylko dostojne barokowe i renesansowe pałace dawnych bogatych rodów.

Loreta patrz tutaj

Barokowy kompleks pielgrzymkowy przytłacza ilością zdobień. W samym sercu – prawdziwa perła: bogato rzeźbiona kaplica Santa Casa. W innej kapliczce można zobaczyć słynną świętą Kummernis z brodą.

Plac Wacława patrz tutaj

Wielkomiejski bulwar, który nigdy nie zasypia. W dzień prażanie robią zakupy w tutejszych butikach, a w nocy bawią się w modnych klubach.

Tańczący Dom patrz tutaj

Niecodzienny budynek o dynamicznej konstrukcji zainteresuje nie tylko miłośników architektury. Bo czy widział ktoś kiedyś dom, który tańczy?

Wieża Telewizyjna patrz tutaj

200-metrowa žižkovska wieża, po której wspinają się ogromne bobasy, jest widoczna niemal z każdego zakątka Pragi. Z jej szczytu rozciąga się rozległa panorama miasta.Mała Strana

Malownicze kamienice, wąskie brukowane uliczki, a pomiędzy nimi urokliwe ogrody. Mała Strana ma wszystko to, co lubimy najbardziej. Jest idealnym miejscem do tego, by na chwilę zapomnieć o całym świecie.

Mała Strana

1 Hergetova cihelna patrz tutaj

2 Pałac i ogród Wallensteina patrz tutaj

3 Małostrański Rynek patrz tutaj

4 Ulica Nerudova patrz tutaj

5 Ogród Vrtbovski patrz tutaj

6 Praskie Dzieciątko Jezus patrz tutaj

7 Mur Lennona patrz tutaj

8 Wyspa Kampa patrz tutaj

1 Hergetova cihelna

W tym uroczym zakątku tuż przy Wełtawie obejrzymy wystawę o Franzu Kafce oraz zabawną fontannę Davida Černego.

Na środku dziedzińca byłej cegielni Hergeta zobaczymy ruchomą fontannę – dwóch nagich mężczyzn stoi w brodziku przypominającym kształtem Czechy. Trzymając się bezwstydnie za przyrodzenie, panowie wysikują na wodzie słowo P-R-A-H-A. Zaraz po otwarciu wystawy ruchome penisy rzeźb wysikiwały również teksty nadsyłane SMS-em na numer podany obok fontanny. Autorem tej fontanny jest kontrowersyjny artysta David Černý. Zwolennicy tego typu sztuki czy podobnego poczucia humoru mogą ruszyć praskim szlakiem prac Černego – zobaczyć „Dzieciątka” („Miminka”) na Wieży Telewizyjnej w dzielnicy Žižkov, św. Wacława na martwym koniu w pasażu Lucerna (Václavské náměstí), „Wisielca” (róg Husovej i Betlémské náměstí) czy „Nogotyłki” w galerii Futura (Holečkova 49).

Nieopodal znajduje się muzeum najsłynniejszego prażanina – Franza Kafki. Relację miasto–pisarz przedstawiono na wystawie „Miasto K. Franz Kafka i Praga”. Prezentowana jest tu większość pierwszych wydań jego książek, rękopisy, fotografie i inne pamiątki.

Muzeum Franze Kafky
Cihelná 2b
www.kafkamuseum.cz
codz. 10.00–18.00
200 Kč (120 Kč)
David Černý – artwork
Piss – Hergetova cihelna, Cihelná 2b
www.davidcerny.cz

Instalacja „Piss” autorstwa Davida Černego wzbudza niemałe kontrowersje.

2 Pałac i ogród Wallensteina

Monumentalny pałac z ogrodem jest pierwszą tak dużą świecką budowlą barokową w Pradze. To perełka Małej Strany.

Kompleks pałacowy zaprojektowali w XVII w. znani włoscy architekci, w przyległym ogrodzie udzielali się barokowi rzeźbiarze.

Od 1996 r. w pałacu Wallensteina ma siedzibę czeski Senat. Z dziedzińca można wejść na bezpłatną ekspozycję do galerii Sala Wystawowa Senatu (Výstavní síň Senátu). Częścią kompleksu jest otoczony wysokim murem ogród – oaza pomiędzy uliczkami i kamienicami Małej Strany. W pogodne dni przechadzają się tu pawie. Rzeźby w ogrodzie to kopie, oryginały w 1648 r. wywieźli Szwedzi (teraz są w Sztokholmie). W centrum ogrodu znajduje się półkolista scena, a na jej suficie malowidła z motywami z wojny trojańskiej. W lecie odbywają się tam przedstawienia i koncerty.

Valdštejnský palác, Valdštejnská zahrada
Valdštejnské náměstí 4
www.senat.cz
pałac: IV–V, X sb.–nd. 10.00–17.00; VI–IX sb.–nd. 10.00–18.00; XI–III pierwszy weekend miesiąca 10.00–16.00; Sala Wystawowa Senatu: codz. IV–V, X 10.00–17.00; VI–IX 10.00–18.00; XI–III codz. 10.00–16.00; ogród: IV–V, X pn.–pt. 7.30–18.00, sb.–nd. 10.00–18.00; VI–IX pn.–pt. 7.30–19.00, sb.–nd. 10.00–19.00
wstęp wolny do pałacu, ogrodu i na wystawę

Z Małą Straną swoje życie związało wiele czeskich osobistości Żył tu fotograf Josef Sudek, miał pracownię poeta Egon Bondy, mieszkali: pisarka Milena Jesenská, jej córka, femme fatale Honza Krejcarová, noblista Jaroslav Heyrovský czy pisarz Jan Neruda, który opisał barwne życie dzielnicy w książce „Povídky malostranské” („Opowiadania ze Starej Pragi”).

3 Małostrański Rynek

Małostrański Rynek, centrum komunikacyjne dzielnicy, to dwa osobne placyki, rozdzielone kościołem św. Mikołaja.

Dominującą budowlą placu jest kościół św. Mikołaja. To kolejny przykład ciężkiej pracy barokowych architektów: Kryštofa Dientzenhofera i jego syna Kiliána Ignáca. Reprezentacyjny kościół postawiono w pierwszej połowie XVIII w. Nad budową pracowano niemal pół wieku, a kolejne dziesięć lat zajęło ozdobienie wnętrza barokowymi freskami – największy z nich ma ok. 900 m². Na kościelnych organach grał sam Mozart, który chętnie odwiedzał Małą Stranę.

W czasach komunistycznych ponad 70-metrową dzwonnicę wykorzystywali agenci czechosłowackiej służby bezpieczeństwa (StB), którzy stąd obserwowali zachodnie ambasady na Małej Stranie. Na wieżę można wejść, a w jej pomieszczeniach zobaczyć wystawę „Praskie dzwony”.

Kostel sv. Mikuláše
Malostranské náměstí 25
www.stnicholas.cz
kościół: codz. XI–II 9.00–16.00 (ostatnie wejście o 15.15); III–XI 9.00–17.00 (ostatnie wejście o 16.45); wieża: codz. X, III 10.00–20.00; XI–II 10.00–18.00; IV–IX 10.00–22.00; koncerty: w sezonie letnim ok. 18.00 (oprócz nd.), w sezonie zimowym tylko w czasie Bożego Narodzenia
kościół – 70 Kč (50 Kč), wieża – 70 Kč (50 Kč), koncerty – ok. 490 Kč (300 Kč)

Kościół św. Mikołaja na Małej Stranie to kwintesencja późnego baroku.

Małostrański Rynek zawsze tętnił życiem.

4 Ulica Nerudova

Ulica Nerudova jest głównym szlakiem prowadzącym z Małej Strany na Zamek Praski.

W tutejszych kamienicach z XVIII w. mieszczą się liczne sklepy i restauracje. Nazwa ulicy pochodzi od pisarza Jana Nerudy (1834–1891), który w Domu pod Dwoma Słońcami (U dvou slunců) pod nr. 47 rozpoczął swoją pracę literacką. Barwne postacie ze znanego zbioru opowiadań Nerudy „Opowieści ze Starej Pragi” mają swoje prototypy w bywalcach małostrańskich gospódek.

W górnej części Nerudówka przechodzi w Úvoz, gdzie miał pracownię wybitny czeski fotograf Josef Sudek. Miłośnicy fotografii mogą też zajrzeć do położonej po drugiej stronie ulicy Nikon Photo Gallery oraz do pobliskiego Ateliér Josefa Sudka, z wystawami współczesnej fotografii.

Nikon Photo Gallery
Újezd 19
www.nikonphotogallery.cz
wt.–nd. 12.00–19.00
wstęp wolny
Ateliér Josefa Sudka
Újezd 30
www.sudek-atelier.cz
wt.–nd. 12.00–18.00
10 Kč

5 Ogród Vrtbovski

Ogród Vrtbovski to ogród w stylu włoskim – szczególnie modnym w renesansie i baroku.

Nazwa ogrodu pochodzi od nazwiska właściciela – urządzono go przy pałacu na życzenie hrabiego Jana Josefa z Vrby ok. 1720 r.

Przy projektowaniu świetnie wykorzystano naturalnie spadzisty teren wzgórza Petřín. Obszar podzielono na kilka poziomów i połączono kamiennymi schodkami. Charakterystyczne są balustrady, fontanny, małe trawniki – wszystko idealnie rozplanowane. Kompozycję ogrodu wieńczy taras widokowy, z którego cudownie widać czerwone dachy Małej Strany, a szczególnie kościół św. Mikołaja na Małostrańskim Rynku.

Vrtbovská zahrada
Karmelitska 25
www.vrtbovska.cz
IV–X: codz. 10.00–18.00
65 Kč (45 Kč)

Ozdobą barokowego ogrodu Vrtbovskiego są fantazyjnie przycięte żywopłoty.

6 Praskie Dzieciątko Jezus

Słynne Praskie Dzieciątko Jezus posiada już ponad 150 ubranek, które wierni ofiarowują w podzięce za spełnienie próśb.

Dzieciątko Jezus można obejrzeć w kościele Marii Panny Zwycięskiej, zbudowanym na początku XVII w. Sławne na całym świecie Praskie Dzieciątko Jezus (nazywane też Bambini di Praga) zrobiono w XVI w. w Hiszpanii. Dziś jest celem pielgrzymek turystów z całego świata, szczególnie z Ameryki Południowej. Pielgrzymi wdzięczni za wysłuchanie modlitw, przywożą Dzieciątku szaty. Jedno z ubranek wyszyła mu nawet Maria Teresa przed swoją koronacją. Statuetka przebierana jest dziesięć razy w roku.

Naprzeciwko kościoła siedzibę ma Czeskie Muzeum Muzyki (Národní české muzeum hudby), prezentujące wystawę „Człowiek – instrument – muzyka” oraz wystawy czasowe.

Pražské Jezulátko
Karmelitská 9
www.pragjesu.info
kościół: pn.–sb. 8.30–19.00, nd. 8.30–20.00, nie można zwiedzać w czasie mszy; msze w różnych językach: nd. 10.00, 12.00, 17.00, 18.00, 19.00, pn.–pt. 9.00, 18.00, sb. 9.00, 17.00, 18.00; muzeum: pn.–pt. 9.30–17.30, sb.–nd. 13.00–18.00
do kościoła i do muzeum wstęp wolny
Národní české muzeum hudby
Karmelitská 2/4
www.nm.cz
śr.–pn. 10.00–18.00
całe muzeum – 120 Kč (80 Kč), wystawa instrumentów muzycznych – 60 Kč (30 Kč)

W okolicach Małej Strany niewiele jest tanich miejsc, gdzie dostaniemy piwo za ok. 20 Kč. Dlatego położona niecałe 200 m od kościoła Marii Panny Zwycięskiej Pivnice pod Petřínem (Hellichova 5, www.pivnicepodpetrinem.cz) jest prawdziwym skarbem. Danie obiadowe, np. marynowane skrzydełka wieprzowe z chrzanem (porcja 650 g) zjemy tu za 139 Kč, a zupę za 25 Kč. Gospodę polubią zwłaszcza osoby, które cenią swojską i luźną atmosferę – gwar, szerokie stoły z ławami, gości, którzy się dosiadają i zagadują. Kelnerzy są tu bardzo sprawni, jednak przy podliczaniu rachunku lepiej sprawdzić, czy ceny piwnych zagryzek im się nie „pomyliły”.

7 Mur Lennona

Mur z żywym graffiti jest nie tylko pamiątką po muzyku, ale też wspomnieniem działalności opozycji w czasach komunizmu.

Pod koniec 1980 r. na odartym i zaniedbanym murze niedaleko Kampy pojawił się obrazek z nagrobkiem Johna Lennona, zamordowanego kilka dni wcześniej. Obok rysunku zaczęto dopisywać, m.in.: „Kocham cię”, „Dla mnie byłeś, jesteś i będziesz”. Od tego czasu, co roku 8 grudnia pod murem spotykali się fani muzyki, przeciwnicy komunistycznej władzy. Od 1984 r. spotkania przybierały coraz bardziej polityczny charakter: podpisywano petycje, głoszono hasła pacyfistyczne. W 1988 r. powstał Pokojowy Klub Johna Lennona. Po aksamitnej rewolucji mur powoli stawał się celem turystów z całego świata. To dość specyficzna pamiątka, bo jej cechą jest zmienność. Na murze ciągle pojawiają się nowe graffiti. W środkowej części ktoś zrobił nawet płaskorzeźbę twarzy Lennona, po której pozostały już tylko zdjęcia.

Lennonova zed‘
Velkopřevorské náměstí

Aksamitna rewolucja (Sametová revoluce) to określenie wydarzeń, które miały miejsce w Czechosłowacji późną jesienią w 1989 r. Dzięki nim obalono komunistyczny reżim.

Na to, co stało się w Czechosłowacji, niewątpliwie wpływ miały wydarzenia w innych krajach bloku sowieckiego, także w Polsce. W Czechosłowacji wszystko zaczęło się od studenckiej demonstracji 17 listopada. Demonstranci chcieli przejść na plac Wacława (główne miejsce wydarzeń w czasie okupacji sowieckiej z sierpnia 1968 r.), ale drogę zablokowali milicjanci. Pomimo tego, że milicjantom wręczano kwiaty, zgromadzenie zostało brutalnie spacyfikowane. Następne dni były czasem wielu spotkań i protestów, także poza Pragą. 7 grudnia zmienił się skład rządu, do którego weszli opozycjoniści. 29 grudnia Václav Havel został zaprzysiężony na prezydenta. Pozostał nim też po pierwszych wolnych wyborach parlamentarnych w 1990 r. (w Czechach prezydent nie jest wybierany bezpośrednio) – i to na następne dwie kadencje.

Mur Lennona stał się w czasach komunizmu praskim forum wolnej myśli.

8 Wyspa Kampa

Jest tu przestrzeń, zieleń i piękny widok na drugą stronę Wełtawy. Urokliwa Kampa to chyba najbardziej znana z praskich wysp.

Na Kampę można wejść z mostu Karola lub z Małej Strany. Wyspę oddziela sztuczna rzeczka, zwana Čertówką. Jednym z większych budynków Kampy jest, stojący niemal w wodzie, Pałac Lichtenštejnski.

Przy byłych Młynach Sovy ma siedzibę Muzeum Kampa. Muzeum posiada dzieła Františka Kupki, czeskiego kubistycznego rzeźbiarza Otta Gutfreunda, Jiří Kolářa i współczesne prace (od lat 60. XX w.) środkowoeuropejskich artystów m.in. z Czech, Polski czy byłej Jugosławii. Symbolem muzeum jest sześciometrowe krzesło, stojące na pobliskim cyplu. To replika zabranego przez powódź w 2002 r. dzieła Magdaleny Jetelovej.

Muzeum Kampa
U Sovových mlýnů 2
www.museumkampa.cz
codz. 10.00–18.00
wystawa stała – 180 Kč (90 Kč); wystawy czasowe – 100–280 Kč (50–200 Kč)

Wyspa Kampa gości wiele wydarzeń cyklicznych. Jeśli chcemy zobaczyć wiedźmy, wybierzmy się tu 30 kwietnia na obchody dnia Palenia Czarownic (Pálení čarodějnic). Z Kampy przez most Karola wyrusza pochód czarownic, a na Výstavišté odpędza się duchy. Wieczorami święto przenosi się do praskich klubów, gdzie często na przebranych czekają niespodzianki.

W drugiej połowie czerwca na trzech praskich wyspach odbywa się festiwal Zjednoczone Wyspy Pragi (United Islands of Prague, www.unitedislands.cz). Na czterech scenach można usłyszeć niemal wszystkie gatunki muzyczne od popu do hip-hopu, od jazzu do rocka. Koncerty zaczynają się w południe i trwają do ciszy nocnej, ok. godz. 22.00. Wstęp wolny.

Na początku lipca Kampa gości Międzynarodowy Festiwal Marionetek, adresowany głównie do dzieci i młodzieży. W programie marionetkowe przedstawienia, występy klaunów, bajki, spektakle czy warsztaty artystyczne. Do tego kolorowy pochód przez most Karola.

Ogromne niemowlęta z brązu w parku Kampa są dziełem ekscentrycznego rzeźbiarza Davida Černego.