Prawo zagospodarowania przestrzeni - ebook

Książka zawiera całościowe omówienie regulacji prawa zagospodarowania przestrzeni, czyli:

• planowania przestrzennego,
• prawa budowlanego,
• publicznoprawnej ingerencji w reżim prawny nieruchomości.
• Oryginalne analizy prawne przedstawione w publikacji stanowić mogą

istotne wskazówki co do oceny często rozbieżnych stanowisk sadów administracyjnych, Sadu Najwyższego i Trybunalu Konstytucyjnego oraz co do działalności orzeczniczej organów administracji publicznej.

Adresaci:
Książka adresowana jest do szerokiego kręgu prawników - sędziów sadów administracyjnych, adwokatów, radców prawnych. Będzie tez przydatna dla architektów, urbanistów, inżynierów budownictwa, dla pośredników w obrocie nieruchomościami, rzeczoznawców majątkowych oraz zarządców nieruchomości, a także dla studentów studiów prawniczych, administracyjnych oraz kierunków, w ramach których podejmowana jest problematyka prawa zagospodarowania przestrzeni.

Wykaz skrótów 21
Wstęp 25
CZĘŚĆ PIERWSZA 27
Rozdział pierwszy Geneza planowania przestrzennego 29
Rozdział drugi Rozwój regulacji prawnych w Polsce 34
1. Po pierwszej wojnie światowej 34
2. Po drugiej wojnie światowej 36
3. Regulacje prawne z przełomu lat 50. i 60. 37
4. Zmiany zapoczątkowane w 1990 r. 40
CZĘŚĆ DRUGA 47
Rozdział pierwszy Podstawowe założenia ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym 49
1. Wprowadzenie 49
2. Zasada uwzględniania w zagospodarowaniu przestrzennym wartości określonych ustawowo 50
3. Zasada trzyszczeblowego wewnętrznie spójnego systemu aktów planowania przestrzennego 52
4. Zasada władztwa planistycznego przysługującego gminie 56
5. Zasada fachowości i odpowiedzialności osób przygotowujących projekty aktów planowania przestrzennego 62
6. Zasada ograniczonego prawa zagospodarowania terenu, do którego ma się tytuł prawny 63
7. Zasada ochrony własnego interesu prawnego przy zagospodarowaniu terenów należących do innych podmiotów 67
Rozdział drugi System aktów planowania przestrzennego 69
1. Zarys systemu aktów planowania przestrzennego 69
1.1. Akty planowania ogólnego 69
1.1.1. Organy gminy 69
1.1.2. Organy powiatów 70
1.1.3. Samorząd województwa 70
1.1.4. Prezes Rządowego Centrum Studiów Strategicznych 72
1.2. Akty planowania specjalistycznego 74
1.2.1. Programy wojewódzkie 74
1.2.2. Programy rządowe 75
1.3. Ograniczenia przedmiotowe dotyczące aktów planowania specjalistycznego 77
2. Charakter prawny aktów planowania przestrzennego 77
2.1. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego 77
2.2. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy 83
2.3. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa 85
2.4. Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju 87
2.5. Programy dla realizacji ponadlokalnych celów publicznych 88
Rozdział trzeci Treść i forma studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego 90
1. Charakter prawny studium oraz planu miejscowego 90
1.1. Studium 90
1.2. Plan miejscowy 93
2. Treść i forma studium 95
2.1. Wartości uwzględniane w treści studium 95
2.2. Konsekwencje nieuwzględnienia wartości podlegających uwzględnieniu w studium 97
2.3. Elementy treści studium 98
2.4. Forma studium 103
3. Treść i forma planu miejscowego 104
3.1. Granice ustawowego upoważnienia do stanowienia planu miejscowego 104
3.2. Charakterystyka katalogu spraw regulowanych w planie miejscowym 109
4. Ogólna charakterystyka treści zawartych w planie miejscowym 118
5. Charakter prawny planu miejscowego 118
6. Forma planu miejscowego 120
7. Zależności między studium a planem miejscowym 122
7.1. Zależność treściowa 122
7.2. Zależność czasowa 123
7.3. Więź przestrzenna 123
Rozdział czwarty Tryb sporządzania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego 125
1. Wprowadzenie 125
2. Tryb uchwalania studium 125
2.1. Uwagi wstępne 125
2.2. Fazy i etapy procedury sporządzania studium 126
2.2.1. Faza pierwsza: inicjacja sporządzenia studium 126
2.2.2. Faza druga: sporządzanie pierwotnej wersji projektu studium 128
2.2.3. Faza trzecia: opiniowanie i uzgadnianie projektu studium 129
2.2.4. Faza czwarta: wyłożenie projektu studium do publicznego wglądu 134
2.2.5. Faza piąta: uchwalenie i legalizacja studium 136
3. Tryb uchwalania planu miejscowego 138
3.1. Uwagi wstępne 138
3.2. Fazy i etapy procedury planistycznej 139
3.2.1. Faza pierwsza: inicjacja sporządzenia planu miejscowego 139
3.2.2. Faza druga: sporządzanie wstępnej wersji projektu planu miejscowego 145
3.2.3. Faza trzecia: opiniowanie i uzgadnianie projektu planu miejscowego 147
3.2.4. Faza czwarta: konfrontacja projektu planu miejscowego z interesami indywidualnymi 153
3.2.5. Faza piąta: uchwalenie planu miejscowego 159
3.2.6. Faza szósta: legalizacja i promulgacja uchwały w sprawie planu miejscowego 164
Rozdział piąty Skutki prawne uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego 166
1. Wprowadzenie 166
2. Skutki w zakresie wykonywania prawa własności i innych praw do nieruchomości 166
2.1. Treść i wykonywanie prawa własności 166
2.2. Skutki ustalania przeznaczenia i zasad zagospodarowania terenu 168
2.2.1. Ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości 169
2.2.2. Podważenie trwałości posiadania prawa do nieruchomości 170
2.2.3. Ograniczenia w zakresie rozporządzania nieruchomością 171
2.3. Zakres związania właściciela terenu ustaleniami planu miejscowego 171
2.4. Wpływ ustaleń planu miejscowego na wykonywanie innych praw majątkowych mających za przedmiot nieruchomości 172
3. Skutki uchwalenia planu miejscowego w zakresie praw niemajątkowych 172
3.1. Przesłanka braku możliwości uzyskania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu 172
3.2. Przesłanka wygaśnięcia decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu 173
3.3. Zniweczenie przesłanki wygaszającej 176
4. Wpływ planu miejscowego na wartość gruntów 177
4.1. Konsekwencje zmniejszenia wartości gruntu spowodowanego uchwaleniem planu miejscowego lub jego zmianą 178
4.1.1. Uprawnienia właściciela i użytkownika wieczystego 178
4.1.2. Alternatywne uprawnienie właściciela albo użytkownika wieczystego nieruchomości 179
4.2. Gmina adresatem roszczeń 179
4.3. Konsekwencje zwiększenia wartości gruntu spowodowanego uchwaleniem planu miejscowego lub jego zmianą 180
4.3.1. Wzrost wartości nieruchomości ustalony przy zastosowaniu przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami 181
4.3.2. Zbycie prawa własności albo prawa użytkowania wieczystego w ustawowo określonym czasie 182
4.3.3. Zbycie w ustawowo określonym czasie 183
4.3.4. Wysokość ustalonej w planie miejscowym stawki procentowej opłaty planistycznej 183
4.3.5. Przeprowadzenie postępowania w sprawie ustalenia opłaty planistycznej przed upływem ustawowo określonego terminu 184
4.4. Forma i tryb ustalania opłaty planistycznej 184
4.4.1. Decyzja o ustaleniu wysokości jednorazowej opłaty z tytułu wzrostu wartości nieruchomości 185
4.4.2. Tryb wydawania decyzji o ustaleniu opłaty planistycznej 186
4.5. Problem naliczania opłat planistycznych bez planu miejscowego 187
Rozdział szósty Ustalanie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu 191
1. Wprowadzenie 191
2. Istota decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu 192
2.1. Przedmiot rozstrzygnięcia zawartego w decyzjach o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu 192
2.2. Rzeczowy czy osobisty charakter decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu 195
2.2.1. Charakter decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego 196
2.2.2. Charakter decyzji o warunkach zabudowy 197
2.3. Uznaniowy czy związany charakter decyzji o warunkach zabudowy oraz decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego i zakres władzy dyskrecjonalnej 198
3. Skutki wywoływane decyzjami o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu 200
3.1. Kształtowanie sposobu wykonywania prawa własności 201
3.2. Wpływ na niektóre uprawnienia publicznoprawne 203
3.3. Możliwość wywoływania skutków określonych w art. 36 u.p.z.p. 203
4. Zamierzenie inwestycyjne jako przesłanka faktyczna decyzji o ustaleniu warunków zabudowy i zagospodarowania terenu 204
4.1. Wpływ zamierzenia inwestycyjnego na treść rozstrzygnięcia dotyczącego lokalizacji inwestycji 204
4.2. Relacja czasowa między powzięciem zamierzenia inwestycyjnego, wydaniem decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz realizacją zamierzenia 205
5. Decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu a plan miejscowy 206
5.1. Ewolucja relacji decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu do planu miejscowego 206
5.2. Surogacja planów miejscowych decyzjami o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz jej granice 206
6. Decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu a pozwolenie na budowę 208
6.1. Zakazy uchylane obiema decyzjami 208
6.2. Uchylenie zakazu korzystania z wolności dokonywania zmiany zagospodarowania terenu 211
6.3. Uchylenie zakazu korzystania z wolności budowlanej 211
7. Inwestycje wymagające uzyskania obu decyzji 212
7.1. W przypadku inwestycji celu publicznego 212
7.2. W przypadku inwestycji prywatnych 213
7.3. Uprzywilejowanie inwestycji celu publicznego w zakresie wymogu uzyskania rozstrzygnięcia lokalizacyjnego 213
8. Wzajemne oddziaływanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz pozwolenia na budowę 214
8.1. Znaczenie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla możliwości ubiegania się o pozwolenie na budowę 214
8.2. Znaczenie wydania pozwolenia na budowę dla decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu 215
8.3. Inne skutki wydania pozwolenia na budowę dla decyzji o warunkach zabudowy 216
9. Materialnoprawne przesłanki udzielenia decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu 217
9.1. Wprowadzenie 217
9.2. Materialnoprawne przesłanki udzielenia decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego 217
9.2.1. Zgodność z przepisami odrębnymi 217
9.2.2. Problem zgodności zamierzenia inwestycyjnego z wartościami stanowiącymi podstawy ustalania zasad zagospodarowania i zabudowy terenów 218
9.2.3. Uzgodnienie lokalizacji inwestycji celu publicznego 219
9.3. Materialnoprawne przesłanki wydania decyzji o warunkach zabudowy 220
9.3.1. Wprowadzenie 220
9.3.2. Zasada dobrego sąsiedztwa i jej elementy składowe 221
9.3.3. Wymóg dostępu do drogi publicznej 228
9.3.4. Wymóg uzbrojenia terenu 228
9.3.5. Wymóg "odrolnienia" i "wylesienia" 229
9.3.6. Wymóg zgodności z przepisami odrębnymi 230
9.3.7. Wymóg zgodności z wartościami wymienionymi w art. 1 u.p.z.p. 230
9.3.8. Wymóg uzgodnienia decyzji o warunkach zabudowy 230
9.3.9. Inwestycje uprzywilejowane 231
10. Tryb postępowania w sprawie ustalenia warunków zabudowy i zagospodarowania terenu 233
10.1. Wniosek zainteresowanego inwestora 233
10.1.2. Wymogi dotyczące treści wniosku o ustalenie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu 233
10.2. Analizy: przedmiot i zakres przestrzenny 234
10.2.1. Przedmiot analiz 234
10.2.2. Ocena oddziaływania inwestycji na środowisko 234
10.3. Uzgadnianie i opiniowanie 234
10.3.1. Przedmiot uzgodnień 235
10.3.2. Tryb uzgodnień 235
10.4. Strony postępowania w sprawie o ustalenie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu 236
10.4.1. Inwestor 236
10.4.2. Osoby trzecie 236
10.4.3. Współwłaściciel nieruchomości objętej wnioskiem o ustalenie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu 237
10.4.4. Inni zainteresowani 237
11. Treść decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu 237
11.1. Rodzaj inwestycji 238
11.2. Warunki i szczegółowe zasady zagospodarowania terenu oraz jego zabudowy wynikające z przepisów odrębnych 238
11.3. Określenie warunków obsługi w zakresie infrastruktury technicznej i komunikacji 238
11.4. Określenie wymagań dotyczących interesów osób trzecich 239
11.5. Określenie linii rozgraniczających teren inwestycji 240
11.6. Dodatkowe elementy decyzji o warunkach zabudowy 240
11.7. Dodatkowe elementy decyzji dotyczących inwestycji liniowych 240
12. Ograniczenia mocy obowiązującej udzielonej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu 241
12.1. Warunki rozwiązujące 241
13. Obowiązek ewidencjonowania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu 241
CZĘŚĆ TRZECIA 243
Rozdział pierwszy Istota prawa budowlanego 245
1. Wolność budowlana jako wolność człowieka 245
2. Ograniczenie wolności budowlanej 246
3. Ograniczenie prawa własności 248
4. Prawo zabudowy 249
5. Wolność budowlana jako zasada prawa 252
Rozdział drugi Charakterystyka prawa budowlanego 254
1. Zakres pojęcia "prawo budowlane" 254
2. Przedmiot regulacji 256
3. Wpływ prawa europejskiego 259
Rozdział trzeci Uczestnicy procesu budowlanego 264
1. Wprowadzenie 264
2. Inwestor 265
3. Inspektor nadzoru inwestorskiego 266
4. Projektant (nadzór autorski) 268
5. Kierownik budowy lub kierownik robót 270
6. Deregulacja zadań administracji 272
Rozdział czwarty Postępowanie poprzedzające rozpoczęcie robót budowlanych 275
1. Wprowadzenie 275
2. Pozwolenie na budowę 275
2.1. Zakres przedmiotowy 275
2.2. Cechy pozwolenia na budowę 280
2.3. Strona postępowania w sprawie pozwolenia na budowę 285
3. Roboty budowlane niewymagające pozwolenia na budowę oraz zgłoszenie 287
4. Rozbiórka obiektów budowlanych 292
5. Elementy wniosku o pozwolenie na budowę (rozbiórkę) 294
6. Zatwierdzenie projektu budowlanego 299
Rozdział piąty Budowa i oddawanie do użytku obiektów budowlanych 303
1. Rozpoczęcie budowy i prace przygotowawcze 303
2. Wejście na cudzą nieruchomość 306
3. Samowola budowlana 309
4. Użytkowanie obiektu budowlanego 315
Rozdział szósty Utrzymanie obiektów budowlanych i katastrofa budowlana 322
1. Obowiązki właściciela lub zarządcy i użytkownika obiektu budowlanego 322
2. Kompetencje organów nadzoru budowlanego 325
3. Zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego 330
4. Katastrofa budowlana 333
Rozdział siódmy Organy administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego 336
1. Wprowadzenie 336
2. Organy administracji architektoniczno-budowlanej 337
3. Pojęcie nadzoru i organy nadzoru budowlanego 338
Rozdział ósmy Przepisy techniczno-budowlane 341
1. Pojęcie przepisów techniczno-budowlanych 341
2. Obowiązywanie przepisów techniczno-budowlanych 342
3. Odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych 346
CZĘŚĆ CZWARTA 349
Rozdział pierwszy Podziały nieruchomości 351
1. Wprowadzenie 351
2. Zakres stosowania przepisów o administracyjnym zatwierdzaniu geodezyjnych podziałów nieruchomości na działki 352
3. Materialnoprawne uwarunkowania zatwierdzenia projektu podziału nieruchomości 355
3.1. Materialnoprawne przesłanki administracyjnego zatwierdzenia geodezyjnego podziału nieruchomości objętej planem miejscowym 356
3.1.1. Kwalifikowana zgodność z planem miejscowym 356
3.1.2. Dostęp do drogi publicznej 358
3.1.3. Zgodność z przepisami odrębnymi 361
3.1.4. Ograniczenia dotyczące dzielenia nieruchomości gruntowych zabudowanych 362
3.2. Podział nieruchomości nieobjętej planem miejscowym 363
3.2.1. Przesłanki pozytywne zatwierdzenia podziału nieruchomości nieobjętej planem miejscowym 364
3.2.2. Przesłanki negatywne zatwierdzenia podziału nieruchomości nieobjętej planem miejscowym 366
3.3. Podziały nieruchomości niezależne od planu miejscowego oraz od warunków zabudowy i zagospodarowania terenu 368
3.3.1. Charakterystyka podziałów niezależnych od planu miejscowego 369
3.3.2. Charakterystyka podziałów niezależnych od warunków zabudowy i zagospodarowania terenu 369
3.3.3. Katalog podziałów niezależnych od planu miejscowego 370
4. Problematyka proceduralna 374
4.1. Postępowanie podziałowe prowadzone na wniosek 375
4.1.1. Legitymacja czynna w postępowaniu o podział nieruchomości 375
4.1.2. Legitymacja bierna (roszczenie o udział w postępowaniu o zatwierdzenie projektu podziału nieruchomości zainicjowanym przez inny podmiot) 376
4.2. Postępowanie podziałowe prowadzone z urzędu 377
4.3. Tryb zatwierdzania projektu podziału nieruchomości objętych planem miejscowym 378
4.3.1. Etapy postępowania podziałowego 378
4.3.2. Dokumenty wymagane w postępowaniu podziałowym 379
4.3.3. Pozwolenie konserwatorskie 379
4.4. Tryb postępowania podziałowego nieruchomości nieobjętej planem miejscowym 380
4.5. Tryb postępowania podziałowego niezależnego od planu miejscowego 380
4.6. Decyzja o zatwierdzeniu geodezyjnego podziału 381
4.6.1. Istota decyzji zatwierdzającej geodezyjny podział 381
4.6.2. Charakter decyzji zatwierdzającej geodezyjny podział 381
4.6.3. Skutki wywoływane decyzją zatwierdzającą geodezyjny podział 382
5. Wywłaszczenie podziałowe 383
5.1. Istota wywłaszczenia podziałowego 383
5.2. Przesłanki wywłaszczenia podziałowego 383
5.2.1. Przesłanka wydzielenia gruntu pod drogę publiczną 383
5.2.2. Przesłanka wszczęcia i prowadzenia postępowania podziałowego na wniosek właściciela albo użytkownika wieczystego 384
5.2.3. Zagadnienie innych przesłanek 384
6. Odszkodowanie 385
6.1. Istota odszkodowania za wywłaszczenie podziałowe 385
6.2. Uzgadnianie wysokości odszkodowania za wywłaszczenie podziałowe 386
6.3. Zagadnienie możliwości uzgadniania innych warunków odszkodowania niż jego wysokość 387
6.4. Ustalanie odszkodowania według przepisów o wywłaszczaniu nieruchomości 387
7. Opłaty adiacenckie 388
7.1. Istota opłat adiacenckich związanych z zatwierdzeniem geodezyjnego podziału 388
7.2. Geneza opłat adiacenckich związanych z administracyjnym zatwierdzaniem geodezyjnych podziałów 389
7.3. Przesłanki ustalenia opłaty adiacenckiej związanej z administracyjnym zatwierdzeniem geodezyjnego podziału 390
7.4. Uchwała w sprawie stawki procentowej opłaty adiacenckiej 392
7.4.1. Charakter prawny uchwały w sprawie stawki procentowej opłaty adiacenckiej 392
7.4.2. Treść uchwały 393
7.4.3. Promulgacja 393
7.5. Decyzja o ustaleniu opłaty adiacenckiej 393
7.5.1. Istota 393
7.5.2. Charakter decyzji o ustaleniu opłaty adiacenckiej 394
7.5.3. Dodatkowe rozstrzygnięcia zawarte w decyzji o ustaleniu opłaty adiacenckiej 395
7.6. Możliwości rozliczenia opłaty adiacenckiej 396
Rozdział drugi Postępowanie scaleniowo-podziałowe 397
1. Wprowadzenie 397
2. Zakres stosowania 398
3. Materialnoprawne przesłanki scalenia i ponownego podziału nieruchomości 399
3.1. Materialnoprawne przesłanki scalenia i ponownego podziału nieruchomości z urzędu 399
3.1.1. Objęcie danego terenu planem miejscowym 400
3.1.2. Określenie w planie miejscowym szczegółowych warunków scalenia i ponownego podziału 401
3.1.3. Określenie w planie miejscowym granic obszarów przewidzianych do scalenia i ponownego podziału 401
3.2. Materialnoprawne przesłanki scalenia i ponownego podziału na wniosek 402
3.3. Przesłanka negatywna 403
4. Tryb scalenia i ponownego podziału nieruchomości 403
4.1. Wszczęcie procedury scaleniowo-podziałowej 404
4.1.1. Wniosek o przystąpienie do scalenia i ponownego podziału 404
4.1.2. Uchwała o przystąpieniu do scalenia i podziału 405
4.2. Czynności wykonywane po podjęciu uchwały o przystąpieniu do scalenia i podziału 407
4.2.1. Wniosek o ujawnienie scalenia i podziału w księdze wieczystej 407
4.2.2. Powiadomienie właścicieli i użytkowników wieczystych 407
4.2.3. Sporządzenie projektu uchwały o scaleniu i podziale 407
4.2.4. Zaopiniowanie projektu uchwały przez radę uczestników scalenia i podziału 411
4.2.5. Wyłożenie projektu uchwały do wglądu uczestnikom scalenia i podziału 411
4.2.6. Przyjmowanie wniosków, uwag i zastrzeżeń 411
4.2.7. Analiza wniosków, uwag i zastrzeżeń przez organ wykonawczy gminy 412
4.2.8. Ugoda w sprawie terminów i sposobów uiszczenia opłat adiacenckich 412
4.3. Podjęcie uchwały o scaleniu i podziale 413
4.4. Skutki wywoływane uchwałą o scaleniu i podziale 413
4.4.1. Skutki w zakresie geodezyjnego podziału, ewidencji gruntów i budynków oraz numeracji porządkowej nieruchomości 413
4.4.2. Skutki w sferze prawa własności, prawa użytkowania wieczystego oraz ograniczonych praw rzeczowych 414
4.4.3. Skutki wywłaszczeniowe 414
4.4.4. Skutki finansowe dla gminy 416
4.4.5. Ewentualne skutki finansowe dla innych podmiotów publicznych 417
4.4.6. Skutki finansowe dla uczestników scalenia i podziału 417
5. Opłaty adiacenckie związane ze scaleniem i podziałem 419
5.1. Istota opłaty adiacenckiej 419
5.2. Obligatoryjny charakter 419
5.3. Stawka procentowa, terminy i sposoby uiszczenia 420
5.4. Ustalenie opłaty adiacenckiej 420
5.4.1. Forma ustalenia opłaty adiacenckiej 420
5.4.2. Czynniki kształtujące treść rozstrzygnięcia 420
5.5. Możliwości rozliczenia opłaty adiacenckiej 421
Rozdział trzeci Ustawowe prawo pierwokupu 422
1. Wprowadzenie 422
2. Zakres stosowania prawa pierwokupu 424
3. Podmiot prawa pierwokupu 424
4. Materialnoprawne przesłanki ustawowego prawa pierwokupu 425
4.1. Przesłanki pozytywne 425
4.1.1. Przesłanka pozytywna a) 425
4.1.2. Przesłanka pozytywna b) 427
4.1.3. Przesłanka pozytywna c) 428
4.1.4. Przesłanka pozytywna d) 428
4.2. Przesłanki negatywne 429
4.2.1. Przesłanka negatywna a) 430
4.2.2. Przesłanka negatywna b) 430
4.2.3. Przesłanka negatywna c) 430
4.2.4. Przesłanka negatywna d) 431
4.2.5. Przesłanka negatywna e) 431
4.2.6. Przesłanka negatywna f) 431
4.2.7. Przesłanka negatywna g) 432
4.2.8. Przesłanka negatywna h) 432
4.2.9. Przesłanka negatywna i) 433
4.2.10. Przesłanka negatywna j) 433
5. Tryb i forma wykonywania prawa pierwokupu 434
5.1. Tryb wykonania prawa pierwokupu 434
5.1.1. Organ gminy uprawniony do wykonania prawa pierwokupu 435
5.1.2. Termin wykonania prawa pierwokupu 436
5.1.3. Miejsce wykonania prawa pierwokupu 437
5.1.4. Moment zawarcia umowy 437
5.2. Forma wykonania prawa pierwokupu 438
6. Warunki wykonania prawa pierwokupu 439
Rozdział czwarty Wywłaszczenie nieruchomości 440
1. Wprowadzenie 440
1.1. Wywłaszczenie i instytucje zbliżone do wywłaszczenia 441
1.1.1. Nacjonalizacja 441
1.1.2. Ograniczenie prawa własności 441
1.1.3. Konfiskata 442
1.1.4. Przepadek (rzeczy) 444
1.2. Wywłaszczenie formalne i materialne 446
2. Rys historyczny instytucji wywłaszczenia 447
2.1. Geneza instytucji wywłaszczenia 447
2.2. Ewolucja instytucji wywłaszczenia w czasach PRL 448
2.3. Powrót do klasycznego wzorca 449
3. Ogólna charakterystyka obecnych uregulowań prawnych 450
4. Przedmiotowy zakres stosowania przepisów o formalnym wywłaszczeniu nieruchomości 452
4.1. Przesłanka przeznaczenia nieruchomości w planie miejscowym na cel publiczny 453
4.1.1. Cel publiczny 454
4.1.2. Cel publiczny a cel uzasadniający wywłaszczenie 455
4.2. Przesłanka ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego 457
4.3. Pozostałe przesłanki stosowania przepisów o formalnym wywłaszczeniu nieruchomości 457
4.4. Przesłanki stosowania przepisów o formalnym wywłaszczeniu nieruchomości w przypadkach określonych w specustawach 458
5. Podmiotowy zakres stosowania przepisów o formalnym wywłaszczeniu nieruchomości 459
5.1. Krąg podmiotów, na rzecz których może nastąpić wywłaszczenie 459
5.2. Krąg podmiotów, których wywłaszczenie może dotknąć 460
6. Materialne przesłanki formalnego wywłaszczenia nieruchomości 460
6.1. Przesłanki pozytywne 460
6.1.1. Przeznaczenie nieruchomości na cele publiczne 460
6.1.2. Brak możliwości zrealizowania inwestycji celu publicznego w inny sposób 461
6.1.3. Brak możliwości nabycia prawa niezbędnego do zrealizowania celu publicznego w inny sposób niż poprzez wywłaszczenie 462
6.2. Przesłanka negatywna 463
7. Wymogi formalne wywłaszczenia nieruchomości 464
7.1. Czynności poprzedzające wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego 464
7.1.1. Negocjacje 464
7.1.2. Wezwanie do zawarcia umowy 464
7.2. Umowa ekspropriacyjna 465
7.3. Wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego 466
7.3.1. Treść wniosku o wywłaszczenie 466
7.3.2. Wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego z urzędu 466
7.3.3. Moment wszczęcia postępowania wywłaszczeniowego na wniosek 467
7.3.4. Moment wszczęcia postępowania wywłaszczeniowego z urzędu 467
7.3.5. Etapy postępowania wywłaszczeniowego 468
7.3.6. Następstwo prawne w postępowaniu wywłaszczeniowym 468
8. Odmowa wszczęcia postępowania wywłaszczeniowego 468
9. Decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości 469
9.1. Charakter decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości 469
9.2. Elementy osnowy decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości 470
9.3. Skutki wydania decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości 472
9.3.1. Skutki w sferze praw rzeczowych 472
9.3.2. Skutki w sferze regulacji wieczystoksięgowej 473
9.3.3. Skutki w sferze praw obligacyjnych 473
9.3.4. Powstanie obowiązku odszkodowania 474
9.4. Wykonalność decyzji wywłaszczeniowej 476
9.4.1. Wymóg prawomocności jako reguła 476
9.4.2. Natychmiastowa wykonalność decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości 477
9.4.3. "Odroczona" wykonalność decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości 477
10. Odszkodowanie 478
10.1. Charakter prawny instytucji odszkodowania z tytułu formalnego wywłaszczenia nieruchomości 478
10.1.1. Teza o cywilnoprawnym charakterze odszkodowania z tytułu wywłaszczenia 478
10.1.2. Krytyka tezy o cywilnoprawnym charakterze odszkodowania 479
10.2. Konsekwencje publicznoprawnego charakteru roszczenia o odszkodowanie z powodu formalnego wywłaszczenia nieruchomości 481
10.2.1. Brak przedawnienia roszczenia o odszkodowanie z tytułu wywłaszczenia 482
10.2.2. Brak możliwości zrzeczenia się roszczenia o odszkodowanie z tytułu wywłaszczenia 482
10.3. Konstytucyjna zasada słusznego odszkodowania 482
10.3.1. Realizacja konstytucyjnej zasady słusznego odszkodowania przez ustawodawcę zwykłego 483
10.3.2. Ewolucja stanowiska judykatury w kwestii słusznego odszkodowania 484
10.4. Formy odszkodowania za wywłaszczenie 485
10.4.1. Pieniężna forma odszkodowania 485
10.4.2. Rzeczowa forma odszkodowania 486
10.5. Zasady ustalania odszkodowania 487
10.6. Zasady wypłaty odszkodowania 488
10.6.1. Zasada jednorazowej wypłaty odszkodowania 488
10.6.2. Zasada wypłaty odszkodowania w terminie wykonalności decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości 488
10.6.3. Wyjątki od zasady wypłaty odszkodowania w terminie wykonalności decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości 490
10.6.4. Skutki zwłoki lub opóźnienia w wypłacie odszkodowania 490
10.6.5. Waloryzacja odszkodowania 491
Rozdział piąty Zwrot nieruchomości wywłaszczonych 493
1. Wprowadzenie 493
2. Ewolucja stanowiska ustawodawcy w kwestii zwrotu nieruchomości wywłaszczonych 494
3. Przesłanki zwrotu nieruchomości wywłaszczonej 495
3.1. Pozytywne przesłanki zwrotu nieruchomości wywłaszczonej 495
3.1.1. Zbędność faktyczna (rzeczywista) 495
3.1.2. Zbędność domniemana (oparta na ustawowej fikcji zbędności) 497
3.2. Wygaśnięcie roszczenia zwrotowego 500
3.2.1. Zrealizowanie celu wywłaszczenia 500
3.2.2. Zagospodarowanie nieruchomości wywłaszczonej niezgodnie z celem wywłaszczenia 500
3.2.3. Upływ terminu złożenia wniosku o zwrot 501
3.3. Negatywne przesłanki zwrotu nieruchomości wywłaszczonej 501
3.3.1. Sprzedaż albo oddanie w użytkowanie wieczyste nieruchomości wywłaszczonej na rzecz osoby trzeciej 502
3.3.2. Sytuacja następców prawnych wywłaszczonych osób prawnych 502
3.3.3. "Podwójne" wywłaszczenie 503
3.3.4. Zajęcie nieruchomości pod drogę publiczną 503
3.3.5. Zagadnienie wyzbycia się nieruchomości zamiennej 504
4. Krąg podmiotów uprawnionych do żądania zwrotu nieruchomości wywłaszczonej 506
5. Decyzja zwrotowa 507
5.1. Istota decyzji zwrotowej 507
5.2. Charakter decyzji zwrotowej 508
5.2.1. Konstytutywny charakter decyzji zwrotowej 508
5.2.2. Związany charakter decyzji zwrotowej 509
5.2.3. "Osobisty" charakter decyzji zwrotowej 509
5.3. Elementy osnowy (zwrot i rozłożenie na raty - art. 139 i art. 141 u.g.n.) 510
5.3.1. Orzeczenie o zwrocie wywłaszczonego prawa 510
5.3.2. Orzeczenie o zwrocie odszkodowania albo nieruchomości...