Przewodnik. Bioetyka dla młodych - ebook

------------------------------------------------------------------------

Wstęp

WSTĘP

„Kim jest człowiek, że troszczysz się o niego?” Słowa te zapisane ponad trzy tysiące lat temu do dziś nie straciły nic ze swej aktualności. Człowiek od pradawnych czasów stawiał sobie pytania o cel i sens własnego życia. Ze zdumieniem i zachwytem patrzył na siebie i innych. Badał tajniki własnego ciała i ducha.

Niestety, w czasach współczesnych postuluje się, by zerwać z takim myśleniem i z większą rezerwą podchodzić do wartości ludzkiego życia. Próbuje się nas przekonać, że właściwie niewiele różnimy się od zwierząt. W wielu krajach wprowadza się prawo dopuszczające przerywanie ciąży; przybywa także tych regionów, gdzie legalizuje się eutanazję. Dziecko poczęte często nie jest uważane za człowieka, zaś o osobach starszych i cierpiących mówi się jako o niespełniających kryteriów odpowiedniej jakości życia. O wartości człowieka decyduje jego produktywność i uroda, nie zaś to, kim jest on sam w sobie.

Może nadszedł już czas, by powrócić do starodawnego pytania: „Kim jest człowiek?” i przyznać, że jest on kimś zasadniczo różnym od zwierząt; kimś zupełnie wyjątkowym zarówno na naszej planecie, jak i w całym kosmosie. Że jest osobą ludzką, tzn. istotą rozumną, która winna kierować się w swoim postępowaniu prawem moralnym. Że wzajemnie winniśmy troszczyć się o siebie i chronić przed wyzyskiem i przemocą.

Jest coś, co wyraźnie odróżnia nas, ludzi, od reszty istot żywych: to godność każdej osoby ludzkiej. To przestrzeń ducha, umiejętność odróżniania dobra od zła. To zdolność do poświęceń dla drugiego, umiejętność kochania.

Stajemy dziś wobec wielu nowych problemów związanych z rozwojem nauk medycznych i biologicznych. Czy embrion ludzki jest człowiekiem? Czy godzi się powoływać go do istnienia w probówce? Czy wolno wykorzystywać ludzkie komórki macierzyste do badań naukowych? Do produkcji leków i kosmetyków? Co zrobić w przypadku diagnozy prenatalnej orzekającej o ciężkim schorzeniu płodu? Czy wolno przeszczepiać serce, wątrobę, trzustkę? W jaki sposób opiekować się chorym w ostatnich etapach jego życia? Kiedy człowiek naprawdę umiera? Winniśmy umieć odpowiedzieć na te pytania, gdyż problemy, jakie się pod nimi kryją, stały się częścią codziennego życia. Winniśmy uczyć się podejmować wybory odpowiedzialne, które nie godzą w ludzkie życie. I pamiętać, że to nauka winna być na usługach człowieka, a nie człowiek na usługach nauki.

Oddajemy do rąk czytelników ten niewielki przewodnik po bioetyce z myślą, by służył zwłaszcza ludziom młodym – gimnazjalistom, licealistom, studentom – w kształtowaniu właściwych postaw etycznych w obliczu nowych wyzwań nauk biologicznych i medycznych. Mamy nadzieję, że będzie on wykorzystywany zwłaszcza w trakcie zajęć szkolnych na lekcjach biologii, wychowania do życia w rodzinie, etyki czy religii w rozwiązywaniu dylematów dotyczących zdrowia ludzkiego i seksualności.

Książka jest tłumaczeniem francuskiego Manuel Bioéthique des Jeunes, który został opracowany przez Fundację Jérôme’a Lejeune’a z Paryża. Doczekał się on już tłumaczenia na język angielski i cieszy się dużą popularnością zarówno w krajach anglojęzycznych (zwłaszcza w USA), jak i frankofońskich. Obecnie przyszedł czas na tłumaczenie polskie. Przewodnik jest napisany w duchu personalizmu. W propozycji etycznych rozwiązań unika odniesienia do przesłanek religijnych, by mógł być przyjęty przez wszystkie środowiska wyznaniowe. Jako jedyne kryterium przyjmuje godność osoby ludzkiej i prawo moralne wypisane w sumieniu wszystkich ludzi.

Ufamy, że ta mała książka stanie się podstawą dla lepszego zrozumienia przez czytelników wielu kwestii bioetycznych. Że trafi nie tylko do placówek edukacyjnych, lecz także do szpitali, klinik oraz pod dachy wielu polskich domów.------------------------------------------------------------------------

1 • Historia życia małego człowieka

1 • Historia życia małego człowieka

Historia życia każdego człowieka zaczyna się w momencie zapłodnienia, czyli połączenia się komórki rozrodczej męskiej(plemnika) i żeńskiej (komórki jajowej).

W procesie zapłodnienia dochodzi do przekazania dziecku materiału genetycznego ojca, zawartego w 23 chromosomach plemnika oraz materiału genetycznego matki, zawartego w 23 chromosomach komórki jajowej. Dlatego dziecko wykazuje później zewnętrzne podobieństwo do swoich biologicznych rodziców. W procesie zapłodnienia zostają zdeterminowane unikalne cechy genetyczne człowieka takie jak: płeć, kolor oczu, włosów, karnacja skóry itd.

Zapłodnienie wyznacza początek życia każdej osoby ludzkiej. Wtedy właśnie tworzy się unikalny genotyp, który będzie identyfikował daną osobę do końca życia. To właśnie wtedy poczęliśmy się – i Ty, i ja. Od tego momentu do chwili śmierci rozciąga się okres ludzkiego życia.

Pierwszą fazą rozwoju człowieka jest jednokomórkowy organizm zwany zygotą. Wielkość człowieka w stadium jednokomórkowego embrionu wynosi 0,15 milimetra.

Już w drugim dniu embrion ludzki zaczyna się dzielić, potwierdzając w ten sposób powstanie nowego, autonomicznego życia.

W pierwszym dniu życia organizm ludzki w stadium embrionalnym dzieli się na dwie komórki, w drugim – na cztery, w trzecim – na osiem; dalsze podziały stają się już coraz bardziej nieregularne. Komórki embrionalne są ze sobą zespolone oraz wysyłają sygnały między sobą – świadczy to o samoorganizacji embrionu oraz o tym, że od samego początku jest on istotą odrębną od organizmu matki. W trakcie jego rozwoju wszystkie przemiany zachodzą stopniowo, w sposób uporządkowany i ciągły.

Embrion jest pierwszym stadium życia ludzkiego, które umownie rozciąga się od momentu zapłodnienia do 8. tygodnia życia. Dziecko w stadium embrionalnym jest żywym organizmem – istotą ludzką ze specyficznym genotypem homo sapiens sapiens. Embrion ludzki powinien być traktowany jako osoba ludzka od pierwszej chwili swego istnienia.

Stadium płodowe jest drugim – po stadium embrionalnym – okresem życia dziecka w łonie matki. Rozciąga się umownie od 8. tygodnia życia do momentu urodzenia się dziecka.

Ciąża to stan fizjologiczny kobiety, rozciągający się
od momentu poczęcia dziecka do jego urodzenia

Czas trwania ciąży określa się w tygodniach lub miesiącach rozwoju dziecka w stadium embrionalnym i płodowym, począwszy od dnia jego poczęcia. Czas trwania ciąży u ludzi wynosi około 38 tygodni (9 i ½ miesiąca księżycowego), licząc od daty poczęcia.

Pierwszym symptomem ciąży jest zazwyczaj brak miesiączki. Kiedy kobieta zauważa u siebie ten objaw i dowiaduje się, że doszło do zapłodnienia, wówczas jej dziecko ma już co najmniej 14 dni. W 21. dniu zaczyna bić serce dziecka.

„Potomkiem człowieka
jest maleńki człowiek”.

Jérôme Lejeune

Dalsza część rozdziału dostępna w pełnej wersji