Psychospołeczne uwarunkowania funkcjonowania osób dorosłych z mózgowym porażeniem dziecięcym o różnym zakresie niepełnosprawności - ebook

Autorka podjęła trudne, ważne i ambitne zadanie poznania wybranych psychologicznych i społeczno-demograficznych uwarunkowań funkcjonowania osób z porażeniem mózgowym i po urazie rdzenia kręgowego. [...] Wśród sfer aktywności zasadnie wyodrębnione zostały procesy poznawcze, emocje, radzenie sobie ze stresem oraz integrująca różne obszary funkcjonowania człowieka osobowość, co okazuje się ujęciem bardzo ważnym, zwłaszcza że dociekania Autorki dotyczą mało poznanej problematyki funkcjonowania osób dorosłych. [...] Uzyskane przez Autorkę wyniki badań oceniam wysoko. Stanowią istotny wkład w poznanie problematyki funkcjonowania psychicznego osób niepełnosprawnych. [...]

Z recenzji prof. dr hab. Gabrieli Chojnackiej-Szawłowskiej

Praca ma charakter teoretyczno-empiryczny. Dwa pierwsze rozdziały pracy są teoretyczne i stanowią podstawę dla dalszych rozważań. Rozdział pierwszy dotyczy pojęcia i klasyfikacji mózgowego porażenia dziecięcego. Poruszone zostały również zagadnienia teoretyczne i empiryczne dotyczące zaburzeń funkcji wykonawczych w grupie osób z mózgowym porażeniem dziecięcym i teorii mikrogenetycznej. W drugim rozdziale podjęto próbę powiązania różnych korelatów wpływających na poziom funkcjonowania osób z mózgowym porażeniem dziecięcym.

W rozdziale trzecim, dotyczącym metodologicznych założeń badań własnych, zaprezentowano schemat przeprowadzonych badań własnych, omówiono problematykę badawczą, przedstawiono pytania badawcze, charakterystykę metod badawczych, grupy badawczej z uwzględnieniem zmiennych społeczno-demograficznych oraz statystyczne opracowania materiału badawczego.

W kolejnych rozdziałach, opierając się na uzyskanych wynikach badań empirycznych, dokonano charakterystyki psychospołecznych moderatorów funkcjo­nowania osób dorosłych z mózgowym porażeniem dziecięcym. Wskazano na zależności między wybranymi zmiennymi a jakością życia.

W rozdziale czwartym zaakcentowano wpływ czynników osobowościowych na poziom funkcjonowania jednostek niepełnosprawnych ruchowo. Rozdział piąty dotyczy roli stylów radzenia sobie ze stresem w procesie adaptacji do choroby oraz skłonności do zachowań depresyjnych w obliczu trudnej sytuacji, jaką jest niepełnosprawność. Rozdział szósty natomiast koncentruje się na roli wsparcia społecznego i oceny jakości życia przez osoby z mózgowym porażeniem dziecięcym.

Celem siódmego rozdziału było poszukiwanie zależności między zmiennymi wpływającymi na jakość funkcjonowania jednostek z mózgowym porażeniem dziecięcym. Całość pracy kończy próba interpretacji uzyskanych wyników badań i ich dyskusja oraz podsumowanie podjętych analiz

Wstęp...9

Rozdział 1

Somatyczne i psychologiczne aspekty funkcjonowania osób z mózgowym porażeniem dziecięcym...11

1.1. Pojęcie i klasyfikacja mózgowego porażenia dziecięcego...11

1.2. Somatyczne ograniczenia funkcjonowania osób z mózgowym porażeniem dziecięcym...16

1.3. Psychologiczne aspekty funkcjonowania osób z mózgowym porażeniem dziecięcym...17

1.3.1. Poznawcze aspekty funkcjonowania osób z mózgowym porażeniem dziecięcym...21

1.3.2. Emocjonalno-społeczne aspekty funkcjonowania osób z mózgowym porażeniem dziecięcym...22

1.3.3. Zaburzenia funkcji wykonawczych w ujęciu neuropsychologicznym i rola teorii mikrogenetycznej u osób z mózgowym porażeniem dziecięcym...24

1.3.4. Osobowościowe uwarunkowania funkcjonowania osób z mózgowym porażeniem dziecięcym...27

1.3.4.1... Pojęcie osobowości w świetle teorii czynnikowych...27

1.3.4.2.. Struktura osobowości w ujęciu Costy i McCrae’ego...28

1.3.4.3. Osobowość jako czynnik chroniący i czynnik ryzyka...32

Rozdział 2

Strategie radzenia sobie z sytuacją trudną i ocena jakości życia przez osoby z mózgowym porażeniem dziecięcym...43

2.1. Radzenie sobie ze stresem przez osoby z mózgowym porażeniem dziecięcym...43

2.2. Skłonność do zachowań depresyjnych u osób z mózgowym porażeniem dziecięcym...47

2.3. Wsparcie społeczne a funkcjonowanie osób z mózgowym porażeniem dziecięcym...55

2.3.1. Pojęcie wsparcia społecznego...55

2.3.2. Modele wsparcia społecznego i rola osób znaczących w radzeniu sobie z niepełnosprawnością motoryczną...57

2.3.3. Pozytywne i negatywne skutki wsparcia społecznego...60

2.4. Ocena jakości życia przez osoby z mózgowym porażeniem dziecięcym...63

2.4.1. Ogólne modele jakości życia...63

2.4.2. Modele jakości życia związane ze zdrowiem...66

Rozdział 3

Metodologiczne założenia badań własnych...73

3.1. Problematyka badań własnych...73

3.2. Metody badań...74

3.2.1. Kwestionariusz wywiadu...74

3.2.2. Inwentarz Osobowości NEO-PI-R autorstwa Costy i McCrae’ego...75

3.2.3. Kwestionariusz radzenia sobie w sytuacjach stresowych (CISS) Endlera i Parkera 76

3.2.4. Skala do badania lęku jako stanu i jako cechy (STAI) Spielbergera, Gorsucha i Lushene’a...76

3.2.5. Skala depresyjności Becka (BDI)...77

3.2.6. Berlińskie Skale Wsparcia Społecznego (BSSS) Schwarzera, Łuszczyńskiej, Mazurkiewicz i Kowalskiej (2006)...77

3.2.7. Kwestionariusz do badania jakości życia WHOQOL-100...78

3.3. Grupa badań...78

3.3.1. Grupa badań. Dane demograficzne...79

3.4. Strategia badań i analiza statystyczna danych...88

Rozdział 4

Osobowościowe predyktory funkcjonowania społecznego osób z mózgowym porażeniem dziecięcym...91

4.1. Składniki wymiaru neurotyzmu u osób o różnym zakresie niepełnosprawności...91

4.2. Składniki wymiaru ekstrawersji u osób o różnym zakresie niepełnosprawności...95

4.3. Składniki wymiaru otwartości na doświadczenie u osób o różnym zakresie niepełnosprawności...98

4.4. Składniki wymiaru ugodowości u osób o różnym zakresie niepełnosprawności...101

4.5. Składniki wymiaru sumienności u osób o różnym zakresie niepełnosprawności...104

4.6. Zachowania lękowe u osób o różnym zakresie niepełnosprawności...107

Rozdział 5

Style radzenia sobie ze stresem oraz zachowania depresyjne osób z mózgowym porażeniem dziecięcym...111

5.1. Style radzenia sobie ze stresem osób dorosłych z mózgowym porażeniem dziecięcym...111

5.2. Skłonność do zachowań depresyjnych osób z mózgowym porażeniem dziecięcym...114

Rozdział 6

Wsparcie społeczne i ocena jakości życia osób z mózgowym porażeniem dziecięcym...121

6.1. Analiza statystyczna wyników dotyczących wsparcia społecznego osób dorosłych z mózgowym porażeniem dziecięcym...121

6.2. Jakość życia osób z mózgowym porażeniem dziecięcym...126

Rozdział 7

Interkorelacje w zakresie badanych zmiennych...153

7.1. Jakość życia osób niepełnosprawnych fizycznie...153

7.1.1. Model teoretyczny jakości życia...153

7.1.2. Jakość życia – nowy (statystyczny) model...154

7.2. Współzależność między wymiarami osobowości a wymiarami jakości życia...158

7.3. Jakość życia osób o różnym zakresie niepełnosprawności...169

7.4. Modele uwarunkowań jakości życia...173

7.5. Współzależności między wymiarami psychologicznymi a jakością życia...179

7.5.1. Wnioski dotyczące wpływu płci na wyniki...191

Rozdział 8

Dyskusja wyników i wnioski...193

Zakończenie...203

Bibliografia...205

Spis tabel...217

Spis wykresów...220

Spis schematów...223

Aneksy...225

Summary...231