Reformy ekonomiczne i polityczne a rozwój gospodarczy Indii (1991–2012) - ebook

Jedną z najważniejszych kwestii teoretycznych ekonomii oraz polityki gospodarczej po II wojnie światowej stał się rozwój ponad 100 krajów, które wyzwoliły się spod kolonialnego panowania i/lub innego rodzaju uzależnienia od wysoko rozwiniętych krajów kapitalistycznych i rozpoczęły samodzielny byt państwowy. Na ich obszarze zamieszkiwało niemal 70 proc. ludności świata. Były to – poza wyjątkami – kraje bardzo zacofane gospodarczo. Do grupy tej należały również Indie. Ze względu na swoją odmienność trudno porównywalne z innymi państwami postkolonialnymi. Ich nietypowość wynikała przede wszystkim z ogromnej liczby mieszkańców, jej dużej dynamiki wzrostowej, zróżnicowania etnicznego, religijnego, językowego oraz specyficznej, utrwalanej przez tysiąclecia struktury społecznej i systemu wartości. Przed władzami niepodległych Indii stanęły ogromne wyzwania. Najważniejszym było skonstruowanie odpowiedniego modelu gospodarki. Na początku lat 90. XX w. Indie przeprowadziły wielkie reformy ustroju gospodarczego i politycznego. Polegały one na liberalizacji i deregulacji gospodarki oraz utworzeniu demokratycznego samorządu lokalnego. Ich efektem był szybki rozwój gospodarczy, wskutek czego w połowie drugiej dekady XXI w. indyjska gospodarka pod względem PKB znalazła się na trzecim miejscu na świecie (po Chinach i USA). Niniejsza praca jest pierwszą w Polsce monografią przedstawiającą genezę, istotę, przebieg oraz – przede wszystkim – gospodarcze i społeczne skutki tych reform.

WSTĘP  7

I. GOSPODARKI KRAJÓW ROZWIJAJĄCYCH SIĘ W ŚWIETLE EKONOMII ROZWOJU  13

1.1. Ekonomia rozwoju i jej miejsce w teorii ekonomii  13

1.1.1. Geneza, powstanie i przedmiot ekonomii rozwoju  13

1.1.2. Ewolucja ekonomii rozwoju  18

1.2. Problemy startu i rozwoju gospodarczego krajów zacofanych (ze szczególnym uwzględnieniem postkolonialnej Azji)  29

1.3. Indie – istota i przesłanki wyboru modelu rozwoju gospodarczego  37

II. INDIE W LATACH 1947–1991. USTRÓJ POLITYCZNY, SPOŁECZEŃSTWO I GOSPODARKA  43

2.1. Powstanie niepodległego państwa oraz jego ustrój polityczny i terytorialny  43

2.2. Kierunki i determinanty przemian ustroju politycznego  48

2.2.1. Lata 1950–1984 – monopolizacja i centralizacja życia politycznego  50

2.2.2. Lata 1985–1991 – polaryzacja i próby decentralizacji życia politycznego  57

2.3. Demografia i problemy społeczno-kulturowe  60

2.3.1. Przemiany demograficzne  60

2.3.2. Problemy etniczne i religijne  66

2.3.3. Stratyfikacja społeczna i kulturowa  70

2.4. Rozwój gospodarczy  77

2.4.1. Podstawy prawne, dynamika gospodarki i zmiany w jej strukturze  77

2.4.2. Problem ubóstwa  87

2.4.3. Dynamika i poziom rozwoju gospodarczego stanów  90

2.4.4. Gospodarka Indii na tle Azji  93

III. REFORMY EKONOMICZNE PO 1991 ROKU. PRZESŁANKI, ISTOTA, WDRAŻANIE  97

3.1. Geneza i przyczyny reform ekonomicznych  97

3.2. Nowa polityka ekonomiczna – istota i narzędzia  105

3.3. Pierwsze lata wdrażania reform – doświadczenia, dylematy i efekty  112

IV. REFORMY USTROJU POLITYCZNEGO PO 1991 ROKU. DECENTRALIZACJA PAŃSTWA  125

4.1. Problemy i uwarunkowania decentralizacji  125

4.2. Próby reformowania ustroju lokalnego w latach 1947–1991  136

4.3. Istota i organizacja samorządowego ustroju lokalnego ustanowionego w latach 1992–1993  144

4.4. Funkcjonowanie samorządności lokalnej po 1993 roku  163

V. ROZWÓJ GOSPODARCZY PO 1991 ROKU. EFEKTY MAKROEKONOMICZNE  169

5.1. Dynamika wzrostu gospodarczego  169

5.2. Zmiany w strukturze gospodarki  173

5.2.1. Rolnictwo  175

5.2.2. Przemysł  178

5.2.3. Usługi  181

5.3. Stosunki gospodarcze z zagranicą – inwestycje i handel  185

5.4. Zatrudnienie  194

5.5. Gospodarka Indii na tle Azji i świata  200

VI. REGIONALNY I SPOŁECZNY WYMIAR ROZWOJU GOSPODARCZEGO PO 1991 ROKU  211

6.1. Regionalne zróżnicowanie wzrostu gospodarczego  211

6.1.1. Dynamika wzrostu gospodarczego stanów  211

6.1.2. Struktura wytwarzania produktu społecznego według stanów  223

6.2. Regionalne zróżnicowanie poziomu rozwoju gospodarczego  228

6.3. Społeczne aspekty rozwoju gospodarczego – ujęcie regionalne  239

6.3.1. Przemiany demograficzne  240

6.3.2. Warunki życia w świetle wybranych wskaźników społecznych  247

6.3.3. Dynamika i struktura ubóstwa  264

PODSUMOWANIE I UWAGI KOŃCOWE  271

SUMMARY  275

BIBLIOGRAFIA  279

SPIS TABEL I RYSUNKÓW  291

OD REDAKCJI  295