Resztki - ebook

1

O sa­mym wy­pad­ku mogę po­wie­dzieć nie­wie­le. Pra­wie nic. Spo­wo­do­wa­ło go coś spa­da­ją­ce­go z nie­ba. Ja­kieś urzą­dze­nie. Ja­kieś czę­ści, ele­men­ty. I to już na­praw­dę wszyst­ko; wszyst­ko, co mogę ujaw­nić. To nie­wie­le – zda­ję so­bie z tego spra­wę.

Nie cho­dzi też o to, że się wsty­dzę. Po pro­stu i po pierw­sze, na­wet nie pa­mię­tam sa­me­go zda­rze­nia. Mam pust­kę w gło­wie – bia­ła ta­bli­ca, czar­na dziu­ra. No­szę w so­bie ja­kieś mgli­ste wspo­mnie­nia, pół­im­pre­sje: jak je­stem, a wła­ści­wie, jak mam być za chwi­lę ude­rzo­ny; nie­bie­skie świa­tło; ja­kieś smu­gi; świa­tła in­nej bar­wy; uno­szę się nad ja­kąś tacą czy łóż­kiem. Ale skąd pew­ność, że te wspo­mnie­nia są praw­dzi­we? Skąd pew­ność, że nie są wy­two­rem mo­je­go udrę­czo­ne­go umy­słu albo że nie wy­cią­gnię­to ich z ja­kie­goś jego za­ka­mar­ka po to tyl­ko, żeby wy­peł­nić dziu­rę – cały kra­ter – jaki spo­wo­do­wa­ło ude­rze­nie? Umysł to skom­pli­ko­wa­na i prze­bie­gła rzecz. Praw­dzi­wy cwa­niak.

No i ten Wy­móg. Klau­zu­la. Wa­run­ki ugo­dy za­war­tej po­mię­dzy moim praw­ni­kiem a in­sty­tu­cja­mi, or­ga­ni­za­cja­mi – na­zwij­my je cia­ła­mi – od­po­wie­dzial­ny­mi za to, co mi się przy­tra­fi­ło, za­ka­zu­ją­ce mi wy­po­wia­da­nia się pu­blicz­nie (znam tę część umo­wy na pa­mięć) na te­mat cha­rak­te­ru i/lub szcze­gó­łów wy­pad­ku pod groź­bą utra­ty otrzy­ma­nej re­kom­pen­sa­ty fi­nan­so­wej wraz z wy­ge­ne­ro­wa­ny­mi (do­bre sło­wo: „wy­ge­ne­ro­wa­ny­mi”) przez nią do­dat­ko­wy­mi zy­ska­mi. Mój praw­nik uprze­dził mnie peł­nym po­wa­gi to­nem, że na cof­nię­ciu od­szko­do­wa­nia mo­gło­by się nie skoń­czyć. Że, uj­mij­my to w ten spo­sób: pę­tla mo­gła­by się za­ci­snąć moc­niej.

Ugo­da. To jed­no sło­wo: ugo­da. U-go-da. Kie­dy le­ża­łem na ple­cach, w ża­ło­snym sta­nie, oban­da­żo­wa­ny, na wy­cią­gu, pod­łą­czo­ny do ru­rek i prze­wo­dów, któ­re coś we mnie wtła­cza­ły, a coś in­ne­go wy­sy­sa­ły, elek­tro­nicz­nych mier­ni­ków i me­cha­nicz­nych mie­chów uno­szą­cych moją klat­kę pier­sio­wą, któ­rych bu­cze­nie i zgrzy­ta­nie prze­ni­ka­ło moje bez­u­ży­tecz­ne cia­ło i na­rzą­dy jak mor­ska woda prze­ni­ka przez gąb­kę – przez te wszyst­kie mie­sią­ce spę­dzo­ne w szpi­ta­lu to sło­wo po­ja­wi­ło się we mnie, za­ko­rze­ni­ło i za­czę­ło ro­snąć. Ugo­da. Wkra­dło się i przedar­ło przez śpiącz­kę: Greg mu­siał wspo­mnieć o ugo­dzie, kie­dy przy­szedł po­ga­pić się na to, co spo­wo­do­wał wy­pa­dek. Kie­dy gra­ni­ce cał­ko­wi­tej nie­pa­mię­ci roz­sze­rzy­ły się nie­co i w mo­jej wciąż po­zba­wio­nej świa­do­mo­ści gło­wie za­czę­ły się po­ja­wiać cał­kiem re­al­ne kształ­ty i ob­ra­zy – głów­nie sta­dio­nów spor­to­wych, bież­ni i mu­ra­wy do gry w kry­kie­ta, nad któ­ry­mi do­mi­no­wał głos ko­men­ta­to­ra za­chę­ca­ją­cy mnie do wspól­ne­go z nim pro­wa­dze­nia re­la­cji, po­ja­wi­ło się sło­wo ugo­da – roz­ma­wia­li­śmy o ugo­dzie, choć ża­den z nas nie wi­dział jesz­cze, cze­go ona do­ty­czy. Kil­ka ty­go­dni póź­niej, kie­dy wy­bu­dzi­łem się ze śpiącz­ki, gdy za­prze­sta­no kar­mie­nia mnie przez rur­kę i za­czą­łem jeść kle­iki, ta środ­ko­wa sy­la­ba sło­wa ugo­da, nie­szczę­sne „go” od­bi­ja­ło mi się czkaw­ką przy każ­dej pró­bie prze­ły­ka­nia. Od sa­me­go po­cząt­ku dła­wi­łem się tą Ugo­dą.

Jesz­cze póź­niej, w cią­gu dłu­gich ty­go­dni, kie­dy sie­dzia­łem już na łóż­ku zdol­ny do my­śle­nia i mó­wie­nia, choć wciąż nie­pa­mię­ta­ją­cy ni­cze­go o so­bie, Ugo­da sta­ła się dla mnie so­lid­nym opar­ciem, przy­szło­ścią re­kom­pen­su­ją­cą mi brak prze­szło­ści, czymś, co po­zwo­li mi stać się kimś lep­szym i peł­niej­szym. Kie­dy w koń­cu za­czę­ła mi wra­cać pa­mięć – stop­nio­wo, w od­cin­kach, ni­czym po­je­dyn­cze epi­zo­dy z nud­na­wej ope­ry my­dla­nej – ale wciąż jesz­cze nie mo­głem cho­dzić, pie­lę­gniar­ki mó­wi­ły, że Ugo­da po­sta­wi mnie na nogi. Sie­dzia­łem w gip­so­wym pan­ce­rzu, cze­ka­jąc, aż po­zra­sta­ją mi się ko­ści, kie­dy przy­szedł Marc Dau­be­nay i po­in­for­mo­wał mnie o po­stę­pach przy za­wie­ra­niu Ugo­dy. Kie­dy so­bie po­szedł, sie­dzia­łem i my­śla­łem o se­tach – sze­ściu ge­mach w te­ni­sa, kom­ple­tach fi­li­ża­nek ze spodka­mi, te­atral­nej sce­ne­rii, wzo­rach. My­śla­łem o ludz­kich sie­dli­skach w za­mierz­chłych cza­sach, wio­skach przy­cup­nię­tych pod nie­przy­ja­znym nie­bem. My­śla­łem o lu­dziach – chy­ba tan­cer­zach albo żoł­nier­zach – ku­ca­ją­cych, zwar­tych, go­to­wych, cze­ka­ją­cych na po­czą­tek ja­kie­goś wy­da­rze­nia.

Póź­niej, dużo póź­niej, Ugo­da wy­bi­ła się na pierw­szy plan. Czte­ry mie­sią­ce wcze­śniej wy­sze­dłem ze szpi­ta­la, mie­siąc temu skoń­czy­łem fi­zy­ko­te­ra­pię. Miesz­ka­łem sam na przed­mie­ściach Bri­xton, w dwu­po­ko­jo­wym miesz­ka­niu. Nie pra­co­wa­łem. Fir­ma zaj­mu­ją­ca się ba­da­niem ryn­ku, z któ­rą by­łem zwią­za­ny przed wy­pad­kiem, mia­ła pła­cić za moje zwol­nie­nie le­kar­skie do koń­ca maja. Te­raz był kwie­cień. Nie mia­łem ocho­ty wra­cać do pra­cy. Nie mia­łem ocho­ty ro­bić cze­go­kol­wiek. I nic nie ro­bi­łem. Dni mi­ja­ły mi na naj­bar­dziej ru­ty­no­wych czyn­no­ściach – wsta­wa­niu i my­ciu się, cho­dze­niu na za­ku­py i po­wro­tach do domu, czy­ta­niu ga­zet, sie­dze­niu w miesz­ka­niu. Cza­sa­mi oglą­da­łem te­le­wi­zję, ale nie­wie­le; na­wet to wy­da­wa­ło mi się zbyt­nią ak­tyw­no­ścią. Od cza­su do cza­su je­cha­łem me­trem do An­gel, do biu­ra Mar­ca Dau­be­naya. Naj­czę­ściej zaś sie­dzia­łem w domu i nic nie ro­bi­łem. Mia­łem trzy­dzie­ści lat.

W dniu, kie­dy do­szło do Ugo­dy, mia­łem coś do zro­bie­nia – mu­sia­łem po­je­chać na lot­ni­sko He­ath­row i ode­brać stam­tąd zna­jo­mą. Sta­rą zna­jo­mą. Przy­la­ty­wa­ła z Afry­ki. Już mia­łem wy­cho­dzić z miesz­ka­nia, kie­dy za­dzwo­nił te­le­fon. To była se­kre­tar­ka Dau­be­naya. Pod­nio­słem słu­chaw­kę i usły­sza­łem jej głos:

– Olan­ger i Dau­be­nay. Biu­ro Mar­ca Dau­be­naya. Łą­czę pana.

– Słu­cham? – ode­zwa­łem się.

– Łą­czę pana – po­wtó­rzy­ła.

Pa­mię­tam, że po­czu­łem za­wro­ty gło­wy. Wszyst­ko, cze­go nie ro­zu­miem, wy­wo­łu­je u mnie za­wro­ty gło­wy. Od cza­su wy­pad­ku na­uczy­łem się ro­bić wszyst­ko wol­niej, świa­do­mie wy­ko­ny­wać każ­dy ruch i czyn­ność. I nie dla­te­go, że taką for­mę wy­bra­łem; to po pro­stu je­dy­ny spo­sób. Zwy­kle kie­dy nie ro­zu­miem ja­kichś słów, zda­ję się na ko­goś z mo­je­go per­so­ne­lu. Ale tego kwiet­nio­we­go dnia, gdy za­dzwo­ni­ła se­kre­tar­ka Dau­be­naya, nie mia­łem per­so­ne­lu, a zresz­tą – i tak nie po­tra­fi­li­by mi po­móc. Nie wie­dzia­łem, do kogo mó­wi­ła „pan” – do Dau­be­naya czy do mnie. Mo­gli­by­ście uznać, że to try­wial­na róż­ni­ca, ale już ta drob­na nie­pew­ność wy­star­czy­ła, bym po­czuł mę­tlik w gło­wie. Opar­łem się moc­no dło­nią o ścia­nę w sa­lo­nie.

Po kil­ku se­kun­dach w słu­chaw­ce roz­legł się głos Dau­be­naya.

– Halo? – ode­zwał się.

– Halo? – po­wtó­rzy­łem.

– Uda­ło się – po­wie­dział Dau­be­nay.

– Tak, to ja – od­par­łem. – Two­jej se­kre­tar­ce uda­ło się nas po­łą­czyć.

– Po­słu­chaj! – W gło­sie Dau­be­naya sły­chać było pod­nie­ce­nie; nie słu­chał tego, co do nie­go mó­wi­łem. – Po­słu­chaj, pod­da­li się!

– Kto? – za­py­ta­łem.

– Kto? Oni! Tam­ci. Ugię­li się.

– Och… – od­par­łem i sta­łem tam, opie­ra­jąc się ręką o ścia­nę. Pa­mię­tam, że była żół­ta.

– Za­pro­po­no­wa­li – cią­gnął Dau­be­nay – umo­wę na bar­dzo ko­rzyst­nych wa­run­kach.

– Ja­kie to wa­run­ki? – za­py­ta­łem.

– Je­śli cho­dzi o cie­bie, nie mo­żesz się wy­po­wia­dać pu­blicz­nie na te­mat wy­pad­ku. Na do­brą spra­wę po­wi­nie­neś za­po­mnieć, że miał on kie­dy­kol­wiek miej­sce.

– Już za­po­mnia­łem – od­po­wie­dzia­łem. – Za­cznij­my od tego, że nie po­zo­sta­ły mi z tam­te­go cza­su żad­ne wspo­mnie­nia.

Jak już wcze­śniej mó­wi­łem, to była praw­da. Ostat­nie wy­raź­ne wspo­mnie­nie, ja­kie mi po­zo­sta­ło, to ostre po­dmu­chy wia­tru na ja­kieś dwa­dzie­ścia mi­nut przed ude­rze­niem.

– Nie o to im cho­dzi – tłu­ma­czył Dau­be­nay. – Mu­sisz się zo­bo­wią­zać, że nie bę­dziesz ich skar­żył za wy­pa­dek.

Dłuż­szą chwi­lę my­śla­łem, nim wresz­cie zro­zu­mia­łem, o co cho­dzi. A po­tem za­py­ta­łem:

– Ile mi za­pła­cą?

– Osiem i pół mi­lio­na – od­parł Dau­be­nay.

– Fun­tów? – za­py­ta­łem.

– Fun­tów – po­twier­dził Dau­be­nay. – Osiem i pół mi­lio­na fun­tów.

Ko­lej­ną chwi­lę za­ję­ło mi uświa­do­mie­nie so­bie, jak to dużo pie­nię­dzy. Kie­dy to już do mnie do­tar­ło, ode­rwa­łem rękę od ścia­ny i gwał­tow­nie ob­ró­ci­łem się w stro­nę okna. Zro­bi­łem to tak ener­gicz­nie, że po­cią­gną­łem i wy­rwa­łem ze ścia­ny ka­bel te­le­fo­nicz­ny wraz z gniazd­kiem. Z otwo­ru w ścia­nie zwi­sa­ły te­raz po­chla­pa­ne grud­ka­mi tyn­ku prze­wo­dy.

– Halo? – za­wo­ła­łem do słu­chaw­ki.

Nie­do­brze; po­łą­cze­nie zo­sta­ło prze­rwa­ne. Sta­łem tam, nie wiem jak dłu­go, z głu­chą słu­chaw­ką w ręku, wpa­tru­jąc się w uszko­dzo­ną ścia­nę. Wy­glą­da­ło to pa­skud­nie, jak­by coś z cze­goś wy­la­zło.

Do rze­czy­wi­sto­ści przy­wo­łał mnie od­głos klak­so­nu prze­jeż­dża­ją­ce­go sa­mo­cho­du. Wy­bie­głem z miesz­ka­nia, żeby z bud­ki te­le­fo­nicz­nej za­dzwo­nić do Mar­ca Dau­be­naya. Naj­bliż­sza znaj­do­wa­ła się za ro­giem, na Col­dhar­bo­ur Lane. Kie­dy prze­cho­dzi­łem przez uli­cę, przy któ­rej miesz­kam, i skrę­ca­łem w dru­gą, pro­sto­pa­dłą do niej, uświa­do­mi­łem so­bie wy­so­kość sumy: osiem i pół mi­lio­na. Wy­obra­zi­łem so­bie jej kształt. Ósem­ka była ide­al­na, zgrab­na: w nie­skoń­czo­ność po­wra­ca­ją­ce do sie­bie krzy­wi­zny. Ale ta po­ło­wa? Dla­cze­go do­da­li po­ło­wę? Ta po­ło­wa po­wo­do­wa­ła nie­ład: taka reszt­ka, po­zo­sta­łość. Moja roz­trza­ska­na w wy­ni­ku wy­pad­ku rzep­ka wy­go­iła się, ale po­zo­stał je­den luź­ny odła­mek. Le­ka­rze nie zdo­ła­li go wy­do­być, krą­żył więc swo­bod­nie i zu­peł­nie nie­po­trzeb­nie w cie­le wo­kół ko­la­na. Cza­sem do­sta­wał się po­mię­dzy ko­ści sta­wu, kli­nu­jąc go i blo­ku­jąc, w efek­cie wy­wo­łu­jąc stan za­pal­ny ner­wów i mię­śni. Pa­mię­tam, że idąc tam­te­go dnia uli­cą i my­śląc o po­zo­sta­łym ułam­ku, tej po­ło­wie, wy­obra­ża­łem ją so­bie jako odła­mek w swo­im ko­la­nie i krzy­wi­łem się z nie­za­do­wo­le­nia. „Sama ósem­ka by­ła­by lep­sza”.

Poza tym za­cho­wy­wa­łem cał­ko­wi­tą obo­jęt­ność. Wciąż sły­sza­łem, że Ugo­da po­mo­że mi się po­zbie­rać i po­zwo­li roz­po­cząć ży­cie od nowa, ale w za­sa­dzie nie czu­łem się in­a­czej niż przed te­le­fo­nem se­kre­tar­ki Mar­ca Dau­be­naya. Za­dar­łem gło­wę i spoj­rza­łem na nie­bo; ono rów­nież po­zo­sta­ło obo­jęt­ne – był zwy­kły wio­sen­ny dzień, sło­necz­ny, choć nie ja­skra­wy, ani zim­ny, ani cie­pły. Mi­ną­łem za­par­ko­wa­ne­go w po­ło­wie dłu­go­ści uli­cy swo­je­go for­da fie­stę i zer­k­ną­łem na wgnie­cio­ny lewy tyl­ny błot­nik. Ktoś w Pe­ckham stuk­nął mnie i uciekł, mniej wię­cej mie­siąc przed wy­pad­kiem. Za­mie­rza­łem na­pra­wić uszko­dze­nie, ale po wyj­ściu ze szpi­ta­la wy­da­ło mi się to, po­dob­nie jak więk­szość in­nych rze­czy, zu­peł­nie nie­istot­ne i dla­te­go ka­ro­se­ria za tyl­nym le­wym ko­łem wciąż po­zo­sta­wa­ła wgnie­cio­na i po­fał­do­wa­na.

Na koń­cu uli­cy pro­sto­pa­dłej do mo­jej skrę­ci­łem w pra­wo i prze­sze­dłem na dru­gą stro­nę. Obok stał dom, na któ­ry ja­kieś dzie­sięć mie­się­cy temu, a dwa mie­sią­ce przed moim wy­pad­kiem, uzbro­jo­ny od­dział po­li­cji zor­ga­ni­zo­wał na­lot. Po­szu­ki­wa­li ko­goś i, jak przy­pusz­cza­łem, mu­sie­li do­stać cynk. Za­mknę­li z obu stron uli­cę i przy­pu­ści­li atak. Snaj­pe­rzy w ka­mi­zel­kach ku­lo­od­por­nych skry­ci za sa­mo­cho­da­mi i słu­pa­mi ulicz­nych la­tar­ni wy­ce­lo­wa­li lufy ka­ra­bi­nów w okna. Mi­ja­łem wła­śnie ten od­ci­nek uli­cy, któ­ry po­li­cjan­ci za­mie­ni­li wte­dy w zie­mię ni­czy­ją, kie­dy uświa­do­mi­łem so­bie, że nie mam przy so­bie nu­me­ru te­le­fo­nu do Mar­ca Dau­be­naya.

Za­trzy­ma­łem się do­kład­nie po­środ­ku uli­cy. Nie prze­jeż­dżał aku­rat ża­den sa­mo­chód. Sta­łem chwi­lę, sam nie wiem jak dłu­go, ide­al­nie na li­nii strza­łu snaj­pe­rów, za­nim zde­cy­do­wa­łem się za­wró­cić do domu po nu­mer te­le­fo­nu. Wy­cią­gną­łem przed sie­bie dło­nie, za­mkną­łem oczy i wró­ci­łem wspo­mnie­nia­mi do chwi­li przed wy­pad­kiem, gdy sma­ga­ły mnie po­ry­wy wia­tru. Wspo­mnie­nie tam­te­go mo­men­tu spra­wi­ło, że od stóp do ra­mion i da­lej wzdłuż szyi prze­biegł mnie dreszcz. Trwa­ło to za­le­d­wie uła­mek se­kun­dy – ale przez tę wła­śnie chwi­lę nie po­zo­sta­łem obo­jęt­ny. Od­czu­wa­łem emo­cje – wiel­ki spo­kój. Bar­dzo do­brze pa­mię­tam to uczu­cie: sta­łem tam z wy­cią­gnię­ty­mi dłoń­mi i czu­łem wiel­ki spo­kój.

Wró­ci­łem do swo­je­go miesz­ka­nia; nie tą uli­cą, któ­rą tu do­tar­łem, ale rów­no­le­głą do niej. Zna­la­złem nu­mer te­le­fo­nu Mar­ca, po czym po­now­nie uda­łem się po­przed­nią dro­gą, uli­cą pro­sto­pa­dłą do mo­jej. Jesz­cze raz mi­ną­łem swój sa­mo­chód z tym jego wgnie­ce­niem. Fa­cet, któ­ry mnie stuk­nął, wy­mu­sił pierw­szeń­stwo i wje­chał we mnie z dro­gi pod­po­rząd­ko­wa­nej, a po­tem uciekł. To samo było z moim wy­pad­kiem – wina tego dru­gie­go. Po­now­nie mi­ną­łem ob­lę­żo­ny nie­gdyś dom. Czło­wie­ka, któ­re­go po­li­cja szu­ka­ła, nie było w nim. Kie­dy w koń­cu zda­li so­bie z tego spra­wę, snaj­pe­rzy opu­ści­li swo­je sta­no­wi­ska, a zwy­kli funk­cjo­na­riu­sze zwi­nę­li żół­to-czar­ne ta­śmy od­gra­dza­ją­ce za­gro­żo­ny re­jon. Wy­star­czy­ło prze­jeż­dżać tam­tę­dy kil­ka mi­nut póź­niej, a nikt nie zo­rien­to­wał­by się, że co­kol­wiek się dzia­ło. A prze­cież dzia­ło się. Mu­siał po­zo­stać ja­kiś ślad – choć­by w pa­mię­ci tych czter­dzie­stu, pięć­dzie­się­ciu, sześć­dzie­się­ciu prze­chod­niów, któ­rzy za­trzy­ma­li się, by się po­ga­pić. Wszyst­ko po­zo­sta­wia swój ślad.

Moja roz­mo­wa z Dau­be­nay­em urwa­ła się w trak­cie jej trwa­nia. Wrzu­ci­łem do au­to­ma­tu pięć­dzie­się­cio­pen­sów­kę, wy­bra­łem nu­mer i w słu­chaw­ce ode­zwa­ła się re­cep­cjo­nist­ka. Wi­dy­wa­łem ją wcze­śniej wie­lo­krot­nie. Była by­stra i bar­dzo ofi­cjal­na, tuż po trzy­dzie­st­ce, z nie­co koń­ską twa­rzą.

– Olan­ger i Dau­be­nay, dzień do­bry – ode­zwa­ła się.

Ocza­mi wy­obraź­ni wi­dzia­łem biur­ko, za któ­rym sie­dzia­ła, skó­rza­ne fo­te­le w re­cep­cji, szkla­ny sto­lik do kawy. Ni­sko osa­dzo­ne okno po jej pra­wej stro­nie wy­cho­dzi­ło na wy­bru­ko­wa­ne po­dwór­ko.

– Po­pro­szę z biu­rem Mar­ca Dau­be­naya – po­wie­dzia­łem.

– Łą­czę.

Za­pa­dła ci­sza, ale nie ty­po­wo biu­ro­wa, tyl­ko taka, gdy brak po­łą­cze­nia. Wspo­mnie­nie biu­ra kan­ce­la­rii Olan­ger i Dau­be­nay wy­parł wi­dok za­kra­to­wa­nej wi­try­ny kor­po­ra­cji tak­sów­ko­wej Mo­ve­ment Cars, znaj­du­ją­cej się tuż obok bud­ki te­le­fo­nicz­nej. Szyld gło­sił: „Lot­ni­ska, dwor­ce ko­le­jo­we, lek­kie, prze­pro­wadz­ki, od­le­głość nie gra roli”. Ja­kiś męż­czy­zna dźwi­gał na ra­mio­nach au­to­mat do na­po­jów, po­chy­la­jąc się nie­co w wej­ściu. Za­sta­no­wi­łem się na ten wi­dok, co w tym kon­tek­ście ozna­cza­ją „prze­wo­zy z lek­kim ba­ga­żem”, i znów po­czu­łem lek­kie za­wro­ty gło­wy. „Lot­ni­ska” – brzmiał anons na wi­try­nie. Prze­cież za nie­co po­nad go­dzi­nę mia­ła wy­lą­do­wać na He­ath­row moja przy­ja­ciół­ka Ca­the­ri­ne. W słu­chaw­ce usły­sza­łem klik­nię­cie, a po­tem głos se­kre­tar­ki Mar­ca Dau­be­naya.

– Biu­ro Mar­ca Dau­be­naya.

Ta ko­bie­ta była star­sza, po czter­dzie­st­ce. Ją też wi­dy­wa­łem, ile­kroć od­wie­dza­łem Mar­ca Dau­be­naya. To ona dzwo­ni­ła do mnie kil­ka mi­nut temu. To ona za­wsze mia­ła po­waż­ny, sro­gi, bi­czu­ją­cy wy­raz twa­rzy. Nig­dy się nie uśmie­cha­ła. Przed­sta­wi­łem się i po­pro­si­łem o roz­mo­wę z Dau­be­nay­em.

– Spraw­dzę, czy li­nia jest wol­na – rzu­ci­ła. – Przy­kro mi, roz­ma­wia z kimś.

– Zga­dza się, ze mną – po­in­for­mo­wa­łem ją. – Roz­ma­wia­li­śmy przez te­le­fon i po­łą­cze­nie zo­sta­ło prze­rwa­ne. Przy­pusz­czam, że pró­bu­je się te­raz do mnie po­now­nie do­dzwo­nić.

– Pro­szę się roz­łą­czyć, a ja po­wiem mu, żeby spró­bo­wał po­now­nie.

– Nie – za­pro­te­sto­wa­łem – to nic nie da. Ka­bel mo­je­go te­le­fo­nu zo­stał wy­rwa­ny ze ścia­ny. Uszko­dził się. Roz­ma­wia­li­śmy i po­łą­cze­nie zo­sta­ło prze­rwa­ne. Je­stem pe­wien, że on te­raz pró­bu­je się do mnie po­now­nie do­dzwo­nić. Może mu pani to po­wie­dzieć?

– Będę mu­sia­ła przejść do jego ga­bi­ne­tu – od­par­ła.

Usły­sza­łem, jak od­kła­da na bok słu­chaw­kę. Po­tem od­głos kro­ków, gło­sy – jej i Dau­be­naya w są­sied­nim po­ko­ju: „Do­dzwo­nił się do cie­bie? – py­tał Dau­be­nay. – Prze­cież jego te­le­fon jest głu­chy. Pró­bu­ję się z nim skon­tak­to­wać od dzie­się­ciu mi­nut”. – Po­tem ona po­wie­dzia­ła coś, cze­go nie uda­ło mi się zro­zu­mieć, a jesz­cze póź­niej usły­sza­łem jego kro­ki zmie­rza­ją­ce do se­kre­ta­ria­tu i od­głos pod­no­szo­nej z biur­ka słu­chaw­ki.

– Zno­wu je­steś? – ode­zwał się.

– Roz­łą­czy­ło nas – za­uwa­ży­łem.

Na wy­świe­tla­czu pu­blicz­ne­go te­le­fo­nu bił cały czas licz­nik i wska­zy­wał już tyl­ko trzy­dzie­ści dwa pen­sy. Naj­droż­sza ta­ry­fa. Grze­bię w kie­sze­niach w po­szu­ki­wa­niu mo­net, ale znaj­du­ję tyl­ko dwu­pen­sów­ki.

– Co zdą­ży­łeś usły­szeć, nim nas roz­łą­czy­ło? – za­py­tał Dau­be­nay.

– Licz­bę. Mógł­byś ją po­wtó­rzyć?

– Osiem i pół mi­lio­na fun­tów – po­wtó­rzył Dau­be­nay. – Czy zro­zu­mia­łeś wa­run­ki, na ja­kich mo­żesz li­czyć na wy­pła­tę ta­kiej kwo­ty?

– Nie mogę ni­ko­mu nic po­wie­dzieć?

– Nie mo­żesz się wy­po­wia­dać pu­blicz­nie na te­mat cha­rak­te­ru i/lub szcze­gó­łów wy­pad­ku.

– Pa­mię­tam, że wspo­mnia­łeś o tym – od­par­łem.

– Je­śli nie do­trzy­masz wa­run­ków, stra­cisz całą kwo­tę wraz z wy­ge­ne­ro­wa­ny­mi przez nią do­dat­ko­wy­mi zy­ska­mi.

– Wy­ge­ne­ro­wa­ny­mi, tak. To też pa­mię­tam. Fak­tycz­nie mogą tak zgod­nie z pra­wem po­stą­pić?

– Jak naj­bar­dziej – przy­tak­nął Dau­be­nay. – Bio­rąc pod uwa­gę sta­tus tych, hmm… in­sty­tu­cji, hmm… or­ga­ni­za­cji, tych, hmm…

– Ciał – pod­po­wie­dzia­łem.

– …ciał – pod­chwy­cił – prak­tycz­nie wszyst­ko jest moż­li­we. Sta­now­czo do­ra­dzam ci za­ak­cep­to­wa­nie ich wa­run­ków. By­li­by­śmy głup­ca­mi, gdy­by­śmy od­rzu­ci­li ofer­tę.

– Co mu­szę zro­bić? – za­py­ta­łem.

– Przy­jedź ju­tro. Oni przy­go­to­wu­ją już do­ku­men­ty do pod­pi­sa­nia. Zjaw się oko­ło je­de­na­stej, do tej pory po­win­ni już być go­to­wi.

Z sie­dzi­by Mo­ve­ment Cars wy­ło­nił się fa­cet z pu­stym wóz­kiem trans­por­to­wym. To były „lek­kie prze­pro­wadz­ki”, a nie lek­kie, a po­tem prze­prowadz­ki. Na wy­świe­tla­czu te­le­fo­nu po­zo­sta­ło kil­ka­na­ście pen­sów. Dau­be­nay gra­tu­lo­wał mi.

– Cze­go? – za­py­ta­łem go.

– To nie­spo­ty­ka­na suma – stwier­dził. I do­dał: – Do­bra ro­bo­ta.

– Nie za­ro­bi­łem jej – od­par­łem.

– Ale ucier­pia­łeś.

– Wła­ści­wie nie ma pra­wa… To zna­czy, prze­cież to nie za­le­ża­ło ode mnie…

Po­łą­cze­nie zo­sta­ło po­now­nie prze­rwa­ne, ot tak, w pół zda­nia.

Po­sze­dłem do domu po wię­cej mo­net. Wra­ca­łem tą samą uli­cą, rów­no­le­głą do tej pro­sto­pa­dłej do mo­jej, po­tem, jak wcze­śniej, pro­sto­pa­dłą; mi­ną­łem fie­stę i miej­sce daw­nej po­li­cyj­nej ak­cji. Tym ra­zem wrzu­ci­łem do au­to­ma­tu dwa fun­ty. Dau­be­nay zda­wał się za­sko­czo­ny, sły­sząc mój głos.

– My­śla­łem, że wszyst­ko już uzgod­ni­li­śmy – po­wie­dział. – Na­pij się szam­pa­na. Do zo­ba­cze­nia ju­tro o je­de­na­stej.

Odło­żył słu­chaw­kę. Czu­łem się głu­pio. Nie­po­trzeb­nie do nie­go zno­wu dzwo­ni­łem. Poza tym mu­sia­łem te­raz szyb­ko do­trzeć na lot­ni­sko, bez wzglę­du na te osiem i pół mi­lio­na. Wy­cho­dząc z bud­ki te­le­fo­nicz­nej, wy­obra­zi­łem so­bie sa­mo­lot Ca­the­ri­ne gdzieś nad Eu­ro­pą, zni­ża­ją­cy lot nad ka­na­łem La Man­che. Po raz trze­ci już wró­ci­łem do swo­je­go miesz­ka­nia, wciąż tą samą dro­gą, za­bra­łem płaszcz i port­fel i do­tar­łem w oko­li­ce warsz­ta­tu wul­ka­ni­za­cyj­ne­go, le­żą­ce­go w po­ło­wie dro­gi mię­dzy miej­scem ak­cji po­li­cji a bud­ką te­le­fo­nicz­ną, kie­dy uświa­do­mi­łem so­bie, że zo­sta­wi­łem w kuch­ni kart­kę z za­pi­sa­nym na niej nu­me­rem lotu.

Za­wró­ci­łem jesz­cze raz, ale za­trzy­ma­łem się w pół kro­ku, kie­dy do­tar­ło do mnie, że chy­ba nie będę po­trze­bo­wał tej in­for­ma­cji – wy­star­czy, że spoj­rzę na ta­bli­cę przy­lo­tów i spraw­dzę, któ­ry sa­mo­lot przy­la­tu­je z Ha­ra­re. Ob­ró­ci­łem się na pię­cie i już mia­łem iść da­lej, kie­dy przy­po­mnia­łem so­bie, że nie wiem, na któ­ry ter­mi­nal pójść. Jed­nak będę mu­siał wró­cić do domu po kart­kę. Ale nim zro­bi­łem pierw­szy krok, przy­po­mnia­łem so­bie, że w me­trze na li­nii Pi­ca­dil­ly jest li­sta ter­mi­na­li i ob­słu­gi­wa­nych przez nie li­nii lot­ni­czych. Zno­wu wy­ko­na­łem zwrot. Dwaj męż­czyź­ni wy­cho­dzą­cy z ka­wiar­ni obok wul­ka­ni­za­to­ra przy­glą­da­li mi się ba­daw­czo. Zda­łem so­bie spra­wę, że szar­pię się w przód i w tył jak za­trzy­my­wa­ny ob­raz wi­deo na kiep­skiej ja­ko­ści ma­gne­to­wi­dzie. Mu­sia­ło to dziw­nie wy­glą­dać. Po­czu­łem się za­kło­po­ta­ny. Po­sta­no­wi­łem mimo wszyst­ko wró­cić po kart­kę z nu­me­rem lotu, ale sta­łem bez ru­chu na chod­ni­ku jesz­cze przez kil­ka se­kund, uda­jąc, że roz­wa­żam róż­ne roz­wią­za­nia, za­nim po­dej­mę prze­my­śla­ną de­cy­zję. Wy­ko­rzy­sta­łem do tego na­wet pa­lec, pa­lec wska­zu­ją­cy mo­jej pra­wej ręki. Wszyst­ko to było przed­sta­wie­niem na uży­tek dwóch ob­ser­wu­ją­cych mnie męż­czyzn, ma­ją­cym nadać moim ru­chom po­zo­ry au­ten­tycz­no­ści.

Kie­dy już wy­zwo­li­łem się z za­cza­ro­wa­ne­go krę­gu, prze­mie­rzyw­szy po raz czwar­ty czy pią­ty tę samą tra­sę, uli­cę pro­sto­pa­dłą, po­tem rów­no­le­głą, prze­cho­dząc na­wet w tych sa­mych miej­scach na dru­gą stro­nę uli­cy, przy tej sa­mej stu­dzien­ce, kie­dy skrę­ci­łem wresz­cie w Col­dhar­bo­ur Lane, kie­ru­jąc się do sta­cji me­tra Bri­xton, uświa­do­mi­łem so­bie, że wła­ści­wie nie mu­szę już stą­pać po zie­mi. By­łem tak bo­ga­ty, że mógł­bym za­mó­wić so­bie śmi­gło­wiec, ka­zać mu wy­lą­do­wać w Ru­skin Park, a gdy­by to oka­za­ło się nie­moż­li­we, po­le­cić pi­lo­to­wi za­wi­snąć nad da­cha­mi, spu­ścić linę i wcią­gnąć mnie na po­kład, tak jak to się robi, ra­tu­jąc roz­bit­ków na mo­rzu. Po­zo­sta­łem jed­nak na zie­mi, omia­ta­łem wzro­kiem oko­li­cę ni­czym śle­piec wo­dzą­cy pal­cem po na­pi­sa­nym braj­lem tek­ście i kon­cen­tro­wa­łem swo­ją uwa­gę na tym, jak po niej stą­pać: krok za kro­kiem, jak zgi­nać ko­la­na, jak wy­ma­chi­wać ra­mio­na­mi. Tak wła­śnie mu­sia­łem po­stę­po­wać od cza­su wy­pad­ku – naj­pierw zro­zu­mieć ruch, do­pie­ro po­tem go uczy­nić.

Sie­dząc już w wa­go­nie me­tra, po­czu­łem po­trze­bę – jak za­wsze, kie­dy je­cha­łem do An­gel – wy­obra­ża­nia so­bie oko­li­cy, po któ­rej mknął po­ciąg. Nie tu­ne­le czy pe­ro­ny, ale tam­tą prze­strzeń na gó­rze, Lon­dyn. Pa­mię­ta­łem, jak prze­wo­żo­no mnie z jed­ne­go szpi­ta­la do dru­gie­go mie­siąc, dwa po wy­pad­ku i ja­kie to było okrop­ne. Le­ża­łem pła­sko na wznak i je­dy­ne, co wi­dzia­łem, to wnę­trze ka­ret­ki – drąż­ki, po­rę­cze, rur­ki – i tyl­ko skra­wek nie­ba. Czu­łem, że coś tra­cę – wi­dok am­bu­lan­su prze­dzie­ra­ją­ce­go się przez ulicz­ne kor­ki, ja­dą­ce­go pod prąd, prze­jeż­dża­ją­ce­go na czer­wo­nym świe­tle i tym po­dob­ne. Wię­cej na­wet – nie­moż­ność uchwy­ce­nia po­ko­ny­wa­nej prze­strze­ni przy­pra­wia­ła mnie o mdło­ści. Do tego stop­nia, że zwy­mio­to­wa­łem w ka­ret­ce. Ja­dąc me­trem na He­ath­row, sły­sza­łem echa tego sa­me­go nie­po­ko­ju, tych sa­mych mdło­ści. Trzy­ma­łem je na wo­dzy, sku­pia­jąc się na ana­li­zo­wa­niu, że tory są po­łą­czo­ne z prze­wo­da­mi, któ­re z ko­lei łą­czą się w skrzyn­kach z in­ny­mi prze­wo­da­mi bie­gną­cy­mi wzdłuż ulic nad zie­mią, któ­re to łą­czą nas z nimi, moje miesz­ka­nie z lot­ni­skiem, a bud­kę te­le­fo­nicz­ną z biu­rem Dau­be­naya. Kon­cen­tro­wa­łem się na tych my­ślach aż do sa­me­go He­ath­row.

Pra­wie całą dro­gę. Zda­rzy­ła się bo­wiem jed­na dziw­na rzecz. Może to wam się wy­dać ba­nal­ne, ale dla mnie ta­kie nie było. Pa­mię­tam to cał­kiem wy­raź­nie. Na sta­cji Gre­en Park mu­sia­łem się prze­siąść. Żeby to zro­bić, trze­ba wy­je­chać scho­da­mi ru­cho­my­mi pra­wie na po­ziom uli­cy, a po­tem dru­gi­mi scho­da­mi zje­chać po­now­nie w dół. W holu, już za au­to­ma­tycz­ny­mi bram­ka­mi, wi­sia­ło kil­ka apa­ra­tów te­le­fo­nicz­nych i duża mapa. Wi­dok te­le­fo­nów – obiet­ni­ca na­wią­za­nia po­łą­cze­nia – tak mnie przy­cią­gał, że wsu­ną­łem swój bi­let do czyt­ni­ka i ru­szy­łem w ich kie­run­ku, za­miast zje­chać scho­da­mi na dół, na pe­ron. Na do­miar złe­go au­to­mat po­łknął mój bi­let i nie chciał go zwró­cić. Za­wo­ła­łem czło­wie­ka z ob­słu­gi, wy­ja­śni­łem mu, co się sta­ło, i po­wie­dzia­łem, że po­trze­bu­ję tego bi­le­tu.

– Zo­stał w czyt­ni­ku bram­ki – wy­ja­śnił męż­czy­zna. – Za­raz ją otwo­rzę.

Wy­jął z kie­sze­ni klucz, otwo­rzył klap­kę czyt­ni­ka w bram­ce i wy­jął z nie­go pierw­szy od góry bi­let. Przyj­rzał mu się uważ­nie.

– To jest bi­let tyl­ko do tej sta­cji – stwier­dził.

– W ta­kim ra­zie to nie mój – od­par­łem. – Ja ku­pi­łem bi­let do He­ath­row.

– Je­śli jest pan ostat­nią oso­bą prze­cho­dzą­cą przez bram­kę, to pań­ski bi­let po­wi­nien znaj­do­wać się na wierz­chu.

– By­łem ostat­nią prze­cho­dzą­cą tędy oso­bą – po­twier­dzi­łem. – Nikt póź­niej nie mi­jał tej bram­ki. Ale bi­let nie jest mój.

– Sko­ro prze­cho­dził pan jako ostat­ni, to musi to być pań­ski bi­let – upie­rał się męż­czy­zna.

To nie był mój bi­let. Za­czy­na­łem zno­wu czuć mę­tlik w gło­wie.

– Chwi­lecz­kę – po­wie­dział czło­wiek z ob­słu­gi, się­gnął ręką w głąb po­daj­ni­ka bi­le­tów w czyt­ni­ku i wy­jął inny bi­let, któ­ry za­klesz­czył się po­mię­dzy dwo­ma kół­ka­mi zę­ba­ty­mi.

– Ten jest pań­ski? – za­py­tał.

Tak, to był mój bi­let. Od­dał mi go, ale bi­let wy­ję­ty spo­mię­dzy kó­łek zę­ba­tych był po­bru­dzo­ny czar­nym sma­rem, któ­ry zo­stał na mo­ich pal­cach.

Wró­ci­łem do scho­dów ru­cho­mych pro­wa­dzą­cych w dół, ale nim do nich do­tar­łem, za­uwa­ży­łem, że wszyst­kie stop­nie są w na­pra­wie. Zwy­kle trak­tu­je­my scho­dy ru­cho­me jako je­den przed­miot, za­pę­tlo­ną, po­ru­sza­ją­cą się bran­so­le­tę, a tym­cza­sem skła­da­ją się one z po­je­dyn­czych stop­ni po­łą­czo­nych w je­den spraw­nie dzia­ła­ją­cy me­cha­nizm. Po­łą­czo­nych ni­czym sta­wy. Ale tu­taj sta­wy były po­roz­ry­wa­ne; każ­dy sto­pień le­żał od­dziel­nie na od­gro­dzo­nym ka­wał­ku po­sadz­ki wo­kół gór­ne­go po­de­stu scho­dów. Stop­nie wy­glą­da­ły bez­bron­nie, jak wy­rzu­co­ne na brzeg ryby. Mi­ja­jąc je, przy­glą­da­łem się im uważ­nie. Przy­glą­da­łem im się tak uważ­nie, że po­my­li­łem scho­dy ru­cho­me i wsze­dłem na te pro­wa­dzą­ce do góry. Otar­łem się ręką o po­ręcz i po­bru­dzi­łem rę­kaw czar­nym sma­rem.

Do dziś pa­mię­tam z fo­to­gra­ficz­ną do­kład­no­ścią, jak sto­ję na po­de­ście i wpa­tru­ję się w po­pla­mio­ny rę­kaw, w smar – tę brud­ną, de­ner­wu­ją­cą ma­te­rię, któ­ra nie ma sza­cun­ku dla mi­lio­nów, nie zna swo­je­go miej­sca w sze­re­gu. To mnie zgu­bi­ło – ma­te­ria.