Russia pivot to (Southeast) Asia. Polityka Rosji wobec Azji Południowo-Wschodniej w XXI wieku - ebook

Niniejsza monografia naukowa jest pierwszą w literaturze polskiej, która przedstawia kompleksową analizę podjętego tematu, tym samym poszerza naszą wiedzę o współczesnej polityce zagranicznej Federacji Rosyjskiej i jej obecności na płaszczyźnie bilateralnej i multilateralnej w Azji Południowo-Wschodniej. Zawiera także informacje o próbach rosyjskich polityków w zakresie realizacji Projektu Wielkiego Partnerstwa Euroazjatyckiego. Temat pracy nie doczekał się w polskiej literaturze naukowej kompleksowej analizy. Zwrot Federacji Rosyjskiej ku Azji, w tym Azji Południowo-Wschodniej, podyktowany był i jest względami polityki zagranicznej, tzw. wektorem wschodnim, szczególnie od czasu aneksji Krymu. Ponadto ASEAN odgrywa istotną rolę w umacnianiu poczucia podmiotowości Federacji Rosyjskiej i równowagi na międzynarodowej arenie azjatyckiej, szczególnie wobec partnera chińskiego. Temat jest jak najbardziej aktualny, ponieważ analizowana polityka zagraniczna Federacji Rosyjskiej wobec Azji Południowo-Wschodniej najprawdopodobniej będzie intensywnie ewoluowała w kolejnych latach, szczególnie w kontekście pogarszających się relacji Rosji z szeroko pojmowanym Zachodem.

dr hab. Robert Jakimowicz, prof. UEK

Autorka prezentuje szeroki zakres przedmiotowy zagadnień będących obecnie obszarem zainteresowań innych badaczy, omawia nowe wątki dotąd nieopracowane. Aktualność tematu jest bezsprzeczna z uwagi na rosnącą siłę Chin i dużą rolę Rosji we współczesnym świecie.

Należy ocenić bardzo pozytywnie postawione przez Autorkę cele i stosowanie różnorodnych narzędzi metodologicznych charakterystycznych dla odmiennych dyscyplin naukowych. Publikacja jest bardzo obszerna i dobrze udokumentowana źródłowo. Przyjęty układ pracy jest logiczny i jasny.

dr hab. Mieczysław Sprengel, prof. UAM

Wykaz skrótów 7

Wstęp 9

Rozdział 1. Ewolucja polityki Rosji w regionie Azji Wschodniej po zimnej wojnie. Czynniki kształtujące pozycję Rosji w regionie 21

1.1. Polityka zagraniczna Rosji na początku lat 90. XX w 21

1.1.1. Zewnętrzne czynniki kształtujące politykę Rosji 21

1.1.2. Modele kreowania polityki zagranicznej w pierwszym okresie po rozpadzie ZSRR 23

1.2. Mocarstwa azjatyckie w strategii rosyjskiej 25

1.2.1. Strategiczny wybór Rosji – Chiny 25

1.2.2. W kierunku przewartościowania stosunków z pozostałymi mocarstwami regionalnymi 31

1.3. Rosja a organizacje regionalne 33

1.4. Polityka Rosji wobec Azji Wschodniej w okresie pierwszej prezydentury Władimira Putina 37

1.4.1. Koncepcja polityki zagranicznej Federacji Rosyjskiej z 2000 r. 37

1.4.2. Chiny i Szanghajska Organizacja Współpracy 38

1.4.3. Inne kierunki działań dyplomacji rosyjskiej w Azji Wschodniej 40

1.5. Koncepcja polityki zagranicznej Rosji po 2008 r. 42

1.6. Polityka zagraniczna Rosji w drugiej dekadzie XXI w. 45

1.6.1. Russia pivot to Asia 45

1.6.2. Rosja-Japonia 50

1.6.3. Rosja-Indie 51

1.6.4. Trójkąt Rosja-Chiny-Indie 53

1.7. Rosyjski Daleki Wschód – przesłanki i uwarunkowania aktywności międzynarodowej regionów Dalekiego Wschodu 57

1.7.1. Zagrożenia i szanse rozwoju Rosyjskiego Dalekiego Wschodu w XXI w. 57

1.7.2. Programy rozwoju RDW 58

Rozdział 2. Polityka Rosji wobec Azji Południowo-Wschodniej 69

2.1. Mocne strony Azji Południowo-Wschodniej 69

2.2. ASEAN i nowy regionalizm 71

2.2.1. Problemy bezpieczeństwa w regionie Azji Południowo-Wschodniej 72

2.2.2. Centralizm ASEAN 74

2.2.3. Rosyjscy eksperci o centralizmie ASEAN 75

2.2.4. ASEAN i zinstytucjonalizowane formy dialogu z państwami trzecimi 80

2.3. Ewolucja stosunków Rosja-ASEAN 85

2.4. Rosja-ASEAN: korzyści i bariery we wzajemnych relacjach 89

Rozdział 3. Tradycyjne i nowe obszary współpracy Rosji z ASEAN 95

3.1. Współpraca w dziedzinie energetyki i wydobycia ropy naftowej 95

3.1.1. Przegląd podstawowych danych gospodarczych dotyczących przemysłu naftowego i gazowego Rosji i ASEAN 96

3.1.2. Współpraca z poszczególnymi państwami 99

3.2. ASEAN-Rosja: kwestie bezpieczeństwa i handlu bronią 105

3.2.1. Eksperci rosyjscy o układzie sił regionalnych i zagrożeniach dla bezpieczeństwa 105

3.2.2. Konflikt na Morzu Południowochińskim 110

3.2.3. Stanowisko Rosji wobec konfliktu na Morzu Południowochińskim 115

3.2.4. Handel bronią 118

3.3. Współpraca gospodarcza i handlowa 127

3.4. Pozostałe dziedziny współpracy między Rosją i ASEAN 138

Rozdział 4. Propozycje współpracy transregionalnej 145

4.1. Eurazjatycka Unia Gospodarcza 146

4.2. Idea Wielkiej Eurazji 148

4.3. Projekt Wielkiego Partnerstwa Eurazjatyckiego w ocenie rosyjskich ekspertów 152

4.4. Wielka Eurazja a inne makroprojekty eurazjatyckie 156

4.5. Jak Rosja zachęca ASEAN do Wielkiej Eurazji 163

Rozdział 5. Stosunki Rosji z poszczególnymi państwami ASEAN 167

5.1. Rosja-Wietnam: partnerzy strategiczni 168

5.1.1. Trudny okres stosunków rosyjsko-wietnamskich 168

5.1.2. Deklaracja o partnerstwie strategicznym z Wietnamem 173

5.1.3. Nowa pragmatyka stosunków dwustronnych 176

5.2. Rosja-Indonezja 182

5.3. Rosja-Tajlandia 186

5.4. Rosja-Filipiny 188

5.5. Rosja-Birma/Mjanma 191

5.6. Rosja-Singapur 193

5.7. Rosja-Malezja 196

5.8. Rosja-Brunei 199

5.9. Rosja-Laos 200

5.10. Rosja-Kambodża 201

Zakończenie 207

Wybrana bibliografia 221

Spis map, rysunków i tabel 229