Sztuka wojenna Europy Zachodniej w epoce krucjat 1000-1300 - ebook

LISTA SKRÓTÓW

AA – Albert z Aachen. Historia Hierosolymitana, RHC Oc. 4.

Battle – Anglo-Norman Studies, Proceedings of the Battle Conference.

BT – Wilson, D. M. (ed.). The Bayeux Tapestry, London 1985.

Contamine, War – Contamine, P. War in the Middle Ages, tłum. M. Jones, Oxford 1987.

Gabrieli, Arab historians of the Crusades – Gabrieli, F. Arab historians of the Crusades, New York 1989

GF – Anonim. Gesta Francorum et aliorum Hierosolimitanorum, R. Hill (ed.), London 1962.

Gislebert – Gislebert z Mons. La chronique de Gislebert de Mons, L. Vanderkindere (ed.), Brussels 1904.

Glaber – Rodolfus Glaber. Histories. Rodulfus Glaber opera, J. France (ed.), Oxford 1989.

Guillaume le Breton, Gesta – Gesta Philippi Augusti. Oeuvres de Rigord et de Guillaume le Breton, historiens de Philippe-Auguste, H. F. Delaborde (ed.) , Paris 1882-1885, vol. I, s. 168-333.

Philippidos – Philippidos Libri XII. Oeuvres de Rigord et de Guillaume le Breton, historiens de Philippe-Auguste, H. F. Delaborde (ed.) , Paris 1882-1885, tom II.

Halphen, Chroniques – Halphen, L. R. Poupardin (ed.). Chroniques des Comtes d’Anjou et des Seigneurs d’Amboise, Paris 1913.

Howlett, Chronicles – Howlett, R. (ed.). Chronicles of the reigns of Stephen, Henry II and Richard I, , London 1884.

Maciejowsk – Old Testament Miniatures, S. C. Cockerell (ed.), New York 1969.

Mansi, Concilia Sacrorum Conciliorum Nova et Amplissima Collectio, , Venice 1759-1798.

MGH – Monumenta Germaniae Historica.

SS – Scriptores, G. H. Pertz et al. (ed.), , Hannover, Weimar, Berlin 1826-1934.

Nicolle. Arms and armour – D. C. Arms and armour of the crusading era 1050-1350, , New York 1988.

OV – Ordericus Vitalis. Historia aecclesiastica, M. Chibnall (ed.), , Oxford 1969-1979.

PL – Patrologiae cursus completus. Series Latina, J.-P. Migne (ed.), , Paris 1841-1864.

RA – Le “Liber” de Raymond d’Aguilers, J. H. L. L. Hill (ed.), Paris 1969.

RHC – Recueil des historiens des croisades, Académie des Inscriptions et Belles-Lettres (ed.), , Paris 1841-1906.

Arm. – Documents arméniens, (1896-1906).

Lois – Recueil des ouvrages de jurisprudence composé pendant le XIIIs siècle dans les royaumes de Jérusalem et de Chypre, (1841-1843).

Oc. – Historiens occidentaux, (1844-1895).

Or. – Historiens orientaux, (1872-1906).

RHGF – Bouquet, M. Recueil des historiens de France et des Gaules, , Paris 1738-1904.

Rigord, Gesta – Oeuvres de Rigord et de Guillaume le Breton, historiens de Philippe-Auguste, H. F. Delaborde (ed.), , Paris 1882-1885, tom 1, s. 1-167.

RIS – Rerum italicarum scriptores, L. A. Muratori (ed.), , Milan 1723-1751. Nowa seria wydawana od 1900 roku.

RS – Rolls Series: Chronicles and Memorials of Great Britain and Ireland during the Middle Ages, published under the direction of the Master of the Rolls, , London 1858-1896.

Runciman, Crusades – Runciman, S. A history of the Crusades , Cambridge 1951 .

Setton, Crusades – Setton, K. M. (ed.). A history of the Crusades, , Philadelphia Madison 1955-1986.

Stubbs, Chronicles – Chronicles and memorials of the reign of Richard I, W. Stubbs (ed.), , London 1864.

Usama – An Arab-Syrian gentleman and warrior in the period of the Crusades. The memoirs of Usamah ibn-Munqidh, P. K. Hitti (ed.), Princeton 1987 .

Verbruggen, Art of warfare – Verbruggen, J. F. The art of warfare in western Europe during the Middle Ages, Amsterdam New York 1997.

WT – Wilhelm z Tyru. Chronicon, R. B. C. Huygens (ed.), , Corpus Christianorum, continuatio mediaevalis, 63-63A, Turnhout 1986.PODZIĘKOWANIA

Jestem niezmiernie wdzięczny wielu ludziom, którzy pomogli mi w napisaniu tej książki. W 1995 roku dzięki hojności Akademii Brytyjskiej mogłem odbyć podróż do Włoch i wielu krajów Bliskiego Wschodu. Następnie przy pomocy Uniwersytetu Walijskiego w Swansea, udałem się do Libanu i ponownie odwiedziłem Syrię. W trakcie tych podróży wielu ludzi udzieliło mi praktycznej pomocy. Jeśli chodzi o Włochy, pragnę w szczególności podziękować władzom samorządowym Manerbio i Frascati, których członkowie zrobili wszystko, co było w ich mocy, aby udostępnić mi miejscową wiedzę, oraz bibliotekarzom z Avezzano, którzy zadali sobie wiele trudu, aby odpowiedzieć na moje pytania. Peter Clark oraz jego koleżanka Hadeel Alahmad z British Council w Damaszku okazali się niezmiernie pomocni. Dr Alison McQuitty, dyrektor Szkoły Brytyjskiej w Ammanie, udzieliła mi gościny i pomocnych rad, tak samo jak dr R. Harper, dyrektor Szkoły Brytyjskiej w Jerozolimie, który zorganizował również niezapomnianą wycieczkę po zamkach. Dr Mohammed Moain Sadek, dyrektor ds. turystyki i starożytności Autonomii Palestyńskiej, był na tyle uprzejmy, że oprowadził mnie po pewnych fascynujących miejscach w Gazie. We wszystkich tych krajach okazano mi wielką życzliwość, za co niniejszym dziękuję.

Muszę również podziękować za zasugerowanie mi pewnych pomysłów. Chociaż profesor J.C. Holt pisał w innym kontekście, jako pierwszy zwrócił moją uwagę na znaczenie majątku ziemskiego. Wiele zawdzięczam pomysłom profesora Johna Gillinghama, którego praca na temat wojny wywarła na mnie wielki wpływ. Dzięki profesorowi Berniemu Bachrachowi zaproszono mnie do wygłoszenia odczytu w Haskins Society w Houston, dzięki czemu miałem możliwość rozwinięcia swoich pomysłów w krytycznym momencie; jestem wyjątkowo wdzięczny profesorowi Richardowi Abelsowi i dr Davidowi Crouchowi za te dyskusje. Kelly de Vries jest doskonałym rozmówcą, jeśli chodzi o omawianie pomysłów. Ronnie Elenblum z Uniwersytetu Hebrajskiego był na tyle uprzejmy, że podzielił się ze mną swą ogromną wiedzą na temat odkryć archeologicznych dotyczących wypraw krzyżowych, podczas gdy Denys Pringle udzielił mi pomocy, przekazując wiele informacji na temat zamków krzyżowców. W dziedzinie sztuki wojennej Bliskiego Wschodu wiele zawdzięczam Yaacovowi Leevowi z Uniwersytetu Bar Ilan. Valerie Eads okazała niezwykłą hojność dzieląc się wynikami swych badań nad wojnami hrabiny toskańskiej Matyldy i z niecierpliwością oczekuję ich rezultatów. Miałem możliwość skorzystania z dogłębnej wiedzy Matthew Stricklanda na temat świata anglonormańskiego. Dzięki licznym dyskusjom z Matthew Bennettem z Królewskiej Akademii Wojskowej w Sandhurst znacznie powiększyłem swoją wiedzę na temat sedna średniowiecznej sztuki wojennej. Dr David French, były dyrektor Brytyjskiego Instytutu Archeologii w Ankarze, uświadomił mi znaczenie dróg, a Peter Edbury i Helen Nicholson z Uniwersytetu Walijskiego w Cardiff byli niezwykle pomocni. Profesor Malcolm Barber z Uniwersytetu w Reading oraz jego kolega Tom Asbridge okazali się bardzo stymulujący. Wiele zawdzięczam Jonathanowi Phillipsowi z Royal Holloway, który tak dobrze prowadzi seminarium na temat krucjat. Susan Edgington pozwoliła mi skorzystać ze swojego, będącego w przygotowaniu, wydania dzieła Alberta z Aachen i dostarczyła wielu odniesień. A.V. Murray z Uniwersytetu w Leeds niezmordowanie przygotowywał dla mnie bibliografię. Andrew Lambert z King’s College rozbudził moje zainteresowanie Libanem. Profesor Gerrit Schutten z Groningen pomógł mi w zakresie historii morskiej.

Jestem winny specjalne podziękowania profesorowi Bernardowi Hamiltonowi, który przeczytał rozdział 1 i wniósł do niego wiele poprawek, oraz moim kolegom Billowi Zajacowi i I.W. Rowlandsowi, którzy przejrzeli wiele partii tekstu i hojnie użyczyli mi swego czasu i wiedzy. Muszę podziękować profesorom Jeanowi Richardowi, Michaelowi Balardowi, J. Riley-Smithowi oraz Gérardowi Dédéyanowi za uprzejmość i słowa zachęty, jakimi mnie w różnych okresach obdarzyli. Profesor David Eastwood oraz moi koledzy z Wydziału Historii Uniwersytetu Walijskiego w Swansea zasługują na podziękowania za tolerowanie mojego entuzjazmu. Jestem ogromnie wdzięczny za wszystkie te pomysły i rady, ale oczywiście ponoszę wyłączną odpowiedzialność za prezentowany materiał.

Wszyscy badacze są w ogromnej mierze zależni od instytucji naukowych i bibliotek. Pracownicy biblioteki Uniwersytetu Walijskiego w Swansea, biblioteki Uniwersytetu w Cambridge oraz Instytutu Badań Historycznych okazali się niezwykle pomocni, ale muszę również podziękować pracownikom Biblioteki Brytyjskiej oraz Walijskiej Biblioteki Narodowej.

Personel UCL Press udzielił mi licznych i pożytecznych rad, a redaktor naczelny tej serii, profesor Jeremy Black, bardzo mnie zainspirował.