Szturmowcy. Nowa historia nazistowskich oddziałów SA - ebook

Nie pocieszaj się faktem, że obecne czasy są złe. To, że są złe, nie znaczy, że my jesteśmy dobrzy; barbarzyństwo nie świadczy o tym, że my zachowujemy się już jak ludzie tylko dlatego, że się z nim nie zgadzamy.

Borys Pasternak1

To doświadczenie przemocy jednoczy ludzi.

Wolfgang Sofsky2

1 List Borysa Pasternaka do Warłama Szałamowa z 9 lipca 1952 roku, w: Boris Pasternak, Połnoje sobranije soczinienii s priłożenijami, t. 9, red. E.B. Pasternak, E.W. Pasternak, Słowo, Moskwa 2005, s. 684–690, tu s. 686.

2 Wolfgang Sofsky, Traktat über die Gewalt, Fischer, Frankfurt nad Menem 2005 , s. 10.Przedmowa

Bardzo się cieszę, że moja napisana po angielsku książka ukazuje się w polskim tłumaczeniu. Nie jest przypadkiem, że zaczyna się ona od rekonstrukcji głośnej zbrodni, jakiej w górnośląskim rejonie przygranicznym latem 1932 roku bojówkarze SA dopuścili się na Konradzie Piecuchu (Pietrzuchu), robotniku polskiego pochodzenia. Naziści traktowali zamordowanie Piecucha jako akt odwetu za zdradę ojczyzny (w czasie powstań śląskich w latach 1919–1921 miał on walczyć w szeregach powstańców). Komuniści widzieli w Piecuchu kolejną ofiarę faszystowskiego terroru wymierzonego w klasę robotniczą. Miejsce zbrodni, mała wioska Potępa (niem. Potempa), na długo stało się symbolem nazistowskiego terroru z czasów przed dojściem Hitlera do władzy w 1933 roku. Dzisiaj, zarówno w Niemczech, jak i w Polsce, zbrodnia ta i jej okoliczności uległy prawie całkowitemu zapomnieniu.

Czytelnik zwróci z pewnością uwagę, jak mocno dzieje opisanej przeze mnie organizacji są związane z historią stosunków polsko-nie­mieckich w pierwszej połowie XX wieku. W mojej książce stawiam tezę, że „mentalność przygraniczna” na wschodnich krańcach Rzeszy Niemieckiej w międzywojniu była ważnym czynnikiem rekrutacji do nacjonalistycznych ugrupowań, i pokazuję rolę, jaką SA odegrała w pierwszych miesiącach drugiej wojny światowej. Na terenie okupowanej Polski SA miała ambicję kształtowania i realizacji nazistowskiej polityki germanizacyjnej.

Modelowe osiedle dla funkcjonariuszy i członków SA Glaubensstatt niedaleko Gliwic (Gleiwitz), którego budowę zakończono pod koniec lat trzydziestych, miało być wzorem dla osad niemieckich na wschodnich terenach anektowanych przez Trzecią Rzeszę. Dzisiaj to Wilcze Gardło, spokojne przedmieście Gliwic leżące niedaleko autostrady A4 na trasie między Krakowem i Wrocławiem.

Dalej opisuję i wyjaśniam rolę, jaką SA pełniła jako tak zwana policja pomocnicza (Hilfspolizei) na terenie Generalnego Gubernatorstwa, a także funkcje tej organizacji w nadzorowaniu robotników przymusowych z Europy Wschodniej na terenie Trzeciej Rzeszy.

Tyle historii. Kiedy kilka lat temu zaczynałem pracę nad tą książką, nie myślałem, że będzie można ją czytać w kontekście wydarzeń jak najbardziej aktualnych. Nacjonalistyczne organizacje, głoszące hasła antysemickie, pojmujące własny naród jako ideologicznie wywyższoną, etnicznie jednolitą organiczną całość, w wielu krajach Europy, także w Polsce, zyskują na popularności i znaczeniu. Obrona „chrześcijańskiego dziedzictwa”, w razie konieczności także siłą, próby fizycznego zastraszania ludzi o odmiennych poglądach, przekonanie o zagrożeniu własnego narodu przez obce moce to elementy ideologii, która historykowi badającemu i piszącemu na temat SA musi jawić się znajomo.

Pragnąłbym, aby moja praca choć w małym stopniu przyczyniła się do pogłębienia dialogu Polaków i Niemców na temat ich wspólnej przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Bardzo bym się ucieszył, gdyby reakcja polskiego czytelnika na tę książkę była choć w połowie tak pozytywna, jak reakcja rodziny mojej polskiej żony z Głogowa na mnie, Niemca, który serdecznie i bez uprzedzeń został przyjęty do jej grona.

Wrzesień 2018, Newcastle upon Tyne, Wielka Brytania

Daniel Siemens