Unbekannte Schätze. Germanica des 16. Jahrhunderts in der Universitätsbibliothek Łódź / Nieznane skarby. Germanika XVI-wieczne w zbiorach Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego - ebook

Die Universitätsbibliothek Lodz, unmittelbar nach dem Zweiten Weltkrieg gegründet, verfügt über eine beachtliche Sammlung von Frühdrucken, die einst den Grundstock ihrer Bestände bildete. Die Bände stammen aus preußischen, schlesischen und pommerischen Adels-. Schul- oder Privatbibliotheken oder gehörten zu den kriegsbedingt auf (später) polnischem Territorium ausgelagerten Buchbeständen deutscher Bibliotheken. Im Rahmen eines Kooperationsprojekts zwischen den Universitäten Lodz und Gießen sind die deutschsprachigen Frühdrucke des 16.Jahrhunderts aus dieser Sammlung erstmals systematisch erfasst worden. Der vorliegende Band wirft Blitzlichter nicht nur auf die Geschichte der Sammlung und auf seltene Einzelexemplare, sondern zeichnet auch exemplarisch auf, welche Forschungsmöglichkeiten sich aus der Erschließung der Sammlung ergeben, von der Rekonstruktion verlorener Bibliotheken und humanistischer Netzwerke bis hin zur Rezeptionsgeschichte zentraler Texte der Reformationszeit.

Utworzona tuż po II wojnie światowej łódzka Biblioteka Uniwersytecka dysponuje znaczącą kolekcją starych druków, stanowiących niegdyś trzon księgozbioru. Te stare woluminy pochodzą z prywatnych książnic rodów szlacheckich z Prus, Śląska i Pomorza oraz z zasobów bibliotek szkolnych i zbiorów prywatnych, są więc częścią księgozbiorów poniemieckich, ewakuowanych wskutek działań wojennych na tereny przyznane po wojnie Polsce. W ramach projektu zrealizowanego we współpracy Uniwersytetu Łódzkiego i Uniwersytetu w Gießen możliwe było sporządzenie pierwszej systematycznej ewidencji niemieckojęzycznych wczesnych druków XVI-wiecznych ze zbioru starodruków Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego. W publikacji nie tylko przybliżono dzieje kolekcji, lecz także wnikliwie omówiono niektóre spośród jej unikalnych egzemplarzy. Ukazano również przykładowe możliwości badawcze. jakie stwarza udostępnienie tego cennego zbioru – poczynając od rekonstrukcji zaginionych bibliotek i odtworzenia sieci powiązań naukowych doby humanizmu aż po historię recepcji najważniejszych tekstów okresu reformacji.

Vorwort 7

Wstęp 9

I. DIE SAMMLUNG IN LODZ / KSIĘGOZBIÓR ŁÓDZKI 11

Joanna Jabłkowska, Erinnerungen. Die Vorgeschichte des Projekts 13

Garść wspomnień. O początkach projektu 21

Dorota Bartnik, Tomasz Piestrzyński, Zwischen Tradition und Modernität. Zur Geschichte der Universitätsbibliothek in Lodz 29

Historia Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego. Między tradycją a nowoczesnością 47

Piotr Lewkowicz, Cora Dietl, Einbände und Provenienzen der deutschsprachigen Drucke des 16. Jahrhunderts in der Universitätsbibliothek Lodz 61

Oprawy i proweniencje XVI-wiecznych druków niemieckojęzycznych w Bibliotece Uniwersytetu Łódzkiego 82

II. PROVENIENZEN / GENEALOGIE 95

Jakub Gortat, Drucke des 16. Jahrhunderts aus der Preussischen Staatsbibliothek in der Universitätsbibliothek Lodz 97

XVI-wieczne druki Pruskiej Biblioteki Państwowej w zbiorach Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego 108

Vanessa de Senarclens, Teile einer verstreuten Büchersammlung aus dem 18. Jahrhundert. Die Bibliothek Schloss Plathe und ihre Benutzer 117

Części rozproszonych księgozbiorów XVIII-wiecznych. Biblioteka zamku Plathe i jej użytkownicy 136

Tomasz Ososiński, Peter Kameke und seine Bibliothek 147

Peter Kameke i jego księgozbiór 163

III. AUSGEWÄHLTE EXEMPLARE / WYBRANE EGZEMPLARZE 173

Heinrich Hofmann, Carmina Funebria. Eine unikale Sammlung von Trauerschriften und Epitaphien anlässlich des Todes von Graf Konrad zu Solms-Braunfels 175

Carmina Funebria. Unikatowy zbiór tekstów funeralnych i epitafiów na okoliczność śmierci hrabiego Konrada zu Solms-Braunfels 192

Cora Dietl, Ein protestantisches Schaustück der Bibelphilologie. David Wolders Polyglotte 203

Cenny okaz protestanckiej filologii biblijnej. Biblia-poliglota Dawida Woldera 217

Małgorzata Kubisiak, Naturallegorese und Zeitgeschichte. Der Vogel Halcyon des Erasmus Alberus 229

Alegoreza natury i historia współczesna. Vogel Halcyon Erasmusa Alberusa 240

Cora Dietl, Buchbindereinheiten und Annotationen als Goldgrube der Interpretation. Prognostiken in der Lodzer Sammlung 249

Zbiorcze jednostki oprawne i adnotacje jako cenne źródło wiedzy dla interpretacji. Prognostyki w zbiorach łódzkich 266

Literaturverzeichnis / Bibliografia 279