Właściwe i smaczne żywienie korzystne dla wątroby i dróg żółciowych - ebook

PRZEDMOWA

Od stuleci dieta odgrywa główną rolę w leczeniu chorób. Związek między sposobem odżywiania a stanem zdrowia można potwierdzić w ponad 200 schorzeniach. Zalecenia żywieniowe stale zmieniały się, w zależności od stanu wiedzy. Podobnie jest ze schorzeniami wątroby i dróg żółciowych. Obecnie, kiedy większość chorób można leczyć farmakologicznie, szczególnie ważne jest przystępne i kompetentne propagowanie nowoczesnej terapii żywieniowej, czego najlepszym przykładem jest niniejszy poradnik pozbawiony przestarzałych zaleceń i dogmatów dietetycznych.

Wątroba jest głównym organem przemiany materii ludzkiego ciała, a bez żółci niemożliwe jest przyswajanie tłuszczu z pożywienia. Przy schorzeniach wątroby i dróg żółciowych funkcje tych organów są zaburzone lub całkowicie zniszczone, dlatego pacjent przy planowaniu diety musi pamiętać o tych zagrożeniach. Nowoczesna dieta odgrywa znaczącą rolę zarówno w zapobieganiu, jak i w leczeniu tych schorzeń.

Książka „Właściwe i smaczne żywienie korzystne dla wątroby i dróg żółciowych" jest napisana przejrzyście, językiem zrozumiałym nawet dla laika. Opisuje poszczególne schorzenia wątroby i dróg żółciowych oraz możliwości ich leczenia, a także przekazuje nowoczesną wiedzę dietetyczną. Ważne informacje ogólne o funkcjach wątroby i dróg żółciowych są uzupełnione przepisami dobranymi odpowiednio do wymagań dietetycznych w schorzeniach tych organów. Co prawda, niniejsza książka nie może zastąpić indywidualnej porady dietetyka, lecz stanowi ważne jej uzupełnienie.

Autorowi udało się wykorzystać w praktyce nowoczesną wiedzę o żywieniu. Dlatego należy życzyć temu poradnikowi dietetycznemu szerokiego rozpowszechnienia.

Prof. dr med. Hubertus Wietholtz

Dyrektor II Kliniki Gastroenterologicznej i Chorób Metabolicznych w Lecznicy w DarmstadtDRODZY CZYTELNICY!

Na schorzenia wątroby i dróg żółciowych cierpi wiele milionów ludzi, a najczęstszym schorzeniem jest kamica żółciowa, można powiedzieć, że stała się chorobą cywilizacyjną ściśle związaną ze wzrostem dobrobytu i nadmiernym odżywianiem. Natomiast schorzenia wątroby mają różne przyczyny. Na przykład marskość wątroby może być wynikiem nadmiernego spożywania alkoholu, zapalenia wątroby mają podłoże wirusowe, stłuszczenie wątroby powstaje przy nieprawidłowej diecie, cukrzycy i także przy nadmiernym spożyciu alkoholu. We wszystkich schorzeniach wątroby najważniejszym wskazaniem dietetycznym jest absolutny zakaz picia alkoholu, nawet jeżeli nie jest przyczyną choroby.

Nasz poradnik skierowany jest do czytelników cierpiących na schorzenia wątroby i dróg żółciowych. Ponieważ zasady dietetyczne różnią się w zależności od rodzaju schorzenia i nie istnieje jednolita dieta „wątrobowo-żółciowa”, przepisy zawarte w książce pogrupowano, uwzględniając żywienie przy kamicy żółciowej, przy stłuszczeniu wątroby i przy marskości wątroby. Przy kamicy żółciowej można zapobiegać tworzeniu się kamieni i łagodzić dolegliwości przez spożywanie posiłków z małą zawartością tłuszczu i dużą ilością błonnika. Stłuszczenie wątroby wymaga spożywania umiarkowanej ilości tłuszczu, zrezygnowania z alkoholu, ponadto należy zdiagnozować i leczyć chorobę pierwotną. W marskości wątroby ważne jest ustalenie indywidualnego poziomu przyswajania białka. W tym przypadku niezbędna jest regularna porada dietetyczna. Ten poradnik może być uzupełnieniem takiej porady, lecz jej nie zastąpi. Dziękuję dietetyczkom, Paniom Klaudii Pütz i Birgit Bahnsen, za współpracę przy pisaniu poradnika. Życzę wszystkim Czytelnikom dużo satysfakcji zarówno przy czytaniu książki, jak i przy wypróbowywaniu zamieszczonych w niej przepisów.

Sven-David Müller

Dietetyk i doradca dietetyczny Niemieckiego Stowarzyszenia DietetykówCzynności wątroby i pęcherzyka żółciowego

Wątroba jest głównym organem przemiany materii ludzkiego ciała i pełni wiele różnorodnych funkcji. Między innymi powstaje w niej żółć, która później dociera do pęcherzyka żółciowego.

Bezpośrednio obok wątroby znajdują się ponadto: prawa nerka, jelito grube, żołądek, dwunastnica oraz trzustka.

Zraziki wątroby wykonują całą pracę

Czerwonobrązowa wątroba znajduje się po prawej stronie nadbrzusza pod prawym tukiem żebrowym, chroniona przez klatkę piersiową, i sięga na lewo aż do dołka międzyżebrowego. Zdrowa wątroba jest miękkim organem, otoczonym torebką włóknistą, który tworzą dwa płaty różnej wielkości. Płaty składają się z kilkuset tysięcy zrazików wielkości główki od szpilki, zbudowanych z kilkuset komórek wątrobowych każdy. W sumie wątroba składa się z 250 do 300 miliardów komórek. Od spodu wątroby znajduje się tętnica wątrobowa i żyta wrotna. Krew z tętnicy i żyły przepływa przez wątrobę przez małe, włosowate naczynia krwionośne i zaopatruje organ w tlen, po czym opuszcza wątrobę przez żyły wątrobowe. Żyta wrotna dostarcza dodatkowo substancje odżywcze do organów trawiennych, ale transportuje także związki toksyczne, które muszą zostać w wątrobie przekształcone.

Informacja dodatkowa

Wątroba u osoby dorosłej waży ok. 1500 g i jest najcięższym gruczołem oraz największym narządem wewnętrznym ludzkiego organizmu.

Ważne zadanie wątroby: oczyszczanie

Białka z pożywienia są rozkładane w jelicie na składniki podstawowe, aminokwasy, a później w wątrobie przekształcane w białka właściwe. Takimi białkami są np. hormony i barwnik krwi hemoglobina.

Wątroba ma również za zadanie przekształcanie związków toksycznych do postaci usuwalnych z organizmu. Takie związki wątroba wchłania, dezaktywuje i przekształca w substancje rozpuszczalne w wodzie, które mogą być wydalone z moczem. Jedną z ważniejszych funkcji wątroby jest przekształcanie amoniaku. Silnie trujący amoniak odkłada się przy rozpadzie aminokwasów przede wszystkim w jelicie, w mięśniach, nerkach i wątrobie. W cyklu mocznikowym zachodzącym w wątrobie amoniak i glutamina przekształcane są w nietoksyczny mocznik, który wydalany jest z organizmu z moczem. Przy uszkodzeniu lub schorzeniu wątroby ważne jest zachowanie funkcji przekształcania amoniaku.

Zapamiętaj

Jednym z najważniejszych zadań wątroby jest przekształcanie silnie trującego amoniaku.

Wątroba spełnia wiele życiowo ważnych funkcji:

■ Komórki wątrobowe przetwarzają częściowo węglowodany, białka, witaminy i składniki mineralne.

■ Jedynie w wątrobie mogą zachodzić ważne etapy metabolizmu węglowodanów i białek.

■ Wątroba wytwarza białka krwi (np. albuminę) i przejmuje ważne zadania przy oczyszczaniu organizmu.

■ Wątroba wytwarza substancje ważne dla krzepnięcia krwi (np. fibrynogen i protrombinę). Przy nieprawidłowym funkcjonowaniu wątroby dochodzi do zaburzeń krzepliwości krwi.

■ Wątroba pełni ważną rolę w metabolizmie tłuszczu - między innymi dlatego, że produkuje żółć konieczną do trawienia tłuszczu. Ponadto wątroba wytwarza lipoproteiny.

■ Wątroba magazynuje węglowodany w postaci glikogenu, który przy nagłym zapotrzebowaniu organizmu na energię przekształca w glukozę.

■ Żelazo jest częściowo magazynowane w wątrobie. Bez żelaza nie dochodzi do transportu tlenu we krwi, a to grozi uduszeniem.

■ W wątrobie magazynowane są również witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, jak A, D, E i K oraz kwas foliowy i witamina B₁₂.