Wolność wypowiedzi w kampaniach wyborczych - ebook

Publikacja stanowi pierwsze całościowe i krytyczne opracowanie wolności wypowiedzi w kampaniach wyborczych – rozumianej w sposób autonomiczny. Przyjęto dwa najważniejsze cele badawcze o charakterze poznawczym: przedstawienie wolności wypowiedzi w kampaniach wyborczych jako konstytucyjnej wolności jednostki oraz ustalenie granic tej wolności. Przeanalizowano, w jakim stopniu wolność wypowiedzi w kampaniach wyborczych jest ograniczana przez konstytucyjny system prawny Rzeczypospolitej Polskiej i czy powinno się jej przyznawać większą czy mniejszą ochronę kosztem innych wartości konstytucyjnych.

Zgromadzony w publikacji materiał badawczy obejmuje normy prawa pozytywnego, poglądy doktryny, a przede wszystkim orzecznictwo sądów i trybunałów, w szczególności polskich sądów powszechnych. Adresatami monografii są głównie przedstawiciele nauk prawnych, politologicznych i o mediach, praktycy prawa (sędziowie, prokuratorzy, radcy prawni i adwokaci), członkowie organów wyborczych, politycy oraz dziennikarze.

Wykaz skrótów 11

Wprowadzenie 15

Rozdział I. Pojęcie wolności wypowiedzi w kampaniach wyborczych 23

1. Wolność wypowiedzi 23

2. Historycznoprawna geneza wolności wypowiedzi w kampaniach wyborczych 31

3. Kampania wyborcza 41

3.1. Definicja 41

3.2. Czas trwania kampanii wyborczych 46

3.3. Kampania wyborcza a kampania polityczna 51

4. Podmioty wypowiedzi w kampaniach wyborczych 56

4.1. Aktorzy polityczni 57

4.2. Media 61

4.3. Obywatele-wyborcy 63

5. Formy wypowiedzi w kampaniach wyborczych 67

5.1. Zgromadzenia, pochody i manifestacje 69

5.2. Plakaty, hasła wyborcze i ulotki 70

5.3. Media społecznościowe 71

6. Treść wypowiedzi w kampaniach wyborczych 73

Rozdział II. Wolność wypowiedzi w kampaniach wyborczych w multicentrycznym systemie prawnym Rzeczypospolitej Polskiej 81

1. Wolność wypowiedzi w kampaniach wyborczych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. 82

1.1. Wolność wypowiedzi w kampaniach wyborczych jako konstytucyjna wolność jednostki 82

1.2. Wolność wypowiedzi w kampaniach wyborczych jako konstytucyjna wolność polityczna 88

1.2.1. Zasada suwerenności narodu 91

1.2.2. Zasada demokratycznego państwa prawnego 92

1.2.3. Zasada pluralizmu 94

1.2.4. Zasada wolnych wyborów 96

2. Wolność wypowiedzi w kampaniach wyborczych w uniwersalnych aktach praw człowieka 101

2.1. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka 102

2.2. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych 103

3. Wolność wypowiedzi w kampaniach wyborczych w regionalnych aktach praw człowieka 106

3.1. Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności 106

3.2. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej 108

Rozdział III. Konstytucyjne determinanty ograniczania wolności wypowiedzi w kampaniach wyborczych 111

1. Upoważnienie do ograniczania wolności wypowiedzi w kampaniach wyborczych 112

2. Warunki dopuszczalności ograniczania wolności wypowiedzi w kampaniach wyborczych 118

2.1. Ograniczanie wolności wypowiedzi w kampaniach wyborczych 118

2.2. Warunki dopuszczalności ograniczania wolności wypowiedzi w kampaniach wyborczych z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP 124

2.2.1. Ustawowe formy ograniczenia 124

2.2.2. Funkcjonalny związek ograniczenia z realizacją jednej z wartości 128

2.2.3. Obowiązek istnienia w państwie demokratycznym konieczności wprowadzenia ograniczenia 133

2.2.4. Zakaz naruszania istoty wolności i praw 138

3. Klasyfikacja granic wolności wypowiedzi w kampaniach wyborczych 140

Rozdział IV. Ogólne granice wolności wypowiedzi w kampaniach wyborczych 155

1. Godność 156

2. Bezpieczeństwo państwa i porządek publiczny 161

2.1. Efektywne i niezakłócone funkcjonowanie władzy publicznej 161

2.1.1. Ochrona autorytetu organów związanych z wyborami 162

2.1.2. Neutralność polityczna organów państwa 166

2.2. Obowiązek rzetelnego informowania społeczeństwa przez media 172

2.3. Zakaz formułowania wypowiedzi nawołujących do nienawiści 175

3. Wolności i prawa innych osób 182

3.1. Wolności i prawa przysługujące uczestnikom kampanii wyborczych 183

3.2. Standardy orzecznicze w zakresie rozwiązywania konfliktu – wolność wypowiedzi w kampaniach wyborczych a prawo do ochrony czci 189

3.2.1. Uczestnicy kampanii wyborczych jako odbiorcy wypowiedzi 190

3.2.2. Treść wypowiedzi w kampaniach wyborczych 196

3.2.2.1. Wypowiedź wyborcza 196

3.2.2.2. Wypowiedzi o faktach i wypowiedzi ocenne 198

3.2.3. Kampania wyborcza jako kontekst wypowiedzi 202

Rozdział V. Szczególne granice wolności wypowiedzi w kampaniach wyborczych 211

1. Agitacja wyborcza 211

1.1. Pojęcie agitacji wyborczej 211

1.2. Czas trwania agitacji wyborczej 220

2. Zasady prowadzenia agitacji wyborczej 231

2.1. Podmioty prowadzące agitację wyborczą 231

2.2. Miejsca prowadzenia agitacji wyborczej 234

2.2.1. Zakazy bezwzględne 236

2.2.2. Zakazy względne 238

2.3. Formy prowadzenia agitacji wyborczej 242

2.3.1. Zbieranie podpisów popierających zgłoszenia kandydatów 243

2.3.2. Umieszczanie plakatów i haseł wyborczych 246

2.3.3. Audycje wyborcze 250

2.3.4. Debaty wyborcze 257

2.4. Treść prowadzonej agitacji wyborczej 258

2.4.1. Rozpowszechnianie informacji w formie agitacji wyborczej 261

2.4.2. Rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji 269

2.4.3. Legitymacja do wystąpienia z wnioskiem 277

2.4.4. Procedura postępowania w trybie wyborczym 283

Zakończenie 287

Bibliografia 293

I. Polskie akty normatywne 293

Konstytucje 293

Ustawy 293

Rozporządzenia 296

Akty prawa miejscowego 296

Pozostałe polskie akty normatywne 297

II. Akty prawne międzynarodowe 298

III. Akty prawne innych państw 299

IV. Orzecznictwo 301

Trybunał Konstytucyjny 301

Europejski Trybunał Praw Człowieka 303

Sąd Najwyższy 305

Sądy powszechne – sądy apelacyjne 306

Sądy powszechne – sądy okręgowe 307

Sądy powszechne – sądy rejonowe 309

Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych 309

Inne sądy i organizacje międzynarodowe 310

V. Dokumenty i opracowania 310

VI. Literatura polska 313

VII. Literatura zagraniczna 333

VIII. Internet 336