Współczesne dylematy zarządzania rozwojem miast - ebook

Obecnie na całym świecie, i oczywiście także w Polsce, procesy urbanizacji przebiegają pod wpływem globalizacji i postępu techniczno-technologicznego (w tym technik ICT). Jednakże globalizacja jest procesem selektywnym, to znaczy że dokonuje się z różnym natężeniem w różnych punktach przestrzeni. Miasta (struktury miejskie), które mają odpowiednie zasoby wiedzy oraz kapitału (w tym ludzkiego, gospodarczego i społecznego) są miejscami, w których generowane są innowacje.

Te z kolei stają się podstawą budowania przewagi konkurencyjnej miasta oraz jego dynamicznego wzrostu. Ich rozwój wpisuje się wówczas w koncepcję zrównoważonego rozwoju, może też być określany jako rozwój inteligentny.

Tematem przewodnim monografii jest miasto w relacji globalizacja – gospodarka - społeczeństwo - system władzy i zarządzania. Rozważania koncentrują się wokół pytania, co przesądza, że w globalizującym się świecie pewne miasta rozwijają się i odnoszą sukcesy, a inne - mimo wydawałoby się sprzyjających okoliczności – nie nadążają za dynamiką zmian zachodzących w różnych miejscach i obszarach ludzkiej aktywności.

Na gruncie założeń ekonomii instytucjonalnej oraz kapitalizmu kognitywno-kulturowego zaprezentowano rozważania pozwalające na wyjaśnienie, dlaczego dla dynamiki rozwoju miast szczególne znaczenie ma system instytucji warunkujący sprawność zarządzania oraz przedsiębiorczość i kreatywność mieszkańców.

W pracy przeprowadzono również analizę dotyczącą sytuacji polskich miast w kontekście zmian zachodzących pod wpływem procesów globalizacji i transformacji systemowej, problemów ich rozwoju, obowiązujących zasad zarządzania oraz zawarto rekomendacje pod adresem władz publicznych w zakresie systemowych działań warunkujących rozwój miast.

Wstęp       7

1. Idee, teorie, koncepcje, czynniki rozwoju miast 17

1.1. Miasto i jego rozwój          17

1.2. Gospodarka przestrzenna wobec problemu rozwoju miast         23

1.2.1. Teorie lokalizacji    24

1.2.2. Teoria bazy ekonomicznej                37

1.2.3. Efekty zewnętrzne a rozwój miasta             42

1.2.4. Ekonomia instytucjonalna a rozwój miasta             49

1.2.5. Kapitalizm kognitywno-kulturalny a rozwój miasta           65

1.3. Czynniki rozwoju miast   77

1.4. Idee rozwoju miast            85

1.4.1. Idea zrównoważonego rozwoju miasta       88

1.4.2. Koncepcja smart city – miasto przyszłości 96

2. Globalny wymiar rozwoju miast     115

2.1. Procesy urbanizacji, rozwój miast – przyczyny i konsekwencje               115

2.2. Globalizacja i jej wpływ na rozwój miast               123

2.3. Metropolie, obszary metropolitalne, megamiasta              150

2.4. Terytorium i jego rozwój               160

3. Wyznaczniki zarządzania rozwojem miasta           167

3.1. Miasto jako organizacja 167

3.1.1. Cechy miasta jako organizacji       167

3.1.2. Cele i zasoby miasta           171

3.1.3. Elementy otoczenia miasta            176

3.1.4. Miasto jako organizacja publiczna              178

3.2. Zarządzanie w mieście   185

3.2.1. Istota i cechy zarządzania   185

3.2.2. Nowe zarządzanie publiczne            201

3.2.3. Cechy i zasady zarządzania w mieście         210

3.2.4. Metody i instrumenty zarządzania w miastach       213

3.2.5. Analiza relacji kosztów i korzyści jako podstawa w procesie podejmowania decyzji  240

3.2.6. Polityka miejska oraz jej instrumentarium               244

4. Miasta Polski – dylematy rozwoju 253

4.1. Miasta Polski na przełomie XX i XXI wieku         253

4.2. Uwarunkowania prowadzenia krajowej polityki miejskiej        268

4.3. Wymiar miejski w dokumentach planistycznych           277

4.4. Bariery i ograniczenia rozwoju miast w Polsce                307

4.5. Zarządzanie rozwojem miast w Polsce – wybrane elementy    334

4.6. Inteligentne zarządzanie w polskich miastach – wybrane przykłady   346

Zakończenie 359

Bibliografia 373

Summary 405

Spis rysunków 409

Spis tabel 410

Nota o autorze 411