Wypisz wymaluj. Święci dominikańscy - ebook

Wstęp

Choć dominikanie nie są zbyt gorliwi w dążeniu do kanonizacji sióstr i braci umierających w opinii świętości, to przez osiemset lat istnienia zakonu zebrał się całkiem spory tłumek osób wyniesionych na ołtarze, nie da się ich więc rozpoznać jedynie po gustownym biało-czarnym habicie. Ponadto do grona oficjalnych mieszkańców nieba pochodzących z rodziny dominikańskiej należą nie tylko mniszki i bracia. Dlatego potrzebne są atrybuty – coś, co jej lub jemu towarzyszy, ewentualnie tkwi w ciele.

Zapraszam na wspólne oglądanie rodzinnego albumu świętych i błogosławionych z Zakonu Kaznodziejskiego. Książka ta nie jest wyborem z żywotów świętych, bliżej jej do zbioru anegdot, zwanych inaczej legendami, bo to im właśnie większość beatyfikowanych i kanonizowanych zawdzięcza swoje atrybuty. Dla tych, którzy chcieliby dowiedzieć się czegoś więcej o opisanych tu bohaterach, do niemal każdego tekstu dołączyłam tytuły książek, po które warto sięgnąć, by znaleźć obszerniejsze informacje na temat zaprezentowanej osoby.

Mam nadzieję, że obejrzenie tego albumu pozwoli wam z łatwością rozpoznać różne postacie, kiedy będziecie zwiedzać dominikańskie – i nie tylko – kościoły. A gdy spotkamy się po lepszej stronie rzeczywistości, od razu będziecie wiedzieli, kto was wita.

Elżbieta WiaterBłogosławiona od wina i jej błogosławiony syn

bł. Joanna d’Aza (z Azy), bł. Manes

Większość spisów dominikańskich świętych wcale nie zaczyna się od św. Dominika. To skutek uboczny tego, że nie jest on jedyną osobą w swojej rodzinie, która została wyniesiona na ołtarze. Oprócz założyciela dominikanów trafili tam jeszcze jego matka, Joanna, i brat Manes.

Trzech wyświęconych

Według tradycji Joanna pochodziła z rodu Azów i urodziła swojemu mężowi, Feliksowi, co najmniej czworo dzieci – nieznaną z imienia córkę i trzech synów: Antoniego, Manesa i Dominika. Każdy z nich przyjął święcenia, najmłodszy założył zakon, a średni do niego wstąpił.

Niewiele o niej wiemy poza tym, że musiała być kobietą pobożną, hojną wobec ubogich i mającą rękę do rozmnażania dobrego wina, które to cechy odziedziczyli także synowie. Wniosek o pobożności wynika z zachowanego w tradycji przekazu o śnie, w którym Bóg objawił Joannie, że jej najmłodszy syn zapali świat głoszeniem ewangelii. Z pobożności także musiało wypływać to, że będąc w ciąży z najmłodszym dzieckiem, udała się z pielgrzymką do Silos, do grobu św. Dominika, ale benedyktyna, który w XI wieku zreformował tamtejszy klasztor czarnych mnichów. Zapewne prosiła o zdrowie i szczęśliwy poród, a nocując tam po trudach pielgrzymki, miała zobaczyć we śnie patrona sanktuarium, który jej przepowiedział, że urodzi świętego. Nie ma to jak wyśniona kariera dla potomka.

Beczułka i szantaż emocjonalny

Druga legenda o życiu Joanny dotyczy jej hojności wobec ubogich. Kiedyś w jałmużniczym zapędzie podzieliła się z potrzebującymi beczułką wina z mężowych zapasów, bo widziała, że oprócz chleba do nasycenia żołądków potrzebują czegoś do rozweselenia serca. Uradowani ubodzy tak głośno wychwalali dobroć dawczyni oraz otrzymanego trunku, że dotarło to do uszu wracającego z podróży Feliksa. Ten, z lekka zdenerwowany, dotarłszy do domu nakazał swojej pani, by i jemu, i przybyłym z nim gościom podała tego nektaru. Joanna wiedziała, że wina już nie ma, zeszła jednak do piwniczki i padła na kolana, błagając Boga o zmiłowanie ze względu na świętość jej syna. W końcu i wstyd przed gośćmi, i awantura rodzinna – rzecz mało przyjemna. Bóg okazał zrozumienie – z pustej beczki popłynęło wino, do tego w odpowiedniej ilości i jakości.

Jeden kielich na ponad setkę

Podobny cud przypisuje się, a dokładnie robi to bł. Cecylia, św. Dominikowi. Otóż miał on zwyczaj, jako odpowiedzialny za formację mniszek z klasztoru przy kościele św. Sykstusa, przychodzenia do nich z konferencjami. Pewnego dnia długo się nie pojawiał, więc siostry, zmęczone, odmówiły modlitwy i poszły spać. Nie zdążyły zasnąć, bo rozległ się dzwonek oznajmiający przybycie ojca Dominika. Mniszki zeszły do rozmównicy, wysłuchały konferencji i opowieści o świeżo pozyskanych przez założyciela powołaniach, po czym święty przyjrzał się uważnie zebranym i oznajmił, że przydałoby się coś na orzeźwienie. Polecił jednemu z braci, by nalał po brzeg wina do pucharu, pobłogosławił go, po czym z tego kielicha pili i bracia, i siostry, a na koniec był on nadal pełny, choć każdy pił, ile chciał. Dodajmy, że samych sióstr było ponad sto, przynajmniej według Cecylii.

Starszy brat

A skoro o mniszkach mowa, to warto wspomnieć i o Manesie. O nim wiemy równie mało, co o Joannie. W aktach zachowały się świadectwa, że był „mężem świętym i rozmodlonym, łagodnym, pokornym, wesołym i miłosiernym”. Pomagał przy fundacji klasztoru kaznodziejów w Paryżu, a potem młodszy brat wyznaczył go na kapelana sióstr w Madrycie. Tam też zmarł po szesnastu latach posługi. A jako że kobiety są pamiętliwe, wspomnienie o jego świętości dochowało się do XIX wieku, kiedy to zatwierdzono jego kult.

Matka z psem i pochodnią

Błogosławioną Joannę najłatwiej rozpoznać po synu lub synach, zwykle przedstawianych w wieku zdecydowanie nieletnim, a gdzieś w dole przemyka pies z pochodnią w pysku. Matka wskazuje chłopcom niebo lub krzyż, jednoznacznie sugerując jedynie słuszny kierunek pragnień. Niekiedy w ręku lub na kolanach trzyma otwartą księgę, w której możemy się domyślać Ewangelii.

Manes nie wybija się szczególnie z dominikańskiego tła, jeśli chodzi o atrybuty – ma habit, w ręku trzyma różaniec, czasem lilię.

– — –

Atrybuty bł. Joanny d’Aza: strój świecki, jeden lub dwóch synów, gest wskazujący na niebo lub krzyż, pies z pochodnią.

Dzień wspomnienia*: 2 sierpnia.

Atrybuty bł. Manesa: habit, różaniec, lilia.

Dzień wspomnienia: 30 lipca lub 18 sierpnia.

Zob. więcej: J. Salij, Legendy dominikańskie, W drodze, Poznań 2016.

—

* Dni wspomnienia świętych za: Liturgia godzin. Teksty własne Zakonu Kaznodziejskiego, Kraków 2010.Indeks świętych i błogosławionych

Agnieszka z Montepulciano, św.

Albert Wielki, św.

Antoni Neyrot, bł.

Antonin z Florencji (Pierozzi), św.

Augustyn z Hippony, św.

Bartłomiej Longo, bł.

Cecylia, bł.

Czesław Odrowąż, bł.

Diana z Andalò, bł.

Dominik, św.

Franciszek z Asyżu, św.

Henryk Suzo, bł.

Hosanna z Kotoru, bł.

Humbert z Romans, bł.

Imelda Lambertini, bł.

Ingrida Szwedzka, bł.

Jacek Maria Cormier (Hyacinth-Marie Cormier), bł.

Jacek Odrowąż, św.

Jan Józef Lataste, bł.

Jan Macias, św.

Jan z Fiesole (Fra Angelico), bł.

Joanna d’Aza (z Azy), bł.

Jordan z Saksonii, bł.

Julia Rodzińska, bł.

Katarzyna Aleksandryjska, św.

Katarzyna Ricci (z Ricci), św.

Katarzyna ze Sieny (Benincasa), św.

Ludwik Bertrand, św.

Ludwik Maria Grignion de Montfort, św.

Łucja z Narni, bł.

Małgorzata z Castello (z Città di Castello), bł.

Małgorzata Węgierska, św.

Manes, bł.

Marcin de Porrès, św.

Maria Magdalena, św.

Michał Czartoryski, bł.

Pier Giorgio Frassati, bł.

Piotr z Werony, św.

Pius V, św.

Rajmund z Kapui, bł.

Rajmund z Penyafort, św.

Reginald z Orleanu, bł.

Róża z Limy, św.

Tomasz z Akwinu, św.

Wincenty Ferreriusz, św.

Zdzisława z Moraw (z Lemberku, Czeska, Berka), św.Indeks atrybutów

Alba bez cingulum

Anioł/aniołek

Anioł z palmą lub wieńcem

Aureola przetykana różami

Baranek Paschalny

Biała gołębica

Biały welon

Bicz

Biret uniwersytecki

Broda

Budynek

Budynek kościoła

Bujna czarna czupryna

Camauro

Chrystus wyciągający ramiona z krzyża

Ciemna karnacja

Cierniowa korona

Czapka z gazety

Czarny szkaplerz

Czaszka

Czepek średniowieczny

Czerwona stuła

Czerwone tło

Diadem

Dominikanki betanki

Dzieci

Dzieciątko Jezus

Fajka

Figurka Matki Bożej

Gałązka palmy

Garb

Gwiazda nad czołem lub na czole

Habit bez kapy

Habit brata konwersa

Habit dominikański

Habit franciszkański

Habit mniszki dominikańskiej

Habit nowicjuszki dominikańskiej

Habit sióstr dominikanek przedsoborowych

Hostia

Indianie

Kamienowanie

Kapa użyta jako tratwa i żagiel

Katedra

Kielich z wężem

Klasztor na Służewie

Klucz

Korona

Kosz z chlebem

Kosz z jedzeniem

Kotwica

Krótsza noga

Krucyfiks

Krzyż

Krzyż misyjny

Książka

Księga

Laska generalska

Laska niewidomego

Lilia

Liść palmy

Matka Boża na obłoku i w mandorli

Mąż

Miecz

Miotła

Mitra biskupia

Monstrancja

Mucet obszyty gronostajem

Naszywka w formie czerwonego trójkąta z numerem obozowym

Niski wzrost

Odsunięta poła tuniki

Ognista kula

Okulary

Osiołek

Owce

Paleta

Paliusz

Palma

Pastorał

Pędzel

Pierścień zaręczynowy

Pies z pochodnią

Pióro

Płomień nad głową

Połamane koło do tortur

Pustelnia

Rana na głowie

Rozdawanie chleba ubogim

Rozpuszczone rude włosy

Różaniec

Różany krzew

Rylec

Sanktuarium MB Bolesnej w Jarosławiu

Serce z trzema perłami

Serce z trzema płomieniami

Skrzydła

Słońce na klatce piersiowej

Spora tusza

Strój biskupi

Strój papieski

Strój sportowy z początku XX wieku

Strój sugerujący zawód prostytutki

Strój świecki

Stygmaty

Surdut z drugiej połowy XIX wieku

Sutanna osiemnastowiecznego francuskiego kleru diecezjalnego

Synowie

Szkaplerz

Sznur modlitewny

Sztaluga

Świeca

Tarcza herbowa

Tiara

Toga uniwersytecka

Towarzystwo Maryi lub anioła

Towarzystwo św. Cecylii i św. Katarzyny Aleksandryjskiej

Towarzystwo św. Katarzyny ze Sieny

Trąba

Warszawa podczas powstania warszawskiego

Wianek z róż

Więzienne kraty

Włosienica

Wyliczanie na palcach

Wysłużone buty

Zawicie

Złote krzyżyki na habicie

Zwierzęta

Zwój